TVP Dokument Piątek, 02.02.2024 05:15 PRZYRODNIK NA TROPIE - /33/ - LIS Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Rudy ojciec, rudy dziadek, rudy ogon - to mój spadek. A ja jestem... O kim mowa? O postrachu kurników, czyli lisie. Czy naprawdę jest taki chytry i przebiegły jak o nim mówią? O tym i innych lisich tajemnicach opowie w tym odcinku Łukasz Bożycki. 05:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /152/ 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program "Weterynarze z sercem" powstał na fali mody na świadome i odpowiedzialne wprowadzanie zwierząt domowych do życia polskich rodzin. Prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Autorzy odwiedzają ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policję czy służby celne. W "Weterynarzach z sercem" prezentowane są także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program spełnia również funkcję edukacyjną, wskazuje jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. 06:25 PARK NARODOWY MASAI MARA - ODC. 1 SANKTUARIUM KOTOWATYCH (MAASAI MARA WILDLIFE CROSSOVER / MASAI MARA, REGARDS SAUVAGES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2022 Reżyseria: Ronan Fournier - Christol Dwuczęściowy film dokumentalny o Rezerwacie Narodowym Masajów Mara w Kenii, który słynie na całym świecie z bogactwa i gęstości dzikiej przyrody. Wielkie migracje gnu, które rytmicznie przychodzą i odchodzą. Setki tysięcy roślinożerców pod czujnym okiem drapieżników. To tutaj rozgrywa się wielka historia dzikiej przyrody, w której spotykają się ofiary i drapieżniki, a każde spotkanie może zadecydować o ich losie. Odc. 1 Sanktuarium kotowatych. Prowincja Wielkiego Rowu w zachodniej Kenii słynie z pejzaży złożonych z rozległych płaskowyżów i zadrzewionych wzgórz. Na wysokości tysiąca pięciuset metrów, na terenie sawanny, rozciąga się Park Narodowy Masai Mara. Ma on postać sawanny poprzecinanej oazami. To tam znalazły schronienie liczne gatunki fauny - w tym trzy najsłynniejsze gatunki afrykańskich kotów. Majestatyczne i władcze lwy tworzą niewielkie, rodzinne stada. Gepard to samotnik, wypatrujący ofiar na rozległych, porośniętych trawą łąkach. Lampart bezszelestnie jak duch przemierza porośnięte lasami masywy. Gatunki te różnią się zatem nie tylko wyglądem, ale i trybem życia. 07:25 KRAINA LWÓW - NOCĄ I ZA DNIA - ODC. 3 PUNKT KRYTYCZNY (LION COUNTRY: NIGHT AND DAY 3. BOILING POINT) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Beth Brooks, Nathan Pilcher Trzyczęściowa opowieść o świecie lwów. Lwy. Najbardziej imponujące koty na świecie. Grozi im zagłada. Ich naturalne środowisko w Afryce się kurczy i w ostatnich dwóch dekadach ich liczba spadła niemal o połowę. Więc każde lwiątko jest na wagę złota. Przetrwanie młodych lwów jest sprawą kluczową, bo od tego zależy przyszłość całego gatunku. Jednym z ostatnich lwich azylów jest rezerwat w zambijskiej dolinie Luangwy. Zespół filmowców przez pół roku obserwuje dwa stada lwów. Odc. 3 - "Punkt krytyczny". W parku Narodowym Południowa Luangwa październik to apogeum pory suchej. W ciągu dnia temperatura osiąga palące 45 stopni Celsjusza. W ten morderczy upał wkracza pewna lwica. Za nią podążają trzej mali bracia trzej przyszli królowie. Zostaną nimi, jeśli przeżyją pierwszy, krytyczny rok. Jak wszystkie lwice, ich matka Ava ukrywa swoje młode przed światem. Od ich narodzin trzyma się z dala od stada. Przez pierwsze 10 dni życia lwiątka nie widziały i nie chodziły. Teraz szybko rosną i zaczynają się wypuszczać poza kryjówkę. Mają coraz mocniejsze struny głosowe i potrafią już wydawać różne dźwięki. Lwy i tygrysy to jedyne duże koty, które ryczą. Ten odgłos jest głośniejszy niż młot pneumatyczny. Dorosłe samce ryczą, by obwieścić swoją obecność i onieśmielić rywali. 