TVP Nauka Piątek, 23.02.2024 05:55 PODRÓŻNIK - ANTIGUA Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Należy do najciekawszych i najbardziej znanych miejsc na świecie. To od wielu lat wakacyjne spełnienie marzeń dla podróżników, bardziej wymagających globtroterów, a także dla zwykłych turystów. Do Gwatemali, niewielkiego państwa położonego na południe od Meksyku, można dotrzeć przez półwysep Jukatan albo samolotem bezpośrednio z miasta Meksyk. Stolicą Gwatemali jest miasto o tej samej nazwie. Tuż obok leży Antigua, stara hiszpańska osada, niegdyś stolica Gwatemali, pełna kolonialnej architektury, uroczych hacjend, zakamarków i klimatów minionego czasu. Dawna stolica zachowała charakter eleganckiego, kolonialnego miasta. Nie ma tu wielkomiejskiego zgiełku. Są za to Indianie, którzy na tutejszym targu sprzedają swoje wyroby. Antigua to miasto artystów, muzyków, aktorów. Miasto zaprojektował włoski architekt, Juan Batista Antonelli. O niszczącej sile wulkanów przypominają ruiny dawnych budowli. O nieustępliwości i przywiązaniu mieszkańców świadczą tętniące życiem ulice. W dalszym ciągu zdarzają się tutaj trzęsienia ziemi. Naruszają fundamenty starych gmachów. Mimo to najcenniejsze zabytki są pieczołowicie zabezpieczane i odnawiane. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 06:20 CZY WIESZ, ŻE? - /303/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:00 CZY WIESZ, ŻE? - /304/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:30 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 4 - (ODC. 7) - NA WODZIE Reportaż, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W czwartej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 08:00 PODRÓŻNIK - CHICHICASTENANGO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Chichicastenango to najbardziej legendarne miejsce w Ameryce Środkowej. Położone trzy godziny drogi od stolicy Gwatemali, znane było już ponad 500 lat temu. To dawne targowisko Majów, bo właśnie tam, w centrum Gwatemali, nad jeziorem Atitlan była ich kolebka. Tam zrodziły się zręby ich społeczności i rozwijały się ich polityczne aspiracje. Setki lat temu w Chichicastenango znajdowało się centrum magii i wierzeń. Szamani mieli swoje stanowiska, do niech pielgrzymowały tłumy z górzystych regionów dzisiejszego Hondurasu, Kostaryki i Gwatemali. Obok stanowisk szamanów stały stragany z produktami rolnymi, wyrobami garncarskimi, rękodziełem, ziołami i ówczesnymi medykamentami. Jeden z kronikarzy hiszpańskich, przemierzający wraz z armią Corteza półwysep Jukatan, opisywał ze zdumieniem bazary i targowiska indiańskie, które swoim bogactwem i różnorodnością przewyższały te znane im z Europy czy krajów arabskich. Chichicastenango słynęło na cały region. Po latach zauroczeni podróżnicy powiadali, że spod zaklęć i niezliczonych dymów z ognisk wokół głównego placu wyłaniał się prawdziwy obraz minionego świata. Nieobecnego już tam, gdzie ścieżki cywilizacji europejskiej skrzyżowały się z traktami kultury prekolumbijskiej. Do Chichicastenango prowadzi nas kolejna wyprawa "Podróżnika". Odwiedzimy Gwatemalę w niedzielę, kiedy ściągają tam tłumy Indian, by zrobić sprawunki, złożyć wizytę u szamana albo coś sprzedać: kukurydzę, melony, paprykę albo wyroby skórzane, rękodzieło itp. W programie porady, jak dostać się do Gwatemali, jak dotrzeć do słynnego targowiska, wreszcie jak uniknąć niebezpieczeństw w podróży po tym niezbyt jeszcze rozwiniętym turystycznie kraju. