TVP Dokument Czwartek, 22.02.2024 05:35 PERŁY BAŁTYKU - MORSKIE DRAPIEŻNIKI Serial dokumentalny, 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Prowadzący: dr Andrzej Kruszewicz Bałtyk jest pełen tajemnic. Te najciekawsze ukrywa głęboko w swojej toni i wysoko ponad nią. To najmłodsze morze świata, które nieustannie się zmienia. W jednym milimetrze bałtyckiej wody żyje ponad 5 milionów organizmów. Bo Bałtyk, wbrew wszystkiemu - nie umiera. Życie w nim dopiero nabiera rozpędu. Andrzej Kruszewicz postanawia przyjrzeć się mu z bliska. Odc. 7. Ekosystem jest zdrowy wtedy, gdy żyją w nim duże drapieżniki. Największe ssaki drapieżne Bałtyku to foki, rzadziej spotykane sporadycznie morświny. Nazywa się je strażnikami równowagi ekosystemu, bo trzymają w ryzach populację gatunków, którymi się żywią. Wpływają na ich kondycję i zdrowie. Pomagają zachować bioróżnorodność, zapobiegają szerzeniu się chorób. Drapieżnikami są również morskie ptaki m.in. bieliki, kormorany oraz interesujące gatunki ryb np. okoń, dorsz, belona. 06:05 WETERYNARZE Z SERCEM - /14/ Reality how, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Kasior, Sandra Andrzejewska, Wojciech Wołoszyn Scenariusz: Wojciech Wołoszyn Wśród zwierząt często zdarzają się nieszczęśliwe wypadki. We Wrocławiu, potrącony przez samochód pies, niestety nie uniknie kalectwa. Problem ma też kot, którego instynkt drapieżcy okazał się tak silny, że aż przypłacił to bolesną kontuzją. Na farmie strusi samiec - reproduktor, który miał pomóc w założeniu nowej hodowli, nagle poważnie zachorował. 06:40 OPOWIEŚĆ O KOTACH - ODC. 3 SUPERKOTY (THE STORY OF CATS EP3 SUPER CATS) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Anwar Mamon Trzyodcinkowa mini - seria dokumentalna o kotach. Uważa się, że koty domowe, trzy razy przewyższają liczbę psów, są najpopularniejszymi zwierzętami domowymi na świecie. W przeciwieństwie do psów, nasi koci przyjaciele nie są w pełni udomowieni, mieszkają z nami przez stosunkowo krótki czas i nadal mają wiele reakcji, odruchów i cech swoich dzikich kuzynów. Od tygrysa po pręgowanego kota, ta oszałamiająca trzyczęściowa seria opowiada historię kotów. Obecnie istnieje 37 różnych gatunków kotów, które występują w niesamowitej różnorodności kolorów, kształtów i rozmiarów. Prześledzimy epicką, podróż kotów od dżungli Azji Południowo - Wschodniej po afrykańską sawannę i ostatecznie do naszych domów. Nakręcony we wspaniałym stylu, przy użyciu najnowszej technologii, poznamy, jak powstały koty i co czyni je tak wyjątkową i odnoszącą sukcesy rodziną drapieżników. Odc. 3 - "Superkoty". Koty. Niczego nie lubią bardziej, niż grzania się przy ogniu płonącym w kominku. Koty odczuwają ciepło inaczej niż my. Mają mniej receptorów i nie reagują na wysokie temperatury tak jak ludzie. My czujemy dyskomfort cieplny przy około czterdziestu czterech stopniach Celsjusza. Dla kotów ta granica wynosi 50 stopni. Z przyjemnością grzeją się więc przy ogniu nawet wtedy, gdy dla nas jest już o wiele za gorąco. Koty pragną ciepła. I nie znoszą zimna. Czy aby na pewno? W amerykańskich Górach Skalistych temperatury spadają zimą do minus czterdziestu stopni. Jest tam dużo zimniej niż przy rozgrzanym kominku, ale pewien dziki kot mieszka tam przez cały rok. Ryś kanadyjski. 