TVP Dokument Czwartek, 23.01.2025 05:35 DZIKA POLSKA - ŁOWCA DZIKICH KADRÓW Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Piękno polskiej przyrody, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt. Związać życie dzikich zwierząt z tym, co mówią o nich legendy, połączyć obserwację przyrodniczą z folklorem na barwnej taśmie filmowej - oto sztuka, której od lat dokonuje Ryszard Czerwiński, filmowiec i fotograf z Olsztyna. Przed jego obiektywem występują tacy przedstawiciele rodzimej fauny jak bocian, żuraw, łoś i wiele innych. Ryszard Czerwiński przeżył też niejedną przygodę, kręcąc zdjęcia dzikich zwierząt do filmów fabularnych. Wraz z nim wyruszamy na wyprawę w dzikie zakątki północno-wschodniej Polski. 06:05 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 13 PIĘKNO WYKUTE W STALI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak trudne było wykuwanie dawnych przedmiotów w stali? Radosław Kotarski wciela się w rolę kowala (miecznika), który używa tradycyjnych metod rzemieślniczych, aby stworzyć własny miecz. Poznaje również trud pracy dawnych rzemieślników i sprawdza, co z ich fachu pozostało do dzisiaj. Poza tym wyjaśnia, jakie słowa i stwierdzenia zawdzięczamy kowalom. Czy uda mu się wykuć miecz? Odpowiedź na to pytanie w programie. 06:45 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 5. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 5) Cykl dokumentalny, 45 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odc. 5. Border collie to wspaniałe psy, niezwykle bystre, z ogromną energią i łatwo je szkolić. To rasa pasterska lub pracująca. Czasem w miejskim środowisku, jeśli nie pracują, mają problemy ze stresem i lękami. Jednak czy można nauczyć psa prowadzić samochód? Sznaucery olbrzymie to energiczne i bardzo inteligentne psy. Muszą mieć dużo ruchu i wyzwań. Psy są szkolone do szukania narkotyków. Wybierając odpowiednie psy bierze się pod uwagę inteligencję, chęci i zapał. Teriery są szkolone do tropienia szkodników, zwłaszcza szczurów. To psy różnej wielkości, są wyjątkowo inteligentne, pełne werwy i zapału. Psy pracujące są przyjaciółmi na całe życie. 07:40 WSZYSTKO O TORBACZACH - ODC. 1 NARODZINY (THE WONDERS OF MARSUPIALS RISE OF THE MARSUPIALS) Film dokumentalny, 49 min, Australia, 2016 Reżyseria: Edward Saltau, Daniel Hunter Trzyczęściowa seria dokumentalna o torbaczach, badająca ich ewolucję, dzięki której poradziły sobie z wyjątkowymi i trudnymi wyzwaniami życia w Australii. Wizualna uczta oszałamiających australijskich krajobrazów. Seria przedstawia kangura rudego, koale, niełazy tygrysie, bandykoty, potaroo i nie tylko. Spotkamy największe i najmniejsze torbacze, a także najrzadsze i odnoszące największe sukcesy. Oprócz spotkania z niesamowitą różnorodnością australijskich torbaczy, dowiemy się, jak powstały te stworzenia i jak przybyły na ten ogromny, wyspiarski kontynent. Części: 1. Narodziny. Zdefiniujmy, co znaczy być torbaczem i czym się on różni od innych ssaków... Wszystkie ssaki są owłosione, regulują temperaturę ciała i karmią młode mlekiem. Najlepiej znane nam ssaki - koty, psy, małpy i my ludzie - jesteśmy łożyskowcami. Sposób rozmnażania torbaczy diametralnie różni się od łożyskowców. Każdy torbacz, rodzi się w bardzo wczesnym stadium rozwoju i jest wielkości fasolki. Większość torbaczy ma torby do ochrony ssących maluchów - inne zaadaptowały surowsze, lecz równie skuteczne - metody opieki. Z 334 gatunków torbaczy na świecie - ponad 2/3 występuje w regionie Australazji. 