TVP Nauka Sobota, 17.02.2024 06:00 MOC MIKROBIOTY (MICROBIOTA: THE AMAZING POWERS OF THE GUT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Ukryte głęboko w naszych jelitach 100 000 miliardów bakterii utrzymuje nas w zdrowiu, wytwarzając szereg cząsteczek. Choć są niewidoczne gołym okiem, mogą zrewolucjonizować przyszłość medycyny. Pod warunkiem, że nasz nowoczesny styl życia najpierw ich nie zniszczy. 07:05 ALCHEMIK - WIELKA SPIRALA, ODC. 106 Magazyn, 15 min, Polska, 2022 Królowa Kalina pozamieniała wszystkim funkcje. Strażnicy stali się kucharzami. Chemicy stali się strażnikami, a Malina stała się Alchemikiem. Marcel filozof tłumaczy zasady równowagi i opowiada o właściwościach spirali w przyrodzie. 07:20 ALCHEMIK - EGO, ODC. 107 Magazyn, 14 min, Polska, 2022 W królestwie jest upał. Królowa Kalina się nudzi i postanawia odwiedzić Aleksandrę w kuchni. Razem z Alchemikiem i Aleksandrą przygotowuje lody z ciekłego azotu. Mirmił i Bartłomiej są na pikniku w towarzystwie Marcela Filozofa. Niestety, niedługo ich sielanka się skończy. 07:45 ALCHEMIK - WODOODPORNOŚĆ, ODC. 108 Magazyn, 13 min, Polska, 2022 Alchemik postanawia sporządzić impregnat, który sprawi, że rzeczy będą suche w czasie deszczu. Próbuje też zrobić nieprzemakalny piasek. Marcel Filozof jest uwięziony w lochu i chce spotkać się z Królową Kaliną. Tylko czy Królowa Kalina jest na to gotowa? 08:00 JAK TO DZIAŁA - ODC. 62 TRANSPLANTACJE Magazyn, 25 min, Polska, 2014 W tym odcinku wyjaśniamy dokładnie, na czym polega przeszczep, jak bardzo skomplikowana jest to operacja. Wyjaśnimy również znaczenie zgodności tkankowej. 08:40 ASTRONARIUM - (35) - "FALA 21CM" Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski 21 centymetrów - na fali radiowej takiej długości znajdziemy sygnał o szczególnym znaczeniu dla astronomii. Pochodzi od obłoków neutralnego wodoru. Dociera do nas ze wszystkich stron, choć wydawało się, że w ogóle nie ma prawa istnieć. W tym programie pokażemy, czego można się dowiedzieć dzięki nasłuchiwaniu tego właśnie sygnału. 09:05 BOCIAN BIAŁY 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Bogumił Radajewski Bocian biały to jeden z symboli polskiej przyrody. Jego widok jest na stałe wpisany w krajobraz pól, łąk i wsi. Bociany można spotkać na terenach rozciągających się od północnej Afryki, poprzez niemal całą Europę, aż po zachodnie krańce Azji. Co piąty bocian na świecie pochodzi właśnie z Polski. W tym filmie towarzyszymy ptakom przez cały sezon lęgowy. Śledzimy trudy, z jakimi zmagają się bociany po przylocie do kraju i z wysiłkiem budują swoje wielopokoleniowe gniazda. Jesteśmy świadkami przyjścia na świat potomstwa i pierwszych kroków młodych bocianów w trudnej sztuce samodzielnego latania, a na koniec sprawdzimy, jak bociany szykują się do przebycia tysięcy kilometrów na zimowanie. 09:35 EINSTEIN I HAWKING: GENIUSZE NASZEGO WSZECHŚWIATA /1/ (EINSTEIN AND HAWKING: MASTERS OF OUR UNIVERSE) 50 min, Wielka Brytania, 2019 Albert Einstein i Stephen Hawking. Dwa największe umysły XX wieku. Einstein stworzył teorię względności, narzędzie do badania i przewidywania sposobu działania wszechświata od samego powstania do ostatecznego końca. A Hawking chciał użyć tego narzędzia do odkrycia lepszego zrozumienia wszechświata na poziomie kwantowym. Jego dążenie: stworzyć teorię wszystkiego. Wykorzystując wywiady i nagrania Einsteina i Hawkinga, ten dokument przywraca obu naukowców do życia, wywołując nowe dyskusje, spory i wgląd w ich życie. Dwóch tytanów nauki. Dwie oszałamiające teorie. Ale kto był prawdziwym panem wszechświata? 