07:45 MALIKA: KRÓLOWA LWICA - CZĘŚĆ 1. (MALIKA: THE LION QUEEN) Cykl dokumentalny, 42 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Karin Slater Scenariusz: Tom Hugh - Jones Dwuczęściowa opowieść o królowej lwicy imieniem Malika. Widzowie poznają jej niezwykłe życie, od lwiątka do pięknej, dumnej samicy. Zobaczymy jak każdego dnia zdobywa doświadczenie, ciągle walczy o przetrwanie, a to wszystko na przepięknej sawannie. Poznamy również innych członków królestwa lwów. Ten film jest zachwycającym spektaklem, epicką historią o zwierzętach. Oferuje wyjątkowo bliski wgląd w ekosystem i otoczenie jednego z najpotężniejszych i najpiękniejszych zwierząt, jakie żyją na Ziemi. Film zrealizowali zdobywcy nagrody Emmy za produkcję serii BBC: Planet Earth II, Blue Planet i Hostile Planet. 08:35 NEUROPLASTYCZNOŚĆ. REWOLUCJA (THE BRAIN REVOLUTION) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2022 Reżyseria: Eli Brown Film dokumentalny o mózgu. Dzięki nowym badaniom przeprowadzonym przez wybitnych ekspertów w dziedzinie medycyny i neurologii, zbadamy fundamentalne zasady neuroplastyczności mózgu i jak może się on zmieniać przez całe życie. Mózg to nasze centrum dowodzenia. Posiada niebywałe zdolności. Może zmieniać swoją strukturę i funkcję w procesie zwanym neuroplastycznością. Mózg potrafi kontrolować własne zmiany. Dzięki temu możemy wykorzystywać jego moc. Kontrola plastyczności pozwala nam na nowo zdefiniować nasz potencjał. Czym jest ta niesamowita i niewykorzystana potęga, która może odmienić nasze życie? Nawet, gdy jesteśmy już starzy. Dowiemy się jak wykonać plan poprawy sprawności mózgu. Naukowcy i badacze wyjaśniają, jak wykorzystać zasady uczenia się i zapewnić optymalne warunki dobrego zdrowia mózgu. Dzięki postępowi naukowemu przeciętny, współczesny 50 - latek dożyje 80 lat. Starzejący się mózg ma większe trudności z zapamiętywaniem, koncentracją, szybkim reagowaniem, refleksem i wykonywaniem złożonych zadań. Przełomowe badania naukowe pokazują, że mózg, bardzo plastyczny w dzieciństwie, może nie tracić na elastyczności wraz z wiekiem. Mamy coraz więcej narzędzi do odzyskania kontroli nad najwspanialszą częścią naszego ciała, aby poprawić i cieszyć się resztą naszego życia. Stworzenie optymalnego środowiska dla mózgu pozwala nam na lepsze jego wykorzystanie i zwiększa szanse na zdrowsze życie. Stoimy na progu rewolucji neuroplastycznej. 09:35 PODRÓŻE PO BAŁTYKU: LATO NA WODZIE - LITWA I ŁOTWA (CRUISING THE BALTIC SEA - A SUMMER ON THE WATER) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Johannes Backes Dokumentalna seria (5 odcinków) podróżnicza. Każdego roku do nadmorskich krajobrazów Bałtyku zbliża się nowy rodzaj krzyżowców, tak jak kiedyś łodzie wikingów czy statki Hanzy. Pływają po morzu, aby odkrywać korzenie cywilizacji europejskiej. Od zakończenia zimnej wojny i otwarcia Europy Wschodniej coraz więcej turystów wyrusza w długie rejsy po Bałtyku, jednym z najmłodszych mórz na świecie, powstałym po ostatniej epoce lodowcowej. Fascynują ich dobrze zachowane zamki, malownicze archipelagi, rozległe i dziewicze krajobrazy, marzycielskie wioski, historyczne metropolie handlowe i niekończące się piaszczyste plaże. Seria łączy niezwykłe piękno nadbałtyckich krajobrazów z obrazkami życia na pokładzie statków wycieczkowych. Zobaczymy też atrakcje przyrodnicze i imponujące miasta, spotykając ich mieszkańców, którzy zaproszą nas do swojego domu. Podróż przez Morze Bałtyckie rozpoczyna się w Szwecji i prowadzi przez Finlandię i Sankt Petersburg do krajów bałtyckich. Równolegle do trasy po morzu i do dużych miast portowych widz odkryje ekscytujące przystanki na lądzie. Krajobrazy opowiedzą historię. Usłyszymy też codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, sprawiają, że prawdziwa osobliwość tego świata staje się nam bliższa. 