TVP Dokument Poniedziałek, 29.01.2024 05:30 PRZYRODNIK NA TROPIE - /29/ - SÓJKA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący, Łukasz Bożycki, porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, jednocześnie uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny, a swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. Projekt znakomicie propaguje wiedzę o polskiej przyrodzie, uzupełniając ją o zupełnie nieznane, zaskakujące często wątki relacji między zwierzętami. Są bardzo inteligentne, gadatliwe i sprytne. I wcale nie wybierają się za morze. O sójkach, ale nie tylko, bo i o krukach, myszołowach i ich powiązaniach w przyrodzie, opowie znający ptasie zwyczaje "Przyrodnik na tropie". 06:00 WETERYNARZE Z SERCEM - /148/ Reality show, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Odwiedźcie z nami miejsce, gdzie nie myśli się o przeszłości zwierząt, która była piekłem, a skupia na ich teraźniejszości, czyniąc ją normalną. To Fundacja Dla Szczeniąt Judyta, gdzie każdy podopieczny ma zapewniony czas na rehabilitację, socjalizację i zabawę. Ale zobaczcie też, jak wygląda jedno z koszmarnych miejsc - pseudohodowlę, skąd odebrano ponad 50 psów rasy nowofundland. Niektóre z nich trafiły do Fundacji Pegasus i tutaj odnajdują radość życia, bezpieczeństwo i spokój. Poznajcie Rikiego i jego przewodnika, mł. asp. Marka Harczuka, którzy brali udział w akcji ratowniczej w Turcji. Siedemdziesięciu sześciu ratownikom z ośmioma psami z polskiej grupy poszukiwawczo - ratowniczej udało się uratować 12 istnień, w tym troje dzieci. 06:35 NASZ DZIWACZNY ŚWIAT - /16/ (WEIRD WONDERS OF THE WORLD, S. 02 EP. 8) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Natura nie przestaje nas zaskakiwać - co rusz odkrywamy kolejne, dziwne zjawiska przyrodnicze czy niezwykłe zachowania zwierząt. Jaki jest wpływ słońca na muzykę klasyczną? Co łączy kozy i pająki? Czy z pajęczego jedwabiu da się zbudować kuloodporną skórę? Skąd małpy znają zasady reanimacji? To tylko kilka z wielu pytań, na które odpowiedź znajdziemy w kolejnych odcinkach cyklu "Nasz dziwaczny świat". Dzięki fascynującym eksperymentom, ciekawym i przystępnym wyjaśnieniom naukowców, niesamowitym opowieściom świadków i wyjątkowym materiałom filmowym odkryjemy tajemnice niezwykłych zjawisk, dziwnych zachowań, anomalii pogodowych czy medycznych cudów. 07:30 KAMERY WŚRÓD ZWIERZĄT, SERIA 1 - ODC. 3 (ANIMALS WITH CAMERAS) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Anne Sommerfield, Clare Dornan, Hannah Ward W tym odcinku poznamy sekrety trzech niezwykłych gatunków zwierząt. Odwiedzimy Azory, archipelag położony na otwartym Atlantyku. Co roku licznie gromadzą się tu mobule. Do dziś nie wiadomo, w jakim celu. Czy miniaturowe kamery pomogą rozwiązać tę zagadkę? W górzystych terenach Francji pojawia się coraz więcej wilków. Niektórzy hodowcy mają powód do zmartwień. Ich owce padają ofiarą drapieżników. Spróbujemy ustalić, czy psy pasterskie mogą powstrzymać narastający konflikt. Naszą misję zaczynamy jednak w północno - wschodniej Turcji. Szukamy tu drapieżników, które wyginęły w dużej części Europy. Na tych obszarach niedźwiedzie brunatne występują licznie. Są jednak bardzo płochliwe. Takie zwierzęta niełatwo obserwować. Badacze chcieliby wiedzieć, dlaczego tak dużo niedźwiedzi przetrwało na tak niewielkim skrawku lasu, otoczonym przez skupiska ludzkie. Czym żywią się te zwierzęta? Gdzie śpią? Jak wyglądają ich wzajemne relacje? Współpracujemy z naukowcami, którzy obserwują miejscowe niedźwiedzie. 