TVP Dokument Piątek, 24.01.2025 05:35 DZIKA POLSKA - TRAPERZY ARCHIWÓW ŻYCIA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody. Dzika przyroda kryje się nie tylko w puszczach i wśród bagien. Jej niezliczone ślady można znaleźć w naukowych kolekcjach muzeów przyrodniczych. Przykładem jest Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie, który ma w swoich zbiorach niezliczone okazy fauny z całego świata. I to w wielu egzemplarzach, służących do porównań. Tu krzyżowały się drogi polskich przyrodników, zwożących eksponaty spod wszelkich szerokości geograficznych, a dziś krzyżują się drogi badaczy, robiących z nich poznawczy użytek. Niezwykłe losy takich ludzi, nieraz dramatyczne, jak i dramaturgię badań zaprezentuje ten odcinek. 06:05 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 14 GORĄCZKA SREBRA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Czy grudki srebra odłupuje się kilofami prosto ze skał? Nic bardziej mylnego! Radosław Kotarski wyrusza do Tarnowskich Gór, aby przekonać się, jak trudna i niebezpieczna była praca dawnych górników, którzy z narażeniem życia walczyli o to, by uzyskać trochę srebra. Przekonuje się, dlaczego w podziemiach używano materiałów wybuchowych i odpala własne ładunki prochu, będąc 40 metrów pod ziemią! Poza tym płynie podziemną rzeką, aby sprawdzić, w jaki sposób radzono sobie z odprowadzaniem wody w dawnych kopalniach. Będzie to spotkanie pełne błota, brudu i wilgoci! 06:45 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 6. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 6) Cykl dokumentalny, 45 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odc. 6. Psy pracujące pochodzą z różnych środowisk i można je spotkać w każdym zakątku świata: od australijskiego Outbacku - po zaśnieżone tereny Ameryki Północnej. Mają różne zadania: od patrolowania ulic - po przynoszenie piłki. W ZOO w Werribee w Australii istnieje specjalna grupa psów stróżujących do ochrony zagrożonego gatunku - jamraja pręgowanego. Maremmy dobrze sprawdzają się w ochronie innych gatunków. Naturalny instynkt, by bronić terytorium, nawiązywać więź ze stadem i słaby instynkt myśliwski - predysponuje je do tej pracy. Psy są najlepszymi towarzyszami, można na nich polegać, dzięki ich lojalności i miłości. 07:35 WSZYSTKO O TORBACZACH - ODC. 2 OD PUSTYNI PO NIEBO (THE WONDERS OF MARSUPIALS FROM THE DESERTS TO THE SKIES) Film dokumentalny, 49 min, Australia, 2016 Reżyseria: Edward Saltau, Daniel Hunter Trzyczęściowa seria dokumentalna o torbaczach, badająca ich ewolucję, dzięki której poradziły sobie z wyjątkowymi i trudnymi wyzwaniami życia w Australii. Wizualna uczta oszałamiających australijskich krajobrazów. Seria przedstawia kangura rudego, koale, niełazy tygrysie, bandykoty, potaroo i nie tylko. Spotkamy największe i najmniejsze torbacze, a także najrzadsze i odnoszące największe sukcesy. Oprócz spotkania z niesamowitą różnorodnością australijskich torbaczy, dowiemy się, jak powstały te stworzenia i jak przybyły na ten ogromny, wyspiarski kontynent. Część 2 - "Od pustyni po niebo". Znalezienie chłodniejszego miejsca na pustyni jest prawdziwym wyzwaniem. Życie pod ziemią to sposób przetrwania, pozwalający zwierzętom chłodzić się i nie tracić za dużo płynów. Najlepiej się to udaje wombatowcom szerokogłowym. Samiec kopie sobie dom. To ciężka praca, ale musi ją dobrze wykonać, bo od tego zależy jego życie. Spędza 75% czasu pod ziemią. Duże pazury i silne łapy pomagają w wykopie. Tam w dole jest znacznie chłodniej... Popołudniu temperatura się obniża i pora żerować - bo kopanie bardzo uszczupliło mu rezerwy energii. Jego sekret kryje się pod ziemią. Wielu szuka schronienia pod ziemią, ale są tacy, co mierzą wyżej. Workolotokształtne to jedne z najbardziej różniących się od reszty grup torbaczy. Są znakomicie przystosowane do życia w koronach drzew. 