TVP Kultura Środa, 14.02.2024 07:25 KRONOS - EMANCYPACJA Magazyn kulturalno-społeczny, 32 min, Polska, 2023 Prowadzący: Piotr Nowak W kolejnym odcinku programu "Kronos" profesor Piotr Nowak wraz z zaproszonymi do studia gośćmi poddaje analizie pojęcia z zakresu filozofii, religii, historii. Tematem tego odcinka jest emancypacja. Co znaczy słowo emancypacja i jaki jest jego pierwotny sens? Dlaczego emancypacja została sprowadzona praktycznie tylko do aspektu feministycznego? Czy współcześnie mechanizm emancypacji nie jest w swoim pierwotnym sensie prawnym głęboko sprzeczny? Skoro emancypacja w prawie rzymskim zakłada czynną obecność osoby, która wyzwala kogoś spod własnej władzy, to skąd idea samowyzwolenia się? 08:10 ZAGINIONE - ODNALEZIONE - SKRADZIONE IKONY Z MUZEUM WARMII I MAZUR W OLSZTYNIE Magazyn, 12 min, Polska, 2022 Prowadzący: Rafał Wiśniewski W 1990 roku w sali gotyckiej Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie została zaprezentowana wystawa cennych ikon cerkiewnych. Każdego dnia, po zamknięciu wystawy dla zwiedzających, sala była zamykana na klucz i plombowana, a klucze przekazywano na portiernię. 7 grudnia 1990 roku około godziny 11:30 do sali weszła po uprzednim zdjęciu nienaruszonych plomb kustoszka muzeum z grupą zwiedzających. Od razu zobaczyła, że z sali zniknęła część ikon. Po dokładnym przeliczeniu stwierdzono, że brakuje 29 z 87 ikon prezentowanych na wystawie. Łączną wartość skradzionych obiektów wyceniono na 912 milionów ówczesnych złotych. W marcu 1991 roku Prokuratura Wojewódzka w Olsztynie w wyniku niewykrycia sprawców umorzyła śledztwo. Wszystkie skradzione ikony zarejestrowano w krajowym wykazie zabytków skradzionych i wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem, prowadzonym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ikona z przedstawieniem Archanioła Michała: datowana na II połowę XVI wieku, pochodząca z Rosji, ikona w srebrnej ramie zdobionej w technice filigranu i emalii, udekorowana drogimi kamieniami. Jedna z najcenniejszych ikon ze zbioru skradzionego w grudniu 1990. W 2019 roku kolekcjoner dzieł sztuki dr Reiner Zerlin podarował miastu Recklinghausen w Niemczech cenną kolekcję dzieł składającą się z blisko 250 obiektów sztuki wschodniochrześcijańskiej. W lipcu 2020 roku pracownik ówczesnego Wydziału ds. Restytucji MKiDN rozpoznał skradzioną ikonę na dostępnej on - line ekspozycji w Muzeum Ikon w Recklinghausen. Wykorzystując system informacji o rynku wewnętrznym Unii Europejskiej tzw. systemu IMI, MKiDN zwróciło się w sprawie ikony do Ministerstwa Kultury i Nauki Nadrenii Północnej - Westfalii. W odpowiedzi strona niemiecka potwierdziła, że faktycznie jest to poszukiwane przez Polskę dzieło sztuki, a Muzeum Ikon w Recklinghausen wyraża gotowość zwrotu obiektu. 22 września 2021 roku w Muzeum Ikon w Recklinghausen w Nadrenii Północnej - Westfalii w Niemczech odbyło się uroczyste przekazanie ikony przedstawicielom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W grudniu 2021 roku w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie odbyło się uroczyste przekazanie ikony z przedstawieniem Archanioła Michała. W tym czasie pracownicy Wydziału Restytucji byli już na tropie kolejnej ikony ze zbioru skradzionego w grudniu 1990 roku. Ikona z przedstawieniem Trzech Marii u grobu: datowana na XVI wiek, pochodząca z Rosji, wykonana w technice tempery jajecznej na desce. W tradycyjnym prawosławiu nie ma przedstawień Chrystusa Zmartwychwstałego odpowiadających zachodnim wyobrażeniom. Zmartwychwstanie jest tajemnicą, której nie jest w stanie pojąć ludzki umysł, dlatego też przedstawia się je symbolicznie jako Zstąpienie do Piekieł lub Święte Niewiasty Myrofory, czyli przynoszące mirrę. W grudniu 2021 roku pracownik ówczesnego Wydziału ds. Restytucji Dóbr Kultury w MKiDN rozpoznał skradzioną ikonę w katalogu zakończonej aukcji ikon rosyjskich i greckich w Düsseldorfie. Wykorzystując system IMI, MKiDN zwróciło się już po raz drugi w sprawie ikony do Ministerstwa Kultury i Nauki Nadrenii Północnej - Westfalii. W odpowiedzi strona niemiecka potwierdziła, że jest to ikona poszukiwana przez Polskę, a dom aukcyjny z Düsseldorfu wyraża gotowość jej zwrotu. 