08:30 NIEZWYKŁY KSIĘŻYC (WONDERS OF THE MOON) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: James van der Pool Księżyc w kolorze krwi, Superksiężyc, pełnia i całkowite zaćmienie. Poznamy wiele ciekawostek o tym jedynym naturalnym satelicie Ziemi. Jest nazywany srebrnym globem, miesiącem lub luną. To piąty co do wielkości Księżyc w Układzie Słonecznym. Zdjęcia robione aparatami o słabym świetle ukazują Księżyc w jego naturalnym blasku. Dowiemy się, jak fazy Księżyca wpływają na różne procesy na Ziemi, na przykład w podmorskim świecie Południowego Pacyfiku rafy koralowe rozmnażają się zgodnie z cyklami Księżyca. Przyjrzymy się zaćmieniom, gdy Słońce, Ziemia i Księżyc znajdują się w jednej linii. Występują one podczas nowiu, kiedy Księżyc znajduje się pomiędzy Ziemią a Słońcem. Większość ludzi nie zdaje sobie sprawy z tego, iż Księżyc jest widoczny na nocnym niebie tylko przez kilka godzin. Wyjątkiem są tylko dni w okolicach pełni, kiedy Księżyc gości na niebie przez całą noc. W pierwszej kwadrze widoczny jest wieczorem i zachodzi około północy, a w ostatniej kwadrze wschodzi dopiero około północy. Poznamy też festiwale i festyny księżycowe, które odbywają się na świecie i wtedy uwaga wszystkich skupiona jest na srebrnym globie. 09:25 AFRYKA Z ADE ADEPITANEM - CZĘŚĆ 1. AFRYKA ZACHODNIA (AFRICA WITH ADE ADEPITAN) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Olly Bootle Czteroodcinkowa seria geograficzno - podróżnicza BBC Studios. Afryka jest najbardziej żywym i zróżnicowanym kontynentem na Ziemi, z ponad 50 krajami i setkami różnych kultur. Ade Adepitan podróżuje po Afryce, aby odkryć, jak zmienia się kontynent. Od dynamicznie rozwijającej się technologii Lagos po wspaniałe plaże Mozambiku i od zagrożonych goryli w DRK po rozdarte wojną ulice Somalii, Ade widzi w Afryce najlepsze i najgorsze. Dzięki jego bardzo osobistemu spojrzeniu na kontynent i niezwykłym spotkaniom, seria ta zadaje pytanie: tak jak ostatnie 30 lat zmieniło Azję, czy przyszłość należy do Afryki? Część 1 - "Afryka zachodnia". Adi odwiedzi najbardziej fascynujący kontynent - Afrykę. Ponad pięćdziesiąt krajów i setki kultur. Pierwszy etap podróży to Afryka Zachodnia. Od Wysp Zielonego Przylądka, potem Senegal, Wybrzeże Kości Słoniowej, a na koniec Nigeria. Rozpoczyna w Republice Zielonego Przylądka, najdalej na zachód wysuniętym punkcie Afryki. To jedno z najmniejszych państw afrykańskich. Życie tutaj, jak i w całej Afryce, potrafi dać w kość. Następny przystanek: Senegal. Afryka Zachodnia jest pełna szemranych agentów. Tysiące okłamanych młodych piłkarzy wyjeżdżają zagranicę. Wielu zostaje bezdomnymi, nie stać ich na powrót do domu. Afrykańscy piłkarze stanowią tu kolejny eksploatowany zasób. Ostatni przystanek na tym etapie podróży to Nigeria. Nigeria ma największą gospodarkę w Afryce i potężne złoża ropy. Ale ludzie nie są tu bogaci. Trudno za to obwiniać świat zewnętrzny. Panują tu ogromna korupcja, złe zarządzanie i przestępczość. Państwo nie dba o obywateli, dlatego wiele osób szuka pomocy gdzie indziej. 10:30 RZECZ POLSKA - BANKNOT 50 ZŁ Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Zdjęcia: Nicolas Villegas, Piotr Pawlus Muzyka: Adam Walicki, Bartosz Kruczyński Gdy w sklepie wyciągamy z portfela pieniądze, rzadko mamy okazję przyjrzeć im się dokładnie, przeanalizować ich symbolikę, zastanowić się nad użytymi środkami wyrazu. Dlatego w tym odcinku zastanowimy się nad tym polskim projektem, który jest produkowany w ogromnej skali - nad banknotem. Banknoty Narodowego Banku Polskiego weszły do obiegu w 1994 roku - w wyniku denominacji. Ich autorem jest zmarły w 2019 roku Andrzej Heidrich, grafik, autor książkowych ilustracji czy właśnie projektant banknotów i znaczków pocztowych. To z jego autorskiej serii Wielcy Polacy pochodzi banknot pięćdziesięciozłotowy. Jest na nim uwieczniony król Kazimierz Wielki (inspiracją do tego wizerunku była rycina Jana Matejki), a całość została zaprojektowana w kolorystyce granatowo - niebieskiej. Na awersie banknotu znajdziemy również ornament gotycki oraz charakterystyczne "K" będące monogramem królewskim z drzwi katedry na Wawelu. Z kolei na rewersie znajdziemy orła z pieczęci majestatycznej Kazimierza Wielkiego, insygnia królewskie (jabłko i berło) oraz panoramę Krakowa i Kazimierza. W odcinku wyjaśnimy, skąd pochodzą wymienione symbole i jakie jest znaczenie. Przy pomocy specjalnych świateł zaprezentujemy zabezpieczenie, jakie posiada każdy banknot. Zastanowimy się nad fenomenem numizmatyki oraz postaramy się pokazać proces produkcyjny pieniądza. We współpracy z Centrum Pieniądza NBP prześledzimy kolejne kroki w projektowaniu pieniędzy oraz postaramy się zdefiniować, na czym polega dobry projekt banknotu. 