08:40 GLOBALNA NAUKA - ODC. 6 NOWOCZESNE TECHNOLOGIE - KSZTAŁTOWANIE PRZYSZŁOŚCI (GLOBAL SCIENCE E06: TECHNOLOGY - SHAPING OUR NEW WORLD) Cykl dokumentalny, 49 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 6 - "Nowoczesne technologie, kształtowanie przyszłości". Technologia przenika wszystkie aspekty naszego życia. Smartfony, drony, wirtualna rzeczywistość. Za innowacjami stoją pionierzy kształtujący przyszłość poprzez zmianę naszego zachowania, nawyków, a nawet kultury. Technologia łączy się z ludzkością jak nigdy wcześniej. Odmienia to, jak się poruszamy i jak naprawiamy własne ciała. Uzależniliśmy się od innowacji, a technologia ewoluuje w niespotykanym dotąd tempie, aby sprostać naszym potrzebom. Witajcie w świecie, w którym technologia wprowadza ludzkość w ekscytującą przyszłość. Ludzie są istotami technologicznymi. Od pierwszych, kamiennych narzędzi Paleolitu po komputery kwantowe, dążymy do wartości niezbędnych dla naszego przetrwania: wydajności, wygody i bezpieczeństwa. Naukowcy z koreańskiego uniwersytetu Sejong opracowali klawiaturę, która mieści się w kieszeni. Nie zawiera ona żadnych sztywnych elementów poza nanorurkami z włókna węglowego. Silikonowa klawiatura zwija się, zgina i składa bez najmniejszych problemów. Po drugiej stronie świata, w angielskim Hampshire, technologia pozwala hodowcom znaleźć żywy inwentarz. Mogą wybierać swoje przyszłe krowy, korzystając z aplikacji ze zdjęciami i dokładnymi opisami bydła. W Kalifornii najnowsze technologie wirtualne przygotowują kierowników do zwalniania podwładnych. 09:40 RZYM ARMIA BUDOWNICZYCH (ROME: AN ARMY OF BUILDERS / ROME, L'ARMEE DES BATISSEURS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Raphal Rouyer Opowieść o tym jak armia Cezara wykorzystywała potęgę swojego militarnego geniuszu, by pokonać Galów. Po podbiciu terytoriów umiejętności techniczne rzymskich legionistów zostały wykorzystane do budowy monumentalnej infrastruktury, takiej jak imponujące kamienne forty, które służyły do ochrony granic imperium. Legion rzymski, będący narzędziem zarówno podboju ziemi, jak i planowania terytorialnego, okazał się najcenniejszym atutem Rzymu: potężną armią budowniczych. Legion Rzymski kojarzy nam się ze zdyscyplinowanymi, walecznymi żołnierzami. Ale to tylko część prawdy. To byli śmiali wojownicy i wielcy budowniczowie. Umiejętności budowlane były jednym z atutów rzymskiej armii. Każdy legionista był zdolnym robotnikiem umiejącym posługiwać się bronią i wszelkimi narzędziami. Umiejętności techniczne były jednym z politycznych filarów rzymskich podbojów. Podczas wojny w Galii armia Juliusza Cezara wykorzystywała budowniczą sprawność do podporządkowania sobie galijskich plemion. 10:40 OBIEKTYW - RODZINY WIELODZIETNE Reportaż, 20 min, Polska, 1980 Cykliczny program, podejmujący różne, bieżące tematy, dotyczące Dolnego Śląska. W tym odcinku opowieść o rodzinach wielodzietnych, których życiorysy zostały ukształtowane przez rozmaite warunki, w jakich wypadło im egzystować. Nie od dziś wiadomo, że rodzina to najważniejsza komórka społeczna, a dobre wychowanie młodego pokolenia to jedno z najtrudniejszych zadań. Dziecko - choćby jedno - wymaga wielu poświęceń ze strony rodziców i opiekunów. A co w przypadku rodzin, gdzie mamy do czynienia np. z pięciorgiem pociech? W materiale poznamy kilka takich rodzin, które choć ledwie "wiążą koniec z końcem", czują się bardzo szczęśliwe. O trudach i radościach życia w licznej familii opowiadają kolejno: Szaryczanowie z Wrocławia, Koncowie ze Zgorzelca, Komsomowie z Modlęcina. Ponadto widzowie, dzięki rozmowom z urzędnikami z różnych organizacji socjalnych, dowiedzą się, czy rodziny wielodzietne mogą liczyć na jakąś pomoc ze strony państwa. 11:10 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 2 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W drugim odcinku trzeciej serii cyklu "Polskie Dziedzictwo", prowadzący - Stefan Tompson zabierze widzów w niezwykłą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po litewskich Jaszunach i Rzeczpospolitej Pawłowskiej. Poznamy historię Michała Balińskiego, publicysty, działacza oświatowego i członka Towarzystwa Szubrawców. Prowadzący zaprowadzi nas do pałacu, który Michał Baliński pobudował w Jaszunach i przybliży historię tego rodu. Przypomni również historię buntu Żeligowskiego z 1920 roku, którego żołnierze stoczyli w Jaszunach, nad rzeką Mereczaną dwugodzinną potyczkę. Stefan Tompson opowie również fascynującą historię księdza Pawła Brzostowskiego, który w drugiej połowie XVIII wieku utworzył niezależną, Rzeczpospolitą Pawłowską, która posiadała własną konstytucję, walutę czy umundurowane wojsko. 