TVP Nauka Środa, 31.01.2024 05:55 PODRÓŻNIK - LEMURY DUŻE I MAŁE Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Tym razem ekipa "Podróżnika" odwiedza Park Narodowy Andasibe na Madagaskarze. Żyją tu indri indri - największe lemury na świecie. Mają ok. 80 cm wysokości, ale nie tylko to wyróżnia je spośród innych przedstawicieli tego gatunku. Indri indri żyją wyłącznie na wolności, zamknięte w klatkach giną. W programie także spotkanie z innymi lemurami, takimi jak: tańczące sifoki, pasiaste catty. Opowiemy o historii i obyczajach lemurów, które są jednymi z najstarszych praprzodków człowieka. Poznamy środowisko gatunków roślin, które pojawiły się na ziemi w czasach, kiedy istniał jeden pierwotny kontynent - Gondwana. Rośliny przetrwały w niemal niezmienionej formie wyłącznie na Madagaskarze. Opowiemy też o ochronie ekosystemu Madagaskaru. Podczas podróży ekipa dociera do typowych wiosek, by przybliżyć codzienne życie mieszkańców czwartej pod względem wielkości wyspy świata. Pokaże trasy, które turystom pozwolą najlepiej poznać lemury z Madagaskaru. 06:20 CZY WIESZ, ŻE? - /143/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 06:55 CZY WIESZ, ŻE? - /144/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:30 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 2 - (ODC. 10) - ŚWIAT OCZAMI ZWIERZĄT Reportaż, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje. 07:55 PODRÓŻNIK - ANDSIRABE Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Andsirabe, czyli ciąg dalszy cyklu madagaskarskiego, tym razem o ludziach a nie o zwierzątkach... Wybierzemy się do miasteczka położonego na płaskowyżu, które ze względu na swój chłodny klimat i znajdujące się nieopodal mineralne źródła stało się ulubionym miejscem Europejczyków, którzy w XIX i XX wieku osiedlali się na Madagaskarze. To jedno z niewielu miejsc na wyspie, gdzie można oglądać zabytki kolonialnej architektury. Nie bez powodu nazywane stolicą riksz. To właśnie tutaj ponad sto lat temu ruszyły pierwsze riksze na Madagaskarze i tutaj jest ich najwięcej. Przejedziemy się taką rikszą i oczywiście zajrzymy na targ w Andsirabe. Jego największą atrakcją są marchewki, buraczki czy pietruszki - warzywa, które nie udają się w innych miejscach na wyspie, bo jest za gorąco, dlatego są drogie i bardzo cenione. Z Andsirabe ruszymy szlakiem rzemieślniczych wiosek. Przekonamy się, jakie cuda można zrobić z włókna rafii z tropikalnej palmy, odwiedzimy metaloplastyków i rzeźbiarzy, a także pracownię, w której rogi zebu zamienia się w prawdziwe dzieła sztuki. 08:20 ASTRONARIUM - (24) - "ASTRONOMIA KOPERNIKA" Magazyn, 23 min, Polska, 2016 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Cykl popularnonaukowy prezentujący dorobek polskich instytucji badawczych, zwłaszcza w dziedzinie astronomii. Ekipa Bogumiła Radajewskiego odwiedza miejsca, w których każdy może się przekonać, co kryje przestrzeń kosmiczna. Sekrety wszechświata jeszcze nigdy nie były tak blisko. Opowiadają o nim nie tylko naukowcy, ale także pasjonaci astronomii. 08:55 LUDZKOŚĆ Z PRZYPADKU: GEN, KTÓRY STWORZYŁ MÓZG CZŁOWIEKA (HUMAN BY CHANCE? THE GENE THAT MADE OUR BRAIN GROW / ZUFALL MENSCH? - DER KLEINE SCHRITT ZUM GROEN GEHIRN) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Kerstin Holl Film dokumentalny, który przedstawia i ilustruje aktualne wyniki badań odkrywających sekrety umiejętności i talentów ludzi. W porównaniu z najbliższymi krewniakami genetycznymi, wypadamy dość blado przynajmniej pod względem fizycznym: jesteśmy słabsi, biegamy wolniej i wspinamy się znacznie gorzej. Mamy jednak architekturę, religię, naukę, języki, literaturę, sztukę, kulturę i wyobraźnię. Osiągnięcia te