TVP Historia Wtorek, 30.01.2024 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 30 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1595 - premiera "Romea i Julii" Szekspira; 1868 - pierwsze wydanie książki Darwina "O zmienności roślin i zwierząt"; 1948 - zamordowano Gandhiego; 1968 - ostatnie przedstawienie "Dziadów" w reż Kazimierza Dejmka; 07:10 CZAS HONORU - ODC. 55 "KARTKA NA MURZE" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Janek i Bolek przekraczają polski punkt graniczny i szczęśliwie docierają do Radzymina, rodzinnego miasta Bolka, gdzie czekają na niego żona i dwuletni synek. Helena zgłasza się do Urzędu Miejskiego, w którym Kazimierz piastuje wysokie stanowisko. Ten wręcza jej nominację na urzędnika państwowego i ponawia prośbę o kontakt z Wandą. Michał odwiedza Celinę i robi jej wyrzuty za pracę w czerwonym wydawnictwie. Celina broni się, mówiąc, że służy przede wszystkim dobrej literaturze. Ruda zamierza wyjechać z kraju wraz ze swoim współpracownikiem Ernestem. Straciła wiarę w sens dotychczasowej działalności. Karol zauważa na warszawskiej ulicy plakat "Ślubów panieńskich", a na nim nazwisko Wandy. Zaczyna śledzić byłą żonę. Janek dociera wreszcie do Warszawy. Na praskim murze, szukając informacji o Lenie, znajduje kartkę od Romka. W tym czasie Rainer w obozie jenieckim zdradza informację o zakopanym archiwum w strefie kontrolowanej przez Amerykanów. Sowieci zabierają Rainera i wyruszają w stronę checkpointu. Janek odnajduje Romka, a ten mówi mu, że zarówno dziecko, jak i Lena nie żyją. Zginęli podczas powstania warszawskiego. Na oczach Janka zrozpaczony Romek wyciąga pistolet... 08:05 TOWARZYSZE SEKRETARZE ORAZ INNI DYGNITARZE - ODC. 10 JERZY URBAN. GOEBBELS JARUZELSKIEGO Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Dobrosław Rodziewicz Scenariusz: Dobrosław Rodziewicz Wykonawcy: Dobrosław Rodziewicz Jerzy Urban w swym długim życiu tylko przez 9 lat był komunistycznym dygnitarzem, skądinąd bezpartyjnym. Na tle takich postaci jak Bierut, Gomułka, Gierek, czy nawet Sokorski, Urban mógłby się jawić jako polityk drugoplanowy i przypadkowy. Jednak za sprawą zbiegu okoliczności historycznych z cechami własnego umysłu i charakteru Urban był nie tylko rzecznikiem, ale faktycznym ministrem propagandy reżimu Jaruzelskiego. Odcinek pt. "Goebbels Jaruzelskiego" przypomina polityczny życiorys Urbana od rozkwitu kariery dziennikarskiej w latach 60. aż do upadku reżimu Jaruzelskiego, któremu Urban gorliwie i obrzydliwie służył. Opowiadają o tym historyk dr Michał Przeperski oraz autor i narrator cyklu "Towarzysze sekretarze oraz inni dygnitarze" Dobrosław Rodziewicz. 08:40 HISTORIA POLSKI - POKOJÓWKA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Bryll Scenariusz: Rafał Bryll Zdjęcia: Jakub Kowalczyk Muzyka: Marcin Sady Historia Ewy Waleckiej (oparta na jej wspomnieniach), która była więźniarką na Majdanku i przeżyła pobyt w obozie. Pracowała, między innymi, przez pewien czas, jako pokojówka w domu komendanta obozu. W obozie doświadczyła okrucieństwa i zła, ale także spotkała się z dobrocią, przyjaźnią i pomocą od tych, od których nigdy by się jej otrzymać nie spodziewała (jej przyjaźń z żoną komendanta obozu jest wręcz nierealna, a przecież wydarzyła się). Przeżyła obóz i po wojnie przez wiele lat, aż do śmierci, mieszkała w Lublinie, będąc aktywnym świadkiem wojny i działając na rzecz utrzymania pamięci o miejscach zagłady. Film ma formę klasycznego dokumentu, połączonego z sekwencjami animowanymi, które ilustrują najważniejsze epizody tej historii. Autorem animacji jest Łukasz Rusinek. Muzykę do filmu skomponował Marcin Sady, a autorem zdjęć jest Jakub Kowalczyk. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA BERLIŃSKIEGO BUNKRA, CZ. 3 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Trzecia część cyklu opowiadającego o upadku III Rzeszy, śmierci Hitlera i jego najbliższych współpracowników oraz ostatnich dniach II wojny światowej, zaczyna się w momencie podpisania aktu bezwarunkowej kapitulacji Niemiec. Nastąpiło to 8 maja 1945 roku. Kilka dni wcześniej Adolf Hitler popełnił samobójstwo w swej ostatniej kwaterze, bunkrze wybudowanym pod ogrodem kancelarii Rzeszy. Dzień później odebrał sobie życie Joseph Goebbels, a niedługo po nim Heinrich Himmler. Większość pozostałych hitlerowskich dygnitarzy została wkrótce postawiona przed Międzynarodowym Trybunałem w Norymberdze. Niektórym jednak udało się zbiec i uniknąć odpowiedzialności za popełnione zbrodnie. 10:25 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA TELEGRAMU ZIMMERMANA Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W sierpniu 1914 roku marynarze z brytyjskiego statku Telconia przecięli kabel transatlantycki łączący Niemcy z Ameryką Południową. Od tego wydarzenia wszystkie telegramy wysyłane z Berlina do ambasad niemieckich w krajach Ameryki Południowej, przesyłane były przez Londyn. Depesze trafiały w ręce brytyjskich kryptologów do tzw. "Pokoju 40". W 1917 roku przechwycono telegram ministra spraw zagranicznych Zimmermana. Jak się później okazało odszyfrowanie tego telegramu na zawsze zmieniło świat i zdecydowało o przystąpieniu USA do wojny w Europie. 11:10 RODZINA WOŁOSIAŃSKICH Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2021 Reżyseria: Rafał Geremek Historia Rodziny Wołosiańskich, którzy w czasie wojny w 1942 r. i 1944 r. w swoim domu w piwnicy ukrywali 40 osób pochodzenia żydowskiego. Jest to przejmująca historia walki o wiele istnień ludzkich, jak i historia małżeństwa, które ryzykowało swoje życie. Przyznano im medal Sprawiedliwy Wsród Narodów Świata. Zdjęcia realizowane w USA, Polsce i Ukrainie. Ze względu na autentycznośc historii, film stanie się ważnym głosem w dyskusji o stosunku Polaków do Żydów podczas II wojny światowej. 12:35 DOKTOR MUREK - ODC. 5 Serial obyczajowy, 55 min, Polska, 1979 Autor: Tadeusz Dołęga Mostowicz Reżyseria: Witold Lesiewicz Scenariusz: Witold Lesiewicz, Eugeniusz Kabatc Zdjęcia: Witold Adamek Aktorzy: Jerzy Zelnik, Maria Ciesielska, Anna Chodakowska, Jolanta Hanisz, Krystyna Janda, Hanna Skarżanka, Stanisław Zaczyk, Marek Bargiełowski, Gustaw Lutkiewicz, Andrzej Piszczatowski, Jan Paweł Kruk, Marian Krawczyk Razem z kumplami Arletki Murek dokonuje napadu na willę przemysłowca Czabana. Wspólnicy nie orientują się, że łupem Murka pada torba pełna pieniędzy i akcji. Murek ukrywa ją w grobowcu na cmentarzu. Dociera do mieszkania Miki Bożyńskiej. Ukrywa u niej mikrofilm. Choruje przez 2 miesiące, po czym pojawia się w nowym wcieleniu. Ze szpiegowskiej wyprawy zachował paszport niemiecki na nazwisko Franz Klemm, zapuścił brodę i wąsy. Podaje się za profesora okulistyki z Heidelbergu i zaczyna przyjmować klientów jako mistrz Mahatma - przepowiadacz przyszłości. Następnie odnajduje Arletkę. Dziewczyna radzi mu, by nie przyznawał się wspólnikom do posiadania walizki. Natomiast Kazikowi opowiada, że Murek jest gotów oddać mu połowę łupu. Kazik, śledząc Arletkę, dociera do mieszkania Murka. 