11:45 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 13 CZAS DO SZKOŁY (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 13 A L’COLE DU MONDE) Serial dokumentalny, 25 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 13 - "Czas do szkoły". Edukacja w Singapurze jest laicka, obowiązkowa i darmowa. Codziennie, o siódmej dwadzieścia, we wszystkich szkołach na maszt wciągana jest flaga. Rozbrzmiewa przy tym hymn narodowy. Singapurski system edukacji należy do najsurowszych na świecie. Przenosimy się do Stanów Zjednoczonych. Posągi myśliciela oraz Minerwy bogini mądrości mają inspirować studentów Uniwersytetu Columbia. Jesteśmy w centrum Nowego Jorku. Budynki uniwersyteckie zajmują całą dzielnicę. To robi wrażenie, zwłaszcza w porównaniu z francuskimi uczelniami. 25 bibliotek Uniwersytetu Columbia oferuje studentom ponad 8 milionów książek. Zajrzyjmy do Kataru, który masowo inwestuje w organizację wydarzeń sportowych, a piłka nożna jest traktowana jak sport narodowy. Przenosimy się do Burkina Faso. Przedszkola to rzadkość tutaj, ale ośrodków edukacji jest coraz więcej. 12:15 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 14 DZIKIE ŻYCIE (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 14 BTES PAS BTES) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 14 - "Dzikie życie". Mauritius. Wyspa Ile aux Aigrettes jest jak liść nenufaru na turkusowych wodach laguny - całkiem płaska i zielona. To jedno z rzadkich miejsc, które pokazuje nam, jak wyglądał las na Mauritiusie, zanim osiedli tu ludzie. Przenosimy się do Kalifornii. Oceanarium Monterey Bay należy do największych i najsłynniejszych na świecie. Można w nim oglądać 625 gatunków morskich zwierząt, obecnych w wodach Kalifornii. Przenosimy się na południe do Brazylii a potem wrócimy do Stanów Zjednoczonych, tym razem na Zachód. Zajrzymy też na Bliski Wschód, do Omanu. 12:50 POLACY NA KRAŃCU ŚWIATA: JEDNA WYPRAWA - 4 ŻYWIOŁY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2016 Reżyseria: Damian T J Wojciechowski Zdjęcia: Adam Sienkiewicz Pierwsza polska wyprawa w rejon pasma Sary Beles na granicy chińsko - kirgiskiej. W wyprawie brało udział 8 Polaków w wieku od 26 do 55 lat. Góry Kokszał - tau znajdują się w południowej Kirgizji na granicy z Chinami w jednym z najbardziej niedostępnych regionów Azji Centralnej. Położone są w strefie przygranicznej i jeszcze do niedawna były całkowicie niedostępne nie tylko dla turystów, ale także dla obywateli Kirgistanu. Również dzisiaj na wjazd w tę strefę potrzebne jest specjalne pozwolenie z KGB. Celem wyprawy było przepłynięcie po raz pierwszy przez polską grupę położonego na wysokości 3, 500 metrów Jeziora Kel - suu. Jezioro ma długość 12 km i na całej długości położone jest wśród niedostępnych skał. Do dnia dzisiejszego zaledwie kilka rosyjskich grup przepłynęło to jezioro. Kolejny cel to pierwsze w historii wejście na szczyt Sary Beles (4650 m.) oraz spływ po lodowatej rzece Kok - kija. O ile dwa pierwsze cele udało się zrealizować, tak pierwszy w historii rafting po tej wijącej się w kilkusetmetrowym kanionie rzece nie został zakończony, ponieważ zaginęło 3 uczestników wyprawy. Wyprawa była tylko trudna fizycznie, lecz równocześnie przepiękna pod względem krajobrazowym i przyrodniczym. Film jest zapisem podróży, zmagań z niedostępną i dziką przyrodą oraz doświadczeń uczestników wyprawy w walce z własnymi słabościami. Nie zabrakło również tematu spotkania Polaków z ludźmi i kulturą Kirgistanu. 13:50 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 6. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 6) Cykl dokumentalny, 45 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odc. 6. Psy pracujące pochodzą z różnych środowisk i można je spotkać w każdym zakątku świata: od australijskiego Outbacku - po zaśnieżone tereny Ameryki Północnej. Mają różne zadania: od patrolowania ulic - po przynoszenie piłki. W ZOO w Werribee w Australii istnieje specjalna grupa psów stróżujących do ochrony zagrożonego gatunku - jamraja pręgowanego. Maremmy dobrze sprawdzają się w ochronie innych gatunków. Naturalny instynkt, by bronić terytorium, nawiązywać więź ze stadem i słaby instynkt myśliwski - predysponuje je do tej pracy. Psy są najlepszymi towarzyszami, można na nich polegać, dzięki ich lojalności i miłości. 14:45 WSZYSTKO O TORBACZACH - ODC. 2 OD PUSTYNI PO NIEBO (THE WONDERS OF MARSUPIALS FROM THE DESERTS TO THE SKIES) Film dokumentalny, 49 min, Australia, 2016 Reżyseria: Edward Saltau, Daniel Hunter Trzyczęściowa seria dokumentalna o torbaczach, badająca ich ewolucję, dzięki której poradziły sobie z wyjątkowymi i trudnymi wyzwaniami życia w Australii. Wizualna uczta oszałamiających australijskich krajobrazów. Seria przedstawia kangura rudego, koale, niełazy tygrysie, bandykoty, potaroo i nie tylko. Spotkamy największe i najmniejsze torbacze, a także najrzadsze i odnoszące największe sukcesy. Oprócz spotkania z niesamowitą różnorodnością australijskich torbaczy, dowiemy się, jak powstały te stworzenia i jak przybyły na ten ogromny, wyspiarski kontynent. Część 2 - "Od pustyni po niebo". Znalezienie chłodniejszego miejsca na pustyni jest prawdziwym wyzwaniem. Życie pod ziemią to sposób przetrwania, pozwalający zwierzętom chłodzić się i nie tracić za dużo płynów. Najlepiej się to udaje wombatowcom szerokogłowym. Samiec kopie sobie dom. To ciężka praca, ale musi ją dobrze wykonać, bo od tego zależy jego życie. Spędza 75% czasu pod ziemią. Duże pazury i silne łapy pomagają w wykopie. Tam w dole jest znacznie chłodniej... Popołudniu temperatura się obniża i pora żerować - bo kopanie bardzo uszczupliło mu rezerwy energii. Jego sekret kryje się pod ziemią. Wielu szuka schronienia pod ziemią, ale są tacy, co mierzą wyżej. Workolotokształtne to jedne z najbardziej różniących się od reszty grup torbaczy. Są znakomicie przystosowane do życia w koronach drzew. 15:45 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 1. ODKRYWANIE KOSMOSU (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 01 EXPLORING THE UNIVERSE) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 1. W tym odcinku odkrywamy kosmos. Pięćdziesiąt lat temu Neila Armstronga stającego na Księżycu oglądało 600 milionów widzów przyklejonych do telewizorów - jedna piąta mieszkańców Ziemi. Tamta chwila odmieniła życia, rozbudziła nadzieje i zapoczątkowała nową erę eksploracji kosmosu. Lądowanie na Księżycu było jednym z najważniejszych przedsięwzięć technologicznych w historii ludzkości - ale to był dopiero początek. Jeszcze w sześćdziesiątym dziewiątym NASA obrała kolejny, śmiały cel: opracować statek kosmiczny wielokrotnego użytku. Wahadłowce nie spełniły wyobrażeń o kosmicznych autobusach. Przestrzeń kosmiczna to ostatni, niekończący się obszar, w którym ludzie mogą przecierać nowe szlaki i badać nowe światy. Nigdy nie zabraknie nam rzeczy do odkrycia. 16:50 ZAGINIONA PERŁA ANDALUZJI: MEDINA AZAHARA (WONDER OF ANDALUCIA: MEDINA AZAHARA / MEDINA AZAHARA, THE LOST PEARL OF EL - ANDALUS / MADINAT AL - ZAHRA, LA CITE PERDUE D'AL - ANDALUS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Stephane Begoin, Thomas Marlier Film dokumentalny o zaginionym mieście islamskiej Hiszpanii. Nazywane Wersalem Andaluzji, Medina Azahara jest jednym z najważniejszych islamskich stanowisk archeologicznych na świecie. Uznane za Dziedzictwo Ludzkości, to wyjątkowe miasto kalifalne, zbudowane cztery wieki przed Alhambrą, jest przedmiotem nowej kampanii wykopaliskowej prowadzonej przez zespół międzynarodowych badaczy. Około roku tysięcznego na Półwyspie Iberyjskim, w