08:25 EKSTREMALNE WYZWANIA - ODC. 3 CHŁÓD (LIFE AT THE EXTREME WITH DAVINA MCCALL EP. 3 COLD) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Barny Revill Serial dokumentalny (4 odcinki) opowiadający o odkryciach Daviny McCall, która mierzy się z ekstremalnymi warunkami w środowisku naturalnym. Chce się dowiedzieć w jaki sposób niektóre zwierzęta i ludzie mogą przeżyć w najbardziej nieprzyjaznym otoczeniu? Udaje się w egzotyczne miejsca, poddając się najgorętszym, najzimniejszym, najgłębszym i najbardziej mokrym warunkom życia na Ziemi, aby osobiście doświadczyć i poczuć na własnej skórze na czym polega życie w ekstremalnych warunkach. Odc. 3 - "Chłód". Davina udaje się w najzimniejsze rejony świata. Tym razem jest w mroźnej Arktyce, jednym z najzimniejszych miejsc na ziemi. Ale pomimo surowych warunków, żyją tu zwierzęta. Na 15 - stu milionach kilometrów kwadratowych lodu morskiego w Arktyce temperatury mogą spaść do minus 40 - stu stopni Celsjusza. Słońce nie wschodzi tu przez prawie cztery miesiące w roku. To niesamowite zobaczyć tak dobrze przystosowane do tutejszych warunków zwierzęta. 09:30 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 4 MARSYLIA (CITIES BY THE SEA 4. MARSEILLE) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu, wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata, odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 4. Marsylia to najstarsze i drugie co do wielkości miasto we Francji. Emanuje kreatywnością i radością życia, ale nie jest wolne od problemów społecznych. To metropolia, która stale wymyśla się na nowo. Od roku 1830 we francuskiej marynarce wojennej istnieje oddział malarzy. Kobiety nadal są w nim wyjątkiem. Dwa i pół tysiąca lat temu Marsylię założyli greccy żeglarze. Większość ludzi, którzy odcisnęli na niej swoje piętno, przybyła tu drogą morską. 10:30 FELIETON Z PRZYSZŁOŚCI - 1 Reportaż, 15 min, Polska, 1970 Zdjęcia: Wiesław Kielar Cykl spotkań ze Stanisławem Lemem. Rozmowa pierwsza na temat przewidywania przyszłości, prognozowania rozwoju świata, futurologii jako dziedziny nauki i potrzeby nowej metodologii badań. Pisarz wspomina o ryzyku i trudzie, jakie to przewidywanie ze sobą niesie, podaje jako przykład efekt cieplarniany. Wymienia te dziedziny, w których prognostyka pełni niemałą rolę: klimat, demografia, nauka i technika, przede wszystkim wpływ odkryć i wynalazków na życie ludzi, a także kultura. Mówi również o modelu futurologii amerykańskiej i wykorzystywanych przez badaczy metodach, delfickiej i scenariuszowej, w kontekście panoramy roku 2000. 10:55 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 9 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański Trzeci sezon prowadzonego przez Stephana Thomsona cyklu dokumentalno - historycznego o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich i nie tylko, w którym przybliżona zostanie widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane zostaną najciekawsze polskie posiadłości oraz zabytki i świadectwa kultury związane z polskością, usytuowane poza naszymi obecnymi granicami (w znacznej mierze wschodnią). Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te o których już dawno zapomniano. Tym razem Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po Słowackiej Lubowli. Opowie historię ponad 700 - letniego zamku lubowelskiego - jednej z najważniejszych twierdz w historii Rzeczypospolitej, położonej na terenie ziemi spiskiej w Karpatach. Lubowla na przestrzeni setek lat była schronieniem dla wielu polskich rycerzy i władców. To właśnie tutaj ważyły się losy licznych wojen i rozejmów. A w trakcie potopu szwedzkiego, w murach tej potężnej, nigdy nie zdobytej przez Szwedów twierdzy, ukryto wielki skarb polskich królów. Z zamkiem tym wiążą się różne legendy, a jedna z nich opowiada o jego powstaniu i czyhającym niebezpieczeństwie, które wisiało nad nim już od samego jego początku. Wszystko to i wiele więcej w dziewiątym odcinku cyklu ''Polskie Dziedzictwo''. 11:35 ŻYCIE W 50 STOPNIACH (LIFE AT 50 C) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Wayne Harley, Namak Khoshnaw Film dokumentalny o zmianach klimatu, o tym, jak niektóre miejsca na świecie są coraz bardziej gorące i o ludziach, którzy muszą tam żyć. Gdy świat staje się coraz gorętszy, przetrwanie staje się trudniejsze. Życie w temperaturze 50 stopni Celsjusza to ekstremum. Zobaczymy, jak wygląda życie na takiej pierwszej linii frontu milionów istnień, które każdego dnia muszą się mierzyć z ekstremalnymi upałami. Film bada wpływ zmian klimatycznych na ludzi na całym świecie. Od Nigerii po Pakistan, jest to aktualne śledztwo dotyczące tego, jak globalne ocieplenie zmienia życie. 12:40 JEDEN DZIEŃ DŁUŻEJ Reportaż, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Monika Meleń Scenariusz: Monika Meleń Opowieść o niezwykłej miłości pomiędzy bohaterami, o pogodzeniu się z nieuchronnością śmierci, o inności oraz o rozdźwięku między marzeniami a rzeczywistością. Małgorzata urodziła się z zanikiem mięśni, kilka lat temu przestała już nawet poruszać palcami. Wraz ze swoim życiowym partnerem Krystianem miłośnikiem motocykli, wybiera się w podróż życia, aby powoli oswajać nadchodzącą śmierć. Parę poznajemy tuż przed rozpoczęciem podroży do Rumunii, kiedy Małgosia z marzy, by ktoś mógł zilustrować, to, co dzieje się w jej głowie, to, jak ona sama siebie postrzega. 13:40 PARK NARODOWY MASAI MARA - ODC. 2 KRÓLESTWO DRAPIEŻNIKÓW (MAASAI MARA WILDLIFE CROSSOVER / MASAI MARA, REGARDS SAUVAGES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2022 Reżyseria: Ronan Fournier - Christol Odc. 2 Tysiące antylop gnu i zebr przemierzają co roku płaskowyże kenijskiego rezerwatu Masai Mara. Stanowią one stosunkowo łatwy łup dla licznie bytujących tu drapieżników, w tym zagrożonych gatunków jak gepard. Kotowate mają tu stały dostęp do pożywienia. Na terytorium parku żyje wiele lwich rodzin. Ale nawet dla zwierząt stojących na szczycie piramidy żywieniowej życie na sawannie nie zawsze bywa łatwe. Przyroda niekiedy wydaje się nam okrutna, lecz zło, jakie wyrządza człowiek - czasem nieświadomie - jest znacznie poważniejsze. Gepardom, lampartom i lwom grozi wyginięcie. Mogą żyć spokojnie wyłącznie w rezerwatach i parkach, które zakładamy, wierząc, że to ochronią je przed kłusownikami. 