10:50 PTASI REZERWAT Reportaż, 15 min, Polska, 1984 Wizyta w rezerwacie wodnym Słońsk, utworzonym w rozlewiskach Odry i Warty, jednym z największych rezerwatów siedlisk ptactwa wodnego w Europie, migrującego wiosną i jesienią. Jego część to rezerwat ścisłej ochrony. Badania prowadzi tam Stacja Badawcza Polskiego Związku Łowieckiego w Czempiniu. Jeden z jej pracowników mówi o siedlisku orła bielika, znaczeniu utworzenia rezerwatu, badaniach i obrączkowaniu gatunków. Kamera filmuje rozlewiska i występujące na nich ptactwo, między innymi kormorany, kaczki krzyżówki, mewy śmieszki, łabędzie nieme, łyski i sieweczki, towarzyszy badaczom przy obrączkowaniu i znakowaniu gniazd w okresie lęgowym. 11:10 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 5 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański Trzeci sezon cyklu dokumentalno - historycznego o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich i nie tylko, prowadzonego przez Stephana Thomsona, w którym przybliżona zostanie widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane zostaną najciekawsze polskie posiadłości oraz zabytki i świadectwa kultury związane z polskością, usytuowane poza naszymi obecnymi granicami (w znacznej mierze wschodnią). Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te o których już dawno zapomniano. W piątym odcinku trzeciej serii cyklu "Polskie Dziedzictwo" Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiej spuścizny na Litwie Kowieńskiej. Odwiedzimy nieduże, ale bardzo urokliwe miasteczko o dźwięcznej nazwie Syrutuszki, które położone jest na prawym brzegu rzeki Niewiaży. Poznamy długą historię tej miejscowości, która związana jest z Polską. W dalszej części programu odkrywać będziemy dzieje osiadłej tu od XVII wieku rodziny Syruciów. Stefan Tompson oprowadzi widzów i opowie historię urokliwego pałacu, będącego w przeszłości własnością tej rodziny. Dowiemy się, że Józef Kazimierz Syruć, był przodkiem Czesława Miłosza oraz poznamy inne ciekawy fakty związane z rodziną noblisty. 11:45 W POGONI ZA NIEŚMIERTELNOŚCIĄ (LOOKING FOR IMMORTALITY) Film dokumentalny, 51 min, Szwajcaria, 2020 Istota doskonała, jak ze snu Leonarda da Vinci. Silniejsza, inteligentniejsza, wolna od kalectwa, chorób i śmierci. Marzenie stare jak ludzkość. Wobec błyskawicznego postępu nauki i technologii może się spełnić. By żyć lepiej i dłużej, niektórzy gotowi są na wiele. Wynalazki, które ułatwiają codzienne życie, mogą prowadzić do piekła. To dotyczy nas wszystkich. Czy nieodwracalna przemiana już się rozpoczęła? Czy chcielibyśmy żyć wiecznie? Wraz z pionierami nauki i medycyny poszukującymi nieśmiertelności poznamy ostatnie postępy w nauce, medycynie i robotyce. Jednak dążenie przemysłu technologicznego do odwrócenia starzenia się spotkało się ze sceptycyzmem. Leki przeciwstarzeniowe to tak naprawdę quasi - utopijny sen - mówi pewien geriatra. Czy życie lepsze, zdrowsze i dłuższe jest tym, co nauka i technika szykują dla nas na krótką metę? Google namówiło najlepszych naukowców na świecie, aby położyli kres chorobom związanym ze starzeniem się. W międzyczasie mnóstwo firm testuje nowe sposoby i leki, które mogą uczynić nas bardziej długowiecznymi. Czy w czasach, gdy medycyna przeciwstarzeniowa zyskuje na popularności, starość może stać się pewnego dnia chorobą uleczalną? 