chrześcijańskiej Europie, rozciągało się muzułmańskie królestwo o nazwie Al - Andalus. Jego potężny kalif wzniósł największy i najdroższy pałac tamtych czasów. Potężny kompleks pałacowy - szczyt artystycznego wyrafinowania i techniki - wyprzedzał swój czas o kilka stuleci. Kalif nadał mu nazwę Lśniącego Miasta - Medina Azahara. Jak wyglądało? Kim był kalif, który je zbudował? Dlaczego wzniósł ten pałac? Lśniące Miasto skrywa do dziś wiele tajemnic. Ostatnie odkrycia skłoniły badaczy do nowych wykopalisk w tym miejscu i w całej Andaluzji. Wkrótce w dziejach baśniowego pałacu rozpocznie się nowy rozdział. 17:55 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 15. ŚWIĘTA I CEREMONIE (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 15 UN MONDE EN FETES) Serial dokumentalny, 25 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 15 - "Święta i ceremonie". Laos. Ban Long Lane to wioska w sercu gór. Jej mieszkańcy, przedstawiciele ludu Mong, wiodą tradycyjny tryb życia, oparty na wierzeniach animistycznych. Szaman Phac Qo (pak ko) oczyszcza swój dom, przeganiając z niego złe duchy. Bierzemy kurs na wyspę Reunion. Większość członków hinduskiej społeczności wyspy Reunion posiada tamilskie korzenie. Przenosimy się do Indii. Pongal to jedno z najważniejszych świąt w południowych Indiach. Odbywa się co roku w połowie stycznia, i ma charakter dożynek. Na Martynice rodzina to jedna z najważniejszych wartości. Wiara nie zna żadnych ograniczeń. Boże Narodzenie można obchodzić w każdym zakątku świata. 18:25 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 16 BAWMY SIĘ! (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 16 AMUSEZ - VOUS!) Serial dokumentalny, 27 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 16 - "Bawmy się!" Japonia. Akihabara to tokijska dzielnica znana wśród miłośników gier wideo. Można tu znaleźć wszystko, co dotyczy mangi i superbohaterów. Młode dziewczyny w strojach służących zapraszają przechodniów do baru innego niż wszystkie. Przeniesiemy się teraz do Stanów Zjednoczonych, gdzie muzyka country ma wielu miłośników. Melodie, które towarzyszyły narodzinom Dzikiego Zachodu, nadal cieszą się popularnością, zwłaszcza wśród mieszkańców stanu Wyoming. Zajrzymy teraz do indyjskiej fabryki snów. Indie mogą się pochwalić najbardziej dochodowym przemysłem filmowym na świecie. Rocznie powstaje tu średnio 1300 filmów. Zatrzymamy się też na chwilę w Singapurze. Poukładana i poważna stolica finansowa Azji staje się jedną z najważniejszych świątyń rozrywki w tym rejonie świata. Na zakończenie zajrzymy do Hiszpanii. Po upadku reżimu frankistowskiego, Madryt stał się jedną z klubowych stolic Europy. 19:00 HALINA KONOPACKA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Dancewicz Scenariusz: Maciej Dancewicz Historia Haliny Konopackiej, kobiety, sportowca, osoby niebanalnej, posiadającej artystyczną wrażliwość, przedstawiona na tle historii Polski, historii sportu, ale i historii polskiej kultury oraz życia codziennego. W filmie ukazane zostały dwie równolegle toczące się historie. Pierwsza, historyczna, oparta na relacjach, artykułach prasowych, wspomnieniach, wywiadach. Dzięki niej śledzimy życiorys Haliny Konopackiej. Z kamerą poruszamy się po miejscach związanych z bohaterką, a dziennikarze, historycy, aktorzy opowiadają o kolejnych etapach jej życia. Ta część oparta jest w dużej mierze na wspomnieniach Konopackiej, relacjach prasowych z wydarzeń sportowych, kulturalnych, na artykułach i wierszach autorstwa Haliny Konopackiej. Druga, poprzez wykorzystanie fragmentów telewizyjnego filmu fabularnego pt.: "Konopacka. Walka o złoto", z Polą Błasik oraz Piotrem Głowackim w rolach głównych, jest innym wariantem biografii Haliny Konopackiej. Próby aktorskie, filmowanie pierwszych ujęć i scen, charakteryzacja i kostiumy z epoki stanowią integralną część obrazu i uzupełniają w oryginalny sposób historię bohaterki. Ważnym elementem są także materiały archiwalne: filmowe i fotograficzne, ale również dokumenty, artykuły prasowe itp. z zasobów WFDiF, TVP, Polskiego Radia, NAC, Muzeum Sportu i Turystyki oraz z archiwów zagranicznych. 