08:35 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 1. ODKRYWANIE KOSMOSU (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 01 EXPLORING THE UNIVERSE) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 1. W tym odcinku odkrywamy kosmos. Pięćdziesiąt lat temu Neila Armstronga stającego na Księżycu oglądało 600 milionów widzów przyklejonych do telewizorów - jedna piąta mieszkańców Ziemi. Tamta chwila odmieniła życia, rozbudziła nadzieje i zapoczątkowała nową erę eksploracji kosmosu. Lądowanie na Księżycu było jednym z najważniejszych przedsięwzięć technologicznych w historii ludzkości - ale to był dopiero początek. Jeszcze w sześćdziesiątym dziewiątym NASA obrała kolejny, śmiały cel: opracować statek kosmiczny wielokrotnego użytku. Wahadłowce nie spełniły wyobrażeń o kosmicznych autobusach. Przestrzeń kosmiczna to ostatni, niekończący się obszar, w którym ludzie mogą przecierać nowe szlaki i badać nowe światy. Nigdy nie zabraknie nam rzeczy do odkrycia. 09:40 ZAGINIONA PERŁA ANDALUZJI: MEDINA AZAHARA (WONDER OF ANDALUCIA: MEDINA AZAHARA / MEDINA AZAHARA, THE LOST PEARL OF EL - ANDALUS / MADINAT AL - ZAHRA, LA CITE PERDUE D'AL - ANDALUS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Stephane Begoin, Thomas Marlier Film dokumentalny o zaginionym mieście islamskiej Hiszpanii. Nazywane Wersalem Andaluzji, Medina Azahara jest jednym z najważniejszych islamskich stanowisk archeologicznych na świecie. Uznane za Dziedzictwo Ludzkości, to wyjątkowe miasto kalifalne, zbudowane cztery wieki przed Alhambrą, jest przedmiotem nowej kampanii wykopaliskowej prowadzonej przez zespół międzynarodowych badaczy. Około roku tysięcznego na Półwyspie Iberyjskim, w chrześcijańskiej Europie, rozciągało się muzułmańskie królestwo o nazwie Al - Andalus. Jego potężny kalif wzniósł największy i najdroższy pałac tamtych czasów. Potężny kompleks pałacowy - szczyt artystycznego wyrafinowania i techniki - wyprzedzał swój czas o kilka stuleci. Kalif nadał mu nazwę Lśniącego Miasta - Medina Azahara. Jak wyglądało? Kim był kalif, który je zbudował? Dlaczego wzniósł ten pałac? Lśniące Miasto skrywa do dziś wiele tajemnic. Ostatnie odkrycia skłoniły badaczy do nowych wykopalisk w tym miejscu i w całej Andaluzji. Wkrótce w dziejach baśniowego pałacu rozpocznie się nowy rozdział. 10:40 JAK SIĘ UPRĘ 19 min, Polska, 1983 Reżyseria: Marek Kański Kapitan Henryk Jaskuła, polskie żeglarz jachtowy, który jako pierwszy Polak i trzeci żeglarz w historii samotnie, bez zawijania do portów, okrążył Ziemię na jachcie Dar Przemyśla. Kapitan mówi o swojej pasji do żeglowania. Planuje kolejny, drugi rejs dookoła świata. Poszukuje sponsorów, kontaktuje się z ministerstwem i organizacjami sportowymi. Miasto Przemyśl wspiera żeglarza, rozumiejąc znaczenie tego rejsu dla promocji dla miasta. Organizowane są koncerty na ten cel, włączają się w akcję osoby prywatne. W 1984 roku żeglarz otrzymuje zgodę na rejs od Polskiego Związku Żeglarstwa w Warszawie. 11:10 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 3 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W kolejnym odcinku cyklu "Polskie Dziedzictwo" prowadzący Stefan Tompson zabierze widzów w niezwykle ciekawą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po włościach rodu Borchów, czyli potomkach starej, niemieckiej szlachty, którzy w Rzeczpospolitej odnaleźli swoją nową ojczyznę. Odwiedzimy miejscowość Preli, gdzie zachowały się ruiny pierwszego zamku Borchów na tych terenach, a także świeżo odrestaurowany późniejszy ich zamek oraz pozostałości zabudowań gospodarczych, które dobrze świadczą o wysokich umiejętnościach rodu Borchów w tej materii. Pokażemy także łotewską Częstochowę, czyli Agłonę, największy ośrodek kultu maryjnego na Łotwie. Opowiemy historię pałacu w Warklanach oraz zamku w Lucynie, a także przypomnimy twórczość Ferdynanda Ossendowskiego, który właśnie w Lucynie przyszedł na świat. 