13:40 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - JULIUSZ CEZAR (JULIUSZ CEZAR) Cykl dokumentalny, 107 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciunel Film z cyklu "Historia w postaciach zapisana" zabiera widzów w podróż do starożytnego Rzymu. Mogą tu poznać wyjątkową postać Juliusza Cezara. Wielkiego wodza, polityka i uwodziciela. Człowieka wybitnie uzdolnionego, o ponadprzeciętnych walorach fizycznych i umysłowych, przy tym jednak przekonanego o swoim geniuszu, wręcz boskości. To za jego panowania Rzym z małego, brudnego miasteczka zaczął stawać się centrum administracyjnym, politycznym i kulturalnym imperium. A serca Rzymian podbił, dając im to czego pragnęli: chleba i igrzysk. Film przybliży fascynujący świat gladiatorów i olimpiad, zabawy i rozpusty. Dzięki zręcznym zabiegom politycznym i czterem małżeństwom Cezar stał się pierwszym po bogach w Cesarstwie Rzymskim. Nim do tego doszło, przez 8 lat podbił tereny leżące w granicach dzisiejszej Szwajcarii, Francji, Niemiec, Belgii. Jednak jego celem był Rzym. W 49 roku p.n.e. Cezar przekroczył Rubikon. To otworzyło mu drogę do cesarstwa i do spotkania na swojej drodze Kleopatry. Panował krótko. Zamordowano go podczas id marcowych, 15 marca 44 roku przed Chrystusem. Zamach zorganizowała grupa republikanów obawiających się powrotu monarchii. 15:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - GOEBBELS Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz W cyklu popularyzującym wiedzę o historii II wojny światowej, odcinek poświęcony Josephowi Goebbelsowi oraz roli propagandy w III Rzeszy. Obraz w całości tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe. 16:00 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - DROGA DO KRÓLESTWA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2018 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Mariusz Gala, Zdzisław Cozac Dokument "Droga do królestwa" ukazuje podbój przez Mieszka I ziem nad Odrą i Wisłą, które stały się fundamentem Polski. Jaki obszar zdołał opanować Mieszko I w czasie swoich rządów? Mapę jego państwa wydedukowano z mało precyzyjnego opisu granic, zawartego w dokumencie zwanym Dagome iudex. Interpretacja ta budzi dziś wiele wątpliwości. Film jest próbą weryfikacji popularnej mapy państwa Mieszka I poprzez poszukiwanie jego śladów archeologicznych w różnych regionach naszego kraju. Po drodze pojawiają się pytania: czy piastowski władca miał strategię podboju ziem nad Odrą i Wisłą? Na jakich terenach szczególnie mu zależało? Skąd czerpał środki na zbrojenia i budowę nowych grodów? I wreszcie - czy mógł mieć wizję budowy Polski? Z filmu wyłania się wizerunek naszego pierwszego historycznego władcy odbiegający od podręcznikowego przekazu. Paradoksem jest, że Mieszka I, który nie wiedział, że jest Polakiem i buduje Polskę, uważamy za twórcę Polski. I słusznie! Obszar, który zdołał sobie podporządkować Mieszko I, przejął, a następnie poszerzył jego syn Bolesław Chrobry, przyjmując nazwę Polska dla swego królestwa. 17:05 HISTORIA POLSKI - OPOWIEŚCI OBOZOWE - ODC. 1 Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Mirosław Basaj Scenariusz: Mirosław Basaj Film dokumentalny ukazujący życie i śmierć w obozach koncentracyjnych. Niepublikowane nagrania ludzi /więźniów/, którzy przeżyli hitlerowskie obozy, stworzone przez Niemców na terenach okupowanych. Film ukazuje zachowania osób oraz ich charaktery w zderzeniu z obozową rzeczywistością, dokonywanie wyborów, aby czasami zachować człowieczeństwo. Niekiedy wyborem było rzucenie się na druty kolczaste, aby decyzję o swoim życiu pozostawić sobie, a nie oprawcom. To takie zwycięstwo człowieka przeciwko człowiekowi i machinie zła, jakim była Trzecia Rzesza. Film realizowany w pięciu obozach koncentracyjnych. 