TVP Nauka Czwartek, 22.02.2024 05:55 PODRÓŻNIK - KOLORY MALEZJI - KUALA LUMPUR Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Malezja była bramą do skarbów Azji najpierw dla sułtanów Kalkuty, a potem Portugalczyków, Holendrów i Anglików. Obecnie uchodzi za jeden z najbardziej atrakcyjnych krajów na świecie. Inwestorów przyciąga kwitnąca gospodarka i korzystne warunki do jej rozwoju, niskie podatki i tolerancja dla przyjezdnych. Turystów wabią egzotyczne miasta, zabytki, kolorowy świat przygody i urokliwych wakacji. Symbolem tej mieszanki tradycji i nowoczesności jest stolica Malezji - Kuala Lumpur, metropolia zbudowana z majestatem i rozmachem. Stolica uderza futurystycznym stylem, osiągnięciami techniki i nowoczesną infrastrukturą. Mimo to zachowała swój staroświecki urok, którego przejawem są majestatyczne budynki z epoki kolonialnej. Nazwa miasta oznacza muliste zlewisko rzeki. Tutaj założyło swoją osadę 87 chińskich poszukiwaczy, którzy wybrali się do dżungli w poszukiwaniu bogatych złóż metali. Siedemnastu z nich umarło z powodu malarii, ale żadne choroby nie mogły już powstrzymać śmiałków, którzy ruszyli ich śladem. Kuala Lumpur szybko się rozrosło, dzisiaj mieszka tu dwa i pół miliona ludzi. Rzekę uregulowano, śladu po mule już nie ma. Nie ma też komarów ani malarii. Przez wieki Malezja była kluczem do zdobywania bogactw korzennych wysp - goździków, cynamonu, pieprzu, kardamonu. W średniowiecznej Europie były one stosowane nie tylko jako przyprawy, ale przede wszystkim jako konserwanty i lekarstwa. Właśnie z ich powodu spotykali się w Malezji ludzie różnych kultur, wyznań i religii. Wszystkie kolory i smaki Malezji najlepiej widać na talerzu. Kuchnia malezyjska to kwintesencja azjatyckich smaków, egzotycznych przypraw i europejskich wpływów. Modę na ślimaki wprowadzili tam w XVII wieku Holendrzy. Portugalczycy przywieźli z Afryki okrę, która w Angoli i Mozambiku była podstawowym warzywem. Oni też dostarczyli na dwór sułtana ostrą paprykę odkrytą wcześniej w Meksyku i Brazylii. Zaś azjatyckie targowiska pełne były przypraw poszukiwanych przez Europejczyków. W "Podróżniku" wędrówka po Kuala Lumpur, jego zabytkach, placach, dzielnicy chińskiej, straganach, bazarach i hinduistycznych świątyniach. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 06:20 CZY WIESZ, ŻE? - /295/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 06:55 CZY WIESZ, ŻE? - /296/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:30 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 4 - (ODC. 6) - RANNE PTASZKI Reportaż, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W czwartej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 08:00 PODRÓŻNIK - TENANGO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Na południe od miasta Meksyk znajduje się niewielka miejscowość Tenango. Niemal w każdą niedzielę, a także z okazji świąt, zjeżdżają się tu okoliczni mieszkańcy oraz przyjezdni ze stolicy i wielu turystów. Wszystkich przyciąga do miasta cudowny obraz Matki Boskiej, który znajduje się w pobliskim kościele i jest adorowany od wielu lat. Dla Meksykanów to wielka okazja do ukazania swojej żarliwości. Obrazem opiekują się polscy księża, którzy właśnie w Tenango założyli parafię. W "Podróżniku" pokażemy jedną z wielkich uroczystości, na którą przybywają tysiące wiernych. Przyjrzymy się Polakom tam mieszkającym oraz porozmawiamy z księdzem, który wcześniej poprowadzi procesję z obrazem Matki Boskiej. A po procesji czas na wielką fiestę, która w Meksyku ma swój niepowtarzalny klimat i urodę. Na