TVP Kultura Wtorek, 21.01.2025 07:00 CZY JA DOBRZE ROZUMIEM? Magazyn kulturalny, 25 min, Polska, 2024 Nauki humanistyczne to opowieść o nas samych, o kulturze i sposobach, w jakich tworzymy nasze społeczeństwo i świat. W programie powiemy o wpływie nauki na nasze życie, na interpretacje rzeczywistości, rozwój intelektualny oraz kształtowanie tożsamości kulturowej. Audycja wzbudzi refleksję nad fundamentalnymi wartościami, stawiając pytania o sens życia i ludzką kondycję zwiększy zainteresowanie kierunkami humanistycznymi na uczelniach wyższych, przedstawi osiągnięcia polskich humanistów rozbudzi intelektualne zainteresowania widzów oraz skłoni ich do prowadzenia dyskusji. W każdym odcinku programu uczestniczy maksymalnie trzech gości reprezentujących inną dziedzinę nauk humanistycznych. Stałym punktem będzie także rozmowa z filozofem, który pomaga prowadzącej w analizie prezentowanych perspektyw i wyciąganiu wniosków końcowych. 07:35 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 34 BIAŁE ZŁOTO Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Dlaczego ceny słone to ceny wysokie? Jak ciężka była beczka soli, którą musieliśmy z kimś zjeść, aby dobrze go poznać? Czym jest tajemniczy kłapeć? Radosław Kotarski wyrusza do Bochni, aby odpowiedzieć na te pytania i przekonać się, jak trudna była praca dawnych górników, którzy z narażeniem życia walczyli o wydobywanie soli. Poza tym, przejeżdża podziemną kolejką przez sam środek bocheńskiej kaplicy. Eksploruje również podziemne korytarze i wczołguje się w nieczynne komory górnicze. Będzie to słone spotkanie pełne kurzu i brudu. 09:00 LALKA - ODC. 6/9 - WIEJSKIE ROZRYWKI Serial TVP, 78 min, Polska, 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Aleksander Ścibor-Rylski, Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Aktorzy: Alina Jankowska, Anna Milewska, Zofia Mrozowska, Bogdan Baer, Mieczysław Czechowicz, Jan Englert, Stefan Friedman, Emil Karewicz, Józef Nalberczak, Wojciech Pokora, Jerzy Turek, Czesław Wołłejko, Małgorzata Braunek, Jerzy Kamas, Bronisław Pawlik Wokulski wraca z Paryża, by na zaproszenie prezesowej spędzić lato w Zasławiu. Są tu już panna Izabela, Kazio Starski, Julian Ochocki, Fela i Ewelina Janockie, Kazia Wąsowska i baron Dalski. Widząc, że Wokulski cieszy się powszechnym szacunkiem i zainteresowaniem kobiet, panna Łęcka zmienia nieco swój stosunek do niego i po raz pierwszy pozwala mu mieć nadzieję na wspólną przyszłość. Wokulski wyjeżdża szczęśliwy. 10:30 JAK UTOPIĆ DOKTORA MRACZKA (JAK UTOPIT DR MRACKA ANEB KONEC VODNIKU V CECHACH) Komedia, 95 min, Czechosłowacja, 1974 Reżyseria: Vaclav Vorlicek Scenariusz: Petr Markov, Vaclav Vorlicek, Milos Macourek Aktorzy: Vladimir Mensik, Jaromir Hanzlik, Libuse Safrankova, Frantisek Filipovsky Rodzinie praskich wodników grozi niebezpieczeństwo, mogą ulec zagładzie przez wysuszenie. Muszą bowiem opuścić zamieszkaną przez siebie zawilgoconą willę położną na rzeką i przenieść się do budynku z centralnym ogrzewaniwem. W tej sytuacji przywódca wodników, Wassermann, wydaje wyrok śmierci na pracownika administracji mieszkaniowej, doktora Mraczka, który zupełnie nie zdaje sobie sprawy z konsekwencji decyzji o nagłej eksmisji wodników. Wyrok ma być wykonany niezwłocznie. Mraczek zostanie pozbawiony życia przez utopienie w miejskim basenie. Na tymże basenie wraz z koleżankami przebywa akurat licealistka Jana Vodickova, córka owych nieszczęśników objętych eksmisją. Nie mając pojęcia o wydanym wyroku, nastolatka ratuje doktora Mraczka, ściągając na siebie gniew szefa wodników. Tymczasem niespodziewanie Mraczek zostaje zamieniony w rybę, wskutek eksperymentów prowadzonych przez jego matkę, docent Mraczkową. Od tej pory wszystkie wodniki biorą go za wodnika, co wywołuje całą lawinę nieprzewidzianych sytuacji. 