14:35 CZY ZABIJAMY KOALE? (ARE WE KILLING THE KOALAS?) Film dokumentalny, 55 min, Australia, 2021 Reżyseria: Tim Flannery Film dokumentalny o koalach i grożącym im niebezpieczeństwom. To niewielkie australijskie zwierzątko wymiera. Koala cierpi na skutek niszczenia środowiska, chorób i głodu. I dzieje się coraz gorzej. Odkąd pierwsi Europejczycy postawili stopę na tej ziemi, wyginęło około dziesięciu procent rodzimych gatunków ssaków i znacznie więcej jest krytycznie zagrożonych. Pożary buszu, zmiany klimatyczne, niszczenie siedlisk powszechne jest przekonanie, że koale całkiem wyginą do 2050 roku. Wszyscy czytali wstrząsające nagłówki, ale ten dokument bada znacznie bardziej złożoną sytuację, która zagraża tej ukochanej, narodowej ikonie Australii. Odkrywca i ekolog, profesor Tim Flannery spotyka się z naukowcami, weterynarzami i badaczami, którzy pracują nad zrozumieniem prawdziwych zagrożeń, przed którymi stoją koale, i sposobów ich unikania. Tim zapuszcza się o trzydzieści lat w przyszłość, obserwując na własne oczy skutki zmian klimatycznych, tropi jednego z najbardziej nieuchwytnych i zagrożonych ssaków na świecie oraz ujawnia szczepionkę dla koali opracowaną z myślą o zapobieganiu chorobom ludzkim. Przygląda się również, w jaki sposób Bluetooth ratuje miejskie koale przed wyginięciem. Jaka jest tajemnica zapewnienia przetrwania koali? Australijscy specjaliści starają się rozwiązać problem. 15:40 EKSTREMALNE WYZWANIA - ODC. 4 MOKRADŁA (LIFE AT THE EXTREME WITH DAVINA MCCALL EP. 4 WET) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Barny Revill Serial dokumentalny (4 odcinki) opowiadający o odkryciach Daviny McCall, która mierzy się z ekstremalnymi warunkami w środowisku naturalnym. Chce się dowiedzieć w jaki sposób niektóre zwierzęta i ludzie mogą przeżyć w najbardziej nieprzyjaznym otoczeniu? Udaje się w egzotyczne miejsca, poddając się najgorętszym, najzimniejszym, najgłębszym i najbardziej mokrym warunkom życia na Ziemi, aby osobiście doświadczyć i poczuć na własnej skórze na czym polega życie w ekstremalnych warunkach. Odc. 4 - "Mokradła". Tym razem Davina wybrała się do kostarykańskiej dżungli, jednego z najbardziej wilgotnych miejsc na ziemi. Choć dla ludzi jest dość nieprzyjazna, zwierzęta ją uwielbiają. Tropikalne temperatury i duże ilości wody sprawiają, że rośnie tu jeden z najbogatszych lasów deszczowych na świecie. Kostaryka położona jest na wąskim skrawku lądu, który oddziela Amerykę Północną od Południowej. Choć kraj zajmuje mniej niż jedną czwartą powierzchni Wielkiej Brytanii, jest domem dla oszałamiającej różnorodności życia. 16:45 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 6 TEL AWIW (CITIES BY THE SEA 6. TEL AVIV) Cykl dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Odcinek 6. Tel Awiw. Bez kontaktu z morzem to drugie co do wielkości miasto w Izraelu nigdy by nie powstało. Kiedyś Tel Awiw był bezpieczną przystanią dla Żydów z diaspory. Dziś napływ dobrowolnych imigrantów wcale nie maleje. W Izraelu mawia się, że Jerozolima się modli, Hajfa pracuje, a Tel Awiw tańczy. Styl życia, kreatywność i indywidualizm to wizytówki tego miasta. W Tel Awiwie niektórzy żyją jak w bańce, a inni siedzą na beczce prochu. Ochrona miasta wymaga ciągłych starań. Łodzie patrolowe przez całą dobę strzegą wybrzeża przez intruzami. W Izraelu niemal każdy musi odbyć służbę wojskową bez względu na to, czy jest człowiekiem wierzącym, ateistą, Żydem, Palestyńczykiem czy imigrantem. Tel Awiw akceptuje wszelkie szaleństwa. Humor jest tu częścią filozofii życiowej. 