10:40 TO SIĘ NADAJE DO TV - ŻONA DLA ROLNIKA - POWRÓT DO SIENIAWKI Reportaż, 28 min, Polska, 1984 Autor: Krzysztof Boberski, Jacek Zacharski Ponowna wizyta z kamerą we wsi Sieniawka, w województwie dolnośląskim, gdzie możemy śledzić perypetie trzech młodych rolników szukających żony: Kazimierza Niżyńskiego, Jana Minerowicza i Leszka Dąbrowskiego. Ich losy przedstawione zostają na tle ogólnych dylematów trapiących młodzież wiejską, która często musi wybierać między pracą w mieście a objęciem gospodarstwa po rodzicach, a także na tle problemów dotykających polskie gospodarstwa rolne. Z reportażu dowiadujemy się m.in. o wymaganiach stawianych przez bohaterów swoim przyszłym żonom oraz o ich majątku, którym próbują skusić płeć przeciwną. Przedstawiono początek ich historii oraz obecną sytuację, dwa lata po nakręceniu pierwszego materiału. Bohaterowie odnoszą się do scen sprzed kilkudziesięciu miesięcy, komentując swoje obecne życie. 11:15 HISTORIE SOLECZNICKIE - KS. JÓZEF ASZKIEŁOWICZ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj autorzy szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały, jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio twórcy zamierzają przyjrzeć się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenie mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. 11:50 W 24 GODZINY - ODC. 15 MIAMI W 24 GODZINY (IN 24 HOURS 15. MIAMI) Cykl dokumentalny, 23 min, Wielka Brytania/USA, 2015 Reżyseria: James Williams Seria podróżnicza, w której odwiedzimy najbardziej atrakcyjne miasta świata. Każde z nich w 24 godziny. Czyli będzie to wizyta w przysłowiowej pigułce. Szybko i treściwie. Najciekawsze miejsca, zabytki, widoki i ludzie, gościnni i otwarci na turystów. Bo zapracowani podróżnicy mają mało czasu. Chcą też odwiedzić miejsca tzw. "must see". Od rana do późnych godzin wieczornych gospodarz programu, dziennikarz CNN James Williams przedstawia widzom najbardziej wyjątkowe i ekskluzywne miejsca: Nowego Jorku, Hongkongu, Barcelony, Montrealu, Bangkoku, Cape Town, Auckland, Miami, Buenos Aires, Mediolanu, Los Angeles, Londynu, Szanghaju, Atlanty i Sydney. Jeśli masz gdzieś tylko 24 godziny, podpowiemy Ci, jak je spędzić! Odcinek 15 to 24 godziny w Miami. Jest najbardziej wysuniętym na południe miastem w kontynentalnych Stanach Zjednoczonych. Miami znajduje się na wybrzeżu atlantyckim i ma ciepły subtropikalny klimat morski, o średniej rocznej temperaturze około 24 C. Miami jest domem dla ponad 150 etniczności i ponad 60 języków. Miami posiada ponad 800 parków i jest jedynym miastem w Stanach Zjednoczonych, które graniczy z dwoma odrębnymi parkami narodowymi Biscayne National Park i Everglades National Park. 12:20 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCE DZIKIE OSTĘPY ZIMĄ - MISTRZOWIE PRZETRWANIA (ANIMAL SURVIVAL EXPERTS) Cykl dokumentalny, 16 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Anette Schreurich Cykl filmów poświęconych środowisku naturalnemu, przyrodzie, krajobrazom i zwierzętom najciekawszych miejsc na świecie. W dwunastej części poznamy najtwardszych przedstawicieli fauny. Zima ma wiele obliczy: nieustępliwa i surowa, ale też fascynująca i piękna. Choć jest wymagająca - wiele zwierząt przystosowuje się do chłodu i lodu zdumiewająco dobrze. Świat wydaje się jak zaczarowany, ale to tylko woda w postaci lodu, mrozu i śniegu. Nawet ostre, buńczuczne dziki ulegają romantycznym czarom zimy. Dla zwierząt i roślin zima to zdecydowanie najtrudniejszy okres w roku. Niemniej sporo ptactwa wodnego pozostaje w Europie Środkowej. Wiele zwierząt jest zadziwiająco dobrze przystosowanych do surowych warunków zimowych, w tym także wydra. Chłód jej nie przeszkadza, gęsta sierść świetnie izoluje, nie pozwalając nawet żadnej kropli dostać się do skóry. 