10 marca 2022 w Düsseldorfie w siedzibie domu aukcyjnego ikona została przekazana przedstawicielowi Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W Wielki Piątek 15 kwietnia 2022 roku przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego uroczyście przekazali do zbiorów Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie XVI - wieczną ikonę Trzy Marie u grobu. Po ponad 30 latach dwie skradzione ikony wróciły do zbiorów Muzeum Warmii i Mazur. Na odnalezienie wciąż czeka 27 pozostałych obiektów skradzionych pod koniec 1990 roku z Olsztyna. 08:40 TYLKO BEATRYCZE Dramat historyczny, psychologiczny, 129 min, Polska, 1975 Autor: Teodor Parnicki Reżyseria: Stefan Szlachtycz Scenariusz: Stefan Szlachtycz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Zygmunt Krauze Aktorzy: Mirosław Gruszczyński, Stanisław Igar, Joanna Sobieska, Hugo Krzyski, Zbigniew Zapasiewicz, Jan Nowicki, Piotr Wysocki, Ewa Milde, Zdzisław Wardejn, Tomasz Borkowy, Wiesława Mazurkiewicz, Monika Stefanowicz, Beata Strzelczyk, Mirosław Matyjasik, Jerzy Cnota Scenariusz filmu oparty został na powieści Teodora Parnickiego. "Z pomysłem adaptacji tej książki nosiłem się od dawna, nie było jednak partnera." - mówił w jednym z wywiadów reżyser. Proza Parnickiego jest bowiem bardzo trudna, pełna psychologicznych analiz i filozoficznych dociekań, jest wielopłaszczyznowa w czasie i wielowarstwowa w formie, zmusza przez to czytelnika do intelektualnego wysiłku. Jednak Stefan Szlachtycz znalazł w koncu partnera. Film powstał w "Poltelu" i jest produkcją typowo telewizyjną. Bohaterem "Tylko Beatrycze" jest młody Polak, Stanisław oskarżony o udział w buncie chłopskim (akcja rozgrywa sie pod koniec XIII wieku) i spalenie klasztoru cystersów w Mochach wraz z mnichami, przez których został wychowany. Zaopatrzony w list polecający królowej Polski i Czech, Ryksy Elżbiety udaje się przed sąd papieski Jana XII w Awinionie. Njawyższy sąd duchowny chce jednak nie tylko osądzić czyny oskarżonego, ale także uzyskac od niego informacje o sytuacji politycznej w Polsce i uczynić ze Stanisław swego zausznika. 11:00 DOKTOR EWA - ODC. 4/9 - OBOWIĄZEK LEKARZA Serial obyczajowy, 40 min, Polska, 1970 Reżyseria: Henryk Kluba Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Zdjęcia: Wiesław Zdort, Tadeusz Wieżan Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Ryszard Pietruski, Jolanta Lothe, Katarzyna Łaniewska, Hanna Molenda, Marek Sobczyk, Zygmunt Nowicki, Andrzej Łągwa, Barbara Rachwalska, Igor Śmiałowski, Celina Klimczak, Zygmunt Nowicki, Ludwik Pak, Marek Dudek Lekarka stwierdza u pacjenta hemofilię. Ponieważ jego córka ma właśnie wyjść za mąż, doktor Ewa decyduje się na przeprowadzenie trudnej rozmowy z dziewczyną. Uważa, że musi ją poinformować, iż młoda kobieta nie powinna mieć własnych dzieci. Jest nosicielką choroby, którą by im przekazała. 12:05 BEATLESI W INDIACH (THE BEATLES AND INDIA) Film dokumentalny, 95 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Ajoy Bose Film dokumentalny wyreżyserowany przez indyjskiego pisarza i dziennikarza Ajoya Bose. Opowiada o wpływie, jaki na twórczość grupy miało zanurzenie w kulturze i filozofii indyjskiej w latach sześćdziesiątych XX wieku. 