TVP Nauka Niedziela, 04.02.2024 05:55 LUDZKOŚĆ Z PRZYPADKU: GEN, KTÓRY STWORZYŁ MÓZG CZŁOWIEKA (HUMAN BY CHANCE? THE GENE THAT MADE OUR BRAIN GROW / ZUFALL MENSCH? - DER KLEINE SCHRITT ZUM GROEN GEHIRN) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Kerstin Holl Film dokumentalny, który przedstawia i ilustruje aktualne wyniki badań odkrywających sekrety umiejętności i talentów ludzi. W porównaniu z najbliższymi krewniakami genetycznymi, wypadamy dość blado przynajmniej pod względem fizycznym: jesteśmy słabsi, biegamy wolniej i wspinamy się znacznie gorzej. Mamy jednak architekturę, religię, naukę, języki, literaturę, sztukę, kulturę i wyobraźnię. Osiągnięcia te zawdzięczamy większemu mózgowi. Od czasów Karola Darwina sądziliśmy, że nasz rozwój przebiegał stale i liniowo. Nowe odkrycia z Drezna wskazują jednak na całkiem inną konkluzję: ewolucja ludzkiego mózgu nie była powolnym i stopniowym procesem, a raczej wynikiem zbiegu okoliczności wywołanego nagłą zmianą w pewnym genie. Jak doszło do dominacji ludzkości na Ziemi. Jeśli porównamy człowieka z najbliższymi genetycznie żyjącymi krewnymi - szympansami, to okaże się, że mamy niewiele zalet fizycznych. Osiągnięcia są zasługą naszego mózgu, który jest duży i zawiera miliardy neuronów. To właśnie jego szybki rozwój, zapoczątkowany około 2 miliony lat temu, pozwolił nam stać się dominującym gatunkiem na świecie. Co spowodowało tak szybki wzrost kory mózgowej? Naukowcy na całym świecie próbowali odpowiedzieć na to pytanie od wielu lat, ale teraz wydaje się, że w końcu im się to udało. 06:55 ALCHEMIK - RANDKA MIRMIŁA, ODC. 97 Magazyn, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Aksinowicz Scenariusz: Konrad Aksinowicz Aby Kalina mogła rozmawiać z unikającym jej Alchemikiem, rozkazuje uwięzić go w lochu. Tam Alchemik zaprzyjaźnia się z karaluchem. Mirmił szykuje się na randkę. Jeszcze nie wie, że będzie to randka chemiczna. 07:10 ALCHEMIK - RELATYWIZM, ODC. 98 Magazyn, 15 min, Polska, 2022 Reżyseria: Konrad Aksinowicz Scenariusz: Konrad Aksinowicz Mirmił i Bartłomiej zastanawiają się nad punktem widzenia. Czy ich spojrzenie na świat jest takie samo, czy inne w zależności od tego, gdzie siedzą. Okazuje się, że jest to nauka filozoficzna zwana relatywizmem, a w królestwie pojawił się Filozof. 07:35 ALCHEMIK - KOŁO OD ROWERU, ODC. 99 Magazyn, 15 min, Polska, 2022 Mirmił postanawia schudnąć. Alchemik przygotował dla niego rower do ćwiczeń i przy okazji wyjaśnia zasadę działania dynama i powstawania prądu. Malina poznaje Marcela Filozofa i dowiaduje się o teorii Kartezjusza "Myślę, więc jestem". 07:55 JAK TO DZIAŁA - ODC. 59 POLSKIE SZTUCZNE SERCE Magazyn, 25 min, Polska, 2013 Styl życia, środowisko i wiele innych czynników powodują, że choroby serca są jednymi z najczęstszych i najpoważniejszych problemów zdrowotnych. Od wielu lat trwają prace nad skonstruowaniem protezy serca. Najlepiej byłoby ją zamknąć w klatce piersiowej, jak każdy inny implant. Niestety, na razie jest to niemożliwe. Stopień skomplikowania tego narządu i bardzo nieprzyjazne warunki, w których musi działać, powodują, że najlepsi lekarze i inżynierowie wciąż głowią się nad tym problemem. Warto przypomnieć, że w Zabrzu działa jednak Fundacja Rozwoju Kardiochirurgii im. profesora Zbigniewa Religi, pomysłodawcy niezwykłego projektu Polskie Sztuczne Serce. 08:30 ASTRONARIUM - (26) - "FALE GRAWITACYJNE" Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski W tym odcinku ekipa cyklicznego programu "Astronarium" odwiedza obserwatorium Virgo we Włoszech. Udajemy się tam śladem odkrycia fal grawitacyjnych - niezwykłych zmarszczek w czasoprzestrzeni, przewidzianych jeszcze przez Alberta Einsteina. Sprawdzimy, dlaczego odkrycie fal grawitacyjnych bywa określane jednym z największych przełomów współczesnej nauki. 