12:20 PORTRETY - TINTORETTO - WENECKI BUNTOWNIK (TINTORETTO. A REBEL IN VENICE) Film dokumentalny, 96 min, Włochy, 2019 Reżyseria: Giuseppe Domingo Romano Dokument upamiętniający 500. rocznicę urodzin Tintoretta - weneckiego artysty włoskiego renesansu, który swoimi pracami zadziwiał i prowokował. Starał się wzbudzać emocje, wywołać u odbiorcy wstrząs lub oburzenie. W jego twórczości najczęściej pojawiają się motywy religijne, udramatyzowane i kipiące energią, którą podkreśla jeszcze teatralne wykorzystanie światła. W tle filmu przewija się motyw wieloletniego konfliktu artysty z Tycjanem oraz rywalizacji i wzajemnej inspiracji pomiędzy Veronese a Tintorettem, który przez całe życie pozostał niezależnym, pełnym brawury weneckim buntownikiem. 14:00 DWA KSIĘŻYCE Film obyczajowy, 133 min, Polska, 1993 Reżyseria: Andrzej Barański, Renata Sobczak, Waldemar Prokopowicz, Grzegorz Okrasa Scenariusz: Andrzej Barański Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Henryk Kużniak Aktorzy: Bożena Adamek, Artur Barciś, Henryk Bista, Jerzy Bończak, Stanisława Celińska, Bożena Dykiel, Jan Frycz, Maria Gładkowska, Jerzy Kamas, Roman Kłosowski, Krzysztof Kolberger, Ryszard Kotys, Anna Majcher, Zofia Merle, Cezary Pazura "Złote Lwy Gdańskie" za kostiumy dla Barbary Śródki - Makówki i Małgorzaty Ajzelt na FPFF w Gdyni w 1994.. Andrzej Barański otrzymał nagrody środowisk filmowych Syrenkę Warszawską i Złotą Taśmę w kategorii najlepszy film fabularny 1993 roku. Ekranizacja zbioru opowiadań Mariii Kuncewiczowej z 1933 roku. Film, utrzymany w poetyckim klimacie, z humorem ukazuje dwa kontrastujące ze sobą światy. Prości mieszkańcy Kazimierza zmagają się z codziennymi troskami. Przybysze i artyści ożywają wieczorami, a ich umysły i serca zajmują sprawy sztuki, wysublimowane uczucia i piękno natury. Lata międzywojenne. Akcja toczy się w Kazimierzu nad Wisłą. Przedstawia epizody z życia mieszkańców miasteczka i przybyłych na wakacje letników. Każdy z siedemnastu epizodów dotyczy innej osoby. Łączy je postać ślepca Michała, który w swej wędrówce spotyka kolejnych bohaterów filmu. Piękna letniczka Flora nie może się zdecydować, w jakiej sukni ma przyjąć kochanka. W końcu znudzony oczekiwaniem mężczyzna odchodzi z jej służącą. Żona pijaka, Ludwisia, spragniona jakiejś odmiany, wychodzi na chwilę do cukierni. Pozostawia rozgrzane żelazko na marynarce męża. Po powrocie zostaje przez niego pobita. Krawcowa Walentyna ulega urokowi młodego mężczyzny, który przypomina jej dawnego kochanka. Uczucie podstarzałej kobiety jest z góry skazane na niepowodzenie. Przyjezdny malarz portretuje żebraka jako Boga. 16:20 LALKA - ODC. 7/9 - CIĄG DALSZY PAMIĘTNIKA STAREGO SUBIEKTA Serial TVP, 78 min, Polska, 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Aleksander Ścibor-Rylski, Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Aktorzy: Alina Jankowska, Anna Milewska, Zofia Mrozowska, Bogdan Baer, Mieczysław Czechowicz, Jan Englert, Stefan Friedman, Emil Karewicz, Józef Nalberczak, Wojciech Pokora, Jerzy Turek, Czesław Wołłejko, Małgorzata Braunek, Jerzy Kamas, Bronisław Pawlik Wokulski za wszelką cenę pragnie przypodobać się Izabeli. Postanawia nawet sprzedać sklep. Ignacy Rzecki odnotowuje w swym pamiętniku dwa wydarzenia, które poruszyły opinię publiczną, oba związane ze sprzedażą kamienicy Łęckich baronowej Krzeszowskiej. Nowa właścicielka domu wytoczyła procesy swoim dawnym lokatorom - studentom oraz pani Stawskiej. Oskarżyła ją o kradzież lalki. Odbyła się rozprawa sądowa, podczas której baronowa została ośmieszona. 