13:55 PATRZĘ NA CIEBIE, MARYSIU Film obyczajowy, 67 min, Polska, 1999 Reżyseria: Łukasz Barczyk Scenariusz: Łukasz Barczyk Zdjęcia: Kacper Lisowski Występują: Maja Ostaszewska, Michał Bukowski, Redbad Klynstra, Dorota Landowska, Magdalena Olszewska, Marek Walczewski, Małgorzata Niemirska, Maria Maj, Leon Niemczyk, Sławomir Sulej, Łukasz Barczyk, Mariusz Orski, Sylwester Maciejewski, Anna Łopatowska, Wojciech Kuliński, Agnieszka Dygant, Magdalena Komar, Ewa Oksza - Łapicka, Julia Olszewska, Piotr Augustyniak, Andrzej Jurek, Zbigniew Kasprzyk Debiut telewizyjny Łukasza Barczyka, wówczas dwudziestosześciolatka, absolwenta reżyserii łódzkiej PWSFTviT. Główni bohaterowie filmu to dwoje młodych ludzi, od dwu lat dzielących życie i mieszkanie. Michał Okrężny (Michał Bukowski) jest obiecującym psychiatrą z lekarskiej rodziny, Marysia Orzechowska (bardzo dobra rola Mai Ostaszewskiej) właśnie kończy studia geologiczne. Ich wolny związek zdaje się pomału wchodzić w fazę kryzysu. Marysia coraz mocniej pragnie stabilizacji, małżeństwa, dziecka. Michał wręcz przeciwnie, jest pełen obaw i wątpliwości. Czuje, że nie podoła finansowym i życiowym obowiązkom głowy rodziny. Nad uczucie przedkłada rozsądek, którego - zdaniem partnerki - ma w nadmiarze. Jednak wreszcie "łamie się" i proponuje ukochanej ślub. Wkrótce Marysia oświadcza, że jest w ciąży. Michał, lekarz z wykształcenia, z najwyższym trudem ukrywa zdumienie. Przecież byli zabezpieczeni. Niespodziewana wiadomość sprawia, że w młodym psychiatrze niepostrzeżenie narasta stres. Wewnętrzne napięcie dodatkowo potęguje duże tempo pracy oraz niezwykle rzadka dolegliwość nowego pacjenta, który nie widzi, choć aparat wzroku ma całkowicie zdrowy. Na domiar złego niewidomy to znany aktor Artur, niedługo zaczynający zdjęcia do kolejnego filmu. Producent naciska więc na Michała, by jak najszybciej doprowadził gwiazdora do pełnej formy. Okrężnego zadręcza też koleżanka - dziennikarka, by zaaranżował jej wywiad z niecodziennym pacjentem. Jakby tego było nie dość, Michał wbrew swej woli zostaje wplątany w małżeńskie problemy Artura. Łukasz Barczyk dostosował formę swego debiutu do jego treści. Całość stylizowana jest na film kręcony po amatorsku na wideo. Kamera, wędrując za bohaterami, nierzadko za nimi "nie nadąża". Głos mówiącej postaci dobiega wtedy zza kadru. Montaż sprawia wrażenie chaotycznego, trochę niechlujnego. Reżyser ukazuje swych bohaterów głównie w bliskich planach. Ze szczególnym upodobaniem koncentruje się na twarzach, doszukując się w nich prawdy o emocjach pary pierwszoplanowych postaci. Wizualne "rozedrganie" filmu dobrze oddaje stan ducha Marysi i Michała. Ona boi się stracić jego uczucie poddane ogniowej próbie zbliżającego się ślubu i rodzicielstwa, w pewnym momencie przestaje też być pewna wierności partnera. On, narażony na wieloraką presję ze strony otoczenia, z coraz większym wysiłkiem stara się zapanować nad własnymi odczuciami i odruchami. Czy wytrzyma? Debiutancki film Barczyka stanowił intrygującą próbę psychologicznego opisu sytuacji młodych Polaków wchodzących w życie u progu XXI stulecia. Szanse i niebezpieczeństwa, z jakimi się stykają, różnią się w znacznej mierze od tych, przed którymi stali ich rodzice. Inne są dziś hierarchie wartości, inne drogi kariery, inny system gospodarczo - polityczny. Rzuceni na głęboką wodę dwudziestoparolatkowie muszą dostosować do nowych warunków wyniesione z domu wyobrażenia o samodzielności, odpowiedzialności, sukcesie. Film Barczyka to ciekawa próba pokazania, w jaki sposób to czynią. 