TVP Kultura Piątek, 24.01.2025 07:00 TAMTE LATA, TAMTE DNI - IZABELA TROJANOWSKA Magazyn, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Marta Perchuć-Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Spotykają się w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie i budzą w nich sentyment. Dzisiaj spotkamy się z Izabelą Trojanowską, jedną z najbardziej utalentowanych polskich aktorek. Opowie nam o swoim dzieciństwie spędzonym w Olsztynie i swoich pierwszych artystycznych występach. Wspólnie wspomnimy rolę Kasi Kunickiej, w którą wcieliła się w kultowym serialu "Kariera Nikodema Dyzmy". 07:40 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 25 BURSZTYNOWYM SZLAKIEM Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski O istnieniu szlaku bursztynowego dowiaduje się każdy uczeń na lekcji historii, ale jak w praktyce wyglądało jego funkcjowanie? Po co kupcy przemierzali tysiące kilometrów, aby kupić nieco złota północy, jak tradycyjnie określano bursztyn? Jak radzili sobie z przechodzeniem przez rzeki? Aby to sprawdzić, Radek Kotarski jedzie do Gdańska, gdzie poszukuje bursztynu, bada jego zagadkowe powstawanie i próbuje poddać obróbce jubilerskiej. Jaki będzie efekt tych prac? 09:00 LALKA - ODC. 9/9 - DUSZA W LETARGU Serial TVP, 78 min, Polska, 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Aleksander Ścibor-Rylski, Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Aktorzy: Alina Jankowska, Anna Milewska, Zofia Mrozowska, Bogdan Baer, Mieczysław Czechowicz, Jan Englert, Stefan Friedman, Emil Karewicz, Józef Nalberczak, Wojciech Pokora, Jerzy Turek, Czesław Wołłejko, Małgorzata Braunek, Jerzy Kamas, Bronisław Pawlik Stanisław Wokulski otrzymuje wiadomość o śmierci męża pani Stawskiej. Choć nie widuje już Izabeli, wciąż ją kocha i zarazem nią pogardza. Spotyka się z panią Wąsowską, która opowiada mu o jego ukochanej. Umiera hrabia Łęcki, pani Stawska przyjmuje oświadczyny Mraczewskiego. Wokulski pewnego dnia po prostu znika. Z Zasławia nadchodzi wieść, że prawdopodobnie wysadził się w ruinach zamku. Jego miejsce w spółce zajmuje Szlangbaum. Wkrótce umiera także stary subiekt, Ignacy Rzecki. Na pytanie doktora Szumana, kto tu zostanie, skoro najlepsi umierają lub - jak Ochocki - wyjeżdżają, odpowiadają Szlangbaum i Maruszewicz: "My". 10:30 BUFFALO BILL I INDIANIE (BUFFALO BILL AND THE INDIANS) 118 min, USA, 1976 Reżyseria: Robert Altman Lektor: Maciej Gudowski Aktorzy: Paul Newman, Joel Grey, Harvey Keitel, Kevin McCarthy, Geraldine Chaplin, John Considine, Burt Lancaster William F. Cody, znany bardziej jako Buffallo Bill, (Newman) prowadzi własne rodeo i pewnego dnia postanawia wykonać pewne przedstawienie. Udaje mu się namówić Siedzącego Byka, by się do tego przyłączył. Nie wie jednak, że Siedzący Byk ma zaplanowany swój własny "pokaz", do którego będą mu potrzebni generał Custer i prezydent USA. Film nagrodzony Złotym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie w 1976 roku. 12:45 MIŁOŚĆ I MUZYKA - PORTRET WITOLDA LUTOSŁAWSKIEGO Reportaż, 39 min, Polska, 1998 Reżyseria: Tadeusz Arciuch Scenariusz: Anna Komorowska, Tadeusz Arciuch Wykonawcy: Kwartet Wilanowski, G. Bogusławska, Ewa Krasińska, Ryszard Lutosławski, Krystyna Zachwatowicz, Marcin Bogusławski, Andrzej Wajda, Jan Krenz, Józef Patkowski Witold Lutosławski należał do grona największych europejskich kompozytorów, wymienianych obok klasyków muzyki współczesnej, takich jak Bartók, Szymanowski, Strawiński, Britten. Krytycy zgodnie plasują go na drugim miejscu, za Fryderykiem Chopinem, w historii