12:40 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - LEONARDO I JEGO DZIEŁA. CZĘŚĆ 2 (EXPOSITION ON SCREEN. LEONARDO. WORKS. EPISODE 2) Cykl dokumentalny, 53 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Seria dokumentalna. To spotkanie z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pomocą prywatnych listów i ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w najbardziej renomowanych muzeach i galeriach na świecie. M. in. Leonardo, Rembrandt; Cezanne, Monet, Picasso. 13:45 HAWAJE - ZRODZONE Z OGNIA - ODC. 1 MAUI I MOLOKA’I (HAWAI’I - BORN OF FIRE - MAUI AND MOLOKA’I) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Frank Gensthaler Dwuczęściowy film dokumentalny. Aloha! Witamy w raju na ziemi. Wyspy Hawajskie i ich zapierająca dech w piersiach przyroda są idylliczne: wspaniałe plaże zachęcają do nurkowania, doskonałe fale przyciągają surferów z całego świata, a spektakularne krajobrazy zachęcają do nieustającego podziwu. Te wyspy szczęścia na końcu świata zawdzięczają swoje istnienie gorącemu punktowi w centrum Pacyfiku. Tutaj skorupa ziemska jest niezwykle cienka, co pozwala na tworzenie się wulkanów na dnie morskim i odprowadzanie ich lawy do morza. Jaka jest historia tego wyspiarskiego świata na morzach południowych? I jak ten raj jest zdolny do przetrwania? Jakiś czas temu na Hawajach rozpoczął się renesans. Wielu mieszkańców nie zgadza się z nieco stereotypowym obrazem raju, który nazywają domem. Chcą powrotu do tradycji i autentycznej kultury hawajskiej. Do ducha wysp, esencji życia wyrażonej w tradycji, rzemiośle i starożytnej sztuce. Film przedstawia osadników i ich potomków, którzy znaleźli swój dom w raju. Odc. 1 - "Maui i Moloka’i". Te wyspy są starsze i spokojniejsze niż ich młodsza siostra Big Island, na której wulkany są wciąż aktywne. Lawa, która niegdyś obficie spływała z życiodajnych gór, już dawno zastygła. Na wulkanicznej glebie wyrósł gęsty las i uczynił wulkaniczną glebę niezwykle żyzną. Moloka’i o długości 60 km i szerokości 16 km jest piątą co do wielkości wyspą Hawajów. Na 673 km2 żyje zaledwie 8 tysięcy mieszkańców - to jedna z przyczyn, dla których uważa się, że to ta wyspa zachowała swój naturalny, hawajski charakter. Na Maui, której nie zalał przemysł turystyczny, czas stanął w miejscu. Moloka’i ma też najdłuższą rafę koralową na archipelagu. 14:45 MALIKA: KRÓLOWA LWICA - CZĘŚĆ 2. (MALIKA: THE LION QUEEN) Cykl dokumentalny, 42 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Karin Slater Scenariusz: Tom Hugh - Jones Dwuczęściowa opowieść o królowej lwicy imieniem Malika. Widzowie poznają jej niezwykłe życie, od lwiątka do pięknej, dumnej samicy. Zobaczymy jak każdego dnia zdobywa doświadczenie, ciągle walczy o przetrwanie, a to wszystko na przepięknej sawannie. Poznamy również innych członków królestwa lwów. Ten film jest zachwycającym spektaklem, epicką historią o zwierzętach. Oferuje wyjątkowo bliski wgląd w ekosystem i otoczenie jednego z najpotężniejszych i najpiękniejszych zwierząt, jakie są po ziemi. Film zrealizowali zdobywcy nagrody Emmy za produkcję serii BBC: Planet Earth II, Blue Planet i Hostile Planet. 