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 08:25 ASTRONARIUM - (41) - "KWAZARY" Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Kosmiczne relikty z początków Wszechświata. Najdalsze obiekty, jakie udało nam się odnaleźć w kosmosie. Przekonaj się, jak wyglądają kwazary i czego możemy się dzięki nim dowiedzieć. 09:00 NANOŚWIAT: NIEWIDZIALNA POTĘGA PRZYRODY (NANOWORLD. THE KEY TO OUR SURVIVAL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Natura jest niewyczerpanym źródłem wiedzy. Po 3 miliardach lat ewolucji stworzyła niesamowite mechanizmy, nawet na poziomie mikroskopijnym, które pozwalają otaczającym nas roślinom i zwierzętom chronić się, rosnąć, poruszać się lub stawić czoła atakom żywiołów. Ten nanoświat pobudza naszą wyobraźnię swoim pięknem i inteligencją. Naukowcom w końcu udało się rozwikłać jego tajemnice dzięki fotonice. Wybierzemy się w bezprecedensową podróż w ten inny wymiar, w którym znajdują się rozwiązania inspirowane naturą, aby sprostać zagrażającym nam wyzwaniom ekologicznym i klimatycznym. 09:55 WIELKIE WYNALAZKI - /28/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 10:55 PODRÓŻNIK - ANTIGUA Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Należy do najciekawszych i najbardziej znanych miejsc na świecie. To od wielu lat wakacyjne spełnienie marzeń dla podróżników, bardziej wymagających globtroterów, a także dla zwykłych turystów. Do Gwatemali, niewielkiego państwa położonego na południe od Meksyku, można dotrzeć przez półwysep Jukatan albo samolotem bezpośrednio z miasta Meksyk. Stolicą Gwatemali jest miasto o tej samej nazwie. Tuż obok leży Antigua, stara hiszpańska osada, niegdyś stolica Gwatemali, pełna kolonialnej architektury, uroczych hacjend, zakamarków i klimatów minionego czasu. Dawna stolica zachowała charakter eleganckiego, kolonialnego miasta. Nie ma tu wielkomiejskiego zgiełku. Są za to Indianie, którzy na tutejszym targu sprzedają swoje wyroby. Antigua to miasto artystów, muzyków, aktorów. Miasto zaprojektował włoski architekt, Juan Batista Antonelli. O niszczącej sile wulkanów przypominają ruiny dawnych budowli. O nieustępliwości i przywiązaniu mieszkańców świadczą tętniące życiem ulice. W dalszym ciągu zdarzają się tutaj trzęsienia ziemi. Naruszają fundamenty starych gmachów. Mimo to najcenniejsze zabytki są pieczołowicie zabezpieczane i odnawiane. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 11:15 CZY WIESZ, ŻE? - /305/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 11:55 CZY WIESZ, ŻE? - /306/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:30 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 4 - (ODC. 7) - NA WODZIE Reportaż, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W czwartej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 13:05 PODRÓŻNIK - CHICHICASTENANGO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Chichicastenango to najbardziej legendarne miejsce w Ameryce Środkowej. Położone trzy godziny drogi od stolicy Gwatemali, znane było już ponad 500 lat temu. To dawne targowisko Majów, bo właśnie tam, w centrum Gwatemali, nad jeziorem Atitlan była ich kolebka. Tam zrodziły się zręby ich społeczności i rozwijały się ich polityczne aspiracje. Setki lat temu w Chichicastenango znajdowało się centrum magii i wierzeń. Szamani mieli swoje stanowiska, do niech pielgrzymowały tłumy z górzystych regionów dzisiejszego Hondurasu, Kostaryki i Gwatemali. Obok stanowisk szamanów