09:00 CZY WIESZ, ŻE? - /171/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 09:35 CZY WIESZ, ŻE? - /172/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 10:10 SZPIEDZY WŚRÓD ZWIERZĄT S.I - ODC. 1. MIŁOŚĆ (SPY IN THE WILD) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: John Downer Zdjęcia: Rod Clarke Muzyka: Will Gregory Najsprytniejsze zwierzęta. Fascynujące podobieństwa w sposobach zachowania u zwierząt i ludzi. Przebiegłość, techniki szpiegowskie i oszustwa są tu na porządku dziennym. Kolejne części dokumentalnej serii BBC Worldwide opowiedzą o blaskach i cieniach miłości, różnej inteligencji, odcieniach przyjaźni i łobuzerskich wyczynach w świecie fauny. Zwierzęta kochają, smucą się, oszukują i wymyślają sposoby na osiągnięcie celu - zupełnie jak ludzie. Nowa generacja kamer szpiegowskich ujawni, jak bardzo zwierzęta przypominają nasze zachowania. Czy jesteśmy w stanie zrozumieć, co naprawdę myślą i czują? By to zbadać, wysyła się ekipę tajnych agentów. Szpiedzy nie tylko wyglądają jak członkowie zwierzęcej rodziny, ale również się tak zachowują. Wyposażeni w najnowsze kamery przemierzą świat, by podejrzeć prawdziwą naturę napotkanych zwierząt, ukazać, jakie są inteligentne i bystre, jak paskudnie potrafią się zachowywać, jak ważna jest dla nich przyjaźń i czy łączy je prawdziwa miłość. Zwierzęta wiodą skomplikowane życie. Na ile wyrafinowane są ich uczucia? Na sawannie afrykańskiej żyje jedno z najinteligentniejszych i najbardziej rodzinnych zwierząt: likaon pstry. W przedstawionej w filmie watasze wszystkie szczeniaki są z jednej matki, ale myte są z czułością przez wszystkich członków licznej rodziny. Gdy dorośli udają się na polowanie, w stadzie pojawia się nowe szczenię. To tajny agent - zdradzić go może jedynie kamera w oku. Pojawił się, by filmować życie uczuciowe watahy. Najpierw jednak musi być zaakceptowany przez inne szczenięta, które z łatwością mogą go rozerwać na strzępy. Aby poczuły się bezpiecznie, szpieg naśladuje język ich ciała. Robi skłon na przednie łapy, będący uniwersalnym zaproszeniem do zabawy. Zdobywa ich zaufanie, mimo że ma odrobinę dziwny zapach. Tymczasem przekonać do siebie dorosłych może być trudniej. Tych wiele objawów miłości w świecie zwierząt może odzwierciedlać ludzką złożoność uczuć. Następnym razem ekipa szpiegów sfilmuje, jak inteligentne są zwierzęta i odkryje kilka rewelacji. 11:10 PODRÓŻNIK - LEMURY DUŻE I MAŁE Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Tym razem ekipa "Podróżnika" odwiedza Park Narodowy Andasibe na Madagaskarze. Żyją tu indri indri - największe lemury na świecie. Mają ok. 80 cm wysokości, ale nie tylko to wyróżnia je spośród innych przedstawicieli tego gatunku. Indri indri żyją wyłącznie na wolności, zamknięte w klatkach giną. W programie także spotkanie z innymi lemurami, takimi jak: tańczące sifoki, pasiaste catty. Opowiemy o historii i obyczajach lemurów, które są jednymi z najstarszych praprzodków człowieka. Poznamy środowisko gatunków roślin, które pojawiły się na ziemi w czasach, kiedy istniał jeden pierwotny kontynent - Gondwana. Rośliny przetrwały w niemal niezmienionej formie wyłącznie na Madagaskarze. Opowiemy też o ochronie ekosystemu Madagaskaru. Podczas podróży ekipa dociera do typowych wiosek, by przybliżyć codzienne życie mieszkańców czwartej pod względem wielkości wyspy świata. Pokaże trasy, które turystom pozwolą najlepiej poznać lemury z Madagaskaru. 