zawdzięczamy większemu mózgowi. Od czasów Karola Darwina sądziliśmy, że nasz rozwój przebiegał stale i liniowo. Nowe odkrycia z Drezna wskazują jednak na całkiem inną konkluzję: ewolucja ludzkiego mózgu nie była powolnym i stopniowym procesem, a raczej wynikiem zbiegu okoliczności wywołanego nagłą zmianą w pewnym genie. Jak doszło do dominacji ludzkości na Ziemi. Jeśli porównamy człowieka z najbliższymi genetycznie żyjącymi krewnymi - szympansami, to okaże się, że mamy niewiele zalet fizycznych. Osiągnięcia są zasługą naszego mózgu, który jest duży i zawiera miliardy neuronów. To właśnie jego szybki rozwój, zapoczątkowany około 2 miliony lat temu, pozwolił nam stać się dominującym gatunkiem na świecie. Co spowodowało tak szybki wzrost kory mózgowej? Naukowcy na całym świecie próbowali odpowiedzieć na to pytanie od wielu lat, ale teraz wydaje się, że w końcu im się to udało. 09:55 WIELKIE WYNALAZKI - /12/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niderlandy (Holandia)/Niemcy, 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 10:50 PODRÓŻNIK - LEMURY DUŻE I MAŁE Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Tym razem ekipa "Podróżnika" odwiedza Park Narodowy Andasibe na Madagaskarze. Żyją tu indri indri - największe lemury na świecie. Mają ok. 80 cm wysokości, ale nie tylko to wyróżnia je spośród innych przedstawicieli tego gatunku. Indri indri żyją wyłącznie na wolności, zamknięte w klatkach giną. W programie także spotkanie z innymi lemurami, takimi jak: tańczące sifoki, pasiaste catty. Opowiemy o historii i obyczajach lemurów, które są jednymi z najstarszych praprzodków człowieka. Poznamy środowisko gatunków roślin, które pojawiły się na ziemi w czasach, kiedy istniał jeden pierwotny kontynent - Gondwana. Rośliny przetrwały w niemal niezmienionej formie wyłącznie na Madagaskarze. Opowiemy też o ochronie ekosystemu Madagaskaru. Podczas podróży ekipa dociera do typowych wiosek, by przybliżyć codzienne życie mieszkańców czwartej pod względem wielkości wyspy świata. Pokaże trasy, które turystom pozwolą najlepiej poznać lemury z Madagaskaru. 11:15 CZY WIESZ, ŻE? - /145/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 11:50 CZY WIESZ, ŻE? - /146/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:25 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 2 - (ODC. 10) - ŚWIAT OCZAMI ZWIERZĄT Reportaż, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje. 13:00 PODRÓŻNIK - ANDSIRABE Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Andsirabe, czyli ciąg dalszy cyklu madagaskarskiego, tym razem o ludziach a nie o zwierzątkach... Wybierzemy się do miasteczka położonego na płaskowyżu, które ze względu na swój chłodny klimat i znajdujące się nieopodal mineralne źródła stało się ulubionym miejscem Europejczyków, którzy w XIX i XX wieku osiedlali się na Madagaskarze. To jedno z niewielu miejsc na wyspie, gdzie można oglądać zabytki kolonialnej architektury. Nie bez powodu nazywane stolicą riksz. To właśnie tutaj ponad sto lat temu ruszyły pierwsze riksze na Madagaskarze i tutaj jest ich najwięcej. Przejedziemy się taką rikszą i oczywiście zajrzymy na targ w Andsirabe. Jego największą atrakcją są marchewki, buraczki czy pietruszki - warzywa, które nie udają się w innych miejscach na wyspie, bo jest za gorąco, dlatego są drogie i bardzo cenione. Z Andsirabe ruszymy szlakiem rzemieślniczych wiosek. Przekonamy się, jakie cuda można zrobić z włókna rafii z tropikalnej palmy, odwiedzimy metaloplastyków i rzeźbiarzy, a także pracownię, w której rogi zebu zamienia się w prawdziwe dzieła sztuki. 