TVP Kultura Czwartek, 15.02.2024 07:40 KSIĘGA PRZESTRZENI S.III - PIONY I POZIOMY EDUKACJI Magazyn, 27 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Wykonawcy: Jakub Tolak Ostatnie lata to znakomity czas dla architektury budynków służących edukacji. Obejrzymy najlepsze realizacje tego typu obiektów: od nowej siedziby słynnego uniwersyteckiego wydziału po kameralny żłobek i przedszkole w małym mieście. Odwiedzimy szkołę podstawową ulokowaną w budynku dawnej fabryki i liceum, którego formę zdeterminował hałas sąsiedztwa. Projektantka przedszkoli opowie o rewolucji w projektowaniu budynków dla małych dzieci, a autor gminnej biblioteki o wpływie architektury na czytelnictwo. 08:20 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - JERZY BEREŚ Magazyn, 4 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Agata Małodobry Jerzy Bereś - rzeźbiarz, performer zaangażowany w sprawy kulturowe i polityczne. Tworzył symboliczne rzeźby, które charakteryzowała prostota formy i funkcjonalna konstrukcja. Używał naturalnych surowców: drewna, sznurów konopnych, płótna workowego. Wózek romantyczny był kluczowym rekwizytem Manifestacji romantycznej, która miała być dialogiem z polskim romantyzmem. Pomysł przeprowadzenia akcji powstał roku 1975, lecz ze względów politycznych nie doszedł do skutku. Manifestacja odbyła się na Rynku Głównym w Krakowie dopiero w 1981 roku. Dokumentacja tego działania prezentowana jest razem z drewnianą rzeźbą w Muzeum Narodowym w Krakowie. 08:40 PATRZĘ NA CIEBIE, MARYSIU Film obyczajowy, 67 min, Polska, 1999 Reżyseria: Łukasz Barczyk Scenariusz: Łukasz Barczyk Zdjęcia: Kacper Lisowski Występują: Maja Ostaszewska, Michał Bukowski, Redbad Klynstra, Dorota Landowska, Magdalena Olszewska, Marek Walczewski, Małgorzata Niemirska, Maria Maj, Leon Niemczyk, Sławomir Sulej, Łukasz Barczyk, Mariusz Orski, Sylwester Maciejewski, Anna Łopatowska, Wojciech Kuliński, Agnieszka Dygant, Magdalena Komar, Ewa Oksza - Łapicka, Julia Olszewska, Piotr Augustyniak, Andrzej Jurek, Zbigniew Kasprzyk Debiut telewizyjny Łukasza Barczyka, wówczas dwudziestosześciolatka, absolwenta reżyserii łódzkiej PWSFTviT. Główni bohaterowie filmu to dwoje młodych ludzi, od dwu lat dzielących życie i mieszkanie. Michał Okrężny (Michał Bukowski) jest obiecującym psychiatrą z lekarskiej rodziny, Marysia Orzechowska (bardzo dobra rola Mai Ostaszewskiej) właśnie kończy studia geologiczne. Ich wolny związek zdaje się pomału wchodzić w fazę kryzysu. Marysia coraz mocniej pragnie stabilizacji, małżeństwa, dziecka. Michał wręcz przeciwnie, jest pełen obaw i wątpliwości. Czuje, że nie podoła finansowym i życiowym obowiązkom głowy rodziny. Nad uczucie przedkłada rozsądek, którego - zdaniem partnerki - ma w nadmiarze. Jednak wreszcie "łamie się" i proponuje ukochanej ślub. Wkrótce Marysia oświadcza, że jest w ciąży. Michał, lekarz z wykształcenia, z najwyższym trudem ukrywa zdumienie. Przecież byli zabezpieczeni. Niespodziewana wiadomość sprawia, że w młodym psychiatrze niepostrzeżenie narasta stres. Wewnętrzne napięcie dodatkowo potęguje duże tempo pracy oraz niezwykle rzadka dolegliwość nowego pacjenta, który nie widzi, choć aparat wzroku ma całkowicie