11:40 POWRÓT NA KSIĘŻYC (BACK TO THE MOON) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2018 Reżyseria: Charles - Antoine de Rouvre To był 20 lipca 1969 roku. Rakieta Apollo 11 wystrzelona została z wyrzutni z przylądka Canaveral, czekając na historyczną i szaloną misję. Po raz pierwszy wylądowała na powierzchni Księżyca, aby otworzyć nowy rozdział w historii ludzkości. Przed ekranami telewizorów zasiadło kilkaset milionów widzów na całym świecie. Film powstał z okazji 50. rocznicy tego wydarzenia. Program Apollo był serią amerykańskich lotów kosmicznych przygotowywanych od roku 1961 i zrealizowanych w latach 1966 - 1972. Celem programu było lądowanie człowieka na Księżycu, a następnie jego bezpieczny powrót na Ziemię. Zadanie zostało zrealizowane w 1969 roku, w czasie misji Apollo 11. Członkowie załogi: Neil Armstrong, Edwin Aldrin oraz Michael Collins postawili stopy na pokrytej pyłem powierzchni Srebrnego Globu. Następnie przeprowadzili badania naukowe, ustawili amerykańską flagę i zebrali 21, 7 kilogramów kamieni, piasku i pyłu. Zadanie zrodziło się po słynnej deklaracji prezydenta Kennedy ’ego. W filmie raz po raz przeżyjemy kluczowe momenty tych 8 dni, 3 godzin, 18 minut i 35 sekund. Usłyszymy niesamowite komentarze i opinie o misji wysłania ludzi w kosmos i na Księżyc. Mieszkańcy świata właśnie uświadomili sobie, że ludzkość jest niezwykle krucha w bezmiarze kosmosu. Ten film to niezwykła podróż dokumentalna, prawdziwy powrót na srebrny glob, który w ostatnich latach ponownie stał się celem agencji kosmicznych. Wykorzystano archiwalia, wypowiedzi ekspertów i świadków tamtych, historycznych faktów. 12:50 RAPORT NAUKOWY - 70 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 13:25 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 3 - (ODC. 1) - INSPIRACJE Z NATURY Reportaż, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W trzeciej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 14:00 ZOO QUEST - ZOO QUEST W KOLORZE ODC. 2 (ZOO QUEST) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2016 Dzięki niezwykłemu odkryciu w BBC Film Vaults, najlepsze z wczesnych przygód Davida Attenborough Zoo Quest można teraz oglądać jak nigdy dotąd w kolorze, a wraz z nimi niezwykłą opowieść o tym, jak powstał ten pionierski serial telewizyjny. Po raz pierwszy wyemitowany w grudniu 1954 roku Zoo Quest był jednym z najpopularniejszych seriali telewizyjnych swoich czasów i zapoczątkował karierę młodego Davida Attenborough jako prezentera przyrody. Zoo Quest całkowicie zmienił sposób, w jaki widzowie postrzegali świat, ujawniając dziką przyrodę i społeczności plemienne, których nigdy wcześniej nie sfilmowano ani nawet nie widziano. 15:00 DORWAĆ WIRUSA - WIRUSY DZIECIĘCE Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski Cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa, w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS - CoV - 2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. W tym odcinku programu zadamy pytanie, dlaczego niektóre wirusy są groźniejsze dla dzieci niż dla dorosłych. Opowiemy o mikrobach najczęściej atakujących najmłodszych. Przybliżymy sposoby leczenia i profilaktyki chorób wirusowych dzieci. W dobie pandemii SARS-CoV-2 szczepienia najmłodszych budziły największe kontrowersje; naukowcy prezentują wyniki badań pokazujące, jakie są konsekwencje - w wieku dorosłym - braku szczepień w dzieciństwie. 