TVP Dokument Poniedziałek, 26.02.2024 05:15 POLSKIE PARKI NARODOWE - SŁOWIŃSKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca, pokazuje znane parki narodowe z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program odkrywający osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce. Tu spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 05:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /18/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Do lekarzy weterynarii trafiają najróżniejsi pacjenci, również mieszkańcy ogrodów zoologicznych czy schronisk. Zobaczymy, jak pracują nie tylko lekarze, ale też inni specjaliści w placówkach zajmujący się zwierzętami. Dzisiaj opowiemy o bocianach, które zderzają się z drutami sieci wysokiego napięcia oraz o lisku, który zderzył się z samochodem. Dzięki trosce przypadkowych świadków tych zdarzeń zwierzęta można było uratować. Odwiedziliśmy też klinikę weterynaryjną w Warszawie, gdzie podpatrywaliśmy dzień jak co dzień. 06:25 TAJEMNICE LUDZKIEGO CIAŁA. PRZETRWANIE (SECRETS OF THE HUMAN BODY. SURVIVE) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Martin Johnson Zdjęcia: Patric Acum Trzyczęściowy film dokumentalny BBC Worldwide o sekretach ludzkiego ciała. Przy pomocy pionierskiej grafiki i nowych odkryć naukowych poznamy lepiej wewnętrzną mechanikę ludzkiego ciała. Organizm ludzki należy do najbardziej wyrafinowanych na ziemi. Jest cudem naukowym, wciąż odkrywanym na nowo. Sposoby rozwoju, adaptacji i przetrwania naszego organizmu. Komunikacja mózgu z resztą ciała. Związek pragnienia tłustych potraw, a konieczność nagłego wzrostu. Regeneracja komórek. W filmie poznamy organizmy ludzi z całego świata. Cudowne dziecko w Phoenix demonstruje zdolność mózgu do nadawania priorytetu rozwojowi umysłowemu nad wzrostem fizycznym. Schładzanie w lodowatym jeziorze pokazuje, jak drżenie może uratować nam życie. Eksperymentalne tortury w londyńskim laboratorium unaocznią sposób, w jaki nasze ciało blokuje ból. Zobaczymy fascynujące i precyzyjnie dostrojone systemy, które utrzymują motorykę ciała, oraz wiele innych ciekawych, naukowych prezentacji. 07:25 WYDRY I ICH SEKRETY (SUPERCHARGED OTTERS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Mark Wheeler Film dokumentalny BBC, w którym poznamy wydry. Rzadko się je widuje. Wydry to mistrzowie lądu i wód. Charlie Hamilton James filmuje dziką przyrodę i kocha wydry. Te znakomite drapieżniki łączą dwa światy: suchy i mokry. Na świecie wiele z nich jest zagrożonych, ale umieją przetrwać. Za pomocą trzech osieroconych wyderek, przeprowadzonych eksperymentów i niesamowitych spotkań - odkrywa tajemnicę ich przetrwania i udowadnia, dlaczego wydry są tak niezwykłym gatunkiem. Te rzadkie i tajemnicze stworzenia są nerwowe i obawiają się ludzi. Jednak jest jedno miejsce, gdzie są śmielsze - to Floryda. Tu jest więcej wydr niż w jakimkolwiek miejscu na świecie. Wydry kanadyjskie pokonują ponad 40 km dziennie, a przepływają dystans 400 metrów bez zaczerpnięcia powietrza. Najciekawszy jest sposób, w jaki polują. Jest cecha, która łączy wszystkie wydry: mają podłużne, giętkie ciało, silny ogon i błony pławne. Mimo niezwykłych zdolności fizycznych na całym świecie ich liczba maleje. Ludzie polują na wydry dla sportu i futer. Wydry tracą źródła pożywienia na skutek pazerności człowieka, a ich środowisko jest zatruwane i niszczone. By dowieść, dlaczego wydry są tak wyjątkowe, prześledzimy losy trzech osieroconych samczyków. Dorastając będą zdobywać niezbędne umiejętności, potrzebne potem w życiu na wolności. 08:30 MEGARAKIETA NASA (SLS: NASA’S MEGA ROCKET) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Russell Eatough SLS NASA to najpotężniejsza rakieta, jaką kiedykolwiek zbudowano. Zdolna do wysyłania astronautów na Marsa i dalej. Pierwsza bezzałogowa misja wokół Księżyca w marcu 2022 r. będzie ogromnym krokiem naprzód w eksploracji kosmosu przez ludzi jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem. Budowa jest nękana trudnościami, opóźnieniami i przekroczeniami kosztów. Film zawiera wywiady z pionierami projektu, archiwalne i przykuwające uwagę sekwencje w plenerze. 09:30 NIESAMOWITE PODRÓŻE Z SIMONEM REEVEM - ODCINEK 1. (INCREDIBLE JOURNEYS WITH SIMON REEVE (1/4)) Cykl dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Gian Quaglieni Czteroodcinkowa seria BBC Studios. Simon Reeve przedstawia niektóre z najważniejszych wydarzeń ze swoich niesamowitych podróży po całym świecie. W ciągu ponad 15 - letniej kariery Simon odwiedził ponad sto krajów na sześciu różnych kontynentach, odkrywając niesamowite krajobrazy i poruszające i dramatyczne ludzkie historie. Teraz dogania niektóre z niezapomnianych postaci, które spotkał po drodze. Simon ujawnia kulisy wydarzeń i odkrywa niektóre z ogromnych zmian, których był świadkiem podróżując po całym świecie. 10:35 DZIECI AUTYSTYCZNE Reportaż, 15 min, Polska, 1983 Scenariusz: Michał Fajbusiewicz Zdjęcia: Stanisław Scieszko Na pierwszy rzut oka nie różnią się od swoich rówieśników, a jednak wiele ich od nich dzieli. Dzieci