zdrowy. Na domiar złego niewidomy to znany aktor Artur, niedługo zaczynający zdjęcia do kolejnego filmu. Producent naciska więc na Michała, by jak najszybciej doprowadził gwiazdora do pełnej formy. Okrężnego zadręcza też koleżanka - dziennikarka, by zaaranżował jej wywiad z niecodziennym pacjentem. Jakby tego było nie dość, Michał wbrew swej woli zostaje wplątany w małżeńskie problemy Artura. Łukasz Barczyk dostosował formę swego debiutu do jego treści. Całość stylizowana jest na film kręcony po amatorsku na wideo. Kamera, wędrując za bohaterami, nierzadko za nimi "nie nadąża". Głos mówiącej postaci dobiega wtedy zza kadru. Montaż sprawia wrażenie chaotycznego, trochę niechlujnego. Reżyser ukazuje swych bohaterów głównie w bliskich planach. Ze szczególnym upodobaniem koncentruje się na twarzach, doszukując się w nich prawdy o emocjach pary pierwszoplanowych postaci. Wizualne "rozedrganie" filmu dobrze oddaje stan ducha Marysi i Michała. Ona boi się stracić jego uczucie poddane ogniowej próbie zbliżającego się ślubu i rodzicielstwa, w pewnym momencie przestaje też być pewna wierności partnera. On, narażony na wieloraką presję ze strony otoczenia, z coraz większym wysiłkiem stara się zapanować nad własnymi odczuciami i odruchami. Czy wytrzyma? Debiutancki film Barczyka stanowił intrygującą próbę psychologicznego opisu sytuacji młodych Polaków wchodzących w życie u progu XXI stulecia. Szanse i niebezpieczeństwa, z jakimi się stykają, różnią się w znacznej mierze od tych, przed którymi stali ich rodzice. Inne są dziś hierarchie wartości, inne drogi kariery, inny system gospodarczo - polityczny. Rzuceni na głęboką wodę dwudziestoparolatkowie muszą dostosować do nowych warunków wyniesione z domu wyobrażenia o samodzielności, odpowiedzialności, sukcesie. Film Barczyka to ciekawa próba pokazania, w jaki sposób to czynią. 10:00 JAK ZDOBYĆ PIENIĄDZE, KOBIETĘ I SŁAWĘ Komedia TVP, 47 min, Polska, 1969 Reżyseria: Janusz Kondratiuk Scenariusz: Janusz Kondratiuk, Bohdan Ziółkwski Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Aktorzy: Barbara Ludwiżaka, Bronisław Pawlik, Ewa Szykulska, Krzysztof Litwin, Jacek Woszczerowicz, Wanda Łuczycka, Jerzy Dobrowolski Na film składają się trzy nowelki, z których każda podaje dość przewrotny sposób na zdobycie tytułowych pieniędzy, kobiety oraz sławy. Bohaterem pierwszej jest początkujący spryciarz usiłujący zbić majątek na kradzionych kundelkach, które - wykorzystując swe umiejętności fryzjerskie - przemienia w rasowe, strzyżone pudle. Drugi film opowiada o nieśmiałym uwodzicielu, swoistym fenomenie natury, posiadaczu dwóch serc. Trzecia nowela, ze znakomitą rolą Jacka Woszczerowicza, to historia zwariowanego mitomana wynalazcy, kierownika składnicy złomu w jakiejś małej miejscowości nad jeziorem, który ze zwiezionego na teren składnicy żelastwa buduje batyskaf. Zamierza opuścić się nim na dno jeziora. Chrzest i uruchomienie dziwacznego urządzenia ma się dokonać w obecności przedstawiciela prasy. Film "Jak zdobyć pieniądze, kobietę i sławę" powstał pod wyraźnym wpływem prozy Bohumila Hrabala i obrazów Jirziego Menzla. Trzy historyjki łączą ze sobą szczegóły inscenizacyjne i pojawiające się w każdej z nich przelotnie postacie z dwóch pozostałych opowiadań. We wszystkich twórcy zawarli także wiele gorzkiej satyry i kpiny z ludzkich słabości i przywar. 