11:45 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 15. ŚWIĘTA I CEREMONIE (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 15 UN MONDE EN FETES) Serial dokumentalny, 25 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 15 - "Święta i ceremonie". Laos. Ban Long Lane to wioska w sercu gór. Jej mieszkańcy, przedstawiciele ludu Mong, wiodą tradycyjny tryb życia, oparty na wierzeniach animistycznych. Szaman Phac Qo (pak ko) oczyszcza swój dom, przeganiając z niego złe duchy. Bierzemy kurs na wyspę Reunion. Większość członków hinduskiej społeczności wyspy Reunion posiada tamilskie korzenie. Przenosimy się do Indii. Pongal to jedno z najważniejszych świąt w południowych Indiach. Odbywa się co roku w połowie stycznia, i ma charakter dożynek. Na Martynice rodzina to jedna z najważniejszych wartości. Wiara nie zna żadnych ograniczeń. Boże Narodzenie można obchodzić w każdym zakątku świata. 12:15 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 16 BAWMY SIĘ! (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 16 AMUSEZ - VOUS!) Serial dokumentalny, 27 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 16 - "Bawmy się!" Japonia. Akihabara to tokijska dzielnica znana wśród miłośników gier wideo. Można tu znaleźć wszystko, co dotyczy mangi i superbohaterów. Młode dziewczyny w strojach służących zapraszają przechodniów do baru innego niż wszystkie. Przeniesiemy się teraz do Stanów Zjednoczonych, gdzie muzyka country ma wielu miłośników. Melodie, które towarzyszyły narodzinom Dzikiego Zachodu, nadal cieszą się popularnością, zwłaszcza wśród mieszkańców stanu Wyoming. Zajrzymy teraz do indyjskiej fabryki snów. Indie mogą się pochwalić najbardziej dochodowym przemysłem filmowym na świecie. Rocznie powstaje tu średnio 1300 filmów. Zatrzymamy się też na chwilę w Singapurze. Poukładana i poważna stolica finansowa Azji staje się jedną z najważniejszych świątyń rozrywki w tym rejonie świata. Na zakończenie zajrzymy do Hiszpanii. Po upadku reżimu frankistowskiego, Madryt stał się jedną z klubowych stolic Europy. 12:50 TYLKO WIATR Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zofia Kowalewska Muzyka: Jesimchan Turechanowicz Tokubajew 92 - letni Zdzisław i jego 25 - letnia wnuczka wyruszają w liczącą 5000 km podróż do odległej wioski w Kazachstanie. Dla niego jest to powrót do miejsca, w które jako nastolatek został zesłany przez Sowietów podczas II wojny światowej. Po 70 latach ponownie wyrusza w podróż do kraju dzieciństwa w poszukiwaniu swojej pierwszej miłości, którą musiał zostawić za sobą. Wnuczka pragnie wesprzeć go w tej trudnej podróży, jednocześnie odkrywając rzeczywistość kryjącą się za bajkami, które słyszała w dzieciństwie. Jest to ostatnia szansa dla nich, aby się pożegnać. 13:55 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 7. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 7) Cykl dokumentalny, 44 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odc. 7. Co roku na wysepce przy południowym wybrzeżu Australii dzieje się coś niezwykłego. Pingwiny małe wychodzą na brzeg na bezpieczne lęgi - dzięki rezydującym na wyspie psom, nieloty są chronione przed lisami i innymi drapieżnikami. Użycie owczarków Maremma do ochrony kolonii pingwinów zapoczątkował miejscowy farmer, który ma takie psy do ochrony kurcząt. W zakątku w Australii Zachodniej leży miasteczko, które kocha psy. Maltańczyk Shih Tzu to wesoły, inteligentny i przyjazny pies. Dobry dla alergików, gdyż mało linieje. Wippety mają predyspozycje do wyścigów, ale też dobrze czują się w domu i jako psy terapeutyczne. Bycie psem najlepszym w pracy to nie jeden scenariusz. Są różne rasy i zadania. Nasz serial pokazał rozmaite psy. Posiadają wiele umiejętności i wykonują niezwykłe zadania. 