18:50 MIĘDZY NUTAMI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Lipiec - Wróblewska Scenariusz: Agnieszka Lipiec - Wróblewska Zdjęcia: Giovanni Cimarosti Ideą powstania filmu dokumentalnego "Między nutami" jest próba zbadania fenomenu, jakim jest Konkurs Chopinowski, jak i jego szczególnej rangi, weryfikowanej od lat poprzez wspaniałe kariery laureatów kolejnych edycji. Myślimy o tym fenomenie, jako o pewnego rodzaju zagadce. Dlaczego niewielki w swych początkach konkurs w środku Europy niemal z każdą edycją rodzi kolejne gwiazdy światowej pianistyki? To zjawisko bez precedensu na tle innych konkursów tego typu. 20:00 TEATR TELEWIZJI - PANNA JULIA Spektakl teatralny, 83 min, Polska, 1979 Reżyseria: Bohdan Korzeniewski Aktorzy: Maja Komorowska, Roman Wilhelmi, Joanna Lothe Inscenizacja sztuki Augusta Strindberga. Jean jest lokajem u owdowiałego Hrabiego, który wraz z córką Julią mieszka na prowincji w swoim zamku. Bawi on w krótkiej podróży, podczas gdy w noc świętojańską służba i okoliczni chłopi urządzają huczne zabawy. Uczestniczy w nich także młoda dziedziczka. Jej partnerem do tańca może stać się jedynie Jean, syn parobka, ale mężczyzna przystojny i bywały - kelnerował w hotelach szwajcarskich, chadzał do teatru, dużo czytał. Potrafi więc zręcznie prowadzić konwersację z ekscentryczną panną. Julia wzrosła w atmosferze zażartego antagonizmu między ojcem a matką. Wybujały egocentryzm i poczucie władczości, połączone z inteligencją, nadwrażliwością i urazami psychicznymi - rodzą w niej obsesyjną nienawiść do mężczyzn, w którą wkrada się jednocześnie wstydliwy pociąg do przedstawicieli tej płci. Julia rozpoczyna ostentacyjny flirt z lokajem. Jean jest człowiekiem mocno trzymającym się rzeczywistości. W skrytości ducha żywi niemało pogardy dla swoich chlebodawców, ale zarazem uznaje panujący układ społeczny i "zna swoje miejsce". Nie jest jednak zupełnie obojętny na urodę Julii, jej bujną osobowość, zaborczy wdzięk i determinację. Gra erotyczna między nimi rozwija się lawinowo. W spektaklu wyreżyserowanym przez Bohdana Korzeniewskiego wystąpili: Maja Komorowska i Roman Wilhelmi. 21:40 LEKKIE OBYCZAJE - I BÓG STWORZYŁ KOBIETĘ (ET DIEU... CREA LA FEMME) Melodramat, 87 min, Francja, 1956 Reżyseria: Roger Vadim Scenariusz: Roger Vadim, Raoul Levy Aktorzy: Curd Jurgens, Jane Marken, Jean Tissier, Isabelle Corey Zdjęcia: Armand Thirard Muzyka: Paul Misraki Melodramat. Film "I Bóg stworzył kobietę" zajmuje w historii francuskiego kina miejsce szczególne. Wchodził na ekrany w 1956 r. jako debiut jednego z najbardziej kontrowersyjnych twórców nowej fali (zaliczanego do nowofalowców głównie dlatego, że swoim debiutem wskazał drogę ku pełnej szczerości w podejmowaniu problematyki seksualnej). Znaczył też narodziny mitu Brigitte Bardot ucieleśnienia nowoczesnego seksu, kobiety dziecka, nieświadomej pożądania, jakie wzbudza i zła, które mimowolnie wyrządza. Vadim, były aktor, potem reporter tygodnika Paris Match i asystent reżysera Marca Allegreta, potrafił wyczuć ducha nowych czasów, narzucając swym odbiorcom pewien styl mody i obyczaju i pełnymi garściami czerpiąc z doświadczeń filmowych Amerykanów. Duży, jak na tamte czasy ładunek zmysłowości i erotyzmu