straganach można podziwiać przeróżne wyroby rękodzieła, lokalne pamiątki i odpustowe gadżety, a dla prawdziwych miłośników Meksyku będzie to okazja do spróbowania lokalnych potraw, sprawdzenia swoich umiejętności w wyrabianiu ciasta na tortillę. Poznamy też sposoby przyrządzania świńskiej skóry, która uchodzi tam za wielki przysmak. Ponadto, jak zwykle w programie, porady o sposobach podróżowania po Meksyku, przyjrzymy się lokalnej gastronomii i rękodziełu. Będziemy jeździć starą meksykańską taksówką. Odwiedzimy sklepy, dawne misje katolickie i klasztory. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 08:25 ASTRONARIUM - (40) - "PROJEKT CTA" Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Obserwatorium nowego rodzaju, ogromna sieć teleskopów obserwująca Wszechświat w promieniach niosących największe energie. Właśnie tak ma wyglądać CTA - sieć teleskopów Czerenkova - największych astronomicznych projektów na świecie. Jego częścią jest także Polska. W tym programie sprawdzimy, co takiego ma nam pokazać obserwatorium CTA. 09:00 SUPERNATURA - /5/ (SUPERNATURA) 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Frederic Planchenault Zdjęcia: Jean L’Appartien, Antoine Delemarre, Claire Djian Świat stale się rozwija, a liczba surowców na naszej planecie jest ograniczona. Jak udoskonalić środki transportu, aby były przyjazne dla środowiska i generowały mniej zanieczyszczeń? Co robić, aby budowane maszyny, obiekty i roboty były niezawodne i bardziej wydajne? Gatunki zwierząt, roślin i mikroorganizmów wypracowały szereg mechanizmów pozwalających im na efektywne przemieszczanie się oraz przyspieszanie bez zbędnych wydatków energetycznych. Ich ruchy w przyrodzie są precyzyjne i niezwykle skuteczne. W tym odcinku eksperci wyjaśnią, jak poprzez naśladowanie zjawisk w przyrodzie można usprawnić transport lądowy, wodny i powietrzny. 10:00 WIELKIE WYNALAZKI - /27/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 10:55 PODRÓŻNIK - KOLORY MALEZJI - KUALA LUMPUR Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Malezja była bramą do skarbów Azji najpierw dla sułtanów Kalkuty, a potem Portugalczyków, Holendrów i Anglików. Obecnie uchodzi za jeden z najbardziej atrakcyjnych krajów na świecie. Inwestorów przyciąga kwitnąca gospodarka i korzystne warunki do jej rozwoju, niskie podatki i tolerancja dla przyjezdnych. Turystów wabią egzotyczne miasta, zabytki, kolorowy świat przygody i urokliwych wakacji. Symbolem tej mieszanki tradycji i nowoczesności jest stolica Malezji - Kuala Lumpur, metropolia zbudowana z majestatem i rozmachem. Stolica uderza futurystycznym stylem, osiągnięciami techniki i nowoczesną infrastrukturą. Mimo to zachowała swój staroświecki urok, którego przejawem są majestatyczne budynki z epoki kolonialnej. Nazwa miasta oznacza muliste zlewisko rzeki. Tutaj założyło swoją osadę 87 chińskich poszukiwaczy, którzy wybrali się do dżungli w poszukiwaniu bogatych złóż metali. Siedemnastu z nich umarło z powodu malarii, ale żadne choroby nie mogły już powstrzymać śmiałków, którzy ruszyli ich śladem. Kuala Lumpur szybko się rozrosło, dzisiaj mieszka tu dwa i pół miliona ludzi. Rzekę uregulowano, śladu po mule już nie ma. Nie ma też komarów ani malarii. Przez wieki Malezja była kluczem do zdobywania bogactw korzennych wysp - goździków, cynamonu, pieprzu, kardamonu. W średniowiecznej Europie były one stosowane nie tylko jako przyprawy, ale przede wszystkim jako konserwanty i lekarstwa. Właśnie z ich powodu spotykali się w Malezji ludzie różnych kultur, wyznań i religii. Wszystkie kolory