TVP Kultura Czwartek, 22.02.2024 07:35 WARZYWA I OWOCE Dramat, film krótkometrażowy, 26 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Jankowski Scenariusz: Maciej Jankowski Aktorzy: Joanna Gonschorek, Bronka Nowicka, Jakub Wojtas, Piotr Łukawski Krótki film fabularny. Otyły dwunastolatek Wojtek wstydzi się siebie i swojej mamy, która prowadzi podupadający sklepik spożywczy. Pewnego pechowego dnia nastolatek się buntuje. Chcąc zmienić matkę, doprowadza niestety do jej upokorzenia. (źródło: filmpolski.pl) 08:15 KSIĘGA PRZESTRZENI S.III - RETROSPEKCJE Magazyn, 27 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Wykonawcy: Jakub Tolak Projektowanie na pustej działce jest wygodne, ale architekci coraz częściej projektują nowe w starym. Pełen przemysłowych reliktów teren po słynnej fabryce wódek, nieczynnej kopalni węgla kamiennego czy zakładach włókienniczych, to fascynujące wyzwanie dla projektanta muzeum albo hotelu. Poznamy także trudną historię wybitnego dzieła architektury socmodernizmu z lat 60. i losy największego z ocalonych zabytków architektury drewnianej. 08:55 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - MISTRZ JERZY Magazyn, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Katarzyna Novljaković Monumentalna scena Zwiastowania autorstwa Mistrza Jerzego działającego w Krakowie na początku XVI stulecia, stanowiła część centralną tryptyku przeznaczonego do kolegiaty św. Michała na Wzgórzu Wawelskim. Fundatorem, a zarazem zleceniodawcą dzieła wykonanego w latach 1517 - 18 był kanonik Jakub Monopedes zwany Jakobellusem. Obraz pozostawał na Wawelu do czasu jego odkrycia w ruinach kolegiaty. Odkrycia tego dokonała w 1803 roku księżna Izabela Czartoryska. Krakowskie Zwiastowanie należy do najciekawszych przykładów malarstwa przełomu epok średniowiecza i nowożytności, łącząc cechy malarstwa gotyckiego i nowego renesansowego języka. 09:15 CHLEB, MIŁOŚĆ I ZAZDROŚĆ (PANE, AMORE E GELOSIA) Komedia, 93 min, Włochy, 1954 Reżyseria: Luigi Comencini Scenariusz: Luigi Comencini Zdjęcia: Carlo Montuori Muzyka: Alessandro Cicognini Aktorzy: Gina Lollobrigida, Mario Meniconi, Tina Pica, Vittorio De Sica, Roberto Risso Antonio Carotenuto, wysokiej rangi oficer, zostaje oddelegowały z Sorento do małej wioski Sagliena, aby poślubić piękną Annarellę, choć w głębi serca kocha Marię, zaręczoną z niejakim Pietro Stelluti. W wyniku wielu zbiegów okoliczności i pomyłek Antonio zostaje narażony na plotki całego miasteczka i zazdrość narzeczonego, który wraca z wojny. 11:00 SŁAWA I CHWAŁA - ODC. 2 ZAWIERUCHA Serial historyczno - obyczajowy, 54 min, Polska, 1998 Autor: Jarosław Iwaszkiewicz Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenariusz: Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Aktorzy: Joanna Szczepkowska, Michał Żebrowski, Mariusz Bonaszewski, Joanna Mastalerz, Mirosława Dubrawska, Agnieszka Czekańska, Olgierd Łukaszewicz, Piotr Adamczyk, Anna Radwan, Maria Głądkowska, Paweł Deląg, Zbigniew Zamachowski Janusz przyjeżdża do Odessy i zamieszkuje u Szyllerów. Zaczyna spotykać się ze swą dawną miłością Ariadną. Niebawem przybywa też pani Royska z Józiem, którego młodszy brat Walerek służy w wojsku rosyjskim. Spychała angażuje się w konspiracyjną pracę na rzecz