20:10 KUBA - REWOLUCJA OD KUCHNI Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Witold Szabłowski Scenariusz: Witold Szabłowski Zdjęcia: Siarhei Marchyk Rozpoczynając rewolucję, Fidel Castro obiecał Kubańczykom, że żaden z nich nigdy nie umrze z głodu. Jedzenie zawsze jest w centrum uwagi kubańskich władz, które, by wyżywić naród, wyhodowały nawet zmutowaną genetycznie krowę - rekordzistkę. Co jedzą dziś zwykli Kubańczycy? O to zapytaliśmy ich samych. Co jadł Fidel? Zdradza nam jego osobisty kucharz, Erasmo Hernandez (to pierwszy film, w którym zgodził się wystąpić). Czy rzeczywiście ludzie na wyspie nie głodują? I czy przypadkiem kuchennymi drzwiami na Kubę nie wkrada się kapitalizm? 21:10 ZAGADKA EGIPSKICH HIEROGLIFÓW I BRACIA CHAMPOLLION (THE EGYPT CODE BREAKERS: CHAMPOLLION BROTHERS / DANS LE SECRET DES HIÉROGLYPHES. LES FRÈRES CHAMPOLLION) Film dokumentalny, 54 min, Francja, 2022 Reżyseria: Jacques Plaisant Film dokumentalny - opowieść o braciach Champollion i ich niezwykłej przygodzie. Historia rozszyfrowania egipskich hieroglifów, jednej z największych zagadek w historii ludzkości. W wieku 38 lat Jean - Francois Champollion spełnił marzenie swojego życia i stanął naprzeciw egipskich świątyń, odkrywając ich tajemnice. W 1822 roku dokonał jednego z największych odkryć swojej epoki. Zaczął odczytywać hieroglify. W drodze, która doprowadziła Jeana - Francoisa Champolliona do odczytania egipskiego pisma, od początku towarzyszył mu ukryty w cieniu starszy brat, Jacques - Joseph. Pisali do siebie listy przez ponad trzydzieści lat. Licząca kilka tysięcy stron korespondencja, przechowywana w ich rodzinnym domu, od kilku lat jest dostępna dla badaczy. To opowieść o ludziach, dzięki którym przemówiły hieroglify. 22:20 TYLKO WIATR Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zofia Kowalewska Muzyka: Jesimchan Turechanowicz Tokubajew 92 - letni Zdzisław i jego 25 - letnia wnuczka wyruszają w liczącą 5000 km podróż do odległej wioski w Kazachstanie. Dla niego jest to powrót do miejsca, w które jako nastolatek został zesłany przez Sowietów podczas II wojny światowej. Po 70 latach ponownie wyrusza w podróż do kraju dzieciństwa w poszukiwaniu swojej pierwszej miłości, którą musiał zostawić za sobą. Wnuczka pragnie wesprzeć go w tej trudnej podróży, jednocześnie odkrywając rzeczywistość kryjącą się za bajkami, które słyszała w dzieciństwie. Jest to ostatnia szansa dla nich, aby się pożegnać. 23:30 ZAGADKI ZBRODNI POLICJI MIEJSKIEJ - ODC. 3 (THE CITY POLICE CRIME / EL CRIMEN DE LA GUARDIA URBANA EP. 3) Cykl dokumentalny, 57 min, Hiszpania, 2023 Reżyseria: Carles Porta Mini - seria dokumentalna (4 odcinki) opowiadająca o trzymających w napięciu kryminalnych historiach z policyjnych kartotek. To prawdziwe zbrodnie z ostatnich 10 lat. Nie ma tu ekspertów opowiadających o swojej pracy, są prawdziwi ludzie opowiadający własne historie. Albo dlatego, że ich doświadczyli, albo dlatego, że je badali. Dużo napięcia i emocji. Połączenie prawdziwych wydarzeń z fikcyjnymi źródłami. Poznamy prawdziwą historię, która zainspirowała twórców serialu fabularnego Netflixa "Burning Body". 4 maja 2017 roku policja znalazła spalony samochód na jednej z dróg w Barcelonie. Wewnątrz pojazdu zlokalizowano pozostałości zwęglonego ciała. Samochód należał do Pedro Rodrgueza, agenta policji miejskiej w Barcelonie. Oficjalnie nie uznano go za zaginionego. Policja zrekonstruowała ostatnie godziny życia Pedra i zaczęła znajdować niespójności w zeznaniach osób najbliższych zaginionemu. Wkrótce odkryto, że Pedro był uwikłany w trójkąt miłosny, w którym jego dziewczyna Rosa, również policjantka, miała wiele do ukrycia. Odc. 3. Wszystko, co pokazano w tym filmie, wydarzyło się