14:50 WSZYSTKO O TORBACZACH - ODC. 3 W ZAGROŻENIU (THE WONDERS OF MARSUPIALS MARSUPIALS ON THE BRINK) Cykl dokumentalny, 49 min, Australia, 2016 Reżyseria: Edward Saltau, Daniel Hunter Trzyczęściowa seria dokumentalna o torbaczach, badająca ich ewolucję, dzięki której poradziły sobie z wyjątkowymi i trudnymi wyzwaniami życia w Australii. Wizualna uczta oszałamiających australijskich krajobrazów. Seria przedstawia kangura rudego, koale, niełazy tygrysie, bandykoty, potaroo i nie tylko. Spotkamy największe i najmniejsze torbacze, a także najrzadsze i odnoszące największe sukcesy. Oprócz spotkania z niesamowitą różnorodnością australijskich torbaczy, dowiemy się, jak powstały te stworzenia i jak przybyły na ten ogromny, wyspiarski kontynent. Część 3 - "W zagrożeniu". Koala jest ikoną torbaczy australijskich. Powszechnie uważa się go za milutkie stworzenie, żyjące na drzewie, przesypiające cały dzień. Koala zdołał znaleźć sobie niszę dla siebie w koronach drzew. Torby lęgowe u torbaczy różnią się między gatunkami - a koala ma torbę otwierającą się ku tyłowi. Dziwne jak na nadrzewne ssaki, ale jest ku temu powód. Gdy maleństwo jest już tak duże, by przejść z mleka matki na liście - matka karmi go papką z rozmiękłych odchodów. Dla koali zaczyna brakować miejsca. Powszechną cechą ewolucyjną torbaczy jest ich zdolność przystosowania swojej diety do ciągle zmieniającego się otoczenia. Układ trawienny koali, pozwalający mu konsumować trujące liście, czy nieustannie rosnące zęby wombata - to typowe przykłady. Torbacze świetnie się mają w każdym ekosystemie i habitacie w Australii. Ich niezwykła różnorodność jest odbiciem inteligentnej adaptacji i wyjątkowych rozwiązań dla pokonania wyzwań w najtrudniejszych środowiskach na Ziemi. 15:50 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 2. EPOKA MASZYN (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 02 RISE OF THE MACHINES) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 2 - "Epoka maszyn". W ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat ludzkość ustanowiła zawrotne tempo rozwoju technologicznego i postępów w nauce. Rozpoczął się wyścig napędzany postępami w technologiach komputerowych. Jak szybko mogą działać nasze maszyny? Przez ostatnie dziesięciolecia niemal wszystkie aspekty życia zostały związane z maszynami. W 1947 roku wynaleziono proste urządzenie, które odmieniło świat: tranzystor. Niektórzy nazywają go najważniejszym wynalazkiem XX wieku. Podstawowy składnik układów scalonych umożliwił powstanie komputerów, cyfrowych kamer, czujników i urządzeń przenośnych. W ciągu zaledwie kilkudziesięciu lat maszyny stały się centralnym elementem naszego życia. Stworzyliśmy roboty, które chodzą, jeżdżą i latają, a w kieszeniach nosimy dostęp do wiedzy całego świata. Maszyny rozpoznają nowotwory i dotrzymują nam towarzystwa. 