polskiej muzyki. Mimo to trzeba przyznać, że bardziej niż w kraju ceniono go za granicą, gdzie otrzymał wiele honorowych doktoratów od czołowych uniwersytetów całego świata, członkostwo najzacniejszych międzynarodowych instytucji i ponad 70 międzynarodowych odznaczeń artystycznych i naukowych, w tym Polar Music Price, uznawaną za muzyczną Nagrodę Nobla. Urodził się w 1913 r. w rodzinie znanych działaczy politycznych społecznych. Odebrał gruntowne wykształcenie muzyczne i matematyczne, w czasie wojny brał udział w kampanii wrześniowej, potem, by zarobić na utrzymanie, grywał w kawiarniach, zwykle w duecie fortepianowym z Andrzejem Panufnikiem. Zgodnie z przyjętą od Igora Strawińskiego zasadą tworzył co roku nowe dzieło. Do jego najwybitniejszych kompozycji należą: Wariacje symfoniczne, I i II Symfonia, 10 tańców polskich na orkiestrę kameralną, Preludia taneczne, Muzyka żałobna, Gry weneckie, 3 poematy Henri Michaux na orkiestrę i chór, Koncert wiolonczelowy, Mi - parti, Wariacje na temat Paganiniego na dwa fortepiany, Tryptyk śląski na sopran i orkiestrę, Les espaces du sommeil na baryton i orkiestrę. Lutosławski pisał także muzykę teatralną, filmową oraz utwory dla dzieci. Nadzwyczaj oryginalny, wszechstronny, obdarzony wielkim smakiem artystycznym, wypracował odrębny, własny język dźwiękowy, stworzył niepowtarzalną stylistykę. Zmarł 7 lutego 1994 r. Choć za jego życia i po śmierci zrealizowano o nim kilka filmów dokumentalnych, większość okazywała się dość powierzchowna i ukazywała jedynie "oficjalny", "publiczny" wizerunek. Wynikało to w dużym stopniu z osobowości i stylu życia samego kompozytora. Wrażliwy i delikatny w kontaktach z innymi, zamknął swój emocjonalny świat w wąskim, intymnym gronie. Osobą najbliższą była żona Danuta, wielka miłość jego życia. Historia tego zwiazku jest niezwykła: poznali się w czasie okupacji i od pierwszej chwili wiedzieli, że są sobie przeznaczeni. Danuta była mężatką, miała syna. Jej mąż, oficer Wojska Polskiego, przebywał w oflagu. Jeszcze w czasie jego pobytu w niewoli Danuta zaczęła starać się o rozwód. Rodzina Lutosławskiego nie akceptowała tego związku, zarzucała mu, że rozbija cudze małżeństwo, niechętnie widziała go nawet w rodzinnym domu w Drozdowie. To spowodowało, że artysta jeszcze bardziej zamknął się w sobie i swym świecie, ograniczonym do żony i jej syna. Ich związek okazał się bardzo szczęśliwy, przez całe życie niemal się nie rozstawali. Nawet postronni obserwatorzy, widząc ich razem, przyznawali, że biła od nich wzajemna miłość i szacunek. Jednocześnie, jakby bojąc się uronić choćby odrobinę tego uczucia, otoczyli swe życie prywatne szczelną zasłoną. W kontaktach z innymi ludźmi Lutosławski był niesłychanie uprzejmy, taktowny, ale zarazem powściągliwy i wyważony. Wydaje się, że ze światem zewnętrznym kontaktował się przede wszystkim przez swoją muzykę, w niej uzewnętrzniał emocje i uczucia. Poświęcony mu film dokumentalny jest próbą ukazania osoby kompozytora i jego życia prywatnego poprzez relacje najbliższych mu osób, rodziny i przyjaciół. 