17:35 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCA PATAGONIA - NIEUJARZMIONA DZIKOŚĆ (FASCINATING PATAGONIA - UNTAMED WILDERNESS) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Annette Scheurich, Steffen Sailer Patagonia - na najbardziej wysuniętym na południe krańcu kontynentu amerykańskiego to fascynujący świat zwierząt. Surowy region kształtują góry, wiatr i woda. Patagonia wydaje się w większości niezamieszkana, co czyni ją rajem dla zwierząt. Wzdłuż patagońskiego wybrzeża rozlega się odgłos przypominający gęganie. Wrzesień to pora godów u pingwinów magellańskich. Każda para czujnie pilnuje jamki. O wschodzie słońca szczyty gór Torres del Paine błyszczą czerwonawym światłem. Góry są majestatycznym centrum chilijskiego parku narodowego w samym sercu Patagonii. Ich nazwa znaczy Wieże błękitnych niebios. Słusznie - bo granitowe szczyty sięgają blisko 3000 metrów do nieba. Ogromne masywy granitowe są świadectwem olbrzymich sił, tworzących Andy od tysiącleci. Mają wpływ na klimat całej Ameryki Południowej. Także na Patagonię surową, dziką krainę na samym krańcu kontynentu. 18:00 NIEOPOWIEDZIANE AUSCHWITZ: W KOLORZE - CZĘŚĆ 1. (AUSCHWITZ UNTOLD: IN COLOUR) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: David Shulman Dwuczęściowy film dokumentalny, który opowiada o wyzwoleniu Auschwitz (po raz pierwszy w kolorze). Wprowadzając kolory do oryginalnych czarno - białych archiwaliów i przedstawiając historie ocalałych, dokument ten ożywia i upamiętnia tych, którzy zostali zamordowani w obozie koncentracyjnym. To zarówno pomnik, jak i przestroga dla świata w czasach, gdy pamięć o Holokauście staje się coraz bardziej abstrakcyjna i odległa. Dokument to zarówno świadectwo, jak i kolorowe archiwum mające dostarczyć narracji, która wzruszy i zmusi widzów do refleksji. Część 1. Ostatni ocalali z Holokaustu opowiadają o utraconym świecie i życiu, którego im odmówiono. W czasach Holokaustu większość żyjących dziś ocalałych była dziećmi. Nie uniknęła jednak okrutnych przeżyć. Ich historie to opowieści o niebezpieczeństwie, ale także o wytrwałości ludzkiego ducha. Wsłuchajmy się w głosy tych, którzy przeżyli. Europa Wschodnia była domem dla około siedmiu milionów Żydów, co stanowiło większość ich światowej populacji. W Polsce mieszkała największa społeczność żydowska. Liczyła około trzech milionów. Koloryzacja upodobniła zdjęcia do rzeczywistości. Auschwitz to miejsce, o którym nigdy nie można zapomnieć. 18:55 PIERRE CARDIN - PAZUR NOWOCZESNOŚCI (PIERRE CARDIN. A FIGURE OF MODERNITY / PIERRE CARDIN - LA GRIFFE DE LA MODERNIT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Isabelle Szumny Scenariusz: Sophie Kurkdjian Filmowa, dokumentalna historia życia Pierre'a Cardina. To opowieść o jednym z najbardziej kontrowersyjnych francuskich projektantów mody, który od nieszczęśliwego dziecka, później jako włoski uchodźca, doszedł swoją ciężką pracą do wyjątkowego artystycznego i ekonomicznego sukcesu. To historia człowieka, który siłą swojego talentu zbudował imperium, wstrząsając skodyfikowanym światem Haute