16:55 KOLOSEUM - KLEJNOT CESARSTWA RZYMSKIEGO (THE COLOSSEUM: A JEWEL IN ROME'S CROWN / LE COLISEE, UNE MEGA STRUCTURE ROMAINE) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2021 Reżyseria: Laure Leibovitz Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu, a dokładniej do jego najbardziej charakterystycznego punktu: Koloseum. Rzymskie Koloseum; ten największy amfiteatr starożytności zaliczany jest do siedmiu nowych cudów świata. Wzniesiony pod koniec I - ego wieku naszej ery jest symbolem rzymskiej dominacji nad dużą częścią świata. Zbudowany za cesarza Wespazjana ten wspaniały pomnik, obejmujący dwa tysiące lat historii, jest symbolem potęgi dawnego imperium. Budowla imponowała rozmiarami: sto osiemdziesiąt osiem metrów długości na sto pięćdziesiąt sześć metrów szerokości i czterdzieści osiem metrów wysokości. Mieściła pięćdziesiąt tysięcy widzów, więcej niż stadion Parc des Princes. Do budowy tego kolosa potrzebnych było sto tysięcy metrów sześciennych trawertynu i trzysta ton żelaza. Zbudowano go w rekordowym czasie dwunastu lat. Jakiej technologii użyli ówcześni budowniczowie, by wznieść tak potężny budynek? Koloseum było areną najbardziej szalonych widowisk: walk gladiatorów i zwierząt... W niektórych przedstawieniach wykorzystywano rewolucyjne wynalazki. Koloseum odwiedzało ponad siedem milionów widzów rocznie. Jego masywna struktura i niesamowita architektura świadczą o geniuszu starożytnych rzymskich technik konstrukcyjnych, dzięki czemu budowlę tę uznano nie tylko za część światowego dziedzictwa UNESCO, ale także za jeden z nowych siedmiu cudów świata. 18:00 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 17 FRANCUZI POZA FRANCJĄ (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 17 FRANAAIS SANS LA FRANCE) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 17 - "Francuzi poza Francją". Baleary. Stolica Majorki, Palma, stanowi udane połączenie rajskich plaż z miejskim pejzażem. Siedemdziesiąt procent dochodów wyspy pochodzi z turystyki. Niektórzy turyści tak dobrze czują się na wyspie, że postanowili osiąść na niej na stałe. Spokojna starość na Balearach to marzenie wielu zamożnych Europejczyków. Zajrzyjmy też do Kanady. Co roku w Quebeku osiedla się od trzech do czterech tysięcy Francuzów. W Montrealu znacznie łatwiej jest zmienić zawód. Nikt nikogo nie szufladkuje. Przeniesiemy się do Nowego Jorku. Na koniec udamy się do Kataru. Od pewnego czasu zacieśniają się relacje między Katarem a Francją. Odkąd Katar został członkiem Międzynarodowej Organizacji Frankofonii, nauka francuskiego stała się bardzo ważna. Katar inwestuje dużo pieniędzy we Francji i w Paryżu. To bardzo nowoczesny kraj. To już nie tylko pustynia i Beduini. Wiele się zmieniło. 18:35 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 18 DUCHOWE WĘDRÓWKI (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 18 AINSI SOIENT - ILS) Serial dokumentalny, 27 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 18 - "Duchowe wędrówki". Turcja. W mauzoleum Mevlany trwają przygotowania do przyjęcia pielgrzymów. Tu, od XIII wieku spoczywa wielki perski poeta Rumi, nazywany Mevlaną. We wczesnej młodości przybył do miasta Konya wraz z rodziną. Już za życia został ogłoszony świętym. Od początków XX wieku twórczość Rumiego znana jest na całym świecie, a zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Rumi to poeta, który najlepiej objaśnił, czym jest ludzkość, miłość, przyjaźń, braterstwo i pokój. W grudniu, w rocznicę śmierci Rumiego, do mauzoleum przybywają pielgrzymi z całego świata. Przeniesiemy się do Japonii. Mówi się, że w Japonii jest dwa razy więcej wierzących niż mieszkańców, bo wielu Japończyków praktykuje dwie religie jednocześnie. Pora też na wizytę w Singapurze. W tym nowoczesnym państwie - mieście, wierzenia i duchowość zajmują ważne miejsce. 19:05 RYSZARD SZURKOWSKI - WYŚCIG PRZEZ ŻYCIE Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zbigniew Rytel Scenariusz: Zbigniew Rytel Zdjęcia: Ładysław Lipkowski, Marian Kostra Dla każdej telewizji trudnym momentem jest sytuacja, kiedy odchodzi jakaś wybitna postać ze świata sportu i nagle okazuje się, że nie ma żadnego materiału, który sumowałby jej/jego osiągnięcia. Okazuje się też, że już nie uda się porozmawiać z bohaterem dawnych czasów. Może warto rozpocząć produkcję filmów biograficznych, opisujących wielkich sportowców z naszej przeszłości. One są cenne nie tylko w momencie śmierci bohatera, ale też są atrakcyjnym uzupełnieniem bieżącej oferty programowej. Pierwszym przykładem jest Ryszard Szurkowski. Jego sportowe osiągnięcia wystarczą, żeby zrobić film z wykorzystaniem materiałów archiwalnych i wspomnień samego kolarza. 