11:00 DOKTOR EWA - ODC. 5/9 - PRZEOCZENIE Serial obyczajowy, 37 min, Polska, 1970 Reżyseria: Henryk Kluba Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Zdjęcia: Wiesław Zdort Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Ryszard Pietruski, Jolanta Lothe, Ewa Berger-Jankowska, Urszula Modrzyńska, Jan Nowicki, Mieczysław Stoor, Piotr Augustyniak, Remigiusz Rogacki, Zygmunt Malawski, Jan Nowicki, Włodzimierz Skoczylas, Celina Niedźwiecka, Jolanta Szemberg, Jerzy Złotnicki Grupa dzieci z kolonii bawi się ze znalezionym małym liskiem. Doktor Ewa każe im natychmiast wypuścić zwierzaka. Następnego dnia dowiaduje się, że w okolicy znaleziono wściekłe lisy. Podejmuje decyzję o niezwłocznym zaszczepieniu dzieci. Przyjeżdżają zawiadomieni o wszystkim rodzice, z głaszają pretensje pod adresem młodej lekarki, że postąpiła niewłaściwie. 12:00 FRANK CAPRA: AMERYKAŃSKA OPOWIEŚĆ (FRANK CAPRA: AN AMERICAN TALE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Dimitri Kourtchine Dokument przedstawia sylwetkę Franka Capry - amerykańskiego reżysera i producenta pochodzenia włoskiego i jednego z najbardziej znanych twórców kina hollywoodzkiego lat 30. XX wieku. Zdobywca czterech Oscarów w swoich najpopularniejszych obrazach - wzruszających komediach o prostych, zwyczajnych ludziach starał się pokazywać ludzką dobroć i braterstwo. W 1946 roku stworzył "To wspaniałe życie" - film o młodym mężczyźnie, który nie widząc sensu życia, zamierza popełnić popełnić samobójstwo, lecz w ostatniej chwili zostaje uratowany. Film jest jednym z najczęściej emitowanych w Stanach Zjednoczonych w okresie Bożego Narodzenia i wciąż bawi i wzrusza do łez, co zawsze było celem Capry. 13:10 KAŻDE DOTKNIĘCIE ZOSTAWIA ŚLAD. ALINA SZAPOCZNIKOW Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Joanna Turowicz Scenariusz: Anna Zakrzewska, Joanna Turowicz Wykonawcy: Andrzej Wajda, Wojciech Fangor, Annette Messager, Olivier O. Olivier, Claudine Martin Filmowy portret Aliny Szapocznikow przybliżający postać artystki, jej stosunku do życia, do tragicznej przeszłości naznaczonej Holocaustem, i do niezwykłej pasji tworzenia, zawsze i za wszelką cenę. W programie przyjaciele wspominają artystkę, ale także w bardzo osobisty i emocjonalny sposób interpretują jej twórczość, noszącą cechy autobiograficzne. 14:10 PACIORKI JEDNEGO RÓŻAŃCA Film obyczajowy, psychologiczny, 107 min, Polska 1979 Scenariusz i reżyseria: Kazimierz Kutz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Marta Straszna, Augustyn Halotta, Jan Bógdoł, Ewa Wiśniewska, Franciszek Pieczka, Jerzy Rzepka, Stanisław Zaczyk, Ryszard Jasny, Róża Richter, Władysław Gluch, Antoni Wolny, Maksymilian Baron Ekranizacja noweli Albina Siekierskiego "Tego domu już nie ma". Osiedle starych domków górniczych ma zostać zburzone pod budowę nowych bloków. Część mieszkańców już się wyprowadziła do nowych mieszkań, inni są właśnie w trakcie przeprowadzki. Przed domkami płoną stare graty. Emerytowany górnik Habryka, żegnając się z sąsiadami, zapowiada, że nie opuści swego