Couture, aby przejść przez niesamowite zmiany ostatnich 70 lat naszej historii. Był znany z awangardowego stylu, preferował geometryczne kształty i motywy. Jego imię i nazwisko stało się marką dla setek produktów. Ale Pierre Cardin to także tajemniczy mężczyzna, który mimo wspaniałych przyjaźni i namiętnych romansów zawsze był niezwykle dyskretny w swoim życiu prywatnym. Był uznawany za najstarszego żyjącego projektanta mody, a zarazem najdłużej pracującego w zawodzie. Do końca życia rysował, tworzył, wymyślał, myśląc o jedynej rzeczy, która go interesowała: o przyszłości. Cardin zbudował imperium siłą woli i talentu. W latach 90 - tych był jednym z pięciu najbardziej znanych Francuzów na świecie. Po raz pierwszy całe jego życie zobaczymy w tym dokumencie pełnym archiwaliów, niepublikowanych obrazów i chińskich rysunków, których jest autorem. A to wszystko zaczerpnięte ze świata wielkiego projektanta mody. Zmarł 29 grudnia 2020. 20:00 CZARNA WOŁGA - ODC. 5 DOLCE VITA Cykl dokumentalny, 40 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Michał Bożek Wykonawcy: Przemysław Semczuk Na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego wieku doszło do dwóch głośnych zabójstw, których sprawcami byli bardzo młodzi ludzie. "Proces żyrardowski" doprowadził do zaostrzenia kodeksu karnego. Z kolei sprawa dwóch przestępców z Konstantynowa Łódzkiego okazała się największą akcją poszukiwawczą okresu PRL. 21:00 UPIORNE SZYBY NAFTOWE (THE GHOSTS OF OIL / LES FANTOMES DU PETROLE HANTENT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Audrey Gloaguen Film dokumentalny - bezprecedensowe międzynarodowe śledztwo, które ujawnia ekologiczną, tykającą bombę. We Francji, Niemczech, Anglii czy w Stanach Zjednoczonych naukowcy i śledczy odkryli opuszczone szyby naftowe i gazowe. Jest to zagrożenie ekologiczne z wyciekiem oleju czy rozbłyskami zaciemniającymi niebo. Stanowią one upiorną spuściznę historii wydobycia. Wiele starych odwiertów nie zostało zasypanych i wciąż wydzielają niebezpieczne dla środowiska i naszego zdrowia substancje: ropę naftową lub substancje toksyczne. Niszczą naszą planetę, po kryjomu roznoszą truciznę w atmosferę. Porzucone szyby naftowe są także źródłem metanu, jednego z gazów cieplarnianych, które są dla klimatu jak bomba z zapalnikiem czasowym. Przyjrzymy się czemuś, co później nazwano największą katastrofą ekologiczną od czasu wycieku ropy z platformy BP. W lasach Pensylwanii kryje się ponad 800 tysięcy porzuconych odwiertów. Od lat pięćdziesiątych firmy wydobywcze ropy i gazu mają obowiązek prawny natychmiast czopować porzucone odwierty. I oczywiście znalazły drogi obejścia nakazu. Ogłaszają tylko, że źródło jest nieaktywne. 22:10 TAJEMNICE BÓLU (PAIN SECRETS) Film dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Eli Brown Film dokumentalny o nowym, rewolucyjnym sposobie rozumienia bólu, metodach leczenia, które mogą pomóc rozwiązać, opanować, a w niektórych przypadkach skorygować przewlekły, codzienny ból. To kilka różnych strategii, które zbliżają umysł i ciało. Okazuje się, że wszyscy możemy wykorzystać moc naszego mózgu, aby pomóc przekształcić własny ból w podróż. Większość ludzi myśli o bólu w kategoriach urazu lub stanu zapalnego. Ten rodzaj bólu służy użytecznemu celowi, ponieważ kiedy jesteśmy zranieni, chronimy się, aby zapobiec dalszym obrażeniom