stanowił o oryginalności tego reżysera. Bohaterka jego filmu, Juliette, okrzyczana dziewczyną lekceważącą wszelkie zakazy i tabu, kierująca się instynktem, w rzeczywistości pod pozorami zepsucia kryła czystość, pragnienie wielkiej miłości i uległości. Zakłamaniu otoczenia przeciwstawiała spontaniczność i szczerość odruchów. Jej wygląd, sposób ubierania się, ruchy, uśmiech, były nieodparcie zmysłowe, ale nie miała w sobie magnetyzmu femme fatale. Brigitte Bardot, ówczesna żona Vadima, idealnie pasowała do tej roli, co więcej wydawała się jedyną aktorką zdolną tak autentycznie zagrać Juliette. Po prostu była nią. Reżyser miał sporo kłopotów z cenzurą. Choć po licznych interwencjach film skrócono o niemal o 15 minut i tak wywołał on skandal obyczajowy. Dopiero ogromny sukces komercyjny w USA przyniósł mu popularność także we własnym kraju. Krytyka uznała z czasem "I Bóg stworzył kobietę" za najlepsze, najbardziej osobiste dzieło twórcy "Niebezpiecznych związków", "Barbarelli", "Zamku w Szwecji" i "Wiernej żony". Kompletną klęską artystyczną natomiast okazał się zrealizowany przez Vadima w 1987 r. w USA remake jego słynnego debiutu. 18 - letnia Juliette Hardy jest sierotą. Piękną dziewczynę przyjęło na wychowanie bezdzietne, starzejące się małżeństwo Morinów. Dziewczyna pracuje w księgarni w modnym kurorcie Saint - Tropez. Interesuje się nią 40 - letni Eric Carradine, bogaty właściciel jachtu. Juliette niewiele sobie robi z roztaczanych przez niego perspektyw luksusowego życia. Podkochuje się w męskim i silnym Antoinie Tardieu, który wraz z matką i dwoma braćmi Michelem i Christianem prowadzi warsztaty okrętowe. Eric pragnie odkupić od rodziny Tardieu należące do nich tereny, by postawić na tym miejscu hotel i kasyno. Kiedy Juliette przekonuje się, że Antoine nie traktuje jej poważnie, udaje się na jacht Erica. Pani Morin, zgorszona jej zachowaniem, grozi, że odeśle ją do sierocińca. Dziewczyna postanawia uciec z Antoinem, który zwodzi ją obietnicami wspólnego wyjazdu do Marsylii. Gdy w końcu wyjeżdża sam, Juliette z przekory i ze strachu przed powrotem do domu dziecka decyduje się wyjść za mąż za Michela. Wbrew powszechnym przypuszczeniom okazuje się być dobrą żoną, mimo że Eric nie przestaje się do niej zalecać. Dopiero gdy Antoine wraca do Saint Tropez, w Juliette odzywa się dawne uczucie. (I BÓG STWORZYŁ KOBIETĘ (ET DIEU CREA LA FEMME) Melodramat, Francja 1956 Reżyseria: Roger Vadim Aktorzy: Brigitte Bardot, Curd Jurgens, Jean - Louis Trintignat, Christian Marquand, Georges Poujouly, Jeanne Marken, Jean Tissier, Isabelle Corey 23:20 NOCNY DOKUMENT - ZBAWICIEL NA SPRZEDAŻ (THE SAVIOR FOR SALE) Film dokumentalny, 98 min, Francja, 2021 Reżyseria: Antoine Vittkine Ile wart jest Zbawiciel Świata? 450 milionów dolarów. Za tyle w trakcie aukcji w Christie’s sprzedano płótno "Salvator mundi", przypisywane Leonardowi da Vinci. Twórcy dokumentalnego filmu, który ogląda się niczym thriller, zadają pytanie, czy obraz ten jest faktycznie dziełem włoskiego geniusza? Przedstawiają również mechanizmy rządzące rynkiem sztuki. 01:10 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JOANNA ŻÓŁKOWSKA Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Spotykają się w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie i budzą w nich sentyment. Dzisiaj gościć będziemy w domu aktorki, Joanny Żółkowskiej. 