i smaki Malezji najlepiej widać na talerzu. Kuchnia malezyjska to kwintesencja azjatyckich smaków, egzotycznych przypraw i europejskich wpływów. Modę na ślimaki wprowadzili tam w XVII wieku Holendrzy. Portugalczycy przywieźli z Afryki okrę, która w Angoli i Mozambiku była podstawowym warzywem. Oni też dostarczyli na dwór sułtana ostrą paprykę odkrytą wcześniej w Meksyku i Brazylii. Zaś azjatyckie targowiska pełne były przypraw poszukiwanych przez Europejczyków. W "Podróżniku" wędrówka po Kuala Lumpur, jego zabytkach, placach, dzielnicy chińskiej, straganach, bazarach i hinduistycznych świątyniach. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 11:20 CZY WIESZ, ŻE? - /297/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 11:55 CZY WIESZ, ŻE? - /298/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:30 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 4 - (ODC. 6) - RANNE PTASZKI Reportaż, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W czwartej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 13:10 PODRÓŻNIK - TENANGO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Na południe od miasta Meksyk znajduje się niewielka miejscowość Tenango. Niemal w każdą niedzielę, a także z okazji świąt, zjeżdżają się tu okoliczni mieszkańcy oraz przyjezdni ze stolicy i wielu turystów. Wszystkich przyciąga do miasta cudowny obraz Matki Boskiej, który znajduje się w pobliskim kościele i jest adorowany od wielu lat. Dla Meksykanów to wielka okazja do ukazania swojej żarliwości. Obrazem opiekują się polscy księża, którzy właśnie w Tenango założyli parafię. W "Podróżniku" pokażemy jedną z wielkich uroczystości, na którą przybywają tysiące wiernych. Przyjrzymy się Polakom tam mieszkającym oraz porozmawiamy z księdzem, który wcześniej poprowadzi procesję z obrazem Matki Boskiej. A po procesji czas na wielką fiestę, która w Meksyku ma swój niepowtarzalny klimat i urodę. Na straganach można podziwiać przeróżne wyroby rękodzieła, lokalne pamiątki i odpustowe gadżety, a dla prawdziwych miłośników Meksyku będzie to okazja do spróbowania lokalnych potraw, sprawdzenia swoich umiejętności w wyrabianiu ciasta na tortillę. Poznamy też sposoby przyrządzania świńskiej skóry, która uchodzi tam za wielki przysmak. Ponadto, jak zwykle w programie, porady o sposobach podróżowania po Meksyku, przyjrzymy się lokalnej gastronomii i rękodziełu. Będziemy jeździć starą meksykańską taksówką. Odwiedzimy sklepy, dawne misje katolickie i klasztory. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 13:40 SUPERNATURA - /5/ (SUPERNATURA) 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Frederic Planchenault Zdjęcia: Jean L’Appartien, Antoine Delemarre, Claire Djian Świat stale się rozwija, a liczba surowców na naszej planecie jest ograniczona. Jak udoskonalić środki transportu, aby były przyjazne dla środowiska i generowały mniej zanieczyszczeń? Co robić, aby budowane maszyny, obiekty i roboty były niezawodne i bardziej wydajne? Gatunki zwierząt, roślin i mikroorganizmów wypracowały szereg mechanizmów pozwalających im na efektywne przemieszczanie się oraz przyspieszanie bez zbędnych wydatków energetycznych. Ich ruchy w przyrodzie są precyzyjne i niezwykle skuteczne. W tym odcinku eksperci wyjaśnią, jak poprzez naśladowanie zjawisk w przyrodzie można usprawnić transport lądowy, wodny i powietrzny. 