18:00 KSIĘŻA WOLNOŚCI 1914 - 1981 - KS. STANISŁAW KRZYWIŃSKI Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Scenariusz: Tadeusz Pużański Ks. Stanisław Krzywiński Urodził się 19 listopada 1931 r. w Gliniku Górnym koło Krosna. Absolwent Wyższego Seminarium Duchownego w Przemyślu. W 1957 r. , po otrzymaniu święceń kapłańskich, został wikariuszem w parafii św. Bartłomieja Apostoła w Majdanie Królewskim, następnie związany z Przemyślem. W 1977 r. był inicjatorem petycji księży diecezji przemyskiej do marszałka Sejmu PRL o zaniechanie represji wobec uczestników strajków z 1976 r. , która została następnie przekazana przez KOR na Zachód. 1979 - 1980 członek Przemyskiego Komitetu Samoobrony Ludzi Wierzących. Wspierał Solidarność, po 13 grudnia 1981 r. podziemną S. Przechowywał 2 mln zł należące do Regionu. Był nieoficjalnym łącznikiem między Kościołem a środowiskami opozycyjnymi wobec komunistycznego reżimu. W styczniu 1985 r. napisał w imieniu przemyskiej kurii list do władz PRL będący protestem przeciw oskarżeniom wobec bp. Ignacego Tokarczuka w związku z toruńskim procesem zabójców ks. Jerzego Popiełuszki. W latach 1985 - 1990 ks. Stanisław Krzywiński był członkiem Zespołu Niezależnych Historyków działającego pod patronatem KUL. W latach 1988 - 1992 członkiem Diecezjalnej Rady Kultury przy bp. ordynariuszu przemyskim. Od września 1990 r. prałat Ojca Świętego, ekonom przemyskiej Kapituły Metropolitalnej, duszpasterz głuchoniemych. Zmarł 20 lutego 2019 r. w Przemyślu. 18:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "NA POLU CHWAŁY" ODC. 310 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska 1. Pierwszy Pułk Morski. W miejscowości Kołaki Kościelne znajduje się pomnik cmentarz dziewięciu młodych marynarzy; mieli po 19 - 20 lat i zginęli po 17 września 1939 roku w bitwie z rosyjskimi agresorami pod wioską Wróble - Arciszewo. Okoliczni chłopi pochowali ich na wojennym cmentarzyku, ale znali tylko jedno nazwisko Kazimierz Burzyński. Pozostali pochowani są bezimienni. 2. Zbrodnia pomorska w Gogolinie pod Koronowem. Już we wrześniu 1939 roku Niemcy zaczęli "oczyszczać" pomorskie gminy z Polaków. Egzekucje odbywały się w rejonie Gogolina. Miejscowi pochowali rozstrzelanych gdziekolwiek na okolicznych polach. Ich zwłoki leżą tam do dziś. Ogółem na Pomorzu Niemcy zabili około 11.000 Polaków, swoich sąsiadów. Ostatecznie planowano się z Pomorzanami rozprawić w ciągu 5 lat, a najbardziej zasłużeni oprawcy mieli zagwarantowane przyjęcie do SS. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 56 "SZCZĘŚLIWE MIEJSCE" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Wasilewski dostaje reprymendę od Ady za brak postępów w sprawie skoczków. Sam wyżywa się na Karolu za swoje niepowodzenia. Daje mu tydzień na skompletowanie listy skoczków wraz z adresami. Karol zatrudnia Woźniaka i każe mu szukać danych w gestapowskich dokumentach. Woźniak odnajduje kilkanaście nazwisk i zdjęć, m.in. Władka, Michała i Janka. Karol szybko trafia na trop Janka. Maria i Otto wyruszają do Polski. Nocując wraz z uchodźcami w jednej ze stodół, zostają napadnięci przez ukrywających się uzbrojonych esesmanów. Bronek spotyka się z Brodowiczem, rozmawiają o zniknięciu Krawca. Potem prosi o przeniesienie do oddziału partyzantów w Kampinosie. Oznajmia Wandzie, że musi zniknąć. Ona nie rozumie, dlaczego Bronek nadal walczy. Helena zauważa na Pradze plakat "Ślubów panieńskich" z nazwiskiem córki. Od razu udaje się do teatru, gdzie spotyka Wandę wychodzącą z próby. Władek i Michał ruszają na spotkanie z komendantem Jezierskim. Na miejscu w chacie komendanta znajdują zwłoki Jezierskiego i jego współpracownika Stanisława. Obok leży ciężko ranny nieznajomy mężczyzna. Przy próbie wywiezienia Bociana, Michał i Władek wpadają w ręce Sowietów. 