12:45 OJCOSTWO OCZAMI NAUKI (THE SCIENCE OF FATHERHOOD) Film dokumentalny, 52 min, Francja/Niemcy, 2022 Reżyseria: Larissa Klinker Film dokumentalny o ojcostwie i różnych aspektach tego stanu. Co dzieje się z mężczyznami, gdy zostają ojcami? Jak mężczyźni zmieniają się psychicznie i fizycznie w czasie, gdy matka ich dziecka jest ciąży, w czasie porodu i w pierwszych latach ojcostwa? W tym filmie zapytamy o to znawców mózgu, genetyków, socjologów i psychologów. Ojcowie są wyjątkowi: należą do nielicznych 5% wszystkich samców ssaków, które opiekują się swoim potomstwem. Natura specjalnie je do tego wyposażyła, ponieważ przechodzą kluczowe zmiany, gdy rodzą się ich dzieci. Badania naukowe koncentrowały się dotychczas głównie na matkach. Od pewnego czasu naukowcy zaczęli także badać wpływ ojcostwa zarówno na samych ojców, jak i na ich dzieci. Podobnie jak matki, ojcowie także ulegają fizjologicznym i hormonalnym zmianom. Na przykład poziom oksytocyny u przyszłego ojca znacznie wzrasta, ponieważ w ten sposób natura pomaga mu rozwinąć pozytywne uczucia do dziecka. Ponadto po urodzeniu jego poziom testosteronu drastycznie spada, co zwiększa jego wrażliwość. 13:50 DZIKA WIELKA BRYTANIA - ODCINEK 7 WIEJSKIE ŻYCIE (WILD GREAT BRITAIN EP 7 COUNTRYSIDE) Cykl dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Laura Humphreys Cykl dokumentalny o przyrodzie Wielkiej Brytanii. Dzika przyroda tej wyspy często pozostaje niezauważona. Ta seria pokaże ukryte życie zarówno znanych, jak i mniej znanych, a fascynujących zwierząt, które mają swój dom na wyspie. Każde z różnorodnych siedlisk daje możliwości i wyzwania dla dużych i małych stworzeń. Spotykamy zwierzęta w kluczowych momentach ich życia, kamery przy słabym oświetleniu eksponują rzadko spotykane nocne zachowania, a obiektywy makro skupiają się na mało znanych "Brytyjczykach". Od wybrzeży Kornwalii po Szetlandy, od plaż Norfolk po klify Anglesey, ta seria upamiętnia oszałamiającą przyrodę żyjącą u naszych drzwi. 14:45 SIDIK I LAMPART (SIDIK AND THE PANTER) Film dokumentalny, 56 min, USA, 2019 Reżyseria: Reber Dosky Film dokumentalny, którego bohaterem są kurdyjskie góry i perski lampart. Reżyser filmu oprowadza nas po tych górach wraz z Sidikiem, który postanowił spędzić dwadzieścia pięć lat na poszukiwaniu lamparta w naznaczonym ludobójstwem surowym górskim regionie Kurdystanu w północnym Iraku. Wszystko dlatego, że powstał warunek, że jeśli uda się znaleźć i sfilmować lamparta, uważanego tu za magiczne stworzenie, ten region zostanie ogłoszony parkiem narodowym, a bomby już nigdy tu nie spadną. Gdy znów zawitają tu lamparty, ojczyzna będzie ocalona. Sidik wciąż nie znalazł swojego lamparta, ale nie chce się poddać. Czy może on być kluczem do pokoju w Kurdystanie? Okoliczni często mawiają: "Jeśli spotkasz lamparta, powinieneś przyklęknąć, bo jest on sułtanem, księciem i duszą tych gór. Zachowaj spokój. Wiedz, że nie zrobi ci krzywdy." 15:50 KSIĘŻYC - ÓSMY KONTYNENT (MOON WARS / LUNE, LE HUITEME CONTINENT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Veronique Preault Film dokumentalny o podboju Księżyca. Dlaczego staje on dziś bardziej niż kiedykolwiek w centrum geopolitycznych i ekonomicznych dyskusji? Kilkadziesiąt lat po pierwszym kroku postawionym przez człowieka na Księżycu w 1969 roku, ten satelita Ziemi jest dziś bardziej niż kiedykolwiek w centrum nowych wyzwań. Odskocznia do przyszłych misji na Marsa, kraina możliwości dla nowego rodzaju inwestorów, obietnica nowych źródeł energii... Podbój Księżyca już się rozpoczął. Po tym, jak Amerykanie i Rosjanie planują zagospodarować księżyc, również Chińczycy, Koreańczycy i Hindusi, wraz z firmami finansowanymi prywatnie przez miliarderów postrzegają go jako swoje nowe Eldorado. Granice między interesami geostrategicznymi i ekonomicznymi staja się coraz bardziej płynne. 