domu. Przydział na nowe mieszkanie drze. Żona chcąc nie chcąc popiera go, mieszkający razem z nimi młodszy, żonaty syn także rozumie upór ojca. Jednak synowa pod nieobecność męża wyprowadza się do bloku. Tymczasem zbliża się termin rozbiórki. U Habryki zjawia się jego starszy syn i próbuje go przekonać, że postępuje źle, przyjeżdża nawet dyrektor kopalni, w której pracuje młodszy syn. Jednak żaden z nich nie jest w stanie złamać uporu starego górnika. Któregoś dnia wnuczek Habryki wraca ze szkoły pobity, zabity zostaje także ulubiony królik górnika. Gdy przed domem zjawia się ekipa rozbiórkowa, Habryka ostrzega ich, że pod fundamenty podłożył miny, które zostały mu jeszcze z powstania. W kopalni tymczasem zapada decyzja, że należy naprawić krzywdę wyrządzoną Habryce - przodownikowi pracy i powstańcowi śląskiemu, który zasłużył na coś lepszego niż ciasne mieszkanie w bloku. Otrzymuje więc na własność willę w Katowicach. Przenosi się tam razem z żoną, ale w tym obcym, pustym domu oboje czują się źle. Habrykowa stara się jak może stworzyć choć namiastkę dawnego domu. Jednak mąż wkrótce umiera - jak stare drzewo, które usycha tuż po przesadzeniu. W roli Habryki wystąpił Aleksander Halotta, emerytowany górnik i pisarz amator. Film otrzymał Grand Prix na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku w 1980 roku oraz Nagrodę Specjalną Jury na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlovych Varach także w roku 1980. 16:15 WESELE Dramat, 101 min, Polska 1972 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Kijowski Zdjęcia: Witold Sobociński Muzyka: Stanisław Radwan Scenografia: Tadeusz Wybult Kostiumy: Krystyna Zachwatowicz Występują: Daniel Olbrychski, Ewa Ziętek, Henryk Borowski, Maja Komorowska, Mieczysław Voit, Marek Walczewski, Wojciech Pszoniak, Izabela Olszewska, Andrzej Szczepkowski, Marek Perepeczko, Anna Dymna, Gabriela Kownacka, Andrzej Łapicki, Franciszek Pieczka, Barbara Wrzesińska, Małgorzata Lorentowicz, Kazimierz Opaliński, Bożena Dykiel, Olgierd Łukaszewicz, Mieczysław Czechowicz, Hanna Skarżanka, Emilia Krakowska, Czesław Wołłejko, Janusz Bukowski, Gabriela Kwasz, Maria Konwicka, Mieczysław Stoor i inni "Gdzie pan znalazł tak doskonałego scenarzystę?" - zapytał Elia Kazan Andrzeja Wajdę po obejrzeniu "Wesela". Niewinne pytanie sławnego reżysera szybko zaczęło żyć własnym życiem jako znana anegdota. Dowodziło przy okazji, że tak "arcypolski" dramat jak "Wesele" Wyspiańskiego może zafascynować ludzi, którzy z pozoru zupełnie "nie czują" naszej narodowej mitologii. Wbrew oczekiwaniom odbiór filmu Wajdy na świecie był bardzo dobry, o czym świadczyły recenzje branżowej prasy, festiwalowe nagrody - "Złote Grona" za reżyserię, scenariusz, scenografię i zdjęcia na LLF w Łagowie w 1973, "Srebrna Muszla" na MFF w San Sebastian w 1973, a przede wszystkim duże zainteresowanie publiczności. Udało się więc artyście zrealizować jeden z dwu głównych celów, które stawiał sobie przed rozpoczęciem prac nad ekranizacją "Wesela" - przełożył dramat na język zrozumiały dla cudzoziemców. Drugim celem była symboliczna spłata długu wdzięczności za ciągłą, inspirującą obecność "ducha Wyspiańskiego" w Wajdowskiej