TVP Kultura                         Czwartek, 01.02.2024


Zmiany z dnia 24.01.2024
w stosunku do raportu z dnia 17.01.2024


(dodano pozycję programową)
02:35 NIEMCY(GERMANS)

Dramat, 110 min, Polska/USA 1996
Autor: Leon Kruczkowski
Scenariusz i reżyseria: Zbigniew Kamiński
Zdjęcia: Zbigniew Wichłacz
Muzyka: Maciej Zieliński
Występują: Per Oscarsson, Matthew Sullivan, Vivian Schilling, Beata Tyszkiewicz, Teresa 
Budzisz - Krzyżanowska, Wojciech Siemion, Katarzyna Figura, Scott Cleverdom, Jan Prochyra, 
Peter Thoemke, Mark Folger, Beth Tegarden, Edward Żentara, Cezary Żak, Wiktoria Padlewska
i inni

"Jestem przekonany, że problemy poruszane w"Niemcach"mogą zainteresować i dzisiejszego odbiorcę. 
Świadczy o tym przykład"Listy Schindlera", którą obejrzało miliony ludzi na świecie."Niemcy"to jeden 
z najlepszych tekstów napisanych po wojnie. Myślę, że przetrwał próbę czasu i mimo upływu lat nie stracił 
na aktualności. Problemy w nim przedstawione występują i dziś, choć w innej oprawie. Pojawiają się te 
same dylematy moralne..." - mówił w jednym z wywiadów Zbigniew Kamiński. Jego opinie o niezwykłej 
jakości dramatu Leona Kruczkowskiego wydają się nieco szokujące. Wszak po wojnie pojawiło się w Polsce 
kilku twórców piszących dla teatru co najmniej nie gorzej niż autor "Kordiana i chama". Dość przypomnieć 
nazwiska Mrożka, Gombrowicza, Różewicza, czy Szaniawskiego. Nie wspominając już o autorach 
zagranicznych. Warto jednak docenić odwagę Kamińskiego, który podjął się tchnąć nowego ducha w tekst
coraz bardziej popadający w zapomnienie, a przy tym lekko "nadkażony" socrealistycznym propagandyzmem. 
By uczynić "Niemców" zrozumiałymi dla współczesnego widza, autor "Amerykańskiej nocy" dokonał kilku, 
nieznacznych zresztą, przeróbek oryginału. I tak w filmie prof. Sonnenbruch to nie tyle przebywający na 
"wewnętrznej emigracji" humanista, ze skrywaną pogardą odnoszący się do nazizmu, co raczej człowiek 
ubezwłasnowolniony, dyskretnie, ale zauważalnie inwigilowany, płacący za swą postawę poczuciem osaczenia. 
Zmiany dotyczą również kluczowej postaci Petersa, u Kruczkowskiego - wyidealizowanego komunisty, 
"jedynego sprawiedliwego" wśród bohaterów. W wersji filmowej Peters nie jest już heroicznym wyznawcą 
marksizmu leninizmu, lecz ukrywającym się Żydem, byłym asystentem uczonego. Nie wygłasza tyrad 
na temat "walki", a jedynie żal z powodu degrengolady swego mistrza i jego panicznego lęku wywołanego 
niespodziewaną wizytą dawnego wychowanka. Kamiński robił, co mógł, by ustrzec się nadmiernej teatralizacji
filmu. Przyspieszył więc tempo akcji, dodał kilka scen, których nie było w dramacie. Mimo to w paru miejscach
słowo wyraźnie dominuje nad obrazem. 
Obsada "Niemców" jest międzynarodowa. Profesora Sonnenbrucha zagrał Per Oscarsson, ceniony aktor 
szwedzki, laureat m.in. Złotej Palmy w Cannes za rolę w "Głodzie" według słynnej powieści Knuta Hamsuna. 
Pozostałe kreacje odtwarzają Amerykanie, Anglicy i Polacy, częściowo ci, z którymi autor "Pani Bovary 
to ja" współpracował jeszcze przed swym wyjazdem do USA. Tak jest w przypadku Beaty Tyszkiewicz 
(grała w dwu filmach Kamińskiego: "Niewdzięczność" i "W obronie własnej") i Teresy Budzisz - Krzyżanowskiej
(wystąpiła w "Lekcji miłości" - debiucie fabularnym reżysera). Angaż do "Niemców" okazał się szczególnie 
szczęśliwy dla Beaty Tyszkiewicz, ponieważ zaowocował nagrodą za najlepszą rolę drugoplanową na FPFF 
w Gdyni w 1996 roku. 
Akcja "Niemców" toczy się w 1943 roku w Niemczech. Na jubileusz czterdziestolecia pracy naukowej
profesora biologii Sonnenbrucha zjeżdżają z różnych zakątków Europy członkowie rodziny. Familijna 
uroczystość w domu uczonego staje się pretekstem do ukazania diametralnie odmiennych postaw wobec 
nazizmu, od niefrasobliwej obojętności, poprzez obłudną i wyniosłą izolację, do zajadłego fanatyzmu. 
Niebawem jednak wszyscy członkowie rodziny Sonnenbruchów zostaną poddani ciężkiej próbie.