16:55 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 1 HONG KONG (CITIES BY THE SEA 1. HONGKONG) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu, wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata, odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 1. W Hongkongu czas biegnie szybciej. Mieszkańcy tej azjatyckiej metropolii uważają swoje miasto za na wskroś nowoczesne. By tu mieszkać, nie można mieć klaustrofobii, bo brak miejsca to główny problem tych, którzy tu mieszkają. Hongkong posiada specjalny status w ramach Chińskiej Republiki Ludowej, a jego mieszkańcy szczycą się swoją tolerancją i umiłowaniem wolności. Nazwa Hongkong po chińsku oznacza pachnącą przystań. Niegdysiejsza wioska rybacka już dawno przekształciła się w wielką metropolię. Rytm tego miasta wyznaczają pieniądze. W ciągu ponad stu pięćdziesięciu lat brytyjskiego panowania Hongkong rozrastał się i bogacił dzięki handlowi. Również dziś to dolary przyciągają ludzi do tego miasta. 18:00 HEDONIA - W POSZUKIWANIU PRZYJEMNOŚCI (HUNTING FOR HEDONIA) Film dokumentalny, 58 min, Dania, 2019 Reżyseria: Pernille Rose Gronkjaer Dokumentalna eksploracja mózgu, nauki i tajemnic naszych umysłów. A gdyby maleńkie pulsujące elektrody w naszej głowie mogły manipulować naszym umysłem? Rewolucyjna technika zwana głęboką stymulacją mózgu, po raz pierwszy została zbadana przez pionierów w latach sześćdziesiątych. Jej zastosowanie doprowadziło do niesamowitych postępów w leczeniu chorób takich jak choroba Parkinsona, ciężka depresja i zaburzenia odżywiania. To prosty system. Bateria pod skórą zasila stymulator dostarczający prąd bezpośrednio do neuronów. Aby dokładnie trafić z odpowiednim prądem w pożądane miejsce w mózgu pacjent musi być przytomny podczas zabiegu. Mózg jest niesamowity, piękny, i jest najbardziej złożonym ciałem w znanym nam wszechświecie. Składa się ze stu bilionów neuronów, każdy powiązany z drugim średnio tysiącem połączeń, zatem złożoność i zdolność przyłączeniowa tego organu przyćmiewa nerkę. Mózg to ty, nerka nie jest tobą. Można usunąć nerkę i nadal będziesz sobą. Ale jeśli uszkodzą cześć twojego mózgu, odbiorą ci część ciebie. Ale jaka przyszłość czeka ludzki umysł, kiedy zaczniemy manipulować w obrębie mózgu i emocji? 19:10 PADEREWSKI. CZŁOWIEK CZYNU, SUKCESU I SŁAWY Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2013 Reżyseria: Wiesław Dąbrowski Scenariusz: Wiesław Dąbrowski Lektor: Dariusz Odija, Andrzej Krajewski Film dokumentalny o Ignacym Paderewskim, prezentujący życiorys genialnego Polaka, światowej sławy artysty, wielkiej muzycznej gwiazdy swoich czasów, wybitnego patrioty, męża stanu, polityka i filantropa. 20:00 CZARNA WOŁGA - ODC. 1 PORWANIA DZIECI Cykl dokumentalny, 38 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Przemysław Semczuk, Piotr Litka Zdjęcia: Michał Bożek, Andrzej Misaczek Wykonawcy: Przemysław Semczuk 3 kwietnia 1965 roku w Warszawie zostaje porwana trzyletnia Lilka. Świadkowie zapamiętują porywaczki wsiadające do taksówki, czarnej wołgi. Następnego dnia gazety wzywają społeczeństwo do poszukiwań. Dziecko zostaje odnalezione, jednak milicji nie udaje się dotrzeć do taksówkarza, który pomagał w uprowadzeniu dziewczynki. Same porwania dzieci są w PRL plagą. Co roku znika ich blisko 200. Milicja boryka się także z porwaniami seryjnymi. Tak jak w wypadku Mieczysławy Chały z Oławy czy nieletniej dziewczynki, która notorycznie odbiera z przedszkoli maluchy, by po kilku dniach podróżowania pociągami porzucić je na drugim końcu Polski. Porwań jest tak dużo, że w Komendzie Głównej Milicji Obywatelskiej powołany zostaje specjalny zespół funkcjonariuszy. 