10:40 WIELKI TEST - O KOPERNIKU 75 min, Polska, 2023 Scenariusz: Michał Kalicki, Grzegorz Sadurski Prowadzący: Anna Popek, Przemysław Babiarz Programy z cyklu "Wielki test" to widowiska telewizyjne, które w formie oryginalnego teleturnieju łączą treści edukacyjne i rozrywkowe. Uczestnicy programu oraz widzowie przed telewizorami odpowiadają na 28 pytań podzielonych na 4 rundy. Przygotowują je eksperci z danej dziedziny. O największym uczonym wszech czasów wiemy naprawdę niewiele. Kojarzony głównie z teorią heliocentryczną, nie tylko wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię. Mikołaj Kopernik był uczonym wszechstronnym, bez którego traktatów nie byłoby współczesnego świata. Świata, który znamy. Bez jego odkryć nie byłoby podstaw ekonomii, strategii wojskowych, geometrii, nie byłoby map i wielu innych zjawisk, które nas otaczają, a my nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, że ich odkrycie i opisanie zawdzięczamy Kopernikowi. Rok 2023 został ogłoszony Rokiem Kopernikańskim, ponieważ w tym roku przypada 550-lecie jego urodzin. A bez jego geniuszu świat nie ruszyłby. Co posiadamy i z czego korzystamy w dzisiejszych czasach dzięki przełomom, jakich dokonał Mikołaj Kopernik? Jak rozwinęły się dziedziny nauki za sprawą jego odkryć? Tego wszystkiego dowiemy się, oglądając "Wielki test o Koperniku". W programie spora dawka wiedzy, ciekawostki, dużo dobrej rozrywki. Wśród uczestników znani aktorzy, muzycy, dziennikarze i sportowcy. Tworzą duety, które zagrają o najwyższą stawkę. Główna nagroda powędruje do wskazanej przez zwycięzców fundacji charytatywnej. Program prowadzą: Anna Popek i Przemysław Babiarz. 12:15 TAJEMNICA GROBU KOPERNIKA Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Juszczakiewicz Scenariusz: Michał Juszczakiewicz Film dokumentalny pokazujący historię poszukiwań i identyfikacji grobu Mikołaja Kopernika. "Tajemnica Grobu Kopernika" jest efektem pięciu lat dokumentacji unikalnych badań prowadzonych pod kierownictwem prof. Jerzego Gąssowskiego przez zespół naukowców z Polski i Szwecji. Ekipa filmowa uzyskała zgodę na towarzyszenie naukowcom podczas wszystkich etapów poszukiwań oraz identyfikacji pochówku polskiego astronoma. Dokumentaliści blisko sto dni towarzysząc naukowcom na terenie Polski i Szwecji zarejestrowali unikalne momenty, jak między innymi, odkrycie szczątków we Fromborku, ich pierwsze oględziny czy późniejsza identyfikacja przy pomocy analizy mitochondrialnego DNA. Ostatecznie doszło do uroczystości powtórnego pochówku Wielkiego Astronoma. 13:20 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 3 - (ODC. 9) - INTELIGENCJA Reportaż, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W trzeciej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 13:55 DAVID ATTENBOROUGH I WZGÓRZE MRÓWEK (ATTENBOROUGH'S ANT MOUNTAIN) 53 min, Wielka Brytania/Austria, 2017 Imponujące góry szwajcarskiej Jury przygotowały scenerię dla dramatycznej, jak się okaże, epickiej opowieści o dwóch miastach. Z pozoru wydają się niemal identyczne ale w ciągu najbliższego roku każde z nich będzie przeżywać zdecydowanie odmienne losy. Jak każde miasto, składają się z rozległej sieci społecznościowej oraz infrastruktury transportowej, które zapewniają mieszkańcom informację i żywność. Ale w przeciwieństwie do naszych miejskich dżungli, te miasta są tworzone i zarządzane przez mrówki leśne. Historia niczym średniowieczna saga, a przewodnikiem po tajemniczej krainie mrówek jest Sir David Attenborough. Jedno z miast tworzy superkolonia z liczbą ponad miliarda mrówek - jedna z największych społeczności zwierzęcych na Ziemi. Życie w niej opiera się na współpracy i harmonii. Drugie jest pojedynczym miasto - kopcem, w którym mrówki tego samego gatunku toczą nieustające wojny z sąsiednimi koloniami. Każdego roku w tych konfliktach giną dziesiątki tysięcy mrówek. David Attenborough zabiera widzów w samo serce tych mrówczych społeczności, aby byli świadkami rozgrywającego się tu dramatu. Widz pozna rodziny królewskie i ich lojalnych