15:40 OJCOSTWO OCZAMI NAUKI (THE SCIENCE OF FATHERHOOD) Film dokumentalny, 52 min, Francja/Niemcy, 2022 Reżyseria: Larissa Klinker Film dokumentalny o ojcostwie i różnych aspektach tego stanu. Co dzieje się z mężczyznami, gdy zostają ojcami? Jak mężczyźni zmieniają się psychicznie i fizycznie w czasie, gdy matka ich dziecka jest ciąży, w czasie porodu i w pierwszych latach ojcostwa? W tym filmie zapytamy o to znawców mózgu, genetyków, socjologów i psychologów. Ojcowie są wyjątkowi: należą do nielicznych 5% wszystkich samców ssaków, które opiekują się swoim potomstwem. Natura specjalnie je do tego wyposażyła, ponieważ przechodzą kluczowe zmiany, gdy rodzą się ich dzieci. Badania naukowe koncentrowały się dotychczas głównie na matkach. Od pewnego czasu naukowcy zaczęli także badać wpływ ojcostwa zarówno na samych ojców, jak i na ich dzieci. Podobnie jak matki, ojcowie także ulegają fizjologicznym i hormonalnym zmianom. Na przykład poziom oksytocyny u przyszłego ojca znacznie wzrasta, ponieważ w ten sposób natura pomaga mu rozwinąć pozytywne uczucia do dziecka. Ponadto po urodzeniu jego poziom testosteronu drastycznie spada, co zwiększa jego wrażliwość. 16:45 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 1 EPIR (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 1 EPIRUS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Dennis Wells, Johannes Backes Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i tradycje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. 17:45 NA KRAWĘDZI - ODC. 1 LODOWE PŁYWANIE (ON THE EDGE 1. COLD) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko, oraz poddany będzie prędkościom lub przetestowany zostanie refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 1 - "Lodowe pływanie". Wyzwanie to ekstremalnie niskie temperatury, przebywanie w lodowatej wodzie i chłodzie. Przed wyzwaniem Marc będzie na zmianę pływał w zamarzniętych basenach, lodowych kąpielach, w zimowym morzu. Zadanie: przepłynąć 1 kilometr w wodzie o temperaturze pięciu stopni Celsjusza. Będzie więc pływał w bardzo zimnej wodzie. Najpierw badania i przygotowania, bo grozi mu hipotermia, która może prowadzić do śmierci. Przejdzie szkolenie, by tego uniknąć. Tkanka tłuszczowa stanowi warstwę ochronną, która pomoże znieść zimno. U ssaków morskich warstwa tłuszczu może obejmować połowę masy ich ciała. W zetknięciu z zimnem termoreceptory w skórze wykrywają spadek temperatury. Reakcja: dreszcze, które zwiększają produkcję ciepła w organizmie pięciokrotnie w ciągu kilku sekund. Ostatecznie Marc sprostał wyzwaniu i dołączył do ekskluzywnego grona pływaków lodowych. Ale prawdziwą nagrodą jest to, że w ciągu 100 dni poznał swoje ograniczenia. Pokonał strach. Odkrył ukryte zasoby zarówno w ciele, jak i umyśle. 18:50 PRZYKAZANIE MIŁOŚCI. HISTORIA RODZINY ULMÓW Z MARKOWEJ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2023 Reżyseria: Marta Pietrasiewicz Scenariusz: Marta Pietrasiewicz Film przedstawia życie rodziny Ulmów w czasie II wojny światowej. Opowiada o tym jakimi ludźmi byli Ulmowie, jakimi kierowali się wartościami i czym się interesowali. To historia dramatycznych wyborów, które musieli dokonać. Zdecydowali się na udzielanie pomocy innym, w tym ukrywanie Żydów, narażając swoje życie. W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2003 r. w diecezji przemyskiej rozpoczął się proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów. W grudniu 2022 rok papież Franciszek ogłosił decyzję o beatyfikacji rodziny. Autorka filmu przedstawia niezwykle istotne wypowiedzi archiwalne Stanisławy Kuźniak - kuzynki rodziny Ulmów, a także Anny Bącal - która była koleżanką Stasi Ulmy (dziecka Wiktorii i Józefa Ulmów). Istotnym walorem filmu są liczne archiwalne zdjęcia fotograficzne, autorstwa m. in. Józefa Ulmy. Na uwagę zasługują sceny fabularyzowane, które pozwolą przybliżyć codzienne życie rodziny Ulmów (reżyserem tych scen jest Piotr Kuciński). Konsultantami merytorycznymi byli: ks. dr Bogusław Turek - podsekretarz Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych Stolicy Apostolskiej i dr Wojciech Hanus - historyk IPN w Rzeszowie. 