naprawdę. Fakty, nazwiska i miejsca są autentyczne. Niektóre opisy mogą być szokujące. Rzeczywistość i śmierć nie mają wrażliwości. W trzecim odcinku zapoznamy się z wersją Alberta, kochanka Rosy. W odcinku pierwszym poznaliśmy fakty i szczegóły ustalone przez śledczych. W drugim wysłuchaliśmy jak Rosa oskarża Alberta o to, że zabił z zazdrości, bo nie mógł znieść myśli, że ona i Pedro chcą założyć rodzinę, a on zostanie sam. Umarli nie mogą kłamać, ale żywi owszem. Posłuchajmy, co mówi Albert. To ta sama opowieść, ale z innej perspektywy. Może ta wersja pozwoli nieco rozjaśnić mrok. 00:40 NOCY MROK, JASNOŚĆ DNIA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2020 Reżyseria: Janusz Sozański Scenariusz: Janusz Sozański Zdjęcia: Miłosz Mickiewicz, Robert Sitek, Jarosław Radwański Pierwsi Polacy deportowani przez Niemców na roboty przymusowe, przybyli do Wrocławia już pod koniec 1939 roku. W następnych latach liczba ich systematycznie wzrastała, osiągając kulminację po upadku powstania warszawskiego. Taką deportacją objęto całe rodziny, mieszkańców miast i wsi, schwytanych przeważnie w łapankach lub pacyfikacji. Życie Polaków we Wrocławiu zaczynało się od punktu meldunkowego na dworcu kolejowym, po wyładowaniu z pociągu. Następnie czekał ich krótki pobyt w obozie przejściowym, gdzie byli poddawani dezynfekcji i odwszawianiu, badaniom lekarskim oraz segregacji według płci, wieku i fizycznej kondycji. Następnie była wizyta w urzędzie zatrudnienia, gdzie odbywały się niewolnicze targi siłą roboczą. Polacy byli wystawiani na sprzedaż i kupowani przez przedstawicieli wielkich fabryk, rolników czy prywatnych niemieckich przedsiębiorców. Mieli obowiązek podpisać zobowiązanie, że nie będą uczestniczyć w czynach wymierzonych przeciwko Rzeszy Niemieckiej. Przymus pracy obowiązywał od 10. roku życia. Za pracę, której nie wolno było samowolnie zmienić, przewidywano wynagrodzenie wg specjalnych stawek dla Polaków. Istniał cały system zakazów, nie wolno było opuszczać po godzinie policyjnej miejsca zamieszkania, używania języka polskiego w miejscach publicznych, organizowania spotkań towarzyskich, zawierania związków małżeńskich, kontaktowania się prywatnie z Niemcami i obcokrajowcami, podróżowania bez zezwolenia pociągami i autobusami. Polakom zakazano wstępu do kin i teatrów, restauracji i kawiarni. Nieprzestrzeganie tych zakazów było surowo karane grzywną, biciem, więzieniem, a nawet śmiercią. Polak był traktowany jako istota najniższego rzędu, bez prawa upominania się o swoją godność. Robotnicy byli kwaterowani w byłych magazynach, składach, halach fabrycznych itp. Warunki sanitarne i socjalne kształtowały się poniżej wszelkich dopuszczalnych norm. Najgorszą plagą obozowego życia było wszechobecne robactwo, a zwłaszcza pluskwy. Obozy były pilnowane przez policję lub strażników fabrycznych, którzy kontrolowali każde wyjście i przyjście. Żywiono się w kuchniach obozowych lub u swoich pracodawców. Racje żywnościowe były bardzo skromne i wahały się w granicach 1500 kalorii. Mimo zakazów Polacy od 1940 roku spotykali się w małych grupkach w obozach pracy lub w kwaterach prywatnych, także w liczniejszych gronach w halach dworca kolejowego, w dostępnych dla Polaków restauracjach Schuberta i Schultza lub w kościele św. Antoniego. Pielęgnowali tradycje, chodzili na polskie nabożeństwa, śpiewali polskie pieśni kościelne i narodowe, czytali polskie książki. Przekazywali sobie wieści z wojennych frontów i z Polski, podtrzymywali się na duchu nadzieją na bliskie zakończenie wojny. Więź między Polakami przejawiała się również na udzielaniu pomocy potrzebującym, przekazywaniu informacji o niebezpieczeństwie, opieką nad uciekinierami i nowo wywiezionymi na roboty do Wrocławia. Pomagano sobie nawzajem, przekazując odzież, żywność dla najbardziej potrzebujących, chociaż wszyscy byli tak samo biedni. Wynikało to z poczucia obowiązku obrony każdego rodaka przed niemieckim hitlerowskim terrorem. 