i umożliwić uzdrowienie. Ale ból neuropatyczny, który pojawia się z powodu nieprawidłowej funkcji układu nerwowego, nie przynosi takich samych korzyści. Ten rodzaj bólu obejmuje szeroką gamę zaburzeń wpływających na dowolną część układu nerwowego. W niektórych przypadkach mózg może otrzymać sygnał, nawet jeśli nie ma bolesnego bodźca. W innych przypadkach sygnały czuciowe krzyżują się i są błędnie odczytywane jako ból. Zrozumienie różnorodności i złożoności ekspresji przewlekłego bólu w naszym ciele prowadzi do ulepszonych opcji leczenia niefarmaceutycznego i niechirurgicznego. 23:10 POLSCY. SERYJNI - ODC. 5 BOGDAN ARNOLD Cykl dokumentalny, 44 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Przemysław Semczuk, Piotr Litka Zdjęcia: Andrzej Misaczek, Jeremi Grzywa, Maciej Mroziewski, Marian Bobrowski Wykonawcy: Przemysław Semczuk Są sprawy, które przerastają wyobrażenia zwykłych ludzi o motywacjach i postępowaniu seryjnych zabójców. Takimi są bez wątpienia zbrodnie popełnione przez Bogdana Arnolda w Katowicach od października 1966 do maja 1967 roku. Do stolicy Śląska Arnold przyjechał na początku lat 60. XX wieku. Uciekał przed nieudanymi małżeństwami (trzy żony, dwoje dzieci), próbując na nowo poukładać sobie życie. Szukał miłości i zrozumienia. Kiedy jednak dochodziło do spotkań z kobietami (były to katowickie prostytutki), w którymś momencie reagował niekontrolowaną agresją i je zabijał. Zbrodnie wykryli sąsiedzi Arnolda z jednej z katowickich kamienic. Zaniepokoił ich zapach gnijącego mięsa i roje much, które dosłownie oblepiły jedno z okien niewielkiego mieszkania na poddaszu, które wynajmował mężczyzna. Sprawa sądowa nie wyjaśniła wszystkich tajemnic zbrodni Arnolda (druga ofiara została określona jako NN, ponieważ z powodu zniszczenia jej ciała przez sprawcę nie była możliwa jej identyfikacja). Sam Arnold przez tydzień po opuszczeniu mieszkania ukrywał się na jednej z węglowych hałd obok Huty Silesia. Po czym sam zgłosił się na milicję. W sądzie przyznał się do wszystkich popełnionych przez siebie zbrodni. Wyznał też, że zamierzał zabić jedną ze swoich żon. Przed zgłoszeniem na milicję próbował też bezskutecznie popełnić samobójstwo. Jego proces trwał sześć dni. Mężczyznę powieszono 16 grudnia 1968 roku. 00:05 DORSZ, CZYLI GDAŃSKIE MIESIĄCE Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1997 Reżyseria: Bohdan Kosiński Scenariusz: Bohdan Kosiński Zdjęcia: Stanisław Szabłowski Autor filmu w sposób bardzo subiektywny wybrał dwanaście zdarzeń opowiadających o dawnych i najnowszych dziejach Gdańska. Kolejność, w jakiej je przedstawił, nie jest chronologiczna, a poszczególne sekwencje różnią się formą, a także rangą podejmowanych w nich tematów. Motywem łączącym je w całość jest dorsz - ryba, która przez całe tysiąclecie figurowała w jadłospisach Kaszubów, Niemców i Polaków mieszkających w Gdańsku. 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PAMIĘĆ ODNALEZIONA ODC. 254 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Pamięć odnaleziona" Dziś, mówiąc o odnalezionych nazwiskach, na myśli mamy nazwiska żołnierzy poległych w bitwie I wojny światowej pod Nową Słupią. Wspólnie z członkami Świętokrzyskiej Grupy Eksploracyjnej zajmiemy się porządkowaniem cmentarza, ale nie tylko. Po porównaniu archiwaliów z rzeczywistością okazuje się, że dziesięciu żołnierzy pochowano pod omyłkowo zamienionymi tablicami. Zechcemy naprawić ten błąd, pamiętając, iż są rodziny, które ciągle szukają miejsca spoczynku swych krewnych. 