13:25 ŚWIAT OD ŚWITU DO ZMIERZCHU - STAMBUŁ OD ŚWITU DO ZMIERZCHU Cykl dokumentalny, 34 min, Polska, 2015 Reżyseria: Maciej Drygas, Mirosław Dembiński Scenariusz: Maciej Drygas, Mirosław Dembiński Historia rybaka, który wyrusza o świcie na połów ryb na pięknym Bosforze. Poznajemy męski świat poprzez wizyty w kawiarniach, gdzie popijając turecką herbatę, mężczyźni grają w karty i rozmawiają o życiu. Kobiety w tym czasie biorą udział w słynnym stambulskim Fashion Nigth Out, w czasie którego znane marki odzieżowe urządzają pokazy mody oraz sesje fotograficzne. Zaglądamy również do zwykłych domów tureckich. 90-letnia pani codziennie o poranku uprawia fitness. Jesteśmy świadkami pięknej sceny miłosnej - mąż opiekuje się żoną, chorą na stwardnienie rozsiane. Poznajemy również kurdyjską rodzinę, wyplatającą wspólnie w swoim małym mieszkaniu wianki z kwiatków, które potem sprzedają o zmroku na głównych ulicach Stambułu. To wszystko składa się na przepiękny obraz Stambułu zatopiony w dźwiękach modlitwy Azan, które rozbrzmiewają w całym mieście. 14:00 PODRÓŻE KOSMICZNE - BŁĘKITNA PLANETA MARS (COSMIC JOURNEYS) Serial dokumentalny, 3 min, USA, 2017 Złożone z kilkunastu filmów krótkometrażowych "Podróże kosmiczne" zabierają widza na wycieczkę po kosmicznych przestworzach, ukazując niezwykłe widoki oraz fascynujące osobliwości naszego wszechświata. Przekazy z krążących wokół Ziemi satelitów, zdjęcia wykonane przez załogi stacji kosmicznych, obrazy sąsiednich planet to dla widza tej serii spotkanie twarzą w twarz z efektami najnowocześniejszych badań międzygwiezdnych i wiedzą naukową na ich temat. Czy na Marsie kiedykolwiek istniało życie? Naukowcy odkryli dowody na to, że kiedyś po powierzchni Czerwonej Planety płynęła woda, co wskazuje, że mogło tam istnieć życie. Co to oznacza dla marzenia ludzkości o zbudowaniu kolonii na Marsie? 14:10 LUDZKOŚĆ Z PRZYPADKU: GEN, KTÓRY STWORZYŁ MÓZG CZŁOWIEKA (HUMAN BY CHANCE? THE GENE THAT MADE OUR BRAIN GROW / ZUFALL MENSCH? - DER KLEINE SCHRITT ZUM GROEN GEHIRN) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Kerstin Holl Film dokumentalny, który przedstawia i ilustruje aktualne wyniki badań odkrywających sekrety umiejętności i talentów ludzi. W porównaniu z najbliższymi krewniakami genetycznymi, wypadamy dość blado przynajmniej pod względem fizycznym: jesteśmy słabsi, biegamy wolniej i wspinamy się znacznie gorzej. Mamy jednak architekturę, religię, naukę, języki, literaturę, sztukę, kulturę i wyobraźnię. Osiągnięcia te zawdzięczamy większemu mózgowi. Od czasów Karola Darwina sądziliśmy, że nasz rozwój przebiegał stale i liniowo. Nowe odkrycia z Drezna wskazują jednak na całkiem inną konkluzję: ewolucja ludzkiego mózgu nie była powolnym i stopniowym procesem, a raczej wynikiem zbiegu okoliczności wywołanego nagłą zmianą w pewnym genie. Jak doszło do dominacji ludzkości na Ziemi. Jeśli porównamy człowieka z najbliższymi genetycznie żyjącymi krewnymi - szympansami, to okaże się, że mamy niewiele zalet fizycznych. Osiągnięcia są zasługą naszego mózgu, który jest duży i zawiera miliardy neuronów. To właśnie jego szybki rozwój, zapoczątkowany około 2 miliony lat temu, pozwolił nam stać się dominującym gatunkiem na świecie. Co spowodowało tak szybki wzrost kory mózgowej? Naukowcy na całym świecie próbowali odpowiedzieć na to pytanie od wielu lat, ale teraz wydaje się, że w końcu im się to udało. 15:10 ZIEMIA WIDZIANA Z KOSMOSU ODC. 1 (EARTH FROM SPACE. 1. A NEW PERSPECTIVE) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Barny Revill, Chloe Sarosh Lektor: Janusz Szydłowski Dokument, w którym w czterech częściach widzowie mają okazję obserwować naszą planetę i życie na niej z lotu satelity. To przełomowa technika filmowania, która przyniosła niesamowite rezultaty. Stada słoni wędrujące w poszukiwaniu wody, wirujące błękity kwitnącego planktonu, kolonie pingwinów, zorza polarna czy światła miast widziane z kosmosu. Czegoś takiego jeszcze nie można było oglądać. Czy takie widoki z kosmosu mogą nas zmobilizować do dbania o naszą planetę? To był również powód zrealizowania tej serii. Odcinek. 