formującego się polskiego korpusu Dowbora - Muśnickiego. Nie reaguje zupełnie na tęskne spojrzenia Oli. Zrozpaczona jego obojętnością dziewczyna przyjmuje oświadczyny Gołąbka, mimo że go nie kocha. Wie jednak, że cukiernik jest człowiekiem prawym i żywi do niej szczere, głębokie uczucie. Odessę odwiedza też na krótko Elżbieta Szyllerówna. Spędza namiętną noc z Józiem, po czym odpływa do Konstantynopola. Razem z nią odjeżdżają Ariadna i jej kochanek Niewolin. Mijają kolejne dni. Odbywa się ślub Oli i Gołąbka. Egdar postanawia poświęcić się wyłącznie sztuce, zaś Janusz - mimo nieukrywanej apolityczności - podejmuje decyzję o wstąpieniu do rodzącego się polskiego wojska. 13:00 JERZY NOWOSIELSKI. MAESTRO OD MARZENIA Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2023 Reżyseria: Krzysztof Glondys Scenariusz: Krzysztof Glondys W filmie przedstawiona zostanie sztuka sakralna Jerzego Nowosielskiego: zarówno obrazy o tematyce religijnej, jak i - przede wszystkim - malarskie dekoracje wnętrz sakralnych. Ta dziedzina twórczości krakowskiego artysty jest stosunkowo mało znana, zbadana i opisana, w przeciwieństwie do malarstwa galeryjnego. Kompletna monografia realizacji sakralnych dopiero powstaje. Sam Nowosielski jednak przywiązywał do niej dużą wagę, a tworzeniu koncepcji, szkiców, projektów czy wreszcie przenoszeniu ich na ściany cerkwi i kościołów poświęcił wiele lat pracy. Do świątynnych wnętrz artysta dotarł skomplikowaną drogą, przez dramat wojny i doświadczenie religijnego zwątpienia, fascynacje kobiecym ciałem i zachłyśnięcie się awangardowymi nowościami. W filmie pokazane zostanie, w jaki sposób trudne doświadczenia życiowe, gorączkowe poszukiwania artystyczne i niepokoje duchowe doprowadziły do stworzenia dzieła pełnego harmonijnego piękna, jednoczącego różne estetyki, obrządki i kultury. Przedstawiona zostanie teza, że w tym obszarze twórczość Jerzego Nowosielskiego - wielowątkowa, meandrująca - osiągnęła ostateczny, najbardziej dojrzały wyraz. A refleksja, zarazem artystyczna i teologiczna (jak to u niego), dotarła do ostatecznych konkluzji. W filmie wykorzystane zostaną przede wszystkim wypowiedzi samego bohatera filmu. Dla Nowosielskiego, obok ekspresji plastycznej, zawsze istotna była ekspresja słowna. Często i chętnie komentował swoje dzieła, odnosił się obszernie i fachowo do rozmaitych zagadnień z dziedziny sztuki czy duchowości. Zabieg ten nada całości walor osobistego spotkania, pozwoli doświadczyć obecności bohatera. W archiwach telewizyjnych, radiowych i filmowych zachowało się wiele rozmów z Jerzym Nowosielskim oraz jego wypowiedzi. Nagrania wykorzystane w filmie koncentrować się będą wokół pojęć fundamentalnych dla jego sztuki i refleksji. Zgodnie z paradoksalnym, łączącym przeciwieństwa charakterem tej twórczości oraz duchowego doświadczenia artysty, pojęcia te zestawione zostaną w przeciwstawne pary, np. SACRUM/PROFANUM, ZMYSŁOWOŚĆ/TRANSCENDENCJA, NATURA/ABSTRAKCJA, WSCHÓD/ZACHÓD. 