stały stragany z produktami rolnymi, wyrobami garncarskimi, rękodziełem, ziołami i ówczesnymi medykamentami. Jeden z kronikarzy hiszpańskich, przemierzający wraz z armią Corteza półwysep Jukatan, opisywał ze zdumieniem bazary i targowiska indiańskie, które swoim bogactwem i różnorodnością przewyższały te znane im z Europy czy krajów arabskich. Chichicastenango słynęło na cały region. Po latach zauroczeni podróżnicy powiadali, że spod zaklęć i niezliczonych dymów z ognisk wokół głównego placu wyłaniał się prawdziwy obraz minionego świata. Nieobecnego już tam, gdzie ścieżki cywilizacji europejskiej skrzyżowały się z traktami kultury prekolumbijskiej. Do Chichicastenango prowadzi nas kolejna wyprawa "Podróżnika". Odwiedzimy Gwatemalę w niedzielę, kiedy ściągają tam tłumy Indian, by zrobić sprawunki, złożyć wizytę u szamana albo coś sprzedać: kukurydzę, melony, paprykę albo wyroby skórzane, rękodzieło itp. W programie porady, jak dostać się do Gwatemali, jak dotrzeć do słynnego targowiska, wreszcie jak uniknąć niebezpieczeństw w podróży po tym niezbyt jeszcze rozwiniętym turystycznie kraju. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 14:10 NANOŚWIAT: NIEWIDZIALNA POTĘGA PRZYRODY (NANOWORLD. THE KEY TO OUR SURVIVAL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Natura jest niewyczerpanym źródłem wiedzy. Po 3 miliardach lat ewolucji stworzyła niesamowite mechanizmy, nawet na poziomie mikroskopijnym, które pozwalają otaczającym nas roślinom i zwierzętom chronić się, rosnąć, poruszać się lub stawić czoła atakom żywiołów. Ten nanoświat pobudza naszą wyobraźnię swoim pięknem i inteligencją. Naukowcom w końcu udało się rozwikłać jego tajemnice dzięki fotonice. Wybierzemy się w bezprecedensową podróż w ten inny wymiar, w którym znajdują się rozwiązania inspirowane naturą, aby sprostać zagrażającym nam wyzwaniom ekologicznym i klimatycznym. 15:05 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /9/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Zanim wynaleziono narzędzia metalowe czy koło, inżynierowie z epoki kamienia stworzyli niezwykłe konstrukcje zwane megalitami. Ich przeznaczenie jak też metoda budowy od zawsze owiane były tajemnicą. Jednak stopniowo nauka odkrywa sekrety tych starożytnych cudów. Od podziemnych grobowców po ogromne stojące kamienie Stonehenge i spektakularne pomniki Orkadów. Nasi neolityczni przodkowie transportowali ogromne kamienie setki mil, używając jedynie siły mięśni i najprostszych narzędzi. Stonehenge uznawane jest za szczytowe osiągnięcie inżynierii prehistorycznej. Dziewiąty odcinek 10-odcinkowej serii dokumentalnej "Sekrety starożytnych inżynierów" ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 16:05 PODRÓŻNIK - BELIZE SAN IGNACIO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz San Ignacio to niewielkie miasteczko na pograniczu Gwatemali, skąd biegnie trasa z Flores i Tikal na wybrzeże Morza Karaibskiego. Podróżnicy i globtroterzy znają ten trakt, bowiem jest to najszybsza droga do położonych w dżungli ruin miast Majów. Zwłaszcza tych słynnych - Tikal i sfilmowanego przez Mela Gibsona w "Apocalypto" El Mirador. San Ignacio to także baza dla tych, którzy wolą zwiedzać dżunglę środkowoamerykańską czynnie. Płynąc kajakiem lub wędrując leśnymi duktami. W San Ignacio można zaopatrzyć się we wszystkie przedmioty potrzebne na taką wyprawę, a także przenocować, zjeść coś dobrego, by później wędrować dalej. To po prostu