20:00 TRUCIZNY PUTINA - ODC. 2 NOWA ZIMNA WOJNA (POISON (S) 2. LA NOUVELLE GUERRE FROIDE) Cykl dokumentalny, 55 min, Francja, 2023 Reżyseria: Jennifer Deschamps Odc. 2 Nowa zimna wojna. Każda afera związana z otruciem odkrywa kulisy rozgrywek, będących pokłosiem zimnej wojny, i objaśnia to, co dzieje się od chwili rozpoczęcia konfliktu Rosji z Ukrainą. Pod koniec pierwszej dekady XXI wieku agent Władimir Putin zdołał narzucić nowe zasady. Rozwiązuje problemy własnymi sposobami i nie znosi krytyki. Udaje zaangażowanie w walkę z terroryzmem. To działa. Zachód opuszcza gardę. Żaden przywódca nie przeczuwa powrotu zimnej wojny. Barack Obama też nie chce nowej "zimnej wojny". Uparcie trzyma się strategii "resetu". Skripal przekazuje Brytyjczykom informacje w trakcie całego pierwszego mandatu Putina. Rozsierdzony przywódca chce go dopaść. W żargonie rosyjskich służb akronim "smiersz" oznacza "śmierć wrogom". 21:15 SAN FRANCISCO - ŚWIATOWA STOLICA NOWYCH TECHNOLOGII (SAN FRANCISCO, WORLD CAPITAL 3.0 / SAN FRANCISCO, CAPITALE DU MONDE 3.0) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Antoine Dufeu Film dokumentalny o San Francisco, które jest miastem szacownych rodów zaangażowanych w życie kulturalne, przedsiębiorców z branży zaawansowanych technologii, prezesów korporacji i młodych twórców start - upów. Mieszka tu stu trzech miliarderów. Wśród dziesięciu najbogatszych, siedmiu jest z branży zaawansowanych technologii. Miasto znane jest z jogi, wegan, wyluzowanego trybu życia i łatwego dostępu do marihuany. Tu mają swoje siedziby Facebook, Google, Amazon, Pinterest, Twitter, Linkedin. To elementy naszego codziennego życia, one wiedzą o nas wszystko, ale ile my wiemy o nich? Osiedleni w Dolinie Krzemowej i San Francisco, walczą o zwycięstwo w wyścigu technologii i innowacji. Podobnie jak Twitch lub Front, przyciągają talenty z całego świata, aby szybko się rozwijać, a przepis na ich utrzymanie jest prosty: pokoje gier, bezpłatne kawiarnie, elastyczne godziny pracy, cyfrowy detoks prawie jak w domu. Ten pośpiech technologiczny ma swoją cenę, a przepaść społeczna nigdy nie była tak dotkliwa. Gwałtownie rosną wskaźniki ubóstwa, a ponad 10% populacji tego obszaru zatoki to bezdomni. San Francisco jest miastem o największych nierównościach społecznych, przed Nowym Jorkiem i Miami. Tymczasem produkt brutto regionu wynosi 720 miliardów dolarów i wśród potęg gospodarczych zajmuje dwunaste miejsce na świecie. 22:20 KOBIETY W DRODZE - MATKI WOJNY /4/ Magazyn, 46 min, Polska, 2022 Autor: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Wojna na Ukrainie dotyka wszystkich mieszkańców, ale szczególnie cierpią chore dzieci, które rosyjska agresja pozbawiła możliwości leczenia. Dlatego w poszukiwaniu leków i szansy na życie i zdrowie dla swoich dzieci, ukraińskie matki ryzykując życie, pokonują tysiące kilometrów, żeby dotrzeć do miejsca, które pomoże ich chorym dzieciom. Jedno z takich miejsc jest w Bocheńcu, niewielkiej wypoczynkowej miejscowości w województwie świętokrzyskim. To tutaj chore onkologicznie dzieci z Ukrainy znajdują opiekę i pomoc. Fundacja, która pomogła im dotrzeć do Polski, szuka