01:55 PANORAMA KINA POLSKIEGO - DZIEŃ ŚWIRA Komediodramat, 89 min, Polska, 2002 Reżyseria: Marek Koterski Scenariusz: Marek Koterski Zdjęcia: Jacek Bławut Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Marek Kondrat, Janina Traczykówna, Andrzej Grabowski, Michał Koterski, Joanna Sienkiewicz Obsypany nagrodami film miał bardzo dobrą prasę, był entuzjastycznie przyjęty przez krytykę i widzów, którzy docenili wartości artystyczne i przesłanie dzieła Marka Koterskiego. Na FPFF w Gdyni w 2002 r. "Dzień świra" otrzymał Grand Prix w kategorii najlepszy film, a także nagrody za pierwszoplanową rolę męską (Marek Kondrat) i za dźwięk (Maria Chilarecka). Na gdyńskim festiwalu został wyróżniony również reżyser, który otrzymał nagrodę Stowarzyszenia Filmowców Polskich za "twórcze przedstawienie współczesności". Ponadto Marek Koterski oraz Marek Kondrat otrzymali Polską Nagrodę Filmową Orzeł. "Dzień świra" zajął piąte miejsce w rankingu oglądalności i otrzymał Złoty Bilet stowarzyszenia "Kina Polskie". Stałym bohaterem filmów Marka Koterskiego jest Adam Miauczyński występujący w różnych życiowych rolach. W kolejnej odsłonie przygód Miauczyńskiego, który nie jest już kochliwym facetem, przeżywającym głównie dylematy natury damsko - męskiej, lecz statecznym mężczyzną dobiegającym pięćdziesiątki, wystąpił rewelacyjny Marek Kondrat. "Dzień świra" to znakomity komediodramat - przedstawiony w formie monologu wewnętrznego bohatera - odzwierciedlający otaczającą nas absurdalną rzeczywistość i oddający wnikliwy obraz kondycji współczesnego polskiego inteligenta. Adaś Miauczyński jest tutaj polonistą o zacięciu poety, nauczycielem z powołania, wykładającym w jednym z liceów. Zdaje sobie sprawę, że w dobie życia konsumpcyjnego został zdeklasowany, utracił swój dawny społeczny status. Jako inteligent czuje się zepchnięty na sam dół, odarty z poczucia własnej wartości. Przybity tą sytuacją, zrezygnowany i owładnięty bezsensownymi natręctwami, miewa nawet samobójcze myśli. Próbuje się jeszcze ratować romantyczną poezją i marzeniami o prawdziwej miłości. Ma wielkie ambicje, chciałby pisać wiersze, przysłużyć się narodowi, wznieść się ponad przygnębiającą go beznadziejność. Film przedstawia jeden dzień z życia 49 - letniego Adasia. Rozwiedziony mężczyzna ze skromnej nauczycielskiej pensji co miesiąc płaci alimenty. Żona (Joanna Sienkiewicz), która porzuciła męża nieudacznika, sama wychowuje ich jedynego syna (Michał Koterski). Niskie zarobki i słaba pozycja społeczna wywołują w bohaterze filmu głębokie frustracje i agresję. Cierpi na nerwicę natręctw, przymusowo licząc wszystkie wykonywane rano czynności. Kiedy się budzi, boi się wstać, z lękiem myśli co przyniesie kolejny dzień. Z równą żarliwością klnie i żegna się. Broniąc się przed otaczającym go światem, tworzy swoisty "dławiący rytuał codziennego życia". Gimnastykuje się siedem razy, pociąga siedem łyków wody mineralnej, myje się siedmioma ruchami ręki, wsypuje do miseczki siedem garści płatków śniadaniowych. Do rytualnych czynności porannych należy też łykanie medykamentów: prozac - na chęć do życia, geriavit - na witalność, wreszcie neotropil - na dobre funkcjonowanie mózgu. Kiedy zasiada do pracy, ciszę i spokój burzą mu jednak różne hałasy. Najpierw sąsiad z dołu nastawia głośno koncert Chopina, potem z zewnątrz dochodzi przeraźliwy odgłos pracującej kosiarki do trawy. Adaś wybucha gniewem. A tego dnia czeka go jeszcze wiele: trudna lekcja polskiego, którą uczniowie w ogóle nie są zainteresowani, obiad u matki (Janina Traczykówna), u której wizyty przebiegają zawsze tak samo, kłótnia z byłą żoną oraz spacer z niezbyt rozgarniętym synem, którego mało obchodzą życiowe mądrości ojca.