rodzaj schroniska, gdzie podróżnicy zatrzymują się na chwilkę, uzupełniają zapasy i ruszają dalej. W "Podróżniku" pokażemy to miejsce, uwzględniając także wszystkie jego atrakcje, sklepy, restauracje, bazy noclegowe, ale także okoliczny las deszczowy z niesamowitą roślinnością i jego mieszkańcami - iguanami czy termitami. W programie, który prowadzi Anna Kwiatkowska, znajdzie się mnóstwo porad na temat tego, jak dotrzeć do Belize drogą lądową z Meksyku lub Gwatemali, jak ustrzec się niebezpieczeństw podczas takiej podróży, co ze sobą zabrać, gdzie spać, co jeść. Program dla tych, którzy uprawiają turystykę aktywną, połączoną ze zwiedzaniem i przygodami. 16:30 CZY WIESZ, ŻE? - /307/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:00 CZY WIESZ, ŻE? - /308/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:40 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 4 - (ODC. 8) - DRAPIEŻNICY Reportaż, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W czwartej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 18:10 WIELKIE WYNALAZKI - /29/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 19:10 PODRÓŻNIK - RIO DULCE Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Rio Dulce jeszcze do niedawna oznaczało bardzo niebezpieczny spływ rzeką przez bagniste tereny i zdradliwe jeziora w Ameryce Środkowej, aż do ujścia Morza Karaibskiego w miasteczku Livingstone. Kiedyś przed laty była tam kolonia niewolników. Po ogłoszeniu abolicji z wielu karaibskich wysp przybywali tu różni ludzie, zbiegli z plantacji, przeważnie czarnoskórzy niewolnicy z wybrzeża Afryki, Angoli i Gwinei. Osadę nazwali Livingstone i tak przetrwała do naszych czasów. Nie można tam dotrzeć samochodem, a jedynie łodzią płynąc właśnie po Rio Dulce. Kiedyś rzeka stanowiła naturalną ochronę tych terenów przed napastnikami, również w czasach wojny domowej w Gwatemali tereny te były świetną bazą dla partyzantów i rebeliantów. Teraz Rio Dulce to wakacyjna oaza: pełno tam jachtów, żaglówek, turystów z plecakami, na rzece działają liczne pływające restauracje, sklepiki i przystanie. W programie podróż po Rio Dulce aż do Livingstone, legendarnego miasta niewolników, a także przechadzka uliczkami tej zapomnianej i zakurzonej osady. Widzowie znajdą także informacje praktyczne i liczne porady na temat poruszania się po Gwatemali i Rio Dulce. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 19:30 ASTRONARIUM - (42) - "EKSTREMALNIE WIELKI TELESKOP" Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Gigantyczna konstrukcja, która ma przesunąć granice naszego poznania Wszechświata. Wielki teleskop europejski, którego budowa rozpoczęła się na Pustyni Atakama - co takiego ma nam pokazać i jaką rolę w jego powstaniu odegra Polska? W tym programie przyjrzymy się bliżej tej gigantycznej konstrukcji. 20:00 SEKRETY CHAOSU (SECRET LIFE OF CHAOS) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2007 Teoria chaosu ma złą sławę. Przywołuje obrazy nieprzewidywalnej pogody, krachów gospodarczych i błędów w nauce. Istnieje jednak fascynująca i ukryta strona chaosu, którą naukowcy dopiero teraz zaczynają rozumieć. Okazuje się, że teoria chaosu odpowiada na pytanie, które ludzkość zadawała od tysiącleci: jak się tu dostaliśmy? Profesor Jim Al - Khalili ujawnia naukę stojącą za pięknem i strukturą świata natury i odkrywa, że jest on nieodłączną częścią praw fizyki. Co zaskakujące, okazuje się, że matematyka chaosu może wyjaśnić, jak i dlaczego wszechświat tworzy wyjątkowy porządek i wzór. Świat przyrody jest pełen inspirujących przykładów tego, jak natura przekształca prostotę w złożoność. Od drzew, przez chmury, po ludzi. 