20:00 NARODZINY NAZIZMU S.II - WOJNA DYKTATORÓW. STALINGRAD (RISE OF THE NAZIS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Ta niezwykła seria przybliża decydujące starcie II wojny światowej, kiedy to Hitler stawił czoła równie bezwzględnemu dyktatorowi: Stalinowi. Będąc u szczytu swej potęgi, Hitler próbuje oszukać sowieckiego przywódcę, przedstawiając plan inwazji na Wielką Brytanię, jednocześnie potajemnie przygotowując atak na Związek Sowiecki. Stalin ma jednak szpiega w kwaterze głównej Hitlera. Obaj dyktatorzy przejmują dowodzenie nad własnymi armiami. Ludzie Hitlera składają fałszywe obietnice, a w Stalinie Hitler znalazł swojego przeciwnika. W obliczu klęski Niemiec na froncie wschodnim Hitler zostaje zmuszony do odwrotu. Pojawiają się głębokie konflikty, a jego najbliższy krąg walczy o władzę. W miarę jak narasta opór przeciwko niemu, a wewnętrzny wróg knuje, jak go zabić, Hitler popycha Niemcy ku zniszczeniu. Wniknięcie w umysły dwóch dyktatorów, których złudzenie niezwyciężoności doprowadziło do ich własnej klęski, to opowieść o tym, dlaczego dyktatury upadają. Jest to również przerażający opis pychy, decyzji i mrocznej sztuki politycznej, która sprzysięgła się, by zniszczyć wolność, ale ostatecznie zniszczyła samą siebie. 21:05 COLETTE (COLETTE) Film wojenny, melodramat, 119 min, Czechy/Holandia/Słowacja 2013 Reżyseria: Milan Cieslar Scenariusz: Geraldine Blecker, Milan Cieslar Aktorzy: Jiri Madl, Clemence Thioly, Juraj Adamik, Jiri Bartoska, Eric Bouwer, Dan Brown, Lubomir Burgr Adaptacja powieści z 1992 r. "Colette: Divka z Antverp" Arnoszta Lustiga, nominowanego do nagrody Pulitzera czeskiego pisarza pochodzenia żydowskiego, byłego więźnia obozów w Terezinie, Auschwitz Birkenau i Buchenwaldzie, który zdołał uciec z transportu śmierci. Zainspirowana własnymi doświadczeniami historia rozgrywa się w obozie koncentracyjnym w Auschwitz. Film dedykowany pamięci słowackich więźniów, Alfreda Wetzlera i Waltera Rosenberga (alias Rudolfa Vrby), którzy w kwietniu 1944 roku uciekli z obozowego piekła i przekazali na Zachód świadectwo o hitlerowskich zbrodniach, znane jako Raport Vrby - Wetzlera. Trudna obozowa miłość połączyła bohaterów filmu: Viliego i belgijską Żydówkę Colette. Narażając własne życie na niebezpieczeństwo Vili ratuje swoją ukochaną od śmierci w komorze gazowej. Piękna Colette odwzajemnia uczucia zakochanego w niej współwięźnia. Ale jej urodę szybko też dostrzega oficer SS Weisacker. W desperackiej walce o życie Vili i Colette wspólnie planują ryzykowną ucieczkę z obozu. Film otrzymał 5 nominacji do Czeskich Lwów w roku 2014. 23:10 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA BERLIŃSKIEGO BUNKRA, CZ. 3 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Trzecia część cyklu opowiadającego o upadku III Rzeszy, śmierci Hitlera i jego najbliższych współpracowników oraz ostatnich dniach II wojny światowej, zaczyna się w momencie podpisania aktu bezwarunkowej kapitulacji Niemiec. Nastąpiło to 8 maja 1945 roku. Kilka dni wcześniej Adolf Hitler popełnił samobójstwo w swej ostatniej kwaterze, bunkrze wybudowanym pod ogrodem kancelarii Rzeszy. Dzień później odebrał sobie życie Joseph Goebbels, a niedługo po nim Heinrich Himmler. Większość pozostałych hitlerowskich dygnitarzy została wkrótce postawiona przed Międzynarodowym Trybunałem w Norymberdze. Niektórym jednak udało się zbiec i uniknąć odpowiedzialności za popełnione zbrodnie. 