20:15 KOKAINOWY RAJ (COCAINE NATION) Film dokumentalny, 44 min, Australia, 2023 Reżyseria: Mahmood Fazal Film dokumentalny, w którym handlarze narkotyków ujawniają kulisy australijskiego półświatka kokainowego. Kokaina przeżywa największy boom w historii Australii. Australijczycy są największą na świecie społecznością zażywającą kokainę w przeliczeniu na mieszkańca i płacą za nią jedne z najwyższych cen na świecie. Podczas, gdy policja świętuje przechwycenie wielkich transportów narkotykowych, rzeki białego proszku wciąż napływają i wypełniają rynek. Dziennikarze badają australijski łańcuch dostaw kokainy, rozmawiają z handlarzami, importerami, ulicznymi dealerami i wysokimi rangą członkami karteli na temat dynamicznie rozwijającej się tu branży. Australia, wyspiarski kraj ze strzeżonymi granicami, to trudny rynek dla importerów kokainy. Jak kokaina dostaje się do Australii? Ukrywa się ją w żywności, sprzęcie rolniczym. Na Bali czy Fidżi, kartele opłacają urzędników, dzięki czemu wwożą walizki pełne kokainy. Popyt na kokę ciągle rośnie. Biorą wszyscy: piłkarze, sportowcy, prawnicy, celebryci, ludzie mediów, lekarze, pielęgniarki. Nawet sędziowie. Mają stresującą pracę i czasem chcą się odprężyć. 21:25 WOJNA O PRAWDĘ Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2023 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Wojna obronna Ukrainy z rosyjskim agresorem toczy się nie tylko na lądzie i w powietrzu. Także w eterze. Symboliczne jest to, że już w pierwszym tygodniu inwazji Rosjanie ostrzelali wieżę telewizyjną w Kijowie. Chcieli zakneblować Ukraińcom usta, ale nic nie wskórali. Do świata i tak dotarły zdjęcia ofiar cywilów w Buczy, zbombardowany Mariupol czy rozbite rosyjskie czołgi. Ukraińskie władze, dziennikarze, artyści, satyrycy i internauci zadziwiają świat skutecznością i pomysłowością na "cyberfroncie. I to od pierwszego dnia wojny, kiedy na propozycję rosyjskiego okrętu, by się poddali - padła odpowiedź: Rosijskij wojennyj korabl idi na... Ukraińcy dosłownie zalali internet żartobliwymi piosenkami i memami, które są ważną bronią psychologiczną. W wojnę PR wpisuje się też obraz Wołodymyra Zełenskiego, którego codzienne briefingi stają się wiralami w skali globalnej. Narracja prezydenta jest prosta i zrozumiała na całym świecie. Opiera się na czytelnym podziale na dobro i zło. W swojej obronie Ukraińcy po mistrzowsku wykorzystują media społecznościowe i to na niespotykaną dotąd skalę. Dobitnie obnażają okrucieństwo najeźdźców, szczegółowo dokumentują zbrodnie wojenne. Każda publikowana przez Moskwę dezinformacja jest natychmiast demaskowana przez społeczność internetową, zanim zdąży się zakorzenić. Mało tego! Kijowskie przekazy kierowane są też do Rosjan. W internecie pojawiają się np. apele do matek żołnierzy uczestniczących w agresji, zdjęcia, grafiki i dane, demaskujące kremlowską propagandę, a także rozmowy z rosyjskimi jeńcami. O sile filmu decyduje dotarcie do przedstawicieli wszystkich uczestników ceberfrontu (od zwykłych ludzi po elity artystyczne i elity władzy), mało znane kulisy walki z rosyjską propagandą oraz najbardziej znamienne przykłady wojny w realu i w eterze. Jest to zarazem pełna szczegółów opowieść o codzienności w warunkach inwazji i zmianie nastawienia Ukraińców do Rosjan. Celem filmu jest pogłębiony opis niezwykłej mobilizacji informacyjnej Ukraińców i ich mistrzowskiego przekazu, który zdominował w świecie obraz rosyjskiej agresji. Kto i jak go tworzy? Jakie formy przybiera? Jak wygląda przygotowanie prezydenta do codziennych briefingów? Na czym polega specyfika wojny online? Jakie komunikaty mają największą skuteczność? Jakie kłamstwa Moskwy najtrudniej zwalczać? 