21:10 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /10/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Burdż Chalifa w Zjednoczonych Emiratach Arabskich doskonale symbolizuje dynamikę rozwoju i wpływu Bliskiego Wschodu na świat. Na wygląd tej i wielu innych budowli na całym świecie miała wpływ tradycja islamska, zarówno obecna, jak i przeszła. Korzenie zastosowanej tu inżynierii sięgają wielkiego okresu rozwoju ludzkości: Złotego Wieku Islamu. Od VIII wieku zauważana jest fundamentalna zmiana w sposobie myślenia ludzi o nauce i inżynierii. Pozwoliła ona powstać jednej z najsłynniejszych budowli na naszej planecie, Taj Mahal. Ostatni z 10-odcinkowej serii dokumentalnej "Sekrety starożytnych inżynierów" ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 22:15 PODRÓŻNIK - BELIZE SAN IGNACIO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz San Ignacio to niewielkie miasteczko na pograniczu Gwatemali, skąd biegnie trasa z Flores i Tikal na wybrzeże Morza Karaibskiego. Podróżnicy i globtroterzy znają ten trakt, bowiem jest to najszybsza droga do położonych w dżungli ruin miast Majów. Zwłaszcza tych słynnych - Tikal i sfilmowanego przez Mela Gibsona w "Apocalypto" El Mirador. San Ignacio to także baza dla tych, którzy wolą zwiedzać dżunglę środkowoamerykańską czynnie. Płynąc kajakiem lub wędrując leśnymi duktami. W San Ignacio można zaopatrzyć się we wszystkie przedmioty potrzebne na taką wyprawę, a także przenocować, zjeść coś dobrego, by później wędrować dalej. To po prostu rodzaj schroniska, gdzie podróżnicy zatrzymują się na chwilkę, uzupełniają zapasy i ruszają dalej. W "Podróżniku" pokażemy to miejsce, uwzględniając także wszystkie jego atrakcje, sklepy, restauracje, bazy noclegowe, ale także okoliczny las deszczowy z niesamowitą roślinnością i jego mieszkańcami - iguanami czy termitami. W programie, który prowadzi Anna Kwiatkowska, znajdzie się mnóstwo porad na temat tego, jak dotrzeć do Belize drogą lądową z Meksyku lub Gwatemali, jak ustrzec się niebezpieczeństw podczas takiej podróży, co ze sobą zabrać, gdzie spać, co jeść. Program dla tych, którzy uprawiają turystykę aktywną, połączoną ze zwiedzaniem i przygodami. 22:40 CZY WIESZ, ŻE? - /309/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 23:10 CZY WIESZ, ŻE? - /310/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 23:50 PRYWATNE ŻYCIE ZWIERZĄT - SEZON 4 - (ODC. 8) - DRAPIEŻNICY Reportaż, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Andrzej Kruszewicz dzieli się z widzami swoimi spostrzeżeniami na temat ciekawych zachowań zwierząt. Robi to z dużym poczuciem humoru i przymrużeniem oka, wyłapując zabawne podobieństwa do naszych, ludzkich zachowań. W zwierzęcym świecie odnajdziemy znane nam, ludziom: więzi rodzinne, zabieganie o względy tej jedynej, oszustwo i manipulacje, miłość i czułość, troskę i altruizm, hierarchię społeczną i próby obalenia władzy, pracowitość i lenistwo. W czwartej serii cyklu odkrywamy kolejne tajemnice dzikiej natury i pokazujemy zjawiska budzące emocje, występujące w ludzkim i zwierzęcym świecie. Andrzej Kruszewicz jest przewodnikiem po świecie zwierząt. Podpatruje ich zachowania, interakcje między nimi i komentuje je. Obserwacje te prowadzi na zapleczu warszawskiego