14:05 CHOPIN. PRAGNIENIE MIŁOŚCI Dramat biograficzny, 116 min, Polska, 2002 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Jerzy Antczak, Jadwiga Barańska Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Fryderyk Chopin Aktorzy: Danuta Stenka, Piotr Adamczyk, Adam Woronowicz, Bożena Stachura, Andrzej Zieliński, Marian Opania, Jerzy Zelnik, Jadwiga Barańska, Anna Radwan i inni Filmowa opowieść o życiu Fryderyka Chopina. Twórcy ekranowej biografii główny nacisk kładą na burzliwy związek Chopina z najgłośniejszą francuską pisarką epoki romantycznej, George Sand. Ilustrację do melodramatycznej historii stanowi muzyka genialnego kompozytora. W rytm rozbrzmiewających w tle utworów rozgrywa się wielkie widowisko o miłości i nienawiści, zdradzie i odtrąceniu, straconych złudzeniach i nadziei. Biografię Chopina już wcześniej przenosili na ekran filmowcy niemieccy, francuscy, amerykańscy, brytyjscy, a także polscy. W fabularnych filmach o nim nie mogło zabraknąć ważnej postaci w jego życiu, George Sand. W niemieckim "Nocturno der Liebe" z 1918 r. zagrał Chopina Conrad Veidt, 9 lat później we francuskim niemym filmie "La valse de l'adieu" wystąpił Pierre Blanchard. Historię miłości polskiego kompozytora i francuskiej pisarki utrwalił na ekranie w 1945 r. reżyser Charles Vidor. Amerykańska wersja nosiła tytuł "A Song to Remember", a w głównych rolach wystąpili: Cornel Wilde i Merle Oberon. Pierwszy polski film fabularny o Chopinie "Młodość Chopina" Aleksandra Forda, obejmujący jedynie lata młodzieńcze kompozytora, został nakręcony w 1952 r. z Czesławem Wołłejko w roli głównej. Polskim widzom znane są również dwa inne filmy: brytyjska "Improwizacja" z 1991 r. z Hugh Grantem jako Chopinem, któremu partneruje Judy Davis, oraz "Błękitna nuta" Andrzeja Żuławskiego nakręcona we Francji w tym samym roku, w której wystąpił znany polski pianista, Janusz Olejniczak, a jako George Sand pojawiła się Marie - France Pisier. "Chopin - pragnienie miłości" składa się jakby z trzech części. Pierwsza przedstawia Chopina w Warszawie. Wielki patriota nienawidzi księcia Konstantego, ale ulega naciskom ojca, który prosi go, by spełniał kaprysy szaleńca i tyrana. Młody Fryderyk posłusznie zjawia się więc na każde żądanie, by swoją muzyką koić napady szału księcia. W końcu i ojciec się zbuntuje. Na wieść o zbliżającym się wybuchu powstania listopadowego wysyła umuzykalnionego syna do Paryża, poświęcając posag dwóch córek. Jest rok 1831, w mieście nad Sekwaną szaleje epidemia cholery, która zbiera śmiertelne żniwo. To wówczas na ulicy zawalonej trupami Fryderyk po raz pierwszy zobaczy zbulwersowaną sytuacją sławną francuską pisarkę George Sand, która również zwróci na niego uwagę. Przez pierwsze miesiące nikt nie interesuje się młodym, zdolnym twórcą z Polski, który jest tam tylko niechcianym artystą na emigracji. Ale już wkrótce otworzą się przed nim wszystkie drzwi Paryża. Przyjaciel Albert dzięki swoim szerokim kontaktom organizuje koncert u baronowej Rothschild. Etiudy Chopina gra sam wielki Liszt, wywołując zachwyt śmietanki towarzyskiej Paryża. Sława kompozytora rośnie, staje się on ulubieńcem salonów. Kolejny etap w paryskim życiu Fryderyka Chopina to znajomość z George Sand, która zmienia cały jego świat. Początkowo artysta broni się przed tą miłością, wciąż pamiętając o przysiędze złożonej w Polsce Marii, której rodzice wahają się z przyjęciem chorowitego pretendenta do ręki córki. Ale słabe zdrowie Chopina i jego niezdecydowanie nie przeszkadzają pisarce George Sand, nie zważa również na