14:40 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /8/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Wynalezienie statku pozwoliło ludziom na eksplorację, ekspansję i handel. Statki usunęły granicę między lądem a morzem, połączyły cywilizacje między oceanami i stworzyły rdzeń światowego handlu. Starożytni inżynierowie wciąż doskonalili swoje statki, aby można było nimi dotrzeć coraz dalej, coraz szybciej i znosić coraz dłuższe podróże. Jakie innowacje dawnych inżynierów doprowadziły do powstania zaawansowanych technologicznie statków, które budujemy dziś? Pierwsze wskazówki pochodzą sprzed 8000 lat. Ósmy odcinek z 10 - odcinkowej serii dokumentalnej "Sekrety starożytnych inżynierów" ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 15:35 PODRÓŻNIK - ANTIGUA Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Należy do najciekawszych i najbardziej znanych miejsc na świecie. To od wielu lat wakacyjne spełnienie marzeń dla podróżników, bardziej wymagających globtroterów, a także dla zwykłych turystów. Do Gwatemali, niewielkiego państwa położonego na południe od Meksyku, można dotrzeć przez półwysep Jukatan albo samolotem bezpośrednio z miasta Meksyk. Stolicą Gwatemali jest miasto o tej samej nazwie. Tuż obok leży Antigua, stara hiszpańska osada, niegdyś stolica Gwatemali, pełna kolonialnej architektury, uroczych hacjend, zakamarków i klimatów minionego czasu. Dawna stolica zachowała charakter eleganckiego, kolonialnego miasta. Nie ma tu wielkomiejskiego zgiełku. Są za to Indianie, którzy na tutejszym targu sprzedają swoje wyroby. Antigua to miasto artystów, muzyków, aktorów. Miasto zaprojektował włoski architekt, Juan Batista Antonelli. O niszczącej sile wulkanów przypominają ruiny dawnych budowli. O nieustępliwości i przywiązaniu mieszkańców świadczą tętniące życiem ulice. W dalszym ciągu zdarzają się tutaj trzęsienia ziemi. Naruszają fundamenty starych gmachów. Mimo to najcenniejsze zabytki są pieczołowicie zabezpieczane i odnawiane. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 16:00 CZY WIESZ, ŻE? - /299/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 16:30 CZY WIESZ, ŻE? - /300/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:10 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 4 - (ODC. 7) - NA WODZIE Reportaż, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W czwartej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 17:40 SUPERNOVA Film krótkometrażowy, 30 min, Polska, 2015 Reżyseria: Andrzej Cichocki Scenariusz: Andrzej Cichocki Muzyka: Paweł Górniak, Marek Żebrowski Krótkometrażowy film fabularny opowiadający o tajemnicach ludzkiego życia, które są tak samo niezgłębione jak przestrzeń kosmosu. 18:15 WIELKIE WYNALAZKI - /28/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 19:10 PODRÓŻNIK - CHICHICASTENANGO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Chichicastenango to najbardziej legendarne miejsce w Ameryce Środkowej. Położone trzy godziny drogi od stolicy Gwatemali, znane było już ponad 500 lat temu. To dawne targowisko Majów, bo właśnie tam, w centrum Gwatemali, nad jeziorem Atitlan była ich kolebka. Tam zrodziły się zręby ich społeczności i rozwijały się ich polityczne aspiracje. Setki lat temu w Chichicastenango znajdowało się centrum magii i wierzeń. Szamani mieli swoje stanowiska, do niech pielgrzymowały tłumy z górzystych regionów dzisiejszego Hondurasu, Kostaryki i Gwatemali. Obok stanowisk szamanów stały stragany z produktami rolnymi, wyrobami garncarskimi, rękodziełem, ziołami i ówczesnymi medykamentami. Jeden z kronikarzy hiszpańskich, przemierzający wraz z armią Corteza półwysep Jukatan, opisywał ze zdumieniem bazary i targowiska indiańskie, które swoim bogactwem i różnorodnością przewyższały te znane im z Europy