01:40 BALLADA O PRAWDZIWYM KŁAMSTWIE Film dokumentalny, 74 min, Polska, 2007 Reżyseria: Andrzej Trzos - Rastawiecki Scenariusz: Andrzej Trzos - Rastawiecki Zdjęcia: Jacek Mierosławski Wykonawcy: Piotr Fronczewski - Kto wybierał w Polsce rząd? - Naród. - Czy rząd miał rządzić? - Rząd miał rządzić, a partia kierować. - Kto układał listy kandydatów? - To miała zastrzeżone partia. - Czy partia przygotowywała kilka list? - Nie, na liście wyborczej umieszczała tylko tych, którzy mieli wejść do sejmu - To po co były wybory? - No jak to po co? Żeby ludzie mogli poprzeć. - A popierali? - Oczywiście! Wybory władz były prawdziwym świętem w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Czasem garniturów, często czerwonych krawatów, udekorowanych barwami państwowymi komisji. Do urn tłumnie ściągali mieszkańcy kraju, aby swym głosem dać wyraz poparcia dla rządzących. W zwartych kolumnach do komisji maszerowali żołnierze i urzędnicy. W szpitalach głosowali lekarze i pielęgniarki, urny donoszono ciężko chorym pacjentom. Dzięki specjalnym dokumentom swój obowiązek mogli wypełnić także podróżujący po kraju kolejarze. Lata trudu władz w politycznym uświadamianiu społeczeństwa przynosiły owoce. Średnio 90 procent głosów była "za". Jeżeli nawet "pomylono się" podczas liczenia, większość narodu popierała Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą. Dyscyplina panowała także w samej organizacji. Zgodnie z zasadą "centralizmu demokratycznego" to ścisły Komitet Centralny wybierał pierwszego sekretarza, oczywiście po konsultacji kandydatury z Moskwą. Zadaniem posłusznych "dołów" była akceptacja "elekta". Dokumentowi Andrzeja Trzosa - Rastawieckiego rytm nadają sekwencje prostych pytań i odpowiedzi. Obnażają one liczne paradoksy PRL - u oraz wielką rolę ówczesnej propagandy. To właśnie ona stanowiła główne narzędzie, za pomocą którego próbowano ukształtować społeczeństwo i skłonić je, w imię budowy socjalizmu, do bezwarunkowego posłuszeństwa rządzącym. Propaganda była też groźną bronią, za pomocą której władze zwalczały warstwy społeczne nie pasujące do wizji państwa proponowanej przez polski reżim oraz potężnego Wielkiego Brata - Związek Sowiecki. Rzecznik rządu w latach 1981 - 1989, Jerzy Urban, celnie określił zadaniaprzed nim stawiane: "w zasadzie nie kłamałem, czyli nie kłamałem świadomie; każdy rzecznik kłamie, bo kłamie źródło jego informacji". Do swego filmu Trzos - Rastawiecki zaprosił znanego aktora, Piotra Fronczewskiego. Przewrotną i wciągającą opowieść uzupełniają bogate materiały archiwalne. 03:00 DOM NA SARDYNII Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2009 Reżyseria: Krzysztof Piotrowski Scenariusz: Krzysztof Piotrowski Filmowa opowieść o trzech polskich kobietach, które wyemigrowały przed laty do Włoch, mieszkają na Sardynii, gdzie spędzają swoje życie, będąc żonami i matkami we włoskich rodzinach. Starają się zachować swoją tożsamość, wychowują swoje dzieci po polsku, zapewniając im na przyszłość możliwość wyboru, czy chcą być Polakami, czy Włochami. Film opowiada o mieszaniu się kultur i obyczajów w sferze historii, tradycji i codzienności oraz o życiu na obczyźnie w dobie Unii Europejskiej.