wyobraźni. "Powiedział mi Olbrychski: Po co ty robisz"Wesele", przecież już je zrobiłeś?" - zwierzał się w jednym z wywiadów reżyser. W innym miejscu zaś dodawał: "Jest to utwór, z którego wszyscy wyrośliśmy: cała legenda "szkoły polskiej", ja sam,"Popiół i diament". Trudu adaptacji sztuki na potrzeby ekranu podjął się znany pisarz i publicysta Andrzej Kijowski. Zredukował dialog do niezbędnego minimum, zachowując wpisane na trwałe w kulturalną świadomość Polaków aforyzmy, powiedzenia i kwestie. Dzięki temu oraz znikomej liczbie scen plenerowych adaptacja Wajdy uchodzi za bardzo wierną oryginałowi. Film zrealizowano z wielką dbałością o realia. Dla odtwórców głównych postaci wystarano się o autentyczne, przechowywane z pokolenia na pokolenie chłopskie stroje z okolic Krakowa. Do scen na progu i wokół domu zakupiono i przeniesiono pod Warszawę oryginalną, starą chatę. Wnętrze hali zdjęciowej podobniono zaś całkowicie do wnętrza domu Tetmajerów, w czym wydatnie"pomogły"meble wypożyczone od rodziny artysty. W"Weselu"wystąpiła plejada gwiazd rodzimego ekranu. Wszystkie kluczowe role zostały wysoko ocenione przez krytykę. Dostrzeżono również ponadprzeciętne walory malarskie utworu."Film Wajdy stanowi jakby pomieszanie żywiołowości z płócien Breughla z płomiennością romantyzmu. Piękna praca"- pisał francuski recenzent. Akcja filmu zaczyna się od wyjazdu orszaku weselnego sprzed kościoła Mariackiego. Następnie, mijając okoliczne wsie, kawalkada dociera do domu Gospodarza. Rozpoczyna się wesele Pana Młodego, który jest inteligentem, z Panną Młodą, pochodzącą z chłopskiej rodziny. Goście również wywodzą się z obu stanów. Zabawa szybko się rozkręca. Nocą pod dach Gospodarza przybywa Rachela, młoda Żydówka o wrażliwej, "poetycznej"duszy. To ona, ulegając weselnej euforii,"zaprasza"na zabawę Chochoła, stojącego za oknem. W wesoły gwar weselnej biesiady niepostrzeżenie wsącza się aura niesamowitości. Niektórym gościom ukazują się tajemnicze widma. Z zakamarków dusz odzywają się tajone urazy. 18:10 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - PATRICK SPOTTISWOODE Rozmowa, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska Prowadzący: Jolanta Rzegocka Seria filmowych wywiadów przeprowadzonych w Londynie z wybitnymi ludźmi pióra, teatru, polityki, gospodarki. Rozmowy będą szczególnie dotyczyć związków bohaterów z Polską i polską kulturą. Bohaterem tego odcinka jest Patrick Spottiswoode - znawca i twórca teatru szekspirowskiego, założyciel szkoły The Globe Education, patron festiwalu Shakespeare and Poland. 21:20 OFICER - ODC. 12/13 - NARODZINY Serial sensacyjny, 53 min, Polska, 2005 Reżyseria: Maciej Dejczer Scenariusz: Wojciech Tomczyk Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Muzyka: Michał Lorenz Aktorzy: Borys Szyc, Paweł Małaszyński, Krzysztof Globisz, Jan Frycz, Andrzej Chyra, Magdalena Różczka, Magdalena Cielecka Aldona i Ryś przeznaczają pieniądze otrzymane od Topora na odszkodowania dla rodzin zamordowanych policjantów oraz na leczenie sparaliżowanego Juniora. Po akcji w banku i dramatycznych przejściach Kruszon przebywa na obserwacji w szpitalu psychiatrycznym. Obwinia się o śmierć Malwiny. Komisja lekarska