czy krajów arabskich. Chichicastenango słynęło na cały region. Po latach zauroczeni podróżnicy powiadali, że spod zaklęć i niezliczonych dymów z ognisk wokół głównego placu wyłaniał się prawdziwy obraz minionego świata. Nieobecnego już tam, gdzie ścieżki cywilizacji europejskiej skrzyżowały się z traktami kultury prekolumbijskiej. Do Chichicastenango prowadzi nas kolejna wyprawa "Podróżnika". Odwiedzimy Gwatemalę w niedzielę, kiedy ściągają tam tłumy Indian, by zrobić sprawunki, złożyć wizytę u szamana albo coś sprzedać: kukurydzę, melony, paprykę albo wyroby skórzane, rękodzieło itp. W programie porady, jak dostać się do Gwatemali, jak dotrzeć do słynnego targowiska, wreszcie jak uniknąć niebezpieczeństw w podróży po tym niezbyt jeszcze rozwiniętym turystycznie kraju. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 19:35 ASTRONARIUM - (41) - "KWAZARY" Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Kosmiczne relikty z początków Wszechświata. Najdalsze obiekty, jakie udało nam się odnaleźć w kosmosie. Przekonaj się, jak wyglądają kwazary i czego możemy się dzięki nim dowiedzieć. 20:00 NANOŚWIAT: NIEWIDZIALNA POTĘGA PRZYRODY (NANOWORLD. THE KEY TO OUR SURVIVAL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Natura jest niewyczerpanym źródłem wiedzy. Po 3 miliardach lat ewolucji stworzyła niesamowite mechanizmy, nawet na poziomie mikroskopijnym, które pozwalają otaczającym nas roślinom i zwierzętom chronić się, rosnąć, poruszać się lub stawić czoła atakom żywiołów. Ten nanoświat pobudza naszą wyobraźnię swoim pięknem i inteligencją. Naukowcom w końcu udało się rozwikłać jego tajemnice dzięki fotonice. Wybierzemy się w bezprecedensową podróż w ten inny wymiar, w którym znajdują się rozwiązania inspirowane naturą, aby sprostać zagrażającym nam wyzwaniom ekologicznym i klimatycznym. 21:00 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /9/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Zanim wynaleziono narzędzia metalowe czy koło, inżynierowie z epoki kamienia stworzyli niezwykłe konstrukcje zwane megalitami. Ich przeznaczenie jak też metoda budowy od zawsze owiane były tajemnicą. Jednak stopniowo nauka odkrywa sekrety tych starożytnych cudów. Od podziemnych grobowców po ogromne stojące kamienie Stonehenge i spektakularne pomniki Orkadów. Nasi neolityczni przodkowie transportowali ogromne kamienie setki mil, używając jedynie siły mięśni i najprostszych narzędzi. Stonehenge uznawane jest za szczytowe osiągnięcie inżynierii prehistorycznej. Dziewiąty odcinek 10-odcinkowej serii dokumentalnej "Sekrety starożytnych inżynierów" ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 22:05 PODRÓŻNIK - ANTIGUA Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Należy do najciekawszych i najbardziej znanych miejsc na świecie. To od wielu lat wakacyjne spełnienie marzeń dla podróżników, bardziej wymagających globtroterów, a także dla zwykłych turystów. Do Gwatemali, niewielkiego państwa położonego na południe od Meksyku, można dotrzeć przez półwysep Jukatan albo samolotem bezpośrednio z miasta Meksyk. Stolicą Gwatemali jest miasto o tej samej nazwie. Tuż obok leży Antigua, stara hiszpańska osada, niegdyś stolica Gwatemali, pełna kolonialnej architektury, uroczych hacjend, zakamarków i klimatów minionego czasu. Dawna stolica zachowała charakter eleganckiego, kolonialnego miasta. Nie ma tu wielkomiejskiego zgiełku. Są za to Indianie, którzy na tutejszym targu sprzedają swoje wyroby. Antigua to miasto artystów, muzyków, aktorów. Miasto zaprojektował włoski architekt, Juan Batista Antonelli. O niszczącej sile wulkanów przypominają ruiny dawnych budowli. O nieustępliwości i przywiązaniu mieszkańców świadczą tętniące życiem ulice. W dalszym ciągu zdarzają się tutaj trzęsienia ziemi. Naruszają fundamenty starych gmachów. Mimo to najcenniejsze zabytki są pieczołowicie zabezpieczane i odnawiane. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 22:30 CZY WIESZ, ŻE? - /301/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 23:00 CZY WIESZ, ŻE? - /302/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 23:40 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 4 - (ODC. 7) - NA WODZIE Reportaż, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W czwartej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 00:20 PODRÓŻNIK - CHICHICASTENANGO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Chichicastenango to najbardziej legendarne miejsce w Ameryce Środkowej. Położone trzy godziny drogi od stolicy Gwatemali, znane było już ponad 500 lat temu. To dawne targowisko Majów, bo właśnie tam, w centrum Gwatemali, nad jeziorem Atitlan była ich kolebka. Tam zrodziły się zręby ich społeczności i rozwijały się ich polityczne aspiracje. Setki lat temu w Chichicastenango znajdowało się centrum magii i wierzeń. Szamani mieli swoje stanowiska, do niech pielgrzymowały tłumy z górzystych regionów dzisiejszego Hondurasu, Kostaryki i Gwatemali. Obok stanowisk szamanów stały stragany z produktami rolnymi, wyrobami garncarskimi, rękodziełem, ziołami i ówczesnymi medykamentami. Jeden z kronikarzy hiszpańskich, przemierzający wraz z armią Corteza półwysep Jukatan, opisywał ze zdumieniem bazary i targowiska indiańskie, które swoim bogactwem i różnorodnością przewyższały te znane im z Europy czy krajów arabskich. Chichicastenango słynęło na cały region. Po latach zauroczeni podróżnicy powiadali, że spod zaklęć i niezliczonych dymów z ognisk wokół głównego placu wyłaniał się prawdziwy obraz minionego świata. Nieobecnego już tam, gdzie ścieżki cywilizacji europejskiej skrzyżowały się z traktami kultury prekolumbijskiej. Do Chichicastenango prowadzi nas kolejna wyprawa "Podróżnika". Odwiedzimy Gwatemalę w niedzielę, kiedy ściągają tam tłumy Indian, by zrobić sprawunki, złożyć wizytę u szamana albo coś sprzedać: kukurydzę, melony, paprykę albo wyroby skórzane, rękodzieło itp. W programie porady, jak dostać się do Gwatemali, jak dotrzeć do słynnego targowiska, wreszcie jak uniknąć niebezpieczeństw w podróży po tym niezbyt jeszcze rozwiniętym turystycznie kraju. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 00:55 ASTRONARIUM - (41) - "KWAZARY" Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Kosmiczne relikty z początków Wszechświata. Najdalsze obiekty, jakie udało nam się odnaleźć w kosmosie. Przekonaj się, jak wyglądają kwazary i czego możemy się dzięki nim dowiedzieć. 01:35 NANOŚWIAT: NIEWIDZIALNA POTĘGA PRZYRODY (NANOWORLD. THE KEY TO OUR SURVIVAL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Natura jest niewyczerpanym źródłem wiedzy. Po 3 miliardach lat ewolucji stworzyła niesamowite mechanizmy, nawet na poziomie mikroskopijnym, które pozwalają otaczającym nas roślinom i zwierzętom chronić się, rosnąć, poruszać się lub stawić czoła atakom żywiołów. Ten nanoświat pobudza naszą wyobraźnię swoim pięknem i inteligencją. Naukowcom w końcu udało się rozwikłać jego tajemnice dzięki fotonice. Wybierzemy się w bezprecedensową podróż w ten inny wymiar, w którym znajdują się rozwiązania inspirowane naturą, aby sprostać zagrażającym nam wyzwaniom ekologicznym i klimatycznym.