TVP Nauka Wtorek, 20.02.2024 05:55 PODRÓŻNIK - ŻYCIE I ŚMIERĆ W PURI Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Przejmujący reportaż z cyklu "Podróżnik". Autorzy popularnego magazynu zabierają nas tym razem do miasta Puri, położonego we wschodnich Indiach, nad Zatoką Bengalską. Miasto jest jednym z najbardziej religijnych miejsc w Indiach. Próżno szukać tam hoteli i turystycznych autobusów, ale dziennie ściąga tam kilkanaście tysięcy pielgrzymów. Nad miastem góruje potężna stupa świątyni Wisznu. Jest jedną z czterech najważniejszych. Każdy pobożny Hindus ma w planie odwiedzić tę świątynię za swojego życia. Na głównej ulicy miesza się tłum pielgrzymów z tysiącami trędowatych. Wokół palą się kremacyjne stosy. W niesamowitym upale, duchocie, życie miesza się ze śmiercią. Wśród zgiełku i w jazgocie ulicznych straganów ludzie odchodzą na zawsze, żegnani przez najbliższych, a tuż obok sprzedawcy kokosów i weselnych girland pokrzykują wesoło na przechodniów. Niesamowite wrażenie czynią te sceny z życia i śmierci. Mieszają się uczucia, losy i przeznaczenie. W "Podróżniku" dokumentalny zapis świata, do którego europejskie normy w ogóle nie pasują. Milcząco i dyskretnie kamera dokonuje obserwacji świętości i zwyczajności. Puri - miasto życia i śmierci. Unikatowe zdjęcie, niezwykłe sceny życia codziennego mieszkańców Puri i pielgrzymów docierających do świątyni. "Podróżnik" tym razem w roli obserwatora. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 06:20 CZY WIESZ, ŻE? - /279/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:00 CZY WIESZ, ŻE? - /280/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:30 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 4 - (ODC. 4) - ROGACZE Reportaż, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W czwartej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 08:00 PODRÓŻNIK - NEW DELHI Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Stolicą Indii jest New Delhi. Miasto zbudowane z wielkim rozmachem przez Brytyjczyków, obok starej siedziby dynastii Mogołów, wśród kwitnących ogrodów i angielskich parków. Najważniejszym jego punktem jest India Gate, 42-metrowy łuk triumfalny. Umieszczono na nim 85 000 nazwisk żołnierzy indyjskich poległych na frontach I wojny światowej. Stamtąd blisko już do Rasztrapati Bhawan, oficjalnej rezydencji prezydenta Indii. Przed uzyskaniem niepodległości była ona siedzibą wicekróla. W "Podróżniku" wizyta w domu Indiry Gandhi, mieszkała tam w ostatnim okresie swojego życia i tam została zamordowana, a także historia Mahatmy Gandhiego, "ojca" narodu. Na moment przeniesiemy się do Durbanu w Republice Południowej Afryki, gdzie twórca niepodległości Indii spędził 25 lat i tam stworzył swoją filozofię walki z okupantem. Zwiedzimy jego dom i drukarnię, gdzie wydawał gazetę "Opinion". W programie przypomnimy też historię miasta wraz częścią nazywaną potocznie Old Delhi, głównie z uwagi na architekturę z czasów Wielkich Mogołów. Wizyta w Delhi zakończy się krótkim spacerem po Ćandni Ćauk. Jest to dniem i nocą zatłoczony jarmark, obowiązkowe miejsce wizyt dla każdego turysty, który chciałby poznać klimaty i smaki Indii. Można tam kupić wszystko: od butów i ubrań w europejskim stylu po elektronikę, ale nade wszystko lokalne smakołyki, przyprawy, owoce i prawdziwe skarby Orientu - wyroby ze srebra, biżuterię i kolorowe sari. W "Podróżniku" ponadto mnóstwo praktycznych informacji nt. bezpiecznego poruszania się po Delhi, cen i porad, jak korzystać z bogactwa hinduskiej kuchni. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 08:25 ASTRONARIUM - (38) - "GRÓB KOPERNIKA" Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Tak wyglądał Mikołaj Kopernik - ogłoszono w mediach w 2005 roku, prezentując zrekonstruowany wizerunek twarzy astronoma. Ale czy tajemnica grobu Kopernika rzeczywiście została definitywnie rozstrzygnięta? Niezwykła zagadka miejsca pochówku wielkiego astronoma jest tematem odcinka. 