1. New Perspective. Satelity odkrywają nieznane wcześniej kolonie pingwinów oraz tajemnicze lodowe kręgi, które mogą zagrażać młodym fokom. Dokonują też zaskakujących odkryć w najodleglejszych zakątkach Ziemi. Za każdym obrazem kryje się jakaś historia. Oto nasz dom; nigdy wcześniej go w ten sposób nie oglądaliśmy. Ziemię okrąża ponad tysiąc satelitów. Niektóre z nich przesyłają nam obrazy tak szczegółowe, że widzimy na nich poszczególne zwierzęta. Możemy też jednocześnie śledzić je na ziemi. Kenia, Afryka Wschodnia. Zielone brzegi rzeki. Przy uważnym spojrzeniu widać szare cielska. To rodzina słoni. Wyruszyliśmy w kosmos w poszukiwaniu innych światów. Ale gdy tylko spojrzymy wstecz, widzimy, jak wyjątkowy jest nasz dom. 16:10 PODRÓŻNIK - LEKCJA TANGA W BUENOS AIRES Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Gościem specjalnym programu będzie Mora Godoy, jedna z najznakomitszych światowych gwiazd tanga, która w Buenos Aires ma swoją szkołę tanga. To ona opowie nam o tajnikach tego niezwykłego tańca i muzyki. W jej rytmie zwiedzimy Buenos Aires. Dotrzemy do domu Carlosa Gardela, człowieka, który tango wprowadził na salony, do Hollywood i na Broadway. Dotrzemy do jednej z najstarszych dzielnic miasta, La Boca, słynnej z kolorowych domów i knajpek zawsze rozbrzmiewających rytmami tanga. Opowiemy historię Benito Quinquela, który rozsławił tę dzielnicę i odwiedzimy stadion Boca Juniors, na którym karierę zaczynał Diego Maradona. Pospacerujemy ulicami Buenos na Plaza de Mayo, gdzie zaczęła się historia miasta. Z balkonu pałacu prezydenckiego do dziś wygłaszane są orędzia prezydenckie. Stąd przemawiali także Juan i Eva Peron. Na cmentarzu Recoleta odwiedzimy grób czczonej przez Argentyńczyków Evity. Zajrzymy do portu Madero, gdzie niegdyś powstawało bogactwo Buenos Aires, a dziś bez liku jest eleganckich kafejek i klubów. Odwiedzimy Cafe Tortoni, miejsce spotkań pisarzy i poetów, gdzie swe "Dzienniki" pisał Witold Gombrowicz. 16:35 CZY WIESZ, ŻE? - /147/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:05 CZY WIESZ, ŻE? - /148/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:45 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 3 - (ODC. 1) - INSPIRACJE Z NATURY Reportaż, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W trzeciej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 18:15 WIELKIE WYNALAZKI - /13/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niderlandy (Holandia)/Niemcy, 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 19:10 PODRÓŻNIK - MENDOZA Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Wyprawa szlakiem wina i zabytków aż do ośnieżonych szczytów Andów. Poznamy jedno z najstarszych miast Argentyny - Mendozę. Niestety, zabytki, które świadczyły o najdawniejszych dziejach, zniszczyło tragiczne w skutkach trzęsienie ziemi. XIX-wieczne miasto zaprojektowano tak, by zapobiegać sejsmicznym katastrofom. Opowiemy historię wyprawy generała San Martin, bohatera narodowego Argentyny, która zaczęła się właśnie z Mendozy, a przyniosła wolność od hiszpańskich wpływów także Chile i Peru. Była jednym z najbardziej śmiałych przedsięwzięć militarnych swoich czasów. Zwiedzimy otaczające miasto winnice i spróbujemy odkryć, dlaczego argentyńskie wina z coraz większymi sukcesami podbijają świat. Dotrzemy do górskich narciarskich kurortów, w których białym szaleństwem cieszyć się można dokładnie wtedy, kiedy w Europie jest lato i odwiedzimy Puente del Inca, niezwykły most wpisany na Listę Dziedzictwa Naturalnego UNESCO. Nauczymy się także, jak przyrządzać empanady, czyli argentyńskie pierogi i jak pić yerba mate z calabasy. 