15:15 JAK ZDOBYĆ PIENIĄDZE, KOBIETĘ I SŁAWĘ Komedia TVP, 47 min, Polska, 1969 Reżyseria: Janusz Kondratiuk Scenariusz: Janusz Kondratiuk, Bohdan Ziółkwski Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Aktorzy: Barbara Ludwiżaka, Bronisław Pawlik, Ewa Szykulska, Krzysztof Litwin, Jacek Woszczerowicz, Wanda Łuczycka, Jerzy Dobrowolski Na film składają się trzy nowelki, z których każda podaje dość przewrotny sposób na zdobycie tytułowych pieniędzy, kobiety oraz sławy. Bohaterem pierwszej jest początkujący spryciarz usiłujący zbić majątek na kradzionych kundelkach, które - wykorzystując swe umiejętności fryzjerskie - przemienia w rasowe, strzyżone pudle. Drugi film opowiada o nieśmiałym uwodzicielu, swoistym fenomenie natury, posiadaczu dwóch serc. Trzecia nowela, ze znakomitą rolą Jacka Woszczerowicza, to historia zwariowanego mitomana wynalazcy, kierownika składnicy złomu w jakiejś małej miejscowości nad jeziorem, który ze zwiezionego na teren składnicy żelastwa buduje batyskaf. Zamierza opuścić się nim na dno jeziora. Chrzest i uruchomienie dziwacznego urządzenia ma się dokonać w obecności przedstawiciela prasy. Film "Jak zdobyć pieniądze, kobietę i sławę" powstał pod wyraźnym wpływem prozy Bohumila Hrabala i obrazów Jirziego Menzla. Trzy historyjki łączą ze sobą szczegóły inscenizacyjne i pojawiające się w każdej z nich przelotnie postacie z dwóch pozostałych opowiadań. We wszystkich twórcy zawarli także wiele gorzkiej satyry i kpiny z ludzkich słabości i przywar. 16:20 KANTATY MIŁOSNE GEORGA FRIEDRICHA HAENDLA (LOVE CANTATAS BY GEORG FRIEDRICH HAENDEL) Koncert, 82 min, Francja, 2021 Reżyseria: Stephane Lebard Koncert z kantatami włoskimi Georga Friedricha Haendla w wykonaniu zespołu muzyki dawnej Les Arts Florissants pod batutą Willama Christie. 18:00 KSIĘGA PRZESTRZENI S.III - PIONY I POZIOMY EDUKACJI Magazyn, 27 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Wykonawcy: Jakub Tolak Ostatnie lata to znakomity czas dla architektury budynków służących edukacji. Obejrzymy najlepsze realizacje tego typu obiektów: od nowej siedziby słynnego uniwersyteckiego wydziału po kameralny żłobek i przedszkole w małym mieście. Odwiedzimy szkołę podstawową ulokowaną w budynku dawnej fabryki i liceum, którego formę zdeterminował hałas sąsiedztwa. Projektantka przedszkoli opowie o rewolucji w projektowaniu budynków dla małych dzieci, a autor gminnej biblioteki o wpływie architektury na czytelnictwo. 18:40 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - JERZY BEREŚ Magazyn, 4 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Agata Małodobry Jerzy Bereś - rzeźbiarz, performer zaangażowany w sprawy kulturowe i polityczne. Tworzył symboliczne rzeźby, które charakteryzowała prostota formy i funkcjonalna konstrukcja. Używał naturalnych surowców: drewna, sznurów konopnych, płótna workowego. Wózek romantyczny był kluczowym rekwizytem Manifestacji romantycznej, która miała być dialogiem z polskim romantyzmem. Pomysł przeprowadzenia akcji powstał roku 1975, lecz ze względów politycznych nie doszedł do skutku. Manifestacja odbyła się na Rynku Głównym w Krakowie dopiero w 1981 roku. Dokumentacja tego działania prezentowana jest razem z drewnianą rzeźbą w Muzeum Narodowym w Krakowie. 18:55 KAŻDE DOTKNIĘCIE ZOSTAWIA ŚLAD. ALINA SZAPOCZNIKOW Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Joanna Turowicz Scenariusz: Anna Zakrzewska, Joanna Turowicz Wykonawcy: Andrzej Wajda, Wojciech Fangor, Annette Messager, Olivier O. Olivier, Claudine Martin Filmowy portret Aliny Szapocznikow przybliżający postać artystki, jej stosunku do życia, do tragicznej przeszłości naznaczonej Holocaustem, i do niezwykłej pasji tworzenia, zawsze i za wszelką cenę. W programie przyjaciele wspominają artystkę, ale także w bardzo osobisty i emocjonalny sposób interpretują jej twórczość, noszącą cechy autobiograficzne. 