09:00 MÓZG W NIEBEZPIECZEŃSTWIE (BRAINS IN DANGER / DEMAIN, TOUS CRETINS?) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2017 Reżyseria: Thierry De Lesrade, Sylvie Gilman Przez ostatnie dwadzieścia parę lat obserwuje się alarmujący spadek IQ oraz wzrost autyzmu i zaburzeń zachowania wśród ludzi na całym świecie. Międzynarodowe badanie naukowe ujawniają, że pierwiastki chemiczne znajdujące się w otaczających nas przedmiotach i substancjach wpływają na nasz mózg, a zwłaszcza na płody nienarodzonych dzieci. Niebezpieczeństwo grożące mózgom dzieci zagraża całej ludzkości. Niektórzy przepowiadają nam ewolucję do tyłu. Świat, w którym ludzkość głupieje, jak w filmie "Idiokracja". W Finlandii przez dwadzieścia lat IQ spadło o 4 punkty. W Kalifornii liczba przypadków autyzmu wzrosła o 600%. Ponad 40% europejskich dzieci ma niedobór jodu, który jest elementem niezbędnym do rozwoju mózgu. Dziś jesteśmy coraz bardziej narażeni na kontakt z pierwiastkami chemicznymi szkodliwymi dla mózgu. Substancje zaburzające gospodarkę hormonalną są obecne w wielu produktach w naszych domach, w kosmetykach, środkach czystości i w żywności. Informacja to najskuteczniejsza broń. Niezależni badacze organizują się, by stawić czoło lobby przemysłowemu, które sfinansuje każde badania, by skontrować te, które nie są po jego myśli. Nadejdzie dzień, kiedy spojrzymy wstecz i zastanowimy się, jak mogło do tego dojść. To okropne, ale w tym czasie zostaną poświęcone całe pokolenia dzieci. 10:05 WIELKIE WYNALAZKI - /21/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niderlandy (Holandia)/Niemcy, 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 11:00 PODRÓŻNIK - ŻYCIE I ŚMIERĆ W PURI Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Przejmujący reportaż z cyklu "Podróżnik". Autorzy popularnego magazynu zabierają nas tym razem do miasta Puri, położonego we wschodnich Indiach, nad Zatoką Bengalską. Miasto jest jednym z najbardziej religijnych miejsc w Indiach. Próżno szukać tam hoteli i turystycznych autobusów, ale dziennie ściąga tam kilkanaście tysięcy pielgrzymów. Nad miastem góruje potężna stupa świątyni Wisznu. Jest jedną z czterech najważniejszych. Każdy pobożny Hindus ma w planie odwiedzić tę świątynię za swojego życia. Na głównej ulicy miesza się tłum pielgrzymów z tysiącami trędowatych. Wokół palą się kremacyjne stosy. W niesamowitym upale, duchocie, życie miesza się ze śmiercią. Wśród zgiełku i w jazgocie ulicznych straganów ludzie odchodzą na zawsze, żegnani przez najbliższych, a tuż obok sprzedawcy kokosów i weselnych girland pokrzykują wesoło na przechodniów. Niesamowite wrażenie czynią te sceny z życia i śmierci. Mieszają się uczucia, losy i przeznaczenie. W "Podróżniku" dokumentalny zapis świata, do którego europejskie normy w ogóle nie pasują. Milcząco i dyskretnie kamera dokonuje obserwacji świętości i zwyczajności. Puri - miasto życia i śmierci. Unikatowe zdjęcie, niezwykłe sceny życia codziennego mieszkańców Puri i pielgrzymów docierających do świątyni. "Podróżnik" tym razem w roli obserwatora. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 11:25 CZY WIESZ, ŻE? - /281/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:00 CZY WIESZ, ŻE? - /282/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:35 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 4 - (ODC. 4) - ROGACZE Reportaż, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W czwartej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 13:10 PODRÓŻNIK - NEW DELHI Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Stolicą Indii jest New Delhi. Miasto zbudowane z wielkim rozmachem przez Brytyjczyków, obok starej siedziby dynastii Mogołów, wśród kwitnących ogrodów i angielskich parków. Najważniejszym jego punktem jest India Gate, 42-metrowy łuk