22:25 WIELORYB Z LORINO Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Cuske Scenariusz: Maciej Cuske Muzyka: Michał Jacaszek Film "Wieloryb z Lorino" jest opowieścią o ludziach żyjących na prawdziwym końcu świata, Czukotce. To ostatni obszar ogromnej Rosji, na końcu naszego kontynentu, oddzielony zaledwie 60 kilometrowym pasmem Cieśniny Beringa od Alaski. Na wybrzeżu mieszkańcy próbują przetrwać na zgliszczach upadłego imperium ZSRR, który na zawsze odmienił ich dziki, surowy pejzaż. Dzieci bawią się wśród rdzewiejących beczek po ropie, które rozsypane są po całej tundrze aż po horyzont. Domy mieszkalne rozsypują się pod wpływem surowych zim, śnieżyc i wiatrów. Krajobraz dopełniają dumnie wypięte pomniki Lenina oraz opuszczone ruiny nieczynnych baz wojskowych, fabryk i budynków. Czukcze żyją tu razem z Eskimosami i Rosjanami z głębi lądu. Warunkiem ich przetrwania w tej dzikiej krainie, tak jak od tysiąca lat, jest coroczne polowanie na wieloryby. W filmie przyglądamy się kilku bohaterom, którzy wydają się trwać na przekór logice, w miejscu, które nie jest dla nich przyjazne, nie daje im radości, nie przynosi spełnienia. "Wieloryb z Lorino" to dość postapokaliptyczna wizja świata. Ten świat będzie trwał, dopóki wieloryby będą przepływały obok, podczas swojej odwiecznej wędrówki na północne morza. Z roku na rok przepływa ich niestety coraz mniej. Producent: Pokromski Studio 23:40 ZAGADKI ZBRODNI POLICJI MIEJSKIEJ - ODC. 4 (THE CITY POLICE CRIME / EL CRIMEN DE LA GUARDIA URBANA EP. 4) Cykl dokumentalny, 60 min, Hiszpania, 2023 Reżyseria: Carles Porta Mini - seria dokumentalna (4 odcinki) opowiadająca o trzymających w napięciu kryminalnych historiach z policyjnych kartotek. To prawdziwe zbrodnie z ostatnich 10 lat. Nie ma tu ekspertów opowiadających o swojej pracy, są prawdziwi ludzie opowiadający własne historie. Albo dlatego, że ich doświadczyli, albo dlatego, że je badali. Dużo napięcia i emocji. Połączenie prawdziwych wydarzeń z fikcyjnymi źródłami. Poznamy prawdziwą historię, która zainspirowała twórców serialu fabularnego Netflixa "Burning Body". 4 maja 2017 roku policja znalazła spalony samochód na jednej z dróg w Barcelonie. Wewnątrz pojazdu zlokalizowano pozostałości zwęglonego ciała. Samochód należał do Pedro Rodrgueza, agenta policji miejskiej w Barcelonie. Oficjalnie nie uznano go za zaginionego. Policja zrekonstruowała ostatnie godziny życia Pedra i zaczęła znajdować niespójności w zeznaniach osób najbliższych zaginionemu. Wkrótce odkryli, że Pedro był uwikłany w trójkąt miłosny, w którym jego dziewczyna Rosa, również policjantka, miała wiele do ukrycia. Odc. 4. W pierwszym odcinku poznaliśmy fakty, w drugim - wersję Rosy, a w trzecim - Alberta. Dzisiaj czas poznać werdykt sądu, czyli oficjalnie prawdziwą wersję wydarzeń. Spróbujmy rzucić światło na tę mroczną historię. Rosa Peral oskarża o dokonanie zbrodni kolegę z policji, z którym miała romans. Zobaczymy, czy nadal będą oskarżać się nawzajem. Wciąż nie wiadomo dokładnie, kto i jak zabił Pedra. Tym razem martwy "powiedział" niewiele, a jak kłamią żywi, wiedzą tylko oni. 00:50 SEKRET HERBERTA KLOSE RAZ JESZCZE Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2016 Reżyseria: Janusz Sozański Scenariusz: Janusz Sozański Zdjęcia: Robert Sitek, Paweł Mróz, Łukasz Łysień Gdzie zostały ukryte skrzynie z cennymi