14:20 PASAŻERKA Dramat psychologiczny, 59 min, Polska, 1963 Reżyseria: Andrzej Munk, Witold Lesiewicz Scenariusz: Zofia Posmysz, Andrzej Munk Zdjęcia: Krzysztof Winiewicz Muzyka: Tadeusz Baird Aktorzy: Aleksandra Śląska, Anna Ciepielewska, Marek Walczewski, Barbara Wałkówna, Janusz Bylczyński, Krzesisława Dubielówna, Anna Gołębiowska, Barbara Horawianka, Anna Jaraczówna, Maria Kościałkowska, Andrzej Krasicki, Jan Kreczmar, Irena Malkiewicz, Izabella Olszewska, Leon Pietraszkiewicz Przystępując do pracy nad "Pasażerką", ekranizacją powieści Zofii Posmysz pod tym samym tytułem, Andrzej Munk jeszcze raz wracał do tematu wojny i okupacji, ale w sposób odmienny niż zwykle. Akcja filmu rozgrywa się na dwóch płaszczyznach czasowych: współcześnie i - w obszernych partiach retrospektywnych - podczas wojny, w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. Tragiczna śmierć reżysera 20 września 1961 r. przerwała zdjęcia. Munk zdążył zrealizować tylko tę drugą, retrospektywną część, a właściwie zbiór scen, które miały być przeplecione partiami rozgrywającymi się współcześnie na pokładzie transatlantyckiego statku pasażerskiego. Po śmierci Munka żaden z jego kolegów nie zdecydował się dokończyć za niego dzieła. Podjęto natomiast próbę scalenia, powiązania gotowych już fragmentów w jednorodną całość. Zadanie to wykonał bliski współpracownik Munka, Witold Lesiewicz. Komentarz objaśniający zamysł całości przygotował Wiktor Woroszylski. Film wszedł na ekrany w 1963 r. , budząc duże zainteresowanie. Zaprezentowany w 1964 r. na festiwalu w Cannes, został przyjęty z ogólnym podziwem, uhonorowany nagrodą FIPRESCI i wyróżnieniem honorowym jury. W tym samym roku otrzymał również nagrodę Stowarzyszenia Dziennikarzy Włoskich na festiwalu w Wenecji. Do dziś "Pasażerka" pozostaje najbardziej chyba znanym poza granicami kraju i najwyżej cenionym filmem tego twórcy. Przedstawiony w filmie świat obozów koncentracyjnych, a co za tym idzie, spojrzenie na faszyzm, jest w całości dziełem Munka: zarysowany oszczędnymi środkami, pozbawiony scen szczególnie jaskrawych, szokujących okrucieństwem. Reżyser przypisuje zbrodnię raczej systemowi hitlerowskiemu niż intencjom jednostek. Dziwny i niejednoznaczny w jego ujęciu jest także związek między bohaterkami - esesmanką Lizą i jej krnąbrną pupilką Martą. Wyjaśnienie mogła zapewne przynieść część współczesna: konfrontacja kata i ofiary po latach, ale ta część nie zdążyła już powstać. W tłumie turystów zapełniających pokład transatlantyckiego statku znajduje się niemieckie małżeństwo, Walter i Liza. Oboje niewiele wiedzą o swej przeszłości, ale tworzą harmonijny związek. W jednym z portów, do których zawijają podczas rejsu, na statek wsiada kobieta, która przypomina Lizie kogoś, kogo poznała przed laty, służąc w kobiecych formacjach SS w Oświęcimiu. Falą wspomnień wraca do Lizy obozowa przeszłość, a wraz z nią pamięć o jednej z więźniarek, na której Liza wypróbowywała esesmańskie metody "wychowawcze". Ale Marta, bo tak nazywała się więźniarka, nie dała się złamać. Wydawało się, że zginęła... 16:20 SPOTKANIA Z GWIAZDAMI - IRENA JAROCKA Program muzyczny, 45 min, Polska, 1998 Reżyseria: Mariusz Jeliński Scenariusz: Mariusz Jeliński Zdjęcia: Grzegorz Szczygielski Wykonawcy: Irena Jarocka, Henryk Jarocki, Renata Gleinert, Jerzy Partyka, Jerzy Gruza, Alicja Barska, Halina Mickiewicz, Marek Karewicz, Janusz Rzeszewski Bohaterką programu jest Irena Jarocka, która opowiada o sobie i swojej karierze artystycznej. W programie uczestniczą też zaproszeni przyjaciele i znajomi piosenkarki. Całość ilustrowana jest współczesnymi i archiwalnymi materiałami oraz zdjęciami z prywatnych zbiorów artystki. 