różnicę wieku. Targana wielkimi uczuciami i namiętnością, jest gotowa dla niego do największych poświęceń. Chorego na gruźlicę artystę wywozi na Majorkę, gdzie ciepły klimat ma pomóc mu w odzyskaniu sił, otacza troskliwą opieką, znosi jego egoizm, kaprysy.Po raz pierwszy do Nohant Chopin przyjeżdża w 1839 r. , przez następne osiem lat będzie tu spędzał letnie wakacje. Komponuje najpiękniejsze utwory, a George Sand nareszcie zaczyna normalnie oddychać po nieudanym małżeństwie i równie burzliwych romansach. Szczęście kochanków burzy jednak coraz bardziej zazdrosny o matkę Maurycy, który nienawidzi Chopina. Oliwy do ognia dolewa dorastająca córka George, Solange, która zaczyna rywalizować z matką o względy jej kochanka. 16:15 CHLEB, MIŁOŚĆ I... (PANE, AMORE E...) Komedia, 92 min, Włochy, 1955 Reżyseria: Dino Risi Aktorzy: Vittorio De Sica, Sophia Loren, Lea Padovani, Antonio Cifariello Komedia obyczajowa będąca trzecią częścią trylogii o przygodach Antonio Carotenutiego. W roli kochliwego marszałka Vittorio De Sica. W filmie zobaczymy też piękne kobiety, a wśród nich Sophię Loren. 18:05 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - LADY BARBARA HAMILTON Rozmowa, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska Prowadzący: Jolanta Rzegocka Seria filmowych wywiadów przeprowadzonych w Londynie z wybitnymi ludźmi pióra, teatru, polityki, gospodarki. Rozmowy będą szczególnie dotyczyć związków bohaterów z Polską i polską kulturą. Bohaterką tego odcinka jest malarka i portrecistka, lady Barbara Hamilton. Lady Hamilton jest organizatorką wielu wydarzeń związanych z Polską. Przyjaźni się z członkami rodziny królewskiej i ludźmi ze świata polityki. Bywają u niej między innymi Donald Trump i maharadża egzotycznego Dżajpuru. Jej portrety zdobią pałace i muzea na całym świecie. Malowała królową matkę i papieża Polaka św. Jana Pawła II. Była prezesem prestiżowego ogniska polskiego w Londynie. 20:00 MROŻONY PEPPERMINT (PEPPERMINT FRAPPE) Film obyczajowy, 89 min, Hiszpania, 1967 Reżyseria: Carlos Saura Scenariusz: Carlos Saura, Rafael Azcona, Angelino Fons Aktorzy: Geraldine Chaplin, José Luis López Vázquez, Alfredo Mayo, Emiliano Redondo Thriller psychologiczny, nagrodzony Srebrnym Niedźwiedziem za reżyserię na festiwalu w Berlinie w 1968 roku. Julian, lekarz w średnim wieku pracuje w szpitalu w małym miasteczku, z którego pochodzi. Jest starym kawalerem, ale zafascynownym kobiecym pięknem. Poszukiwanie ideału urody staje się jego obsesją. W doktorze podkochuje się jego pielęgniarka Ana, ale jest na tyle nieśmiała, że nie potrafi się do niego zbliżyć. Pewnego dnia, do miasteczka przyjeżdza Pablo, dawny kolega doktora. Znajomi odnawiają kontakty. Szczególnie, że żona Pabla jest atrakcyjną kobietą, znającą swoją "wartość". Traf chce, że jest łudząco podobna do Any (podobieństwo obu pań reżyser rozwiązał w prosty sposób - obie role kreuje Geraldine Chaplin), ale znacznie łatwiej przychodzi jej kokietowanie doktora niż skromnej pielęgniarce. Niestety historia przybiera tragiczny obrót, do którego doprowadza obsesja Juliana. Film jest swoistym studium psychologicznym człowieka, który życie swoje i innych uzależnił od własnych dewiacji. Niektórzy widzą w nim też metaforę do sytuacji Hiszpanów w czasach frankistowskich. 