15:30 SZPIEDZY WŚRÓD ZWIERZĄT S.I - ODC. 1. MIŁOŚĆ (SPY IN THE WILD) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: John Downer Zdjęcia: Rod Clarke Muzyka: Will Gregory Najsprytniejsze zwierzęta. Fascynujące podobieństwa w sposobach zachowania u zwierząt i ludzi. Przebiegłość, techniki szpiegowskie i oszustwa są tu na porządku dziennym. Kolejne części dokumentalnej serii BBC Worldwide opowiedzą o blaskach i cieniach miłości, różnej inteligencji, odcieniach przyjaźni i łobuzerskich wyczynach w świecie fauny. Zwierzęta kochają, smucą się, oszukują i wymyślają sposoby na osiągnięcie celu - zupełnie jak ludzie. Nowa generacja kamer szpiegowskich ujawni, jak bardzo zwierzęta przypominają nasze zachowania. Czy jesteśmy w stanie zrozumieć, co naprawdę myślą i czują? By to zbadać, wysyła się ekipę tajnych agentów. Szpiedzy nie tylko wyglądają jak członkowie zwierzęcej rodziny, ale również się tak zachowują. Wyposażeni w najnowsze kamery przemierzą świat, by podejrzeć prawdziwą naturę napotkanych zwierząt, ukazać, jakie są inteligentne i bystre, jak paskudnie potrafią się zachowywać, jak ważna jest dla nich przyjaźń i czy łączy je prawdziwa miłość. Zwierzęta wiodą skomplikowane życie. Na ile wyrafinowane są ich uczucia? Na sawannie afrykańskiej żyje jedno z najinteligentniejszych i najbardziej rodzinnych zwierząt: likaon pstry. W przedstawionej w filmie watasze wszystkie szczeniaki są z jednej matki, ale myte są z czułością przez wszystkich członków licznej rodziny. Gdy dorośli udają się na polowanie, w stadzie pojawia się nowe szczenię. To tajny agent - zdradzić go może jedynie kamera w oku. Pojawił się, by filmować życie uczuciowe watahy. Najpierw jednak musi być zaakceptowany przez inne szczenięta, które z łatwością mogą go rozerwać na strzępy. Aby poczuły się bezpiecznie, szpieg naśladuje język ich ciała. Robi skłon na przednie łapy, będący uniwersalnym zaproszeniem do zabawy. Zdobywa ich zaufanie, mimo że ma odrobinę dziwny zapach. Tymczasem przekonać do siebie dorosłych może być trudniej. Tych wiele objawów miłości w świecie zwierząt może odzwierciedlać ludzką złożoność uczuć. Następnym razem ekipa szpiegów sfilmuje, jak inteligentne są zwierzęta i odkryje kilka rewelacji. 16:30 EPOKA WAHADŁOWCÓW 23 min, Polska, 2023 12 kwietnia 1981 roku została otwarta nowa era w lotach kosmicznych. Tego dnia w dziewiczą podróż wyruszył prom kosmiczny Columbia - pierwszy statek kosmiczny wielokrotnego użytku, zdolny o własnych siłach powrócić z orbity na Ziemię. Amerykańskie wahadłowce były najbardziej zaawansowanymi pojazdami zbudowanymi przez człowieka. Dzięki nim mogliśmy wynieść w kosmos m.in. kosmiczny teleskop Hubble’a i zbudować Międzynarodową Stację Kosmiczną. Naszym przewodnikiem po niezwykłej historii wahadłowców jest doktor Alexander Nawrocki - Polak, który przez wiele lat pracował jako szef misji kosmicznych NASA w Houston. 17:00 LO I STAŁO SIĘ. ZADUMA NAD ŚWIATEM W SIECI (LO AND BEHOLD, REVERIES OF THE CONNECTED WORLD) Film dokumentalny, 94 min, USA, 2016 Reżyseria: Werner Herzog Zdjęcia: Peter Zeitlinger Muzyka: David Byrne, Mark De Gli Antoni, Lisa Germano, Colin Stevens Werner Herzog, niestrudzenie odkrywający zakamarki ludzkiego ducha, w najnowszym filmie bierze się za internet. Podróż zaczyna od samych źródeł. Znajdujemy się w pokoju na Uniwersytecie Kalifornijskim, skąd w 1969 roku został wysłany pierwszy e-mail. Według wielu badaczy ludzkość weszła wtedy w nową erę - erę cyfrową. Herzog w charakterystycznym dla siebie, zarazem ciepłym i ironicznym stylu przygląda się jej na wszelkie sposoby. Nie popada przy tym ani w przesadną rozpacz na skutek słuchanych apokaliptycznych wizji, ani w uwielbienie dla oplatającej świat sieci. Jak zwykle ma dar dobierania rozmówców, którzy w kilku zdaniach są w stanie streścić problemy, z którymi mierzy się współczesny świat. Są wśród nich pionierzy i mistycy internetu, ofiary hejtu, naukowcy rozwijający sztuczną inteligencję, laboranci tworzący grę komputerową, za pomocą której odkryją lekarstwo na raka, ludzie niemogący przebywać w miejscu, w którym obecne jest jakiekolwiek promieniowanie, naukowcy pracujący nad robotami, które w 2050 roku mają wygrać