22:10 W 80 DNI DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 2 (AROUND THE WORLD IN 80 DAYS) Serial, 48 min, Francja/Włochy/Niemcy, 2021 Reżyseria: Brian Kelly, Steve Barron, Charles Beeson Aktorzy: David Tennant, Ibrahim Koma, Jason Watkins, Leonie Benesch Serial zrealizowany na podstawie słynnej powieści Juliusza Verne'a pod tym samym tytułem. Bohater to ekscentryczny Fileas Fogg, dżentelmen i poszukiwacz przygód. Wraz ze swoim służącym wyrusza w podróż dookoła świata. Założył się, że okrąży glob w ciągu 80 dni. Po udanym przelocie balonem z Paryża do północnych Włoch pan Fogg jedzie pociągiem do Brindisi, by wsiąść tam na statek parowy do Suezu. Niestety, pociąg zatrzymuje się przed wiaduktem uszkodzonym przez trzęsienie ziemi. W wyniku awaryjnego hamowania ranny zostaje syn jednego z pasażerów. Jedynym ratunkiem dla dziecka jest jak najszybsze dotarcie do szpitala w Brindisi. Fileas Fogg opracowuje ryzykowny plan przeprowadzenia lokomotywy przez uszkodzony wiadukt. Pomagają mu w tym panna Fix i służący Passepartout. 23:10 JAZZ.PL - JERZY DUDUŚ MATUSZKIEWICZ RECOMPOSED. HENRYK MIŚKIEWICZ Z ZESPOŁEM Koncert, 75 min, Polska, 2022 Wykonawcy: Michał Miśkiewicz, Wojciech Majewski, Sławomir Kurkiewicz, Jerzy Duduś Matuszkiewicz Henryk Miśkiewicz - jeden z najważniejszych saksofonistów w polskim jazzie - wziął na warsztat znane i kochane kompozycje Jerzego "Dudusia" Matuszkiewicza. Były to zarówno tematy filmowe, jak i piosenki. Koncertem tym radiowa Dwójka upamiętniła wybitnego saksofonistę, kompozytora, autora muzyki filmowej i popularnych radiowych piosenek w pierwszą rocznicę śmierci artysty. 02:10 BOTERO Film dokumentalny, 90 min, Niemcy, 2008 Reżyseria: Peter Schamoni Scenariusz: Peter Schamoni Kolumbijski artysta malarz i rzeźbiarz Fernando Botero jest jednym z najbardziej znanych twórców współczesnych Ameryki Południowej. Jego unikalny styl inspirowany sztuką prekolumbijską to monumentalne, nadmiernie otyłe postacie ludzi i zwierząt o zredukowanych szczegółach. W dokumencie Petera Schamoniego opowiada o swoich inspiracjach sztuką renesansu, baroku, obrazami świętych, podróżami po światowych stolicach (Paryż, Tokio, Nowy Jork). Inspirują go również historie z życia codziennego Kolumbijczyków, scenki w cyrku, lupanarach, corrida i torreadorzy. 03:55 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - DEGAS. PERFEKCJONISTA (EXHIBITION ON SCREEN EP. 20 DEGAS. PASSION FOR PERFECTION) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pomocą prywatnych listów i ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie. M.in. Leonardo, Rembrandt, Cezanne, Monet, Picasso. Odcinek 20 - "Degas. Perfekcjonista". Degas w XXI w. wciąż fascynuje i jest nam bliski, ponieważ bardziej interesował go proces tworzenia niż efekt. U podstaw jego twórczości widać intelektualny namysł, zwłaszcza zainteresowanie sztuką wcześniejszych epok. Zabiegał o to, by nie być znanym. Nie lubił ludzi, którzy piszą o nim i jego dziełach. Większości prac nie zamierzał pokazywać. Znaleziono je po śmierci artysty w jego pracowni. Niezmordowanie eksperymentował w rozmaitych dziedzinach sztuki. Pisał poezję, rzeźbił, robił fantastyczne grafiki, malował pastele i obrazy olejne. Zobaczymy więc nie tylko obrazy olejne, pastele i rysunki, ale też grafiki, w tym monotypie, rzeźbę z brązu i trzy posążki z wosku. Podtytuł "Perfekcjonista" zaczerpnięto ze wspomnień Ambroise’a Vollarda. Opisał w ten sposób Degasa, broniąc go przed opiniami, że maluje raz po raz ten sam temat lub warianty jednej kompozycji, ponieważ brakuje mu wyobraźni.