dla nich miejsc w klinikach w Polsce i w Europie, gdzie będą mogły kontynuować przerwane na Ukrainie leczenie. Marta Manowska w Bocheńcu spotka się z ukraińskimi matkami i ich dziećmi. Wysłucha ich wstrząsających opowieści o tym, jak uciekając przed wojną walczą o zdrowie i życie swoich dzieci. Kolejnym ośrodkiem, gdzie uchodźcy z Ukrainy znaleźli schronienie, jest ośrodek Caritas w Kaczynie w woj. świętokrzyskim. Tutaj przed wojną, bombardowaniami, rosyjskim okrucieństwem i barbarzyństwem, przed śmiercią schronienie znalazło kilkadziesiąt kobiet i dzieci z Ukrainy. One również opowiedzą Marcie Manowskiej o swoich przeżyciach, ucieczce przed wrogiem, bombardowaniach, życiu w piwnicy. 23:20 HISTORIA BRONI - ŚMIERCIONOŚNE WYNALAZKI. ODC. 9/10 (HISTORY OF WEAPONS) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. Historia broni to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 00:20 ŚWIAT MOICH WUJKÓW Film dokumentalny, 33 min, Polska, 2000 Reżyseria: Krzysztof Magowski Scenariusz: Krzysztof Magowski Paweł Doerffer był synem Karla Julisa, ewangelickiego pastora, który ożenił się z przyjaciółką hrabiostwa Mycielskich - Polką, katoliczką, noszącą nazwisko Szafarska. Ich syn Paweł, całkiem już spolonizowany, w 1886 roku objął administrację dóbr w wielkopolskich Pawłowicach. Syn Stefan, zdobywszy odpowiednie wykształcenie, poszedł w jego ślady i 21 lat później został w Pawłowicach plenipotentem. Administrował dobrami obejmującymi trzy klucze - w Pawłowicach, Łęce Wielkiej i Mchach. Wchodzące w ich skład majątki i folwarki to ponad 10 tysięcy ha gruntów uprawnych, obory, stajnie, gorzelnie, krochmalnie, młyn, tartaki, cegielnie... Stefan Doerffer miał siedmioro dzieci. Wśród nich - syna Stefana, który już jako chłopiec fotografował, a z czasem jego pasją stało się filmowanie. Kupił w Poznaniu amerykańską kamerę Cine Kodak i utrwalał na taśmie sceny z życia rodziny. Kiedy wybuchła wojna, film, kamerę i projektor ukryto w konwi na mleko. W 1946 roku Stefan Doerffer wyjął pamiątki ze skrytki i przechowuje je do dziś. W 1998 roku rodzina zdecydowała, że film można zaprezentować publicznie. Miał się tym kto zająć - pasję Stefana przejawił po latach jego siostrzeniec, Krzysztof Magowski, dziś reżyser filmowy. I oto Magowski, rekomendując i wykorzystując film wujka, wprowadza widza w tamten odległy świat. Pod okiem współczesnej kamery sędziwy dziś Stefan wędruje po dawnych śladach, w czym towarzyszą mu równie wiekowi bracia - Jerzy i Antoni. Starsi panowie wjeżdżają w dzieciństwo i młodość lśniącym studebackerem, jakby wyjętym z sepiowych kadrów kręconych sześćdziesiąt lat temu. Niezbyt pewnie, podpierając się laseczkami, przemierzają wnętrza, wspinają na schody, zatrzymują w alejach, po których biegali jako dzieci, a jako nastolatkowie pędzili z hukiem na swoich ukochanych motocyklach. Przekomarzają się i strofują, szukając w pamięci szczegółów, wspominają dawne zdarzenia i anegdoty z przeszłości, do której powracają z sentymentem i radością, bo - jak mówią - żyli w bardzo udanej i szczęśliwej rodzinie. Ze wzruszeniem i rozbawieniem oglądają razem film Stefana i w dzisiejszym pejzażu Pawłowic, Łęki, Brzostwoni, Żytowiecka i Księża Wielkopolskiego starają się odnaleźć ślady tamtych ujęć, powtórzyć sceny, przywrócić ich atmosferę. Pałac w Pawłowicach szczęśliwie nadal stoi, równie piękny i okazały, służąc dziś Zootechnicznemu Zakładowi Doświadczalnemu. Zachowano też dawne parowe maszyny - takie same jak te, które Stefan uwiecznił na polach ojca. Stoi też pałac w Łęce, gdzie psotni