triumfalny. Umieszczono na nim 85 000 nazwisk żołnierzy indyjskich poległych na frontach I wojny światowej. Stamtąd blisko już do Rasztrapati Bhawan, oficjalnej rezydencji prezydenta Indii. Przed uzyskaniem niepodległości była ona siedzibą wicekróla. W "Podróżniku" wizyta w domu Indiry Gandhi, mieszkała tam w ostatnim okresie swojego życia i tam została zamordowana, a także historia Mahatmy Gandhiego, "ojca" narodu. Na moment przeniesiemy się do Durbanu w Republice Południowej Afryki, gdzie twórca niepodległości Indii spędził 25 lat i tam stworzył swoją filozofię walki z okupantem. Zwiedzimy jego dom i drukarnię, gdzie wydawał gazetę "Opinion". W programie przypomnimy też historię miasta wraz częścią nazywaną potocznie Old Delhi, głównie z uwagi na architekturę z czasów Wielkich Mogołów. Wizyta w Delhi zakończy się krótkim spacerem po Ćandni Ćauk. Jest to dniem i nocą zatłoczony jarmark, obowiązkowe miejsce wizyt dla każdego turysty, który chciałby poznać klimaty i smaki Indii. Można tam kupić wszystko: od butów i ubrań w europejskim stylu po elektronikę, ale nade wszystko lokalne smakołyki, przyprawy, owoce i prawdziwe skarby Orientu - wyroby ze srebra, biżuterię i kolorowe sari. W "Podróżniku" ponadto mnóstwo praktycznych informacji nt. bezpiecznego poruszania się po Delhi, cen i porad, jak korzystać z bogactwa hinduskiej kuchni. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 13:40 MÓZG W NIEBEZPIECZEŃSTWIE (BRAINS IN DANGER / DEMAIN, TOUS CRETINS?) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2017 Reżyseria: Thierry De Lesrade, Sylvie Gilman Przez ostatnie dwadzieścia parę lat obserwuje się alarmujący spadek IQ oraz wzrost autyzmu i zaburzeń zachowania wśród ludzi na całym świecie. Międzynarodowe badanie naukowe ujawniają, że pierwiastki chemiczne znajdujące się w otaczających nas przedmiotach i substancjach wpływają na nasz mózg, a zwłaszcza na płody nienarodzonych dzieci. Niebezpieczeństwo grożące mózgom dzieci zagraża całej ludzkości. Niektórzy przepowiadają nam ewolucję do tyłu. Świat, w którym ludzkość głupieje, jak w filmie "Idiokracja". W Finlandii przez dwadzieścia lat IQ spadło o 4 punkty. W Kalifornii liczba przypadków autyzmu wzrosła o 600%. Ponad 40% europejskich dzieci ma niedobór jodu, który jest elementem niezbędnym do rozwoju mózgu. Dziś jesteśmy coraz bardziej narażeni na kontakt z pierwiastkami chemicznymi szkodliwymi dla mózgu. Substancje zaburzające gospodarkę hormonalną są obecne w wielu produktach w naszych domach, w kosmetykach, środkach czystości i w żywności. Informacja to najskuteczniejsza broń. Niezależni badacze organizują się, by stawić czoło lobby przemysłowemu, które sfinansuje każde badania, by skontrować te, które nie są po jego myśli. Nadejdzie dzień, kiedy spojrzymy wstecz i zastanowimy się, jak mogło do tego dojść. To okropne, ale w tym czasie zostaną poświęcone całe pokolenia dzieci. 15:10 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /6/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Architektura wielkich świątyń wznoszonych w czasach starożytnych niejednokrotnie stanowiła kamień milowy w rozwoju technik budowlanych i przesuwała granice inżynierii sztuki budowlanej. Na świątynie nie szczędzono wydatków, często budowane były przez dziesięciolecia, a nawet stulecia. Jedną z takich niezwykłych świątyń jest Angkor Wat w głębi dżungli kambodżańskiej. 