ogrodu zoologicznego, korzystając z pomocy opiekunów zwierząt, którzy mają z nimi bliski kontakt i dobre relacje. Miejscem obserwacji jest również dzika przyroda i widowiska przyrodnicze, takie jak: tokowiska cietrzewi czy batalionów, zalotne tańce żurawi, prezentacje męskiej sprawności podczas rykowiska jeleni czy bukowiska łosi, zabawy młodych zwierząt, relacje w stadzie żubrów czy dzików. Zaglądamy też w zakamarki: gęste krzaki, wysokie trawy, skraje oczek wodnych, gdzie podpatrujemy mniejsze życie, mało znane, a bardzo różnorodne i kolorowe. Punktem wyjścia jest wybrane zwierzę w zoo, z którym Andrzej lub opiekun mogą nawiązać bliższy kontakt i zaprezentować jego stany emocjonalne i ciekawe zachowania. Potem w odcinku wychodzimy w teren, gdzie przedstawiamy całą plejadę polskich gatunków, od owadów przez gady, płazy, ptaki i ssaki, tropiąc wśród nich zachowania będące naszym głównym tematem. 00:30 PODRÓŻNIK - RIO DULCE Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Rio Dulce jeszcze do niedawna oznaczało bardzo niebezpieczny spływ rzeką przez bagniste tereny i zdradliwe jeziora w Ameryce Środkowej, aż do ujścia Morza Karaibskiego w miasteczku Livingstone. Kiedyś przed laty była tam kolonia niewolników. Po ogłoszeniu abolicji z wielu karaibskich wysp przybywali tu różni ludzie, zbiegli z plantacji, przeważnie czarnoskórzy niewolnicy z wybrzeża Afryki, Angoli i Gwinei. Osadę nazwali Livingstone i tak przetrwała do naszych czasów. Nie można tam dotrzeć samochodem, a jedynie łodzią płynąc właśnie po Rio Dulce. Kiedyś rzeka stanowiła naturalną ochronę tych terenów przed napastnikami, również w czasach wojny domowej w Gwatemali tereny te były świetną bazą dla partyzantów i rebeliantów. Teraz Rio Dulce to wakacyjna oaza: pełno tam jachtów, żaglówek, turystów z plecakami, na rzece działają liczne pływające restauracje, sklepiki i przystanie. W programie podróż po Rio Dulce aż do Livingstone, legendarnego miasta niewolników, a także przechadzka uliczkami tej zapomnianej i zakurzonej osady. Widzowie znajdą także informacje praktyczne i liczne porady na temat poruszania się po Gwatemali i Rio Dulce. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 01:00 ASTRONARIUM - (42) - "EKSTREMALNIE WIELKI TELESKOP" Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Gigantyczna konstrukcja, która ma przesunąć granice naszego poznania Wszechświata. Wielki teleskop europejski, którego budowa rozpoczęła się na Pustyni Atakama - co takiego ma nam pokazać i jaką rolę w jego powstaniu odegra Polska? W tym programie przyjrzymy się bliżej tej gigantycznej konstrukcji. 01:40 SEKRETY CHAOSU (SECRET LIFE OF CHAOS) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2007 Teoria chaosu ma złą sławę. Przywołuje obrazy nieprzewidywalnej pogody, krachów gospodarczych i błędów w nauce. Istnieje jednak fascynująca i ukryta strona chaosu, którą naukowcy dopiero teraz zaczynają rozumieć. Okazuje się, że teoria chaosu odpowiada na pytanie, które ludzkość zadawała od tysiącleci: jak się tu dostaliśmy? Profesor Jim Al - Khalili ujawnia naukę stojącą za pięknem i strukturą świata natury i odkrywa, że jest on nieodłączną częścią praw fizyki. Co zaskakujące, okazuje się, że matematyka chaosu może wyjaśnić, jak i dlaczego wszechświat tworzy wyjątkowy porządek i wzór. Świat przyrody jest pełen inspirujących przykładów tego, jak natura przekształca prostotę w złożoność. Od drzew, przez chmury, po ludzi.