chłopcy uczyli kury latać. Trwa Brzostownia - do której rodzina przeniosła się w 1933 roku, kościół w Żytowiecku, gdzie Doerfferowie chrzcili dzieci. Jest i stacja w Księżu Wielkim, z której Jerzy w sierpniu 1939 roku odjeżdżał, by podjąć studia na Wydziale Okrętowym Uniwersytetu w Glasgow. Jego pies biegł jakiś czas za pociągiem, a potem usiadł na torach - zardzewiałych dziś i zarośniętych trawą, bo nieużywanych od 1996 roku - i żegnał pana wyciem, jakby czując, że już go nigdy nie zobaczy... Jest też komórka w Księżu, w której Niemcy zamknęli ich ojca, by wkrótce potem rozstrzelać - za to, że nie chciał podpisać volkslisty. Nie ma już świata, który Stefan utrwalał na taśmie. Mimo że przecież jakiś ciąg dalszy nastąpił... 01:00 COŚ PIĘKNEGO Film dokumentalny, 32 min, Polska, 2002 Autor: Krzysztof Magowski Reżyseria: Krzysztof Magowski Wykonawcy: Halina Paschalska, Henryk Gronkiewicz, Michał Gronkiewicz, Jacek Mierosławski Obraz rodziny przemysłowców warszawskich - Paschalskich, których fabryka przy ul. Żytniej 52 swą świetność osiągnęła w I poł. XX wieku. Bazą jest materiał filmowy (z 1926 roku) zarejestrowany na taśmie 35 mm, znajdujący się w zbiorach rodzinnych. Pokazuje losy rodziny i fabryki na tle Warszawy z tamtych lat. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PŁOWKI - 30 HEKTARÓW WYZWANIA... (ODC. 298) Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Odkrywcy portret z oddali" Ksiądz Antoni Chotyński to postać, która złotymi zgłoskami zapisała się w dziejach polskiej archeologii. Jeszcze przed I wojną światową odkrył na lubelskim Powiślu grody, w tym najsławniejszy w Chodliku i wprowadził trwale do pojęć naukowych kategorię Kultury Trzcinieckiej. Dziś o wyjątkowym kapłanie - archeologu pamięć jest prawie żadna, ale my zamierzamy ją przywrócić. Zawsze czujemy satysfakcję, gdy wyraziste i zasłużone postaci z przeszłości powracają na należne im miejsce w pokoleniowej pamięci. 02:15 TEATR W TELEWIZJI Film dokumentalny, 57 min, Polska, 1992 Scenariusz: Ireneusz Dobrowolski, Wojciech Majcherek Wykonawcy: Ireneusz Dobrowolski Zdjęcia: Hubert Waliszewski, Andrzej Wójcik Program przedstawia historię Teatru Telewizji od początku jego istnienia do lat 90. Prezentuje sylwetki wybitnych twórców teatralnych, m. in. Adama Hanuszkiewicza, Jerzego Antczaka i Kazimierza Kutza. 03:25 STEFAN NORBLIN Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2007 Reżyseria: Robert Ćwikliński Scenariusz: Robert Ćwikliński Zdjęcia: Mirosław Skrzypczak, Józef Możejko, Miron Broda, Sandra Stojanovic Wykonawcy: Stefania Grodzieńska, Maria Kurpik, dr Katarzyna Nowakowska - Sito, dr hab. Maria Krzysztof Byrski, Andrew Norblin Film poświęcony tytułowemu malarzowi, ilustratorowi i plakaciście oraz jego twórczości, obecnej bardziej poza granicami Polski niż w kraju. Przed II wojną światową mieszkał w Warszawie, we wrześniu 1939 roku wyjechał z Polski i nigdy tu nie wrócił. Wychowany na malarstwie flamandzkim (studiował w Holandii) aktywnie uczestniczył w życiu artystycznym Warszawy jako portrecista, grafik, scenograf, projektant mody. W 1920 roku brał udział w wojnie polsko - bolszewickiej. Od 1940 roku mieszkał w Indiach, gdzie na zamówienie malował portrety maharadżów i malowidła ścienne, m. in. w pałacu Ramgarh. Tworzył obrazy o tematyce religijno - mitologicznej, stosując różne techniki oraz mozaiki. Życie zakończył w Stanach Zjednoczonych, gdzie zarabiał na życie malując portrety. Film z pietyzmem ukazuje dzieło artysty praktycznie w Polsce nieznanego, a docenianego w odległych Indiach.