900-letni kompleks zajmujący ponad 400 akrów na bagnach nękanych plagą monsunów. Największy zabytek religijny na świecie pod względem powierzchni lądowej. Niekończące się korytarze i kolosalne konstrukcje tej świątyni ukazują niezwykle precyzyjne rzemiosło kamieniarskie oraz arcydzieła dekoracji rzeźbiarskiej. Szósty odcinek z 10-odcinkowej serii dokumentalnej "Sekrety starożytnych inżynierów" ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 16:10 PODRÓŻNIK - LANGKAWI Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Langkawi to wyspa na Morzu Andamańskim u wrót cieśniny Malakki. Jest niewielka, ale zasłynęła z tego, że jako jedyna uniknęła katastrofy tsunami dwa lata temu, chociaż leży w pobliżu wybrzeża Tajlandii i słynnych tamtejszych kurortów. Uległy one kompletnemu zniszczeniu, zginęły tam wówczas tysiące osób. Władze Langkawi, przewidując wiele lat temu nadejście tsunami, nakazały na całym wybrzeżu zasadzić drzewa mangrowe. Przez lata tak się rozrosły, że utworzyły wokół wyspy coś w rodzaju ażurowego falochronu. Kiedy nadciągnęły fale tsunami, na Langkawi nie doszło do żadnych strat ani nawet zatopienia plaż. Fale załamały się na mangrowcach. Tymczasem kilka lat wcześniej na słynnych tajskich wyspach Phuket i Ko Samui władze kazały wyciąć wszelką roślinność z brzegów, aby poszerzyć plaże i zrobić miejsce pod nowe hotele i kurorty. Tam nastąpiła przerażająca katastrofa. Langkawi uchodzi za najbezpieczniejszy kurort Malezji. Specyfika miejsca i jego położenie sprawiły, że jest oblegany przez turystów. Poza hotelami i efektownymi plażami Langkawi może się pochwalić także parkiem narodowym z unikatową roślinnością i ptactwem. Wyspę można zwiedzać samochodem albo łodzią. Lokalna społeczność to Chińczycy i Malajowie z fascynującą kulturą, kuchnią i bogactwem historii. W programie porady, jak najłatwiej i najtaniej dolecieć na Langkawi, gdzie zamieszkać i jak korzystać z uroków wyspy. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 16:35 CZY WIESZ, ŻE? - /283/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:05 WYWIAD ZE SŁAWOSZEM UZNAŃSKIM 24 min, Polska, 2023 Wywiad ze Sławoszem Uznańskim, polskim astronautą projektowym w ramach cyklu "Polska w kosmosie". Rozmowę przeprowadził Dyrektor TVP Nauka Robert Szaj. 17:40 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 4 - (ODC. 5) - W GNIEŹDZIE Reportaż, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W czwartej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 18:10 WIELKIE WYNALAZKI - /26/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 19:10 PODRÓŻNIK - PENANG Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz W cieśninie Malakka, pomiędzy Sumatrą a Malezją, leży wyspa Penang. Dotrzeć można na nią samolotem, promem albo mostem łączącym ją z wybrzeżem Malezji. Przed dwustu laty Anglicy założyli tam fort Cornwallis, którego celem była ochrona rejonu przed piratami i holenderskimi oraz francuskimi okrętami. Europejczycy szukali tam dróg handlowych. Spokojne wody Morza Andamańskiego i cieśnina Malakki były celem ich ekspansji. Anglicy, kiedy usadowili się na wyspie Penang, natychmiast sprowadzili tam Hindusów i Chińczyków do pracy w koloniach. Dlatego współcześni mieszkańcy wyspy to nie tylko Malajowie, ale przede wszystkim potomkowie chińskich i hinduskich przybyszów. Stolicą wyspy jest Georgetown, dziś ruchliwe miasto, kryjące jednak wiele tajemnic i ciekawych miejsc, jak np. nigdy nieukończona świątynia Buddy. Aby zdobyć środki na jej budowę, mnisi zbierają datki od turystów. Każdy, kto da parę groszy, może wymalować na dachówce swoje nazwisko, stając się na wieki donatorem świątyni. W latach 60. i 70. XX w. zbudowano na wyspie wiele kurortów, wyodrębniono plaże dla turystów. Penang stał się modnym miejscem na spędzanie wakacji. W "Podróżniku" odwiedzimy wiele miejsc związanych z burzliwą historią wyspy: Fort Cornwallis, domy malajskie z czasów kolonialnych, chińskie świątynie i dzielnice, a wreszcie hinduski targ. Poznamy skarby tropikalnych ogrodów, niezwykłe owoce i przyprawy, jak np. durian, pinang, kakao. W programie liczne informacje na temat podróżowania na wyspę Penang, praktyczne wiadomości o klimacie, zakwaterowaniu i możliwości spędzenia wolnego czasu w otoczeniu niezwykłych śladów historii Malajów. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 19:35 ASTRONARIUM - (39) - "BRAKUJĄCE BARIONY" Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Czy to możliwe, że brakuje nam kawałka Wszechświata, a materia, którą znamy najlepiej, gdzieś nam się zagubiła? Zagadka brakujących barionów w tym odcinku programu. 20:00 CZY W PRACY ZASTĄPI MNIE ROBOT? (WILL A ROBOT STEAL MY JOB?) Film dokumentalny, 53 min, Wielka Brytania, 2018 Sztuczna inteligencja rozwija się w zawrotnym tempie, ale co to oznacza dla rynku pracy? Twórcy filmu sprawdzają, czy i jak roboty mogą sprawić, że praca większości ludzi na świecie okaże się niepotrzebna i stawiają pytanie, czy którekolwiek z naszych miejsc pracy jest bezpieczne? Ekskluzywne wywiady m.in. z guru technologii, futurologami, w tym z autorem bestsellera "Rise of the Robots’" Martinem Fordem oraz niektórymi z najbardziej zaawansowanych robotyków na świecie, przekonują, że rozpoczęła się era rosnącej automatyzacji, która już kształtuje całe nasze życie. Choć myślimy o robotach przede wszystkim jako maszynach w fabrykach, okazuje się, że prawnicy, księgowi, a nawet artyści stoją w obliczu przyszłości, w której ich źródło utrzymania jest zagrożone przez sztuczną inteligencję. Od samojezdnych samochodów Tesli, przez robo-dziennikarzy piszących wiadomości za pomocą algorytmów i sztucznie inteligentnych komików, stoimy w obliczu przyszłości, w której ogromne rzesze ludzkości oddadzą swoją pracę maszynom. W filmie padają także pytania, czy potrafimy przystosować się do radykalnie zmieniającej się przyszłości, przyjąć technologię i wykorzystać rozwój robotów dla naszego własnego dobra. 21:05 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /7/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Woda to sprawa życia lub śmierci. To jedyna rzecz, bez której nikt z nas nie może się obejść. Bez wody nie przetrwamy dłużej niż trzy dni. Ponad dwa miliardy ludzi na świecie nadal nie ma wystarczającej ilości słodkiej wody do picia. Tysiące lat temu dla mniejszej globalnej populacji znalezienie źródeł wody zwykle nie stanowiło problemu. Ale znalezienie sposobów na kontrolowanie i transport wody wymagało pomysłowości ówczesnych inżynierów. Rozwiązaniem okazało się budowanie ogromnych podziemnych tuneli, zmienianie kierunku rzek, stawianie potężnych tam. Dzięki temu mogło narodzić się rolnictwo, a to pozwoliło na rozwój starożytnych cywilizacji. Siódmy z 10-odcinkowej serii dokumentalnej "Sekrety starożytnych inżynierów" ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 22:10 PODRÓŻNIK - LANGKAWI Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Langkawi to wyspa na Morzu Andamańskim u wrót cieśniny Malakki. Jest niewielka, ale zasłynęła z tego, że jako jedyna uniknęła katastrofy tsunami dwa lata temu, chociaż leży w pobliżu wybrzeża Tajlandii i słynnych tamtejszych kurortów. Uległy one kompletnemu zniszczeniu, zginęły tam wówczas tysiące osób. Władze Langkawi, przewidując wiele lat temu nadejście tsunami, nakazały na całym wybrzeżu zasadzić drzewa mangrowe. Przez lata tak się rozrosły, że utworzyły wokół wyspy coś w rodzaju ażurowego falochronu. Kiedy nadciągnęły fale tsunami, na Langkawi nie doszło do żadnych strat ani nawet zatopienia plaż. Fale załamały się na mangrowcach. Tymczasem kilka lat wcześniej na słynnych tajskich wyspach Phuket i Ko Samui władze kazały wyciąć wszelką roślinność z brzegów, aby poszerzyć plaże i zrobić miejsce pod nowe hotele i kurorty. Tam nastąpiła przerażająca katastrofa. Langkawi uchodzi za najbezpieczniejszy kurort Malezji. Specyfika miejsca i jego położenie sprawiły, że jest oblegany przez turystów. Poza hotelami i efektownymi plażami Langkawi może się pochwalić także parkiem narodowym z unikatową roślinnością i ptactwem. Wyspę można zwiedzać samochodem albo łodzią. Lokalna społeczność to Chińczycy i Malajowie z fascynującą kulturą, kuchnią i bogactwem historii. W programie porady, jak najłatwiej i najtaniej dolecieć na Langkawi, gdzie zamieszkać i jak korzystać z uroków wyspy. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 22:35 CZY WIESZ, ŻE? - /285/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 23:10 CZY WIESZ, ŻE? - /286/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 23:45 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 4 - (ODC. 5) - W GNIEŹDZIE Reportaż, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W czwartej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 00:20 PODRÓŻNIK - PENANG Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz W cieśninie Malakka, pomiędzy Sumatrą a Malezją, leży wyspa Penang. Dotrzeć można na nią samolotem, promem albo mostem łączącym ją z wybrzeżem Malezji. Przed dwustu laty Anglicy założyli tam fort Cornwallis, którego celem była ochrona rejonu przed piratami i holenderskimi oraz francuskimi okrętami. Europejczycy szukali tam dróg handlowych. Spokojne wody Morza Andamańskiego i cieśnina Malakki były celem ich ekspansji. Anglicy, kiedy usadowili się na wyspie Penang, natychmiast sprowadzili tam Hindusów i Chińczyków do pracy w koloniach. Dlatego współcześni mieszkańcy wyspy to nie tylko Malajowie, ale przede wszystkim potomkowie chińskich i hinduskich przybyszów. Stolicą wyspy jest Georgetown, dziś ruchliwe miasto, kryjące jednak wiele tajemnic i ciekawych miejsc, jak np. nigdy nieukończona świątynia Buddy. Aby zdobyć środki na jej budowę, mnisi zbierają datki od turystów. Każdy, kto da parę groszy, może wymalować na dachówce swoje nazwisko, stając się na wieki donatorem świątyni. W latach 60. i 70. XX w. zbudowano na wyspie wiele kurortów, wyodrębniono plaże dla turystów. Penang stał się modnym miejscem na spędzanie wakacji. W "Podróżniku" odwiedzimy wiele miejsc związanych z burzliwą historią wyspy: Fort Cornwallis, domy malajskie z czasów kolonialnych, chińskie świątynie i dzielnice, a wreszcie hinduski targ. Poznamy skarby tropikalnych ogrodów, niezwykłe owoce i przyprawy, jak np. durian, pinang, kakao. W programie liczne informacje na temat podróżowania na wyspę Penang, praktyczne wiadomości o klimacie, zakwaterowaniu i możliwości spędzenia wolnego czasu w otoczeniu niezwykłych śladów historii Malajów. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 00:55 ASTRONARIUM - (39) - "BRAKUJĄCE BARIONY" Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Czy to możliwe, że brakuje nam kawałka Wszechświata, a materia, którą znamy najlepiej, gdzieś nam się zagubiła? Zagadka brakujących barionów w tym odcinku programu. 01:35 CZY W PRACY ZASTĄPI MNIE ROBOT? (WILL A ROBOT STEAL MY JOB?) Film dokumentalny, 53 min, Wielka Brytania, 2018 Sztuczna inteligencja rozwija się w zawrotnym tempie, ale co to oznacza dla rynku pracy? Twórcy filmu sprawdzają, czy i jak roboty mogą sprawić, że praca większości ludzi na świecie okaże się niepotrzebna i stawiają pytanie, czy którekolwiek z naszych miejsc pracy jest bezpieczne? Ekskluzywne wywiady m.in. z guru technologii, futurologami, w tym z autorem bestsellera "Rise of the Robots’" Martinem Fordem oraz niektórymi z najbardziej zaawansowanych robotyków na świecie, przekonują, że rozpoczęła się era rosnącej automatyzacji, która już kształtuje całe nasze życie. Choć myślimy o robotach przede wszystkim jako maszynach w fabrykach, okazuje się, że prawnicy, księgowi, a nawet artyści stoją w obliczu przyszłości, w której ich źródło utrzymania jest zagrożone przez sztuczną inteligencję. Od samojezdnych samochodów Tesli, przez robo-dziennikarzy piszących wiadomości za pomocą algorytmów i sztucznie inteligentnych komików, stoimy w obliczu przyszłości, w której ogromne rzesze ludzkości oddadzą swoją pracę maszynom. W filmie padają także pytania, czy potrafimy przystosować się do radykalnie zmieniającej się przyszłości, przyjąć technologię i wykorzystać rozwój robotów dla naszego własnego dobra.