obywateli, królowe, robotników, harcerzy i żołnierzy w czasie pokoju i wojny. Endoskopy obsługujące 4K i specjalnie zaprojektowane systemy miniaturowych soczewek 4K pomagają odkrywać te miniaturowe imperia w sposób, jakiego nigdy wcześniej nie widziano - z perspektywy mrówki! NAGRODY: Cannes Corporate Media & TV Awards 2018 (Cannes, France): Gold Dolphin (Categories: Nature, Environment, Ecology) 15:00 RAPORT NAUKOWY - 72 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 15:30 EINSTEIN I HAWKING: GENIUSZE NASZEGO WSZECHŚWIATA /1/ (EINSTEIN AND HAWKING: MASTERS OF OUR UNIVERSE) 50 min, Wielka Brytania, 2019 Albert Einstein i Stephen Hawking. Dwa największe umysły XX wieku. Einstein stworzył teorię względności, narzędzie do badania i przewidywania sposobu działania wszechświata od samego powstania do ostatecznego końca. A Hawking chciał użyć tego narzędzia do odkrycia lepszego zrozumienia wszechświata na poziomie kwantowym. Jego dążenie: stworzyć teorię wszystkiego. Wykorzystując wywiady i nagrania Einsteina i Hawkinga, ten dokument przywraca obu naukowców do życia, wywołując nowe dyskusje, spory i wgląd w ich życie. Dwóch tytanów nauki. Dwie oszałamiające teorie. Ale kto był prawdziwym panem wszechświata? 16:30 POLACY W KOSMOSIE - UKŁAD SŁONECZNY 23 min, Polska, 2023 W roku 1970 w przestrzeń kosmiczną trafił pierwszy przyrząd skonstruowany w Polsce. Instrument przeznaczony do rentgenowskich obserwacji Słońca zbudowali heliofizycy z Wrocławia. Chodziło o zmierzenie promieniowania, które jest blokowane przez ziemską atmosferę. Od tego czasu naukowcy i inżynierowie z Polski biorą aktywny udział w eksploracji Układu Słonecznego. Polska aparatura znalazła się także w lądowniku Huygens - pierwszym przyrządzie wysłanym na Tytana, największy z księżyców Saturna. Polacy opracowali także dziesiątki przyrządów dla sond kosmicznych wysłanych w stronę Marsa, Jowisza czy Słońca. W tym odcinku pokażemy polskich badaczy biorących udział w eksploracji Układu Słonecznego. 17:00 SUPERNATURA - /4/ (SUPERNATURA) 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Frederic Planchenault Zdjęcia: Jean L’Appartien, Antoine Delemarre, Claire Djian Człowiek odbiera bodźce z zewnątrz za pomocą pięciu zmysłów. Nie zawsze jednak potrafi skutecznie rozpoznać niebezpieczeństwa środowiska. Tymczasem zwierzęta, rośliny i bakterie opracowały na drodze milionów lat ewolucji skuteczne strategie wykrywania zagrożeń. Co jeśli człowiek byłby wyposażony w te same czujniki niebezpieczeństwa co inne organizmy? W tym odcinku Kalina Raskin spotka się z naukowcami, przedsiębiorcami i innowatorami, których fascynuje ta niezwykła nadwrażliwość natury. W programie zostanie wyjaśnione, jak pies, krewetka, motyl, komar, delfin, zebra czy paw mogą inspirować naukowców do pracy nad rozwiązaniami poprawiającymi jakość życia ludzi. 18:00 DORWAĆ WIRUSA - WIRUSY ZWIERZĘCE Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski W tym odcinku pokażemy, jak wygląda walka z wirusami wścieklizny, grypy ptaków i świńskiej grypy. A także w jaki sposób rozpoznaje się i sekwencjonuje wirusy w laboratoriach. "Dorwać wirusa" - cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa, w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS - CoV - 2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. 18:30 RAPORT NAUKOWY - 72 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 19:00 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 3 - (ODC. 10) - TROSKA Reportaż, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W trzeciej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 19:30 GIGANCI NAUKI - IGNACY MOŚCICKI Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 2021 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Kto jest twórcą terminu witamina? Dlaczego każdy ma przy sobie monokryształ stworzony metodą Czochralskiego? Kto był nazywany Edisonem metalurgii? Wynalazek którego z gigantów nauki był umieszczony na wieży Eiffla? Do czego wykorzystywany był polon? Kto opracował oznaczenia grup krwi? Jak nazywał się twórca pierwszej skutecznej szczepionki na tyfus? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziemy w minicyklu "Giganci nauki". Są wśród nich polscy odkrywcy, wynalazcy, konstruktorzy i projektanci. Przedstawimy ich największe osiągnięcia, wyjaśniając równocześnie wagę poszczególnych innowacji oraz ich wykorzystanie. Zaproponowane postacie to przedstawiciele nauk medycznych, fizyki, chemii oraz matematyki. 20:00 DAVID ATTENBOROUGH I WZGÓRZE MRÓWEK (ATTENBOROUGH'S ANT MOUNTAIN) 53 min, Wielka Brytania/Austria, 2017 Imponujące góry szwajcarskiej Jury przygotowały scenerię dla dramatycznej, jak się okaże, epickiej opowieści o dwóch miastach. Z pozoru wydają się niemal identyczne ale w ciągu najbliższego roku każde z nich będzie przeżywać zdecydowanie odmienne losy. Jak każde miasto, składają się z rozległej sieci społecznościowej oraz infrastruktury transportowej, które zapewniają mieszkańcom informację i żywność. Ale w przeciwieństwie do naszych miejskich dżungli, te miasta są tworzone i zarządzane przez mrówki leśne. Historia niczym średniowieczna saga, a przewodnikiem po tajemniczej krainie mrówek jest Sir David Attenborough. Jedno z miast tworzy superkolonia z liczbą ponad miliarda mrówek - jedna z największych społeczności zwierzęcych na Ziemi. Życie w niej opiera się na współpracy i harmonii. Drugie jest pojedynczym miasto - kopcem, w którym mrówki tego samego gatunku toczą nieustające wojny z sąsiednimi koloniami. Każdego roku w tych konfliktach giną dziesiątki tysięcy mrówek. David Attenborough zabiera widzów w samo serce tych mrówczych społeczności, aby byli świadkami rozgrywającego się tu dramatu. Widz pozna rodziny królewskie i ich lojalnych obywateli, królowe, robotników, harcerzy i żołnierzy w czasie pokoju i wojny. Endoskopy obsługujące 4K i specjalnie zaprojektowane systemy miniaturowych soczewek 4K pomagają odkrywać te miniaturowe imperia w sposób, jakiego nigdy wcześniej nie widziano - z perspektywy mrówki! NAGRODY: Cannes Corporate Media & TV Awards 2018 (Cannes, France): Gold Dolphin (Categories: Nature, Environment, Ecology) 21:05 PLANETA 2.0 (SPACESHIP EARTH) Film dokumentalny, 115 min, USA, 2020 Film opowiada historię grupy ekologów i myślicieli, z Johnem Alenem na czele. Ten człowiek renesansu, założyciel komuny wolnomyślicieli w Nowym Meksyku, dzięki powierzonym mu przez znajomego miliardera Eda Bassa funduszom, doprowadza na początku lat 90. XX w. do realizacji olbrzymiego przedsięwzięcia badawczego, nazwanego Biosfera 2. Projekt miał na celu odtworzenie dominujących stref klimatycznych na Ziemi w mikroskali (dżungla, pustynia, niziny i ocean z rafą koralową) wraz z charakterystycznymi dla nich zwierzętami, ptakami czy insektami. Badacze zamknęli się w wybudowanej Biosferze 2 (Biosfera 1 to Ziemia) na pustyni w Arizonie na 2 lata. Energię dostarczało im słońce oraz gaz ziemny. Miała to być swoista Arka Noego, pomagająca ludziom zrozumieć prawa ekologii oraz swoją egzystencję na Ziemi, a także test dla wielu dziedzin nauki przed próbą kolonizacji kosmosu. Moment zamknięcia się ekipy w 1991 roku był transmitowany przez telewizję na całym świecie. Jednak rzeczywistość przebywania w zamknięciu zweryfikowała wizje nawet starannie dobranego zespołu. 