TVP Dokument Czwartek, 08.02.2024 Zmiany z dnia 19.01.2024 w stosunku do raportu z dnia 10.01.2024 (dodano pozycję programową) 10:35 KRAKÓW MAŁO ZNANY - WIEŻE I DACHY KRAKOWA Film dokumentalny, 32 min, Polska, 1971 Scenariusz: Czesław Kruszelnicki Zdjęcia: Jan Popczyk Prowadzący: Czesław Kruszelnicki Czesław Kruszelnicki zaprasza widzów do obejrzenia dachów i wież Krakowa z góry o różnych porach dnia, przy zmiennej pogodzie. W ten sposób zobaczymy, jakie są związki pomiędzy dziełem człowieka - budowlą a krajobrazem - dziełem natury. Porównania panoram Krakowa z różnych jego stron ze starymi, XVII - wiecznymi sztychami miasta dokona Jerzy Banach, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie i autor książki o dawnych widokach Krakowa. A prof. Wiktor Zin opowie o hełmach na Wieżach Mariackich, na kościele św. Piotra i Pawła i na romańskim kościele św. Andrzeja, o dachu Sukiennic i kamienic okalających Rynek Główny. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 00:10 ŻYDZI W POWSTANIU WARSZAWSKIM Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2004 Reżyseria: Anna Ferens, Anna Kowalewska Onaszkiewicz Wykonawcy: Stanisław Likiernik, Alina Margolis, Wacław Micuta, Edward Kossoy, Stanisław Aronson, Samuel Willenberg, Jerzy Kłoczowsi, Lech Kobyliński, Stanisław Sieradzki, Marek Edelman, Simcha Rotem, Masza Putermlich Zdjęcia: Marcin Peresada, Tomasz Kornat, Ryszard Joanowski Drugiego dnia powstania warszawskiego, 2 sierpnia 1944 roku, żołnierze walczącego na Woli Batalionu "Zośka" zdobyli dwa niemieckie czołgi. Wysiłkiem mechaników oba wozy udało się uruchomić. Pierwszą akcją nowo utworzonego plutonu pancernego pod dowództwem Wacława Micuty "Wacka" był szturm na obóz koncentracyjny znajdujący się przy ulicy Gęsiej. Z pomocą czołgu przy minimalnych stratach powstańczych cel ataku, tzw. Gęsiówka, został opanowany. "Wacek" tak wspomina chwilę, gdy umilkły strzały: "Zobaczyłem ludzi w pasiakach. I podszedłem, aby zobaczyć. I tam też taki dowódca, który wystąpił, i bardzo poprawną polszczyzną i językiem wojskowym dał komendę:"baczność! na lewo patrz!"i melduje:"Panie poruczniku, melduję batalion żydowski gotowy do boju". Niektórzy z kilkuset uwolnionych wówczas na Gęsiówce Żydów weszli potem w skład pododdziału obsługującego zdobyczne czołgi oraz plutonu kwatermistrzowskiego. Gdy zaś niemieckie okrążenie zaciskało się coraz mocniej wokół batalionu"Zośka", wskazali żołnierzom rozbitego plutonu pancernego drogę kanałami na Mokotów. Szacuje się, że po zagładzie getta na terenie Warszawy pozostało 7 tysięcy Polaków żydowskiego pochodzenia. Gdy nadszedł czas powstania, wielu z nich postanowiło walczyć przeciwko Niemcom. Część z nich szła do boju prosto z kryjówek, inni już wcześniej współpracowali z polskim podziemiem. Bywało, że brali udział w starciach nie pod własnymi, lecz pod zmienionymi nazwiskami. Często walczyli dlatego, że uważali się za Polaków i pragnęli krwawo odpłacić za wyrządzone zło niemieckiemu okupantowi. Bojownicy trafiali do różnych oddziałów, mając nieraz za towarzyszy broni żołnierzy uważających się za endeków. Jedyną formacją żydowską, która walczyła pod własnymi sztandarami, był oddział"Antka". Złożona w części z żołnierzy, którzy przeżyli piekło getta, jednostka biła się dzielnie w okolicach ulicy Mostowej. Temat udziału Żydów w walce w powstaniu warszawskim był dotąd szerzej nieznany. W filmie dokumentalnym poświęconym temu zagadnieniu wypowiadają się bohaterowie odległych wydarzeń, między innymi profesorowie Piotr Słonimski i Jerzy Kłoczkowski, Stanisław Likiernik, Stanisław Aronson, dr Alina Margolis, Wacław "Wacek" Micuta, Edward Kossoy. Obraz podpierają swoimi relacjami uczestnicy dwóch powstań, powstania w getcie i warszawskiego: Marek Edelman, Simcha Rotem i Masza Putermilch. Świadectwa walczących uzupełniają historycy tacy jak Norman Davies i Janusz Marszalec z Instytutu Pamięci Narodowej.