23:45 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA TELEGRAMU ZIMMERMANA Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W sierpniu 1914 roku marynarze z brytyjskiego statku Telconia przecięli kabel transatlantycki łączący Niemcy z Ameryką Południową. Od tego wydarzenia wszystkie telegramy wysyłane z Berlina do ambasad niemieckich w krajach Ameryki Południowej, przesyłane były przez Londyn. Depesze trafiały w ręce brytyjskich kryptologów do tzw. "Pokoju 40". W 1917 roku przechwycono telegram ministra spraw zagranicznych Zimmermana. Jak się później okazało odszyfrowanie tego telegramu na zawsze zmieniło świat i zdecydowało o przystąpieniu USA do wojny w Europie. 00:15 CZARNY SUFIT Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2022 Reżyseria: Arkadiusz Biedrzycki Scenariusz: Arkadiusz Biedrzycki Wykonawcy: Agnieszka Wosińska, Krzysztof Stroiński, Marek Kalita Zdjęcia: Robert Lis Muzyka: Antoni Wojnar Twórczość i bezkompromisowa postawa Józefa Mackiewicza stanowiły wyzwanie i problem, nie tylko dla władz PRL - u, ale także dla środowisk emigracyjnych. Mackiewicz jako pierwszy Polak (obok Ferdynanda Goetla i Jana Emila Skiwskiego) widział zwłoki polskich oficerów w Katyniu. Będąc przeciwnikiem jakiegokolwiek porozumienia z Sowietami, zawsze głośno i konsekwentnie mówił o prawdzie na temat zbrodni katyńskiej. Po zakończeniu wojny, będąc już na emigracji, zwalczał system komunistyczny, który wedle jego słów, nakładając kaganiec na każdą wolną myśl i słowo, stanowi największe zagrożenie dla rozwoju każdej kultury. Nie tylko polskiej, ale każdej. Swoim pisarstwem dowodził, że zarówno niemiecki nazizm, jak i sowiecki komunizm, są uosobieniem zła. Akcja filmu toczy się w Monachium w 1968 roku w mieszkaniu Józefa Mackiewicza i jego żony Barbary Toporskiej. Jest zapisem rozmowy Mackiewicza z jego wieloletnim znajomym korespondencyjnym - Jerzym Giedroyciem na temat ówczesnej sytuacji międzynarodowej oraz istoty systemu komunistycznego. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "NA POLU CHWAŁY" ODC. 310 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska 1. Pierwszy Pułk Morski. W miejscowości Kołaki Kościelne znajduje się pomnik cmentarz dziewięciu młodych marynarzy; mieli po 19 - 20 lat i zginęli po 17 września 1939 roku w bitwie z rosyjskimi agresorami pod wioską Wróble - Arciszewo. Okoliczni chłopi pochowali ich na wojennym cmentarzyku, ale znali tylko jedno nazwisko Kazimierz Burzyński. Pozostali pochowani są bezimienni. 2. Zbrodnia pomorska w Gogolinie pod Koronowem. Już we wrześniu 1939 roku Niemcy zaczęli "oczyszczać" pomorskie gminy z Polaków. Egzekucje odbywały się w rejonie Gogolina. Miejscowi pochowali rozstrzelanych gdziekolwiek na okolicznych polach. Ich zwłoki leżą tam do dziś. Ogółem na Pomorzu Niemcy zabili około 11.000 Polaków, swoich sąsiadów. Ostatecznie planowano się z Pomorzanami rozprawić w ciągu 5 lat, a najbardziej zasłużeni oprawcy mieli zagwarantowane przyjęcie do SS. 02:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - O HONOR FRANCJI CZ 1 Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony budowie francuskiego systemu fortyfikacji - Linii Maginota. Wykorzystano archiwalne materiały filmowe.