21:00 LIBAN. WYBUCH GNIEWU Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Krzysztof Dzięciołowski Scenariusz: Krzysztof Dzięciołowski Zdjęcia: Andrew Carter Muzyka: Zeid Hamdan, Marc Codsi Wybuch chemikaliów w Bejrucie latem ubiegłego roku niszczy pół miasta, zabija 200 osób i rani ponad 7500. Największa nieatomowa eksplozja XXI wieku szokuje świat. Śledztwo trwa, zmieniają się prokuratorzy, rodziny poszkodowanych czekają na sprawiedliwość. Młode pokolenie Libańczyków, wyrosłe 10 lat temu na doświadczeniu arabskiej wiosny, czuje wściekłość na władze. I żąda zmian. W trybie rewolucji. Wybuch w porcie to dla wielu kulminacja przewlekłego, politycznego chaosu oraz olbrzymiej korupcji. W czasie koronawirusa upada służba zdrowia, a instytucje państwa nie spełniają podstawowych potrzeb społecznych. Liban stoi na krawędzi zapaści ekonomicznej i politycznej. Czy kraj ma szansę wyjść z kryzysu? 22:05 TO MÓJ BRAT (HE’S MY BROTHER) Film dokumentalny, 55 min, Szwecja/Dania, 2021 Reżyseria: Cille Hannibal Scenariusz: Monica Hellstöm Ponad trzydziestoletni Piotr nie widzi ani nie słyszy od urodzenia. Doświadcza życia tylko przez poprzez dotyk, zapach i smak. Jego rodzina słyszy, widzi i mówi za niego. Po latach został również uznany za osobę autystyczną. Jego młodsza siostra Christine jest dla niego najbliższą osobą, towarzyszy mu i wspiera, przebywa prawie cały czas z nim. Pogodziła się z faktem, że pewnego dnia zostanie jedyną jego opiekunką. Opieka nad Peterem nie jest łatwa. 23:05 POLSCY. SERYJNI - ODC. 1 KAROL KOT Cykl dokumentalny, 44 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Sebastian Lewiński, Andrzej Misaczek, Maciej Mroziewski Wykonawcy: Przemysław Semczuk Młody, uśmiechnięty maturzysta. Mieszkaniec krakowskiego Kazimierza. Oskarżony o dwa zabójstwa i usiłowanie popełnienia co najmniej dziesięciu kolejnych. W latach 60. XX wieku swoimi działaniami wywołał w Krakowie psychozę strachu. Ofiarami Kota były osoby słabsze od niego: dzieci i kobiety. Nie atakował mężczyzn. Bezskutecznie próbował też podpaleń oraz użycia trucizny w jednym z krakowskich barów. Atakował w kościołach, sieniach i korytarzach kamienic. Jedną ze zbrodni popełnił w miejscu publicznym. Były to okolice słynnego krakowskiego kopca Kościuszki. Już po schwytaniu i złożeniu wyjaśnień okazało się, że niepokojące sygnały w zachowaniu mordercy bezbłędnie wychwytywały osoby mu bliskie. Jednak wobec nich Kot nigdy nie posunął się tak daleko jak wobec swoich ofiar. Przez dłuższy czas był więc nieuchwytny. Ówczesna milicja nie była przygotowana na starcie z tak nieszablonowo postępującym sprawcą. Myliła więc tropy, nie sprawdzała poszlak i przez dłuższy czas była bezradna. Pomógł przypadek i pomoc organom ścigania ze strony jednej z bliskich sprawcy osób. To jej zeznania doprowadziły śledczych na trop niebezpiecznego psychopaty. Proces Kota śledzono w ówczesnej prasie. Dziennikarze włączyli się w pomoc śledczym jeszcze na etapie poszukiwań mordercy. Wyrok śmierci przez powieszenie wykonano w więzieniu w Katowicach. 24:00 EASY RIDER Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Brzozowicz Scenariusz: Grzegorz Brzozowicz Poza powrotem do czasów chwały Tomasza Tłuczkiewicza (lata 60. do 90. XX w.), ważnym elementem filmu jest pokazanie upływu czasu, tempa przemian w pojmowaniu sztuki i roli artysty oraz zmieniający się świat pod względem technologii i sposobu reagowania na sztukę. Narratorem opowieści jest Tomasz Tłuczkiewicz. Jego opowieść snuje się z off - u. Jest to podróż przez miejsca oraz z życia wzięte anegdoty opowiadane przez bohatera i spotykanych przez niego ludzi. Ważną składową jest wykorzystanie materiałów dokumentalnych w tym zdjęć, prac graficznych i fragmentów filmów, kronik filmowych czy amatorskich zapisów. Wykorzystano archiwalia pokazujące życie miast, ulicy, klimat tamtej epoki, obrazy obnażające socjalistyczną rzeczywistość. Z bohaterem odwiedzamy dzisiejszą Warszawę, Wrocław, Kalisz i Polanicę. Przeplatają się współczesne zdjęcia z ujęciami archiwalnymi. Wśród są muzycy, organizatorzy życia kulturalnego, przyjaciele, naukowcy, szefowie wytwórni płytowych, którzy współpracowali z Tomaszem Tłuczkiewiczem. Ważną rolę odgrywa muzyka, autorstwa Konrada Kucza (polski artysta grafik oraz instrumentalista i kompozytor specjalizujący się w muzyce elektronicznej. Występuje w zespole Futro, współpracuje z nim m.in. Gabą Kulką). 