mistrzostwa świata w piłce nożnej, słynni hakerzy, pacjenci ośrodków odwykowych od sieci. Wszyscy oni wiedzą, że rozwój sztucznej inteligencji nieodwołalnie wiąże się z dyskusją o granicach moralności i o tym, gdzie właściwie kończy się, a gdzie zaczyna człowiek. Oprócz wielkich, filozoficznych zagadnień mamy przed sobą również te całkiem przyziemne: jak daleko jesteśmy od internetu rzeczy, czyli świata, w którym urządzenia komunikują się ze sobą bez naszego udziału i wykształcają swoją osobowość? Czy chcemy żyć w rzeczywistości, w której zmywarka zakochuje się w lodówce i odmawia wykonywania swych powinności? Kto będzie oskarżony w wypadku spowodowanym przez automatyczny samochód? Konstruktor? Administrator sieci, z której auto pobiera cały czas informacje? Czy też kierowca, spokojnie jedzący śniadanie na tylnym siedzeniu? Po co mamy kolonizować Marsa, skoro nie potrafimy zapobiec katastrofie ekologicznej na Ziemi? To osiągnięcie jest akurat bliżej, niż nam się wydaje. Jednym z licznych miejsc odwiedzanych przez Herzoga, o których istnieniu większość ludzkości nie ma pojęcia, jest firma SpaceX, która od wielu lat rozwija plany kolonizacji Czerwonej Planety. Herzog udowadnia nam, że moment, w którym internet zacznie śnić sam o sobie, jest już bardzo bliski. Jeden z naukowców pokazuje nam, jak wygląda wyobraźnia robota planującego skomplikowaną operację przekręcenia metalowego zaworu i zadaje niewygodne pytanie: czy otoczeni inteligentnymi maszynami na pewno wciąż będziemy potrzebowali towarzystwa drugiego człowieka? 18:45 GALERIA NOBLISTÓW - ODC. 1 - DREW WEISSMAN. GALERIA NOBLISTÓW 2023 11 min, Polska, 2023 Rozmowa z laureatem Nagrody Nobla. 19:00 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 3 - (ODC. 2) - ŻYCIE NOCNE Reportaż, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W trzeciej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 19:30 PODRÓŻNIK - ANDSIRABE Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Andsirabe, czyli ciąg dalszy cyklu madagaskarskiego, tym razem o ludziach a nie o zwierzątkach... Wybierzemy się do miasteczka położonego na płaskowyżu, które ze względu na swój chłodny klimat i znajdujące się nieopodal mineralne źródła stało się ulubionym miejscem Europejczyków, którzy w XIX i XX wieku osiedlali się na Madagaskarze. To jedno z niewielu miejsc na wyspie, gdzie można oglądać zabytki kolonialnej architektury. Nie bez powodu nazywane stolicą riksz. To właśnie tutaj ponad sto lat temu ruszyły pierwsze riksze na Madagaskarze i tutaj jest ich najwięcej. Przejedziemy się taką rikszą i oczywiście zajrzymy na targ w Andsirabe. Jego największą atrakcją są marchewki, buraczki czy pietruszki - warzywa, które nie udają się w innych miejscach na wyspie, bo jest za gorąco, dlatego są drogie i bardzo cenione. Z Andsirabe ruszymy szlakiem rzemieślniczych wiosek. Przekonamy się, jakie cuda można zrobić z włókna rafii z tropikalnej palmy, odwiedzimy metaloplastyków i rzeźbiarzy, a także pracownię, w której rogi zebu zamienia się w prawdziwe dzieła sztuki. 20:00 ZOO QUEST - ZOO QUEST W KOLORZE ODC. 2 (ZOO QUEST) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2016 Dzięki niezwykłemu odkryciu w BBC Film Vaults, najlepsze z wczesnych przygód Davida Attenborough Zoo Quest można teraz oglądać jak nigdy dotąd w kolorze, a wraz z nimi niezwykłą opowieść o tym, jak powstał ten pionierski serial telewizyjny. Po raz pierwszy wyemitowany w grudniu 1954 roku Zoo Quest był jednym z najpopularniejszych seriali telewizyjnych swoich czasów i zapoczątkował karierę młodego Davida Attenborough jako prezentera przyrody. Zoo Quest całkowicie zmienił sposób, w jaki widzowie postrzegali świat, ujawniając dziką przyrodę i społeczności plemienne, których nigdy wcześniej nie sfilmowano ani nawet nie widziano. 