17:20 IRENA JAROCKA. KONCERT W MALBORKU 45 min, Polska, 1981 Wykonawcy: Irena Jarocka, brak danych Rejestracja koncertu Ireny Jarockiej, który odbył się ok. 1981 roku w Malborku. Program na nowo zmontowany w 2012. Brak danych o twócach i emisji premerowej (jeśli ona była...) 18:45 CHURCHILL. KREW, POT I FARBY OLEJNE (WINSTON CHURCHILL: BLOOD, SWEAT AND OIL PAINT) Film dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: David Barrie Film przybliża sylwetkę Winstona Churchilla, ale nie jako wielkiego polityka, lecz tym razem jako malarza, który gdy popadł w depresję, postanowił sięgnąć po płótno i pędzel. Inspiracją dla niego stała się twórczość impresjonistów i postimpresjonistów, m.in. Claude’a Moneta, Paula Czanne’a, Henriego Matisse’a i Édouarda Maneta - będąc pod ich wrażeniem, zaczął malować pejzaże, krajobrazy, martwą naturę. Był samoukiem, artystą amatorem, a namalowanymi obrazami obdarowywał rodzinę i przyjaciół. 20:00 KLASYKA WESTERNU - GERONIMO (GERONIMO) Western, 101 min, USA, 1962 Reżyseria: Arnold Laven Scenariusz: Arnold Laven, Pat Fielder Aktorzy: Chuck Connors, Kamala Devi, Pat Conway, Armando Silvestre Geronimo, wódz Apaczów, który pokonał Armię Stanów Zjednoczonych, organizuje kolejny wypad. Jego śladem podąża traper, który pragnie przywieść go z powrotem do rezerwatu, zanim dopadnie go armia USA. 22:50 W OBLICZU ŚMIERCI (LIVING DAYLIGHTS) Film sensacyjny, 125 min, Wielka Brytania/USA, 1987 Reżyseria: John Glen Scenariusz: Richard Maibaum, Michael G. Wilson Aktorzy: Timothy Dalton, Maryam d'Abo, Jeroen Krabbe, Joe Don Baker, John Rhys - Davies, Art Malik, Andreas Wisniewski, Thomas Wheatley Szesnasty film o przygodach brytyjskiego superagenta 007. Bond przybiera tym razem rysy przystojnego, ciemnookiego Timothy Daltona, Walijczyka, absolwenta Królewskiej Akademii Sztuki w Londynie. Po udanym występie we "W obliczu śmierci" powrócił dwa lata później w roli agenta 007 w "Licencji na zabijanie". Aktor zagrał Bonda tylko dwa razy. Agent 007 w wydaniu Daltona, mimo że dokonuje cudów zręczności i z każdej opresji wychodzi zwycięsko, jest bardziej rzeczywisty i swojski od swych poprzedników, nie ma w sobie nic z pomnikowego bohatera, czasem waha się i myli. W przeciwieństwie do Seana Connery'ego i Rogera Moore'a nie traktuje też kobiet przedmiotowo. Jest poważny i - jak przystało w dobie AIDS - wierniejszy. Spędza niewiele czasu w sypialni, zajmując się głównie wypełnianiem swojego zadania. Dlatego w filmie jest "więcej akcji" i 30 - milionowy budżet filmu pochłonęły w dużym stopniu efektowne sceny pościgów, pojedynków czy widowiskowych walk na afgańskim poligonie. John Glen, który reżyserował wcześniej trzy inne filmy z tej serii, doskonale wiedział, jak sobie z tym radzić. Daltonowi partneruje angielska aktorka Maryam d'Abo, blondynka w stylu Grace Kelly. W jej żyłach płynie ponoć krew irlandzka i gruzińska. Zdjęcia kręcono w Anglii, Austrii, Maroku, USA, we Włoszech i na Gibraltarze. Tytułową piosenkę wykonuje popularny w drugiej połowie lat 80. norweski zespół A - ha. W czasie ćwiczeń brytyjskich agentów specjalnych na Gibraltarze nieznany sprawca zabija trzech spośród nich. Jedyny ocalały, James Bond, pokonuje go wreszcie i dowiaduje się, że zabójca zostawił przy swych ofiarach "wizytówki" ze złowrogo brzmiącym napisem "Smierć szpionam". Niebawem Bond udaje się do Bratysławy, skąd zostanie przerzucony na Zachód generał KGB Georgij Koskow. Bond ma unieszkodliwić snajpera, który otrzymał zadanie zabicia generała. Strzelcem okazuje się piękna czeska wiolonczelistka, Kara Milovy. Bond nie zabija jej, domyślając się, że dziewczyna została przypadkowo wplątana w całą sprawę. Przerzucony do Anglii Koskow zostaje umieszczony w dobrze strzeżonym ośrodku. Twierdzi, że akcją "Smierć szpionam" kieruje generał KGB Leonid Puszkin i namawia do zamordowania go, zwłaszcza że na liście przyszłych ofiar znajduje się także Bond. Niespodziewanie