19:30 ASTRONARIUM - (25) - "UKŁADY PLANETARNE" Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Dzięki najnowszym odkryciom astronomicznym wiemy, że Układ Słoneczny nie jest jedynym we Wszechświecie. Poznajemy kolejne, nowe układy planetarne, jedne podobne, inne całkiem odmienne od naszego. Co mówią nam one o Wszechświecie i o nas samych? W tym programie pokażemy, jak naukowcy odkrywają całe systemy planet i czego się w ten sposób dowiadujemy. 20:00 SUPERNATURA - /2/ (SUPERNATURA) 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Frederic Planchenault Zdjęcia: Jean L’Appartien, Antoine Delemarre, Claire Djian Dzięki zdolności przylegania do różnych rodzajów powierzchni w naturze wiele organizmów może liczyć na schronienie, darmowy transport lub nowy dom. Z drugiej strony istnieją inne organizmy, które mają na tyle śliskie powierzchnie, że nic nie jest w stanie się na nich utrzymać. A co, jeśli te supermoce adhezji i śliskości wykorzysta się w technologii? Eksperci inspirują się światem przyrody od lat. Swoje obserwacje wykorzystują do prac nad materiałami zdolnymi do przyłączania lub odpychania obiektów. Celem naukowców jest opracowanie skutecznych, tanich i jeszcze bardziej wydajnych rozwiązań. W tym odcinku Kalina Raskin spotka się z badaczami współpracującymi z wiodącymi producentami klejów. W programie zostanie wyjaśnione, jak gekon, bluszcz, biały lotos, rekin oraz cykady inspirują i pomagają naukowcom w projektowaniu innowacyjnych materiałów. 21:05 ZIEMIA WIDZIANA Z KOSMOSU ODC. 2 (EARTH FROM SPACE. 2. PATTERNED PLANET) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Barny Revill, Chloe Sarosh Wykonawcy: Janusz Szydłowski Odcinek: 2. Patterned Planet U wybrzeży lądów w strefach tropikalnych często występują rafy koralowe. Na pierwszy rzut oka ich kształty wydają się zupełnie przypadkowe. Istnieją w nich jednak pewne stałe elementy - jasne kręgi otaczające ciemną plamę koralowców. Dzięki zdjęciom satelitarnym naukowcy znaleźli ten charakterystyczny kształt w rafach koralowych na całym świecie. Zrozumienie mechanizmu ich powstawania pozwala lepiej ocenić stan oceanów i stan zdrowia zwierząt zamieszkujących rafy koralowe. Ryby, których życie jest związane z rafą, w różny sposób znajdują pożywienie. Niektóre żerują bezpośrednio na koralowcach. Inne przeszukują dno morskie wokół rafy. Ale żerowanie w otwartej przestrzeni bywa niebezpieczne. Drapieżniki takie jak grańce koralowe czy rekiny patrolują okolice rafy. Dlatego małe ryby tylko wyjątkowo się od niej oddalają. Pilnują, żeby bezpieczne schronienie zawsze było w pobliżu. Z czasem dno wokół każdego fragmentu rafy zostaje ogołocone z pożywienia. Powstają w ten sposób jasne kręgi gołego piasku. Przez miliony lat siły przyrody kształtowały ziemski krajobraz. Ale teraz to my decydujemy o tym, jak w przyszłości będzie wyglądała nasza planeta. 