21:00 WIELKI TEST - WIELKI TEST O ZDROWIU 92 min, Polska, 2016 Reżyseria: Konrad Smuga Scenariusz: Konrad Smuga, Irena Pręcikowska Prowadzący: Paulina Chylewska, Maciej Kurzajewski Wykonawcy: Natalia Sikora Gwiazdy estrady, filmu, sportu, dziennikarstwa będą odpowiadać na pytania dotyczące zdrowia. Widzowie także mogą rozwiązywać test w tym samym czasie online lub na smartfonach. W studiu będą rywalizować m.in.: Anna Popek, Agata Załęcka, Monika Mazur, Robert Koszucki, Beata Fido, Dominika Figurska, Krystyna Czubówna, Marek Sierocki i Paweł Nastula. Zwycięzcy przekażą nagrodę w wysokości 30 tys. zł na cel charytatywny. W części artystycznej wystąpi Natalia Sikora. Prowadzący: Paulina Chylewska i Maciej Kurzajewski. 22:45 PODRÓŻNIK - LEMURY DUŻE I MAŁE Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2009 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Tym razem ekipa "Podróżnika" odwiedza Park Narodowy Andasibe na Madagaskarze. Żyją tu indri indri - największe lemury na świecie. Mają ok. 80 cm wysokości, ale nie tylko to wyróżnia je spośród innych przedstawicieli tego gatunku. Indri indri żyją wyłącznie na wolności, zamknięte w klatkach giną. W programie także spotkanie z innymi lemurami, takimi jak: tańczące sifoki, pasiaste catty. Opowiemy o historii i obyczajach lemurów, które są jednymi z najstarszych praprzodków człowieka. Poznamy środowisko gatunków roślin, które pojawiły się na ziemi w czasach, kiedy istniał jeden pierwotny kontynent - Gondwana. Rośliny przetrwały w niemal niezmienionej formie wyłącznie na Madagaskarze. Opowiemy też o ochronie ekosystemu Madagaskaru. Podczas podróży ekipa dociera do typowych wiosek, by przybliżyć codzienne życie mieszkańców czwartej pod względem wielkości wyspy świata. Pokaże trasy, które turystom pozwolą najlepiej poznać lemury z Madagaskaru. 23:15 RAPORT NAUKOWY - 70 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 23:50 NASI NIEWIDZIALNI WROGOWIE (SQUATTERS RETURN) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Wszy, pluskwy, pchły, roztocza, komary, kleszcze, wszy krabowe. Długo byliśmy przekonani, że się ich pozbyliśmy na dobre. Ale one znów się rozmnażają i atakują. Jak wytłumaczyć ten niespodziewany powrót krwiopijców? 00:55 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 3 - (ODC. 1) - INSPIRACJE Z NATURY Reportaż, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W trzeciej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i je komentuje. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 01:30 CZY WIESZ, ŻE? - /174/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 02:10 SUPERNATURA - /2/ (SUPERNATURA) 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Frederic Planchenault Zdjęcia: Jean L’Appartien, Antoine Delemarre, Claire Djian Dzięki zdolności przylegania do różnych rodzajów powierzchni w naturze wiele organizmów może liczyć na schronienie, darmowy transport lub nowy dom. Z drugiej strony istnieją inne organizmy, które mają na tyle śliskie powierzchnie, że nic nie jest w stanie się na nich utrzymać. A co, jeśli te supermoce adhezji i śliskości wykorzysta się w technologii? Eksperci inspirują się światem przyrody od lat. Swoje obserwacje wykorzystują do prac nad materiałami zdolnymi do przyłączania lub odpychania obiektów. Celem naukowców jest opracowanie skutecznych, tanich i jeszcze bardziej wydajnych rozwiązań. W tym odcinku Kalina Raskin spotka się z badaczami współpracującymi z wiodącymi producentami klejów. W programie zostanie wyjaśnione, jak gekon, bluszcz, biały lotos, rekin oraz cykady inspirują i pomagają naukowcom w projektowaniu innowacyjnych materiałów.