Koskow zostaje porwany przez rosyjskiego agenta Necrosa. Okazuje się jednak, że porwanie było zaaranżowane przez Brada Whitakera, psychopatycznego amerykańskiego handlarza bronią, który ofiarowuje Koskowowi gościnę w swojej willi w Tangerze. Obaj chcą zdefraudować 50 milionów dolarów przeznaczonych przez Rosję na zakup nowoczesnej broni, która ma być użyta w Afganistanie. Tymczasem Bond kontaktuje się z Karą i dowiaduje się, że dziewczyna, zakochana w Koskowie, została wciągnięta przez KGB w polityczno - szpiegowskie machinacje. Obiecując, że zabierze ją do ukochanego, Bond ucieka z Karą do Austrii. Rodzi się między nimi uczucie. Gdy w Wiedniu, w ramach akcji "Smierć szpionam", ginie kolejny brytyjski agent, Bond odkrywa, że porwanie Koskowa zostało zaaranżowane i wraz z Karą rusza jego tropem do Tangeru. Zjawia się tam także generał Puszkin, który ma pewne podejrzenia co do lojalności swego kolegi. (THE LIVING DAYLIGHTS) 01:15 NOC KRÓTKICH FILMÓW - SAMOGŁÓW Film krótkometrażowy, 23 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jakub Prysak Scenariusz: Jakub Prysak, Taras Dron Zdjęcia: Mateusz Kucharski Aktorzy: Jolanta Lisiecka, Sylwia Boroń, Mateusz Korsak Krótki film fabularny. Ponura dojarnia wypełniona dźwiękami koncertów Bacha z charczących głośników to codzienność Eryka, dojarza krów w spółdzielni "Mleczny Raj". Eryk to młody chłopak, który porzucił karierę fotografa i zamieszkał w przemysłowym miasteczku, z dala od rodziny i przyjaciół. Na miejscu poznał Marissę, tancerkę w podrzędnym klubie nocnym. Zaprzyjaźnili się. Oboje pragną odnaleźć swoje miejsce w świecie. 01:40 NOC KRÓTKICH FILMÓW - MASZA, WYJDŹ! (COME OUTSIDE, MASHA / ВИХОДЬ, MASHA) Film animowany, 4 min, Ukraina, 2021 Reżyseria: Julia Shalimova Scenariusz: Julia Shalimova Krótki film animowany. Całe życie tytułowej Mashy kręci się wokół smartfona i mediów społecznościowych. Dziewczyna jest tak zapatrzona w ekran telefonu, że nie zwraca uwagi na otaczający ją świat... 02:00 KINO NOCNE - HAPPY TOGETHER (CHUN GWONG CHA SIT) Melodramat, 92 min, Hongkong, 1997 Reżyseria: Wong Kar Wai Scenariusz: Wong Kar Wai Zdjęcia: Christopher Doyle Muzyka: Danny Chung Aktorzy: Chen Chang, Tony Leung, Leslie Cheung Mistrzowski melodramat z największymi gwiazdami hongkońskiego kina - Leslie Cheungiem i Tonym Leungiem. Ho i Lai w poszukiwaniu lepszego życia wyjeżdżają z Hongkongu do Argentyny. Wkrótce dochodzi między nimi do sprzeczki, w wyniku której rozstają się. Lai zatrudnia się jako portier w tango barze w Buenos Aires, gdzie odkłada pieniądze na samolot do domu. Pewnego dnia do jego mieszkania przychodzi pobity Ho. 04:30 DOKUMENT.PL - RODZINA KERNTOPFÓW Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Autor: Jarosław Giermaziak Reżyseria: Jarosław Giermaziak Scenariusz: Jarosław Giermaziak Zdjęcia: Michał Tuliński Rodzina Kerntopfów, która na przełomie XIX i XX w. produkowała wysokiej klasy fortepiany, odegrała znaczącą rolę w kształtowaniu muzycznego i kulturowego krajobrazu Warszawy. Jan Kerntopf, założyciel firmy J. Kerntopf i Syn, był wybitnym rzemieślnikiem oraz mecenasem sztuki i opiekunem młodego Ignacego Paderewskiego. Dziedzictwo tej rodziny to nie tylko symbol wiary i pasji muzycznej, ale również wartości, które rezonują po dziś dzień i są świadectwem jej ewangelickich korzeni, kształtujących rodzinny etos pracy i społeczne zaangażowanie. Wyznanie to było dla nich nie tylko częścią tożsamości, ale i inspiracją do działania - od budowy instrumentów, poprzez innowacyjne rozwiązania, aż po wsparcie dla wspólnoty.