23:05 GENIUSZE I MARZYCIELE. BANACH. MIĘDZY DUCHEM A MATERIĄ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2018 Scenariusz: Wiesław Saniewski Film dokumentalny przedstawiający postać wybitnego polskiego matematyka Stefana Banacha, jednego z najważniejszych naukowców w historii światowej nauki. Jego odkrycia miały i wciąż mają duży wpływ nie tylko na na badania naukowe, ale także na zastosowania w przemyśle, medycynie, zapewnieniu bezpieczeństwa itd. O Stefanie Banachu i lwowskiej szkole matematycznej mówić będą m.in.: matematyk prof. Roman Duda, były rektor Uniwersytetu Wrocławskiego; wybitny uczony, genetyk i onkolog, mieszkający na stałe w USA prof. Wacław Szybalski; Mariusz Urbanek, autor książki o polskich matematykach we Lwowie pt. "Genialni. Lwowska szkoła matematyczna". Przewodnikiem po współczesnym świecie zastosowań przestrzeni Banacha będzie emerytowany wybitny szwedzki matematyk Per Enflo. Jest on ostatnim laureatem nagrody polskich matematyków, skupionych we Lwowie wokół osoby Stefana Banacha, za rozwiązanie nierozwiązanego wcześniej problemu, postawionego przez lwowskich matematyków podczas tradycyjnych spotkań w nieistniejącej dziś Kawiarni Szkockiej. W 1972 roku laureat otrzymał z rąk matematyka ze szkoły Banacha prof. Stanisława Mazura w nagrodę żywą gęś. Oprócz rozmów w filmie znajdą się m.in. inscenizowane sceny z udziałem wnuków szwedzkiego matematyka, służące wyjaśnieniu wielkości i znaczenia polskiego uczonego we współczesnym świecie; rozmowy z najbliższym krewnym Stefana Banacha prof. Johnem Greczkiem; różnorodne materiały dokumentalne, takie jak zdjęcia dawnej oryginalnej księgi szkockiej, która obecnie znajduje się w Nowej Zelandii, kontynuatorki tej księgi, założonej we Wrocławiu przez wychowanków Banacha oraz miejsca, gdzie przestrzenie Banacha mają zastosowanie dzisiaj. Tymi miejscami będą na przykład: lotnisko O’Hare w Chicago, szpitale, fabryka samochodów Volvo w Szwecji. Zdjęcia kręcono w kwietniu i w maju 2018 roku we Wrocławiu i we Lwowie oraz w Szwecji i USA. 00:15 DORWAĆ WIRUSA - SZCZEPIONKI Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski Jedyną skuteczną bronią w walce z wirusem SARS-CoV-2 okazały się szczepionki. Dzięki nim udało się odejść od najbardziej uciążliwych obostrzeń - jak lockdown. W tym odcinku programu prześledzimy proces produkcji i zatwierdzania szczepionek do użytku oraz dowiemy się, czym różnią się poszczególne szczepionki. Przyjrzymy się też pracy naukowców, którzy opracowują pierwszą polską szczepionkę przeciwko SARS - CoV2. "Dorwać wirusa" - cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa, w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS-CoV-2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. 00:50 PORZĄDEK I NIEPORZĄDEK - /2/ (ORDER AND DISORDER) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2012 W drugim odcinku profesor fizyki Jim Al-Khalili odkrywa, w jaki sposób ujarzmiliśmy moc symboli od pierwszego alfabetu, przez telegraf elektryczny, po współczesną erę cyfrową. Jednak podczas tej podróży dowiaduje się, że informacje dotyczą nie tylko komunikacji międzyludzkiej, ale są bardzo głęboko wplecione w tkankę rzeczywistości. 02:05 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 3 - (ODC. 9) - INTELIGENCJA Reportaż, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W trzeciej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 02:40 CZY WIESZ, ŻE? - /266/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 03:20 GENERACJA ALGORYTM (GENERATION ALGORITHM / DER GROE UMBRUCH - WIE KÜNSTLICHE INTELLIGENZ UNSER LEBEN VERÄNDER) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Tilman Wolff, Ranga Yogashwar Film dokumentalny o postępie technologicznym i rozwoju sztucznej inteligencji (AI). Wraz z tym postępem pojawiają się nowe możliwości, które wkrótce wpłyną na większość aspektów naszego życia. Co nas czeka w przyszłości? W jaki sposób sztuczna inteligencja zmieni nasz świat pracy, społeczeństwo i codzienne życie? Dziennikarze naukowi Ranga Yogeshwar i Tilman Wolf odwiedzają czołowych światowych ekspertów w tej dziedzinie, aby znaleźć odpowiedzi na nurtujące nas pytania.