wyklucza go z szeregów policji. Usunięty zostaje także Generał, przełożony Specjalnej Grupy Pościgowej. Na pożegnanie Generał radzi Kruszonowi, by wyjechał za granicę, gdyż może się znaleźć w wielkich tarapatach. Kruszon odwiedza przebywającego w areszcie Granda. Chce się dowiedzieć, kto był jego mocodawcą, obiecując za pomoc status świadka koronnego. Ale Grand wyśmiewa go i grozi mu śmiercią. Aldona rodzi córeczkę. Ryś z Kruszonem i Kondeją opijają to w pubie. Ryś mówi Kruszonowi, że akcja w banku wymknęła się policji spod kontroli i że transfer wielkich pieniędzy został jednak dokonany. Przekazuje koledze dyskietkę z informacjami mogącymi wyjaśnić wiele wątpliwości w tej sprawie. Nie wie, że rozmawiają po raz ostatni. 00:40 KINO NOCNE - KOT O DZIEWIĘCIU OGONACH (IL GATTO A NOVE CODE) Thriller, 107 min, Włochy/Niemcy, 1971 Reżyseria: Dario Argento Scenariusz: Dario Argento, Bryan Edgar Wallace Aktorzy: Catherine Spaak, Rada Rassimov, Karl Malden Franco Arno to niewidomy były reporter, który mieszka ze swą siostrzenicą i utrzymuje się z tworzenia krzyżówek. Pewnej nocy, spacerując po ulicy przed instytutem medycznym, gdzie prowadzone są eksperymenty genetyczne, podsłuchuje dziwną rozmowę dwóch mężczyzn, siedzących w zaparkowanym samochodzie. Tej samej nocy ktoś włamuje się do instytutu, ogłuszając strażnika. Następnego dnia z kolei w dziwnym wypadku ginie jeden z rozmówców, których podsłuchał Arno. Wraz z dziennikarzem Carlo Giordanim decyduje się on więc na podjęcie śledztwa. 02:45 POŻEGNANIE Z MARIĄ Dramat wojenny, Polska 1993 Reżyseria: Filip Zylber Scenariusz: Maciej Maciejewski Zdjęcia: Dariusz Kuc Muzyka: Tomasz Stańko Występują: Marek Bukowski, Agnieszka Wagner, Katarzyna Jamróz, Danuta Szaflarska, Sławomir Orzechowski, Jan Frycz, Bożena Adamek, Rafał Królikowski, Bartek Topa, Maciej Kozłowski, Marek Barbasiewicz, Daria Trafankowska, Cezary Pazura Scenariusz filmu powstał na podstawie tytułowego opowiadania ze zbioru "Pożegnanie z Marią" Tadeusza Borowskiego. Był to debiut reżyserski Filipa Zylbera. Na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 1993 roku film otrzymał aż pięć nagród _ za debiut reżyserski, drugoplanową rolę kobiecą (Danuta Szaflarska), muzykę, scenografię i dźwięk. Warszawa, 1943 rok. Dwudziestoletni Tadeusz pracuje w firmie przewozowej, której szef prowadzi nielegalne interesy z Niemcami. Za pieniądze organizuje ucieczki z getta i pośredniczy w handlu żydowskim mieniem. Tadeusz jest z wzajemnością zakochany w Marii, dręczy go jednak myśl, że ich życiu zagraża szalejący niemiecki terror, boi się utracić ukochaną dziewczynę. Oboje zostają zaproszeni na wesele przyjaciół, które odbywa się w magazynach firmy. W drodze na przyjęcie Tadeusz wyrywa z rąk granatowego policjanta Cieślika Żydówkę Sarę i zaprasza ją na wesele. Cieślik także uczestniczy w przyjęciu. Przez cały czas prześladuje dziewczynę. Każe jej dokonać wyboru - albo odda ją w ręce Niemców, albo wynajmie jej mieszkanie i uczyni swoją kochanką. Dziewczyna odrzuca jego ofertę. Nad ranem pijany Cieślik zabija ją. Tadeusz żegna odchodzącą Marię. Wkrótce ujrzy ją znowu - w przejeżdżającej ciężarówce, wypełnionej ludźmi schwytanymi w łapance.