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KAŻDEGO ROKU NAD SOKOŁDĄ ODC. 250 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 01:40 EUGENIUSZ BODO - ZA WINY NIEPOPEŁNIONE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 1997 Reżyseria: Stanisław Janicki Scenariusz: Stanisław Janicki Zdjęcia: Krzysztof Tusiewicz Wykonawcy: Stanisław Janicki, A Mirek, W Jewsiecki, Jerzy Toeplitz, Zbigniew Pitera, Jerzy Semilski, Edward Dziewoński, Józef Hen, Wanda Jakubowska, Maria Kaniewska, Tadeusz Konwicki, Irena Kwiatkowska, Bronisław Pawlik, Lidia Wysocka, Klemens Mielczarek Z jednakim talentem radził sobie na estradzie, w kabarecie, filmie. Nieźle też wypadał jako reżyser i producent filmowy. A piosenki w jego wykonaniu, choć natura nie obdarzyła go świetnym głosem, stawały się przebojami, znanymi zresztą do dziś. U schyłku lat 30. osiągnął szczyty sławy. Miał tłumy wielbicielek. Kobiety jednak co najwyżej lubił, i to na krótko. Nieco na dłużej związał się tylko z ciemnoskórą Tahitanką Reri, którą zatrudnił w filmie. Tak naprawdę kochał jedynie matkę. I swego psa - olbrzymiego doga. Lubił ptysie z kremem i domowe robótki: wyszywał makatki z koralików i obwieszał nimi wszystkie ściany. Niekwestionowany gwiazdor polskiego filmu nie miał w sobie nic z gwiazdora. Miły, otwarty, elokwentny, dowcipny, w gruncie rzeczy był typem samotnika. Taki mniej więcej portret Eugeniusza Bodo wyłania się z godnego gorącego polecenia dokumentalnego filmu Stanisława Janickiego o życiu i tragicznej śmierci Eugeniusza Bogdana Junoda, który w 1920 roku przybrał pseudonim Bodo, utworzony z pierwszych sylab imienia swego i matki - Jadwigi Anny Doroty z Dylewskich. Eugeniusz Bodo urodził się w grudniu 1899 roku w Genewie. Jego ojciec, Teodor Junod, był Szwajcarem, wielbicielem i propagatorem kinematografu. Wkrótce po przyjściu na świat syna opuścił ojczyznę i wraz z żoną i malcem zjeździł niemal całą Rosję, by wreszcie osiąść w Łodzi. W 1903 roku założył tam i prowadził jedno z pierwszych kin w Polsce - "Uranię". Eugeniusz chodził do szkoły elementarno - handlowej. Matka marzyła dla niego o karierze lekarza. Jego pociągała scena i film. By zrealizować swe ambicje, ponoć uciekł z domu. W październiku 1917 roku pojawił się na scenie w Poznaniu. Potem krótko występował w Łodzi, a następnie rodzina przeniosła się do Warszawy, gdzie Eugeniusz zaczął zdobywać popularność na estradzie, w kabaretach, teatrze. Na ekranie zadebiutował w 1925 roku w "Rywalach". Większą rolę zagrał w niemym jeszcze "Człowieku o błękitnej duszy". Potem przyszły wielkie kinowe szlagiery: "Na Sybir", "Głos pustyni", "Jego Ekscelencja Subiekt", "Czarna perła", "Czy Lucyna to dziewczyna", "Piętro wyżej", "Robert i Bertrand", "Paweł i Gaweł", "Strachy". Ostatni film, w którym zagrał i który reżyserował, nosił tytuł "Za winy niepopełnione". Wszedł na ekrany w grudniu 1938 roku. Realizację obrazu "Uwaga, szpieg!" przerwał wybuch wojny. Na początku września 1939 roku Eugeniusz Bodo opuścił Warszawę. Znalazł się w Równem na Wołyniu, potem we Lwowie, dokąd zresztą trafiło wielu aktorów. Zaczął występować na estradzie. Przyłączył się do zespołu Henryka Warsa "Tea Jazz" i ruszył z nim w tournee do Kijowa, Charkowa, Leningradu i Moskwy. Po powrocie do Lwowa zaczął myśleć o wyjeździe do Ameryki. Był rok 1940, coraz więcej Polaków ginęło z rąk NKWD. Bodo jednak miał obywatelstwo szwajcarskie, czuł się więc w miarę bezpieczny. Ale właśnie mniej więcej w tym czasie zaczęły krążyć pierwsze pogłoski o jego śmierci. W końcu pojawiło się aż kilka jej wersji. Autor filmu przytacza je kolejno, a każda brzmi prawdopodobnie. Według pierwszej, Bodo latem 1940 roku usiłował z grupą polskich oficerów przekroczyć granicę