21:45 OFICER - ODC. 13/13 - STO RĄK Serial sensacyjny, 53 min, Polska, 2005 Reżyseria: Maciej Dejczer Scenariusz: Wojciech Tomczyk Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Muzyka: Michał Lorenz Aktorzy: Borys Szyc, Paweł Małaszyński, Krzysztof Globisz, Jan Frycz, Andrzej Chyra, Magdalena Różczka, Magdalena Cielecka Kruszon próbuje wymusić na wicepremierze przyznanie się, że to on kierował całą akcją wytransferowania za granicę ogromnej sumy pieniędzy. Chce nagrać jego słowa, ale wicepremier nie daje się podejść, a jego ochroniarze zabierają Kruszonowi sprzęt. Po pogrzebie Rysia Stella przekazuje Kruszonowi dziwnie brzmiącą informację. Tego samego dnia do jego mieszkania wkracza oddział antyterrorystów. Tomek zostaje aresztowany i osadzony w tym samym areszcie, w którym przebywa Grand. Tymczasem ojciec Kruszona na jego prośbę umieszcza w internecie informacje demaskujące wicepremiera. Oficjalnie jednak to Kruszon zostaje oskarżony o zabójstwo Rysia i nielegalny transfer pieniędzy. Odrzuca ofertę mafijnego adwokata oferującego mu swoje usługi. Grand na spacerniaku próbuje zabić Kruszona. Wkrótce Tomek zostaje porwany z aresztu. Przesłuchują go dwaj tajemniczy mężczyźni. Kruszon przedstawia im swoje ustalenia dotyczące całej sprawy. Nie dysponuje jednak żadnymi dowodami. Wie natomiast, że powrót do aresztu oznacza dla niego śmierć. 22:50 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - ŻELAZNA DAMA (THE IRON LADY) Dramat, 105 min, Francja, 2011 Reżyseria: Phyllida Lloyd Aktorzy: Richard Grant, Meryl Streep, Olivia Colman, Jim Broadbent, Alexandra Roach Królów było wielu, Żelazna Dama tylko jedna. Miała piskliwy głos, własny pogląd na każdy temat i niezwykły tupet. Zanim stała się jedną z najbardziej wpływowych postaci współczesnego świata, jej kapelusz i nieodłączne perły budziły pobłażliwy uśmiech. Na naszych oczach z pyskatej Maggy rodzi się Żelazna Dama, której czarna torebka do dziś jest symbolem rządów silnej ręki. Meryl Streep w roli Margaret Thatcher - prawdziwej damy w świecie zdominowanym przez mężczyzn. 02:20 BELLISSIMA Dramat, 61 min, Polska, 2000 Reżyseria: Artur Urbański Scenariusz: Artur Urbański Aktorzy: Ewa Kasprzyk, Maria Góralczyk, Paweł Wilczak, Maria Morin - Kielar, Andrzej Czułowski, Bernard Hanaoka Zdjęcia: Marian Prokop Mieszkają we dwie, w Warszawie. Matka - kobieta egzaltowana i niezrównoważona, niespełniona gwiazda zafascynowana postacią Violetty Villas, i córka - niespełna piętnastoletnia uczennica szkoły baletowej. Maja chętnie tańczy, lecz matka marzy o "lepszej" karierze dla córki. Prowadza ją na przeróżne konkursy piękności i za wszelką cenę usiłuje wprowadzić do świata mody i reklamy. Dziewczyna buntuje się przeciw temu, ale ostatecznie ulega. Na jednym z konkursów jurorzy odrzucają Maję ze względu na zbyt młody wiek, który matka próbowała ukryć. Właśnie na tej imprezie obie poznają Księcia, chłopaka niewiele starszego od Mai, lecz mocno tkwiącego w środowisku, do którego dojście pragnie znaleźć matka. Ta dostrzega w nim szansę na sukces. Zostaje jego kochanką. Chłopak wprowadza się do jej domu. Tego już Maja zaakceptować nie może. Ucieka z domu, a właściwie tylko przenosi się do sąsiedniego mieszkania, gdzie