dokumentami i dużą ilością wyrobów jubilerskich, depozytów banków wrocławskich, częstochowskich i innych? Czy Herbert Klose brał udział w ukryciu pod koniec wojny wrocławskiego złota, a po wojnie był jego strażnikiem? Dlaczego po wojnie zamieszkał we wsi Sędziszowa u podnóża góry Wielisławka (Wilimberg)? Czy liczne sztolnie Wielisławki mogą być miejscem ukrycia depozytów wrocławskich banków? Czy niedawno odnaleziony reportaż z 1973 roku Dionizego Sidorskiego i Adama Wielowiejskiego pomoże rozwiązać zagadkę wrocławskiego złota? Na te wszystkie znaki zapytania postaramy się odpowiedzieć w filmie "Sekret Herberta Klose raz jeszcze". 01:45 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 15 TURNIEJ O RÓG KRÓLOWEJ Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski rusza do Anglii w towarzystwie polskich rycerzy, którzy będą bronili honoru Rzeczpospolitej na Turnieju Rycerskim o Jubileuszowy Róg Królowej i Miecz Honoru. W 2015 roku polscy reprezentaci okazali się najlepsi! Czy powtórzą sukces w 2016 roku? Przy okazji widzowie poznają tajemnice turniejów rycerskich organizowanych w przeszłości i dzisiaj. Jakie zwyczaje z nimi związane przetrwały do dzisiaj? Jaką rolę pełniły dawniej? 02:25 TEATR FORMATU POCZTÓWKI - TELEWIZYJNE POCZĄTKI KONRADA SWINARSKIEGO Film dokumentalny, 56 min, Polska, 1991 Scenariusz: Renata Czarnkowska, Krzysztof Domagalik Zdjęcia: Włodzimierz Precht Wykonawcy: Maciej Gudowski Program dokumentalny o współpracy Konrada Swinarskiego, wybitnego reżysera teatralnego z telewizją. Poprzez początki pracy artysty, jego współpracę z STS - em, ukazane są początki telewizji artystycznej. W programie wykorzystano fragmenty unikatowych programów telewizyjnych Swinarskiego. 03:35 SKAZANA NA WOLNOŚĆ Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2005 Reżyseria: Piotr Wąsiński Scenariusz: Piotr Wąsiński Zdjęcia: Mateusz Sośniak Po dziesięciu latach spędzonych za kratkami Urszula Jasińska wychodzi na wolność. Siedziała za rozboje z bronią w ręku i pobicie. W jej rodzinie kryminalna przeszłość to właściwie norma. Ojciec był złodziejem, dwie ciotki i dwie siostry zostały aresztowane za fałszowanie dokumentów. Matka też nie dawała Uli najlepszego przykładu: najpierw ograniczono jej prawa rodzicielskie, później całkowicie zrzekła się córki. Ulę wychowywała babcia, do której po długiej odsiadce Ula znowu wraca, witana przez staruszkę ze wzruszeniem. Babcia ma nadzieję, że teraz Ula będzie już żyła uczciwie. Była więźniarka jest dobrej myśli: chce pracować, ułożyć sobie życie. Jest pełna nadziei i dobrych chęci, choć uważa, że to zasługa jej silnego charakteru, a nie skutek resocjalizacji. W resocjalizację nie wierzy: nie spotkała w więzieniu nikogo, kto żałowałby tego, co zrobił, lub czuł się lepszy opuszczając więzienie. Ona zresztą też tak o sobie nie myśli. Na wolności rejestruje się w biurze pośrednictwa pracy, rozpoczyna poszukiwanie zajęcia. Na początek dostaje zasiłek, bo zanim trafiła za kratki, pracowała krótko jako kelnerka. Ale teraz wszędzie, gdzie dzwoni w sprawie posady, pracodawcy żądają zaświadczenia o niekaralności. W przeciwnym razie nie ma mowy o zatrudnieniu. Urszula z każdym dniem dobitniej uświadamia sobie, że na legalną pracę nie ma szans. W podobnej sytuacji są jej znajomi z więzienia, którzy też wyszli na wolność. Urszula jeszcze broni się przed ponownym zejściem na złą drogę. Na razie żyje z zasiłku. Odwiedza swego 11 - letniego syna, który przebywa w domu opieki w Elblągu: chłopiec urodził się z wodogłowiem, nie mówi, nie chodzi. Matka wita go z miłością i wzruszeniem. Czy, chcąc go regularnie odwiedzać, będzie miała dość sił, by walczyć o swój powrót do społeczeństwa? I czy społeczeństwo w ogóle ją zechce?