22:05 PODRÓŻNIK - LEKCJA TANGA W BUENOS AIRES Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Gościem specjalnym programu będzie Mora Godoy, jedna z najznakomitszych światowych gwiazd tanga, która w Buenos Aires ma swoją szkołę tanga. To ona opowie nam o tajnikach tego niezwykłego tańca i muzyki. W jej rytmie zwiedzimy Buenos Aires. Dotrzemy do domu Carlosa Gardela, człowieka, który tango wprowadził na salony, do Hollywood i na Broadway. Dotrzemy do jednej z najstarszych dzielnic miasta, La Boca, słynnej z kolorowych domów i knajpek zawsze rozbrzmiewających rytmami tanga. Opowiemy historię Benito Quinquela, który rozsławił tę dzielnicę i odwiedzimy stadion Boca Juniors, na którym karierę zaczynał Diego Maradona. Pospacerujemy ulicami Buenos na Plaza de Mayo, gdzie zaczęła się historia miasta. Z balkonu pałacu prezydenckiego do dziś wygłaszane są orędzia prezydenckie. Stąd przemawiali także Juan i Eva Peron. Na cmentarzu Recoleta odwiedzimy grób czczonej przez Argentyńczyków Evity. Zajrzymy do portu Madero, gdzie niegdyś powstawało bogactwo Buenos Aires, a dziś bez liku jest eleganckich kafejek i klubów. Odwiedzimy Cafe Tortoni, miejsce spotkań pisarzy i poetów, gdzie swe "Dzienniki" pisał Witold Gombrowicz. 22:30 CZY WIESZ, ŻE? - /149/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 23:05 CZY WIESZ, ŻE? - /150/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 23:40 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 3 - (ODC. 1) - INSPIRACJE Z NATURY Reportaż, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W trzeciej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 00:20 PODRÓŻNIK - MENDOZA Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Wyprawa szlakiem wina i zabytków aż do ośnieżonych szczytów Andów. Poznamy jedno z najstarszych miast Argentyny - Mendozę. Niestety, zabytki, które świadczyły o najdawniejszych dziejach, zniszczyło tragiczne w skutkach trzęsienie ziemi. XIX-wieczne miasto zaprojektowano tak, by zapobiegać sejsmicznym katastrofom. Opowiemy historię wyprawy generała San Martin, bohatera narodowego Argentyny, która zaczęła się właśnie z Mendozy, a przyniosła wolność od hiszpańskich wpływów także Chile i Peru. Była jednym z najbardziej śmiałych przedsięwzięć militarnych swoich czasów. Zwiedzimy otaczające miasto winnice i spróbujemy odkryć, dlaczego argentyńskie wina z coraz większymi sukcesami podbijają świat. Dotrzemy do górskich narciarskich kurortów, w których białym szaleństwem cieszyć się można dokładnie wtedy, kiedy w Europie jest lato i odwiedzimy Puente del Inca, niezwykły most wpisany na Listę Dziedzictwa Naturalnego UNESCO. Nauczymy się także, jak przyrządzać empanady, czyli argentyńskie pierogi i jak pić yerba mate z calabasy. 00:55 ASTRONARIUM - (25) - "UKŁADY PLANETARNE" Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Dzięki najnowszym odkryciom astronomicznym wiemy, że Układ Słoneczny nie jest jedynym we Wszechświecie. Poznajemy kolejne, nowe układy planetarne, jedne podobne, inne całkiem odmienne od naszego. Co mówią nam one o Wszechświecie i o nas samych? W tym programie pokażemy, jak naukowcy odkrywają całe systemy planet i czego się w ten sposób dowiadujemy. 01:30 SUPERNATURA - /2/ (SUPERNATURA) 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Frederic Planchenault Zdjęcia: Jean L’Appartien, Antoine Delemarre, Claire Djian Dzięki zdolności przylegania do różnych rodzajów powierzchni w naturze wiele organizmów może liczyć na schronienie, darmowy transport lub nowy dom. Z drugiej strony istnieją inne organizmy, które mają na tyle śliskie powierzchnie, że nic nie jest w stanie się na nich utrzymać. A co, jeśli te supermoce adhezji i śliskości wykorzysta się w technologii? Eksperci inspirują się światem przyrody od lat. Swoje obserwacje wykorzystują do prac nad materiałami zdolnymi do przyłączania lub odpychania obiektów. Celem naukowców jest opracowanie skutecznych, tanich i jeszcze bardziej wydajnych rozwiązań. W tym odcinku Kalina Raskin spotka się z badaczami współpracującymi z wiodącymi producentami klejów. W programie zostanie wyjaśnione, jak gekon, bluszcz, biały lotos, rekin oraz cykady inspirują i pomagają naukowcom w projektowaniu innowacyjnych materiałów.