właśnie wprowadzili się nowi lokatorzy. Matka zgłasza zaginięcie córki na policji. U sąsiadów Maja czuje się dobrze, zwłaszcza że jej współczują i traktują jak skrzywdzoną dziewczynkę. Pewnego wieczora jednak poją ją alkoholem i wciągają do erotycznej zabawy. Wstrząśnięta tym Maja wraca do domu. Dowiaduje się, że matka jest w ciąży z Księciem. Chłopak nie chce słyszeć o dziecku. Córka odprowadza matkę do gabinetu ginekologicznego, ale kobieta w ostatniej chwili zmienia decyzję. Postanawia urodzić dziecko. By utrzymać ją i siebie, Maja korzysta z możliwości, jakie stworzyły zabiegi matki. Zostaje modelką. Robi wspaniałą karierę. Wkrótce przedwcześnie dojrzała dziewczyna będzie musiała poradzić sobie z jeszcze trudniejszą sytuacją: matka umiera w czasie porodu. Artur Urbański ukończył łódzką Filmówkę. Pisze scenariusze filmowe i sztuki. Wcześniej realizował spektakle teatralne, "Bellissima" była jego debiutem fabularnym, zrealizowanym w ramach telewizyjnego projektu "Pokolenie 2000", który dał młodym, zdolnym reżyserom szansę nakręcenia pierwszego filmu, by za ich pośrednictwem pokazać naszą współczesność. 03:30 SAMOWOLKA Dramat obyczajowy, 61 min, Polska 1993 Reżyseria: Feliks Falk Scenariusz: Piotr Kokociński, Feliks Falk Zdjęcia: Krzysztof Tusiewicz Aktorzy: Robert Gonera, Krzysztof Zaleski, Aleksander Gawek, Mariusz Jakus, Paweł Iwanicki, Michał Żebrowski, Robert Latusek, Zbigniew Suszyński, Renata Dancewicz, Paweł Burczyk, Marcin Jędrzejewski, Tomasz Łysiak, Robert Więckiewicz, Krzysztof Szczygieł, Tadeusz Falana i inni Akcja "Samowolki" toczy się na początku lat dziewięćdziesiątych. Do jednostki wojskowej przyjeżdżają nowi poborowi. Starsi koledzy ostrzegają ich przed Tygrysem, byłym kryminalistą, faktycznym władcą kompanii, słynącym z bezwzględności i sadyzmu. Co gorsza, jest on w praktyce bezkarny, gdyż przełożeni, chociaż wiedzą o jego wybrykach, nie reagują. Już pierwsze dni służby wystawiają cierpliwość świeżo upieczonych "kotów" na ciężką próbę. Grupka starszych żołnierzy, czekających na przejście do rezerwy, bije, upokarza i demoluje dobytek poborowych. Ich okrucieństwu i złośliwości najodważniej próbuje przeciwstawić się niejaki Kowalski. Za brak pokory płaci zwielokrotnionymi szykanami i stratą szansy na przepustkę. Mimo to razem z kolegą potajemnie wymyka się z koszar na tzw. samowolkę, a konkretnie na spotkanie z dziewczynami. Jego postępek zostaje szybko odkryty. Kowalski i Michalak wpadają w ręce siepaczy Tygrysa, który tylko czekał na taką okazję. Niedługi, ale mocny film demaskujący kulisy życia w koszarach, a zwłaszcza patologiczne zjawisko tzw. fali. Feliks Falk ("Wodzirej", "Baryton", "Był jazz") jako drugi po Władysławie Pasikowskim odważył się pokazać prawdę o zasadniczej służbie wojskowej. Twórca "Krolla" potraktował ten wątek nieco drugoplanowo, gros uwagi poświęcając perypetiom głównego bohatera w świecie cywilnym. Falk natomiast całkowicie skupił się na koszmarze koszarowym. Znakomita realizacja i aktorstwo sprawiło, że "Samowolka" stała się filmem żywo dyskutowanym i poruszającym. Walory utworu dostrzegło też jury FPFF w Gdańsku w 1993 roku, nagradzając Złotymi Lwami Feliksa Falka (reżyseria), Ewę Smal (montaż) i Mariusza Jakusa (drugoplanowa rola męska).