01:45 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 14 GORĄCZKA SREBRA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Czy grudki srebra odłupuje się kilofami prosto ze skał? Nic bardziej mylnego! Radosław Kotarski wyrusza do Tarnowskich Gór, aby przekonać się, jak trudna i niebezpieczna była praca dawnych górników, którzy z narażeniem życia walczyli o to, by uzyskać trochę srebra. Przekonuje się, dlaczego w podziemiach używano materiałów wybuchowych i odpala własne ładunki prochu, będąc 40 metrów pod ziemią! Poza tym płynie podziemną rzeką, aby sprawdzić, w jaki sposób radzono sobie z odprowadzaniem wody w dawnych kopalniach. Będzie to spotkanie pełne błota, brudu i wilgoci! 02:25 POMNIK WIELKIEJ NADZIEI Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1981 Reżyseria: Andrzej Szczygieł Scenariusz: Andrzej Szczygieł Film rejestruje kilka fragmentów uroczystości odsłonięcia Pomnika Poległych Stoczniowców w Gdańsku 16 grudnia 1980 r. Autor nie stawiał sobie za cel zrealizowanie jeszcze jednego reportażu z uroczystości. Dokonał szerokiej epickiej rejestracji nastroju tego historycznego wydarzenia przedstawiając siłę i zwartość masowego tłumu. Ukazał w wielkich planach ducha jedności i solidarności Polaków w obliczu wielkiej sprawy narodowej. Film wzrusza, wprowadza w zadumę nad sprawami Polski i budzi nadzieję na moralne odrodzenie narodu. 02:45 BALLADA O PRAWDZIWYM KŁAMSTWIE Film dokumentalny, 74 min, Polska, 2007 Reżyseria: Andrzej Trzos - Rastawiecki Scenariusz: Andrzej Trzos - Rastawiecki Zdjęcia: Jacek Mierosławski Wykonawcy: Piotr Fronczewski - Kto wybierał w Polsce rząd? - Naród. - Czy rząd miał rządzić? - Rząd miał rządzić, a partia kierować. - Kto układał listy kandydatów? - To miała zastrzeżone partia. - Czy partia przygotowywała kilka list? - Nie, na liście wyborczej umieszczała tylko tych, którzy mieli wejść do sejmu - To po co były wybory? - No jak to po co? Żeby ludzie mogli poprzeć. - A popierali? - Oczywiście! Wybory władz były prawdziwym świętem w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Czasem garniturów, często czerwonych krawatów, udekorowanych barwami państwowymi komisji. Do urn tłumnie ściągali mieszkańcy kraju, aby swym głosem dać wyraz poparcia dla rządzących. W zwartych kolumnach do komisji maszerowali żołnierze i urzędnicy. W szpitalach głosowali lekarze i pielęgniarki, urny donoszono ciężko chorym pacjentom. Dzięki specjalnym dokumentom swój obowiązek mogli wypełnić także podróżujący po kraju kolejarze. Lata trudu władz w politycznym uświadamianiu społeczeństwa przynosiły owoce. Średnio 90 procent głosów była "za". Jeżeli nawet "pomylono się" podczas liczenia, większość narodu popierała Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą. Dyscyplina panowała także w samej organizacji. Zgodnie z zasadą "centralizmu demokratycznego" to ścisły Komitet Centralny wybierał pierwszego sekretarza, oczywiście po konsultacji kandydatury z Moskwą. Zadaniem posłusznych "dołów" była akceptacja "elekta". Dokumentowi Andrzeja Trzosa - Rastawieckiego rytm nadają sekwencje prostych pytań i odpowiedzi. Obnażają one liczne paradoksy PRL - u oraz wielką rolę ówczesnej propagandy. To właśnie ona stanowiła główne narzędzie, za pomocą którego próbowano ukształtować społeczeństwo i skłonić je, w imię budowy socjalizmu, do bezwarunkowego posłuszeństwa rządzącym. Propaganda była też groźną bronią, za pomocą której władze zwalczały warstwy społeczne nie pasujące do wizji państwa proponowanej przez polski reżim oraz potężnego Wielkiego Brata - Związek Sowiecki. Rzecznik rządu w latach 1981 - 1989, Jerzy Urban, celnie określił zadaniaprzed nim stawiane: "w zasadzie nie kłamałem, czyli nie kłamałem świadomie; każdy rzecznik kłamie, bo kłamie źródło jego informacji". Do swego filmu Trzos - Rastawiecki zaprosił znanego aktora, Piotra Fronczewskiego. Przewrotną i wciągającą opowieść uzupełniają bogate materiały archiwalne.