rumuńską. Cała grupa wpadła w ręce rosyjskich pograniczników. Schwytanych osadzono w więzieniu w Śnietyniu i tam bestialsko wymordowano. Inne wersje mówiły: że zginął w maju 1941 roku we Lwowie i tam został pochowany; że zastrzelono go w Brzuchowicach, gdzie mieszkał, i pochowano przy leśnej drodze; że został zamordowany w 1941 roku przez NKWD z grupą więźniów i pochowany w zbiorowej mogile; że zastrzelił go patrol uliczny w czerwcu 1941 roku. Kiedy do Lwowa wkroczyli Niemcy, to oni pojawiają się w następnych wersjach jako mordercy aktora. Na koniec Stanisław Janicki przedstawia ponurą prawdę. Eugeniusza Bodo 26 czerwca 1941 roku aresztowało NKWD. Przewieziono go do Moskwy. Skazano na pięć lat ciężkiego wychowawczego obozu jako "element społecznie niebezpieczny". Karę zaczął odbywać w więzieniu na Butyrkach, potem trafił do Ufy, a następnie do obozów w rejonie Archangielska, gdzie zmarł 7 października 1943 roku. Na podstawie art. 3 Ustawy Rosyjskiej Federacji "O rehabilitacji ofiar represji politycznych" z dnia 18 października 1991 roku został zrehabilitowany. Wersja ta raczej nie budzi wątpliwości. Podaje ją prof. Alfred M. Mirek, współtowarzysz niedoli aktora, a potwierdzają dokumenty, które otrzymała z Moskwy kuzynka Boda, Wiera Rudż, i dołączone do nich dwa zdjęcia. Aktor spogląda z nich zgaszonym wzrokiem - postarzały, zarośnięty, smutny. Autor filmu wykorzystał relacje członków rodziny Eugeniusza Bodo, jego znajomych i wielbicieli, historyków, a także archiwalne zdjęcia, listy, dokumenty i fragmenty przedwojennych filmów z udziałem aktora. Stworzył z nich całość, którą ogląda się z niesłabnącym zainteresowaniem. 02:45 RIESE - TAJEMNICE WYKUTE W SKALE Dokument fabularyzowany, 59 min, Polska, 2012 Reżyseria: Wojciech Malinowski, Maciej Kieres Scenariusz: Wojciech Malinowski Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Marcin Grobelny, Artur Stoiński Dokument fabularyzowany o kompleksie "Riese" (Olbrzym) w Górach Sowich to projekt filmowo - edukacyjny, który przybliża widzowi niezwykłą historię podziemnego miasta i wspaniałego zamku. Akcja filmu rozpoczyna się w roku 1941, kiedy to Niemcy hitlerowskie, wskutek nasilających się nalotów alianckich, przeniosły dużą część produkcji zbrojeniowej w rejon Sudetów i Gór Harzu. Wówczas to powstał projekt zakładający wydrążenie w skałach Gór Sowich potężnych bunkrów i podziemnych budowli oraz przekształcenie Zamku Książ w kwaterę główną Hitlera. Plany zakładały potężne prace: utworzenie wielkich przestrzeni wydrążonych pod zamkiem, budowę olbrzymich tuneli i sal podziemnych w kilku miejscach w Górach Sowich, przekształcenie całej siatki okolicznych dróg, a także połączenie całości siecią kolei wąskotorowej. Nadzór nad budowami prowadziły dwie organizacje: od jesieni 1943 r. była to spółka Industriegemeinschaft Schlesien AG, a od kwietnia 1944 r. - organizacja Todt. Do ich dyspozycji przekazano kilkadziesiąt tysięcy więźniów oraz jeńców wojennych, którzy pracowali dzień i noc, w nieludzkich warunkach, by jak najszybciej ukończyć prace. Film ma pokazać nie tylko rozmach przedsięwzięcia, ciekawą historię, ale również martyrologiczny aspekt tych wydarzeń, poprzez wspomnienia i wypowiedzi więźniów z całej Europy wykonujących tu niewolniczą pracę. Była to najkosztowniejsza budowa kwater wojskowych i obiektów strategicznych ówczesnych Niemiec. Rozmach budowlano - inżynierski był na najwyższym wówczas dostępnym poziomie. Wedle danych z września 1944 roku produkcja tych schronów (wraz ze schronami w Wilczym Szańcu i w Pullach pod Monachium) obejmowała 257 tysięcy m3; betonu zbrojonego stalą, 213 tysięcy m3; tuneli, 58 km dróg z sześcioma mostami, 100 km rurociągów. Prace zostały wykonane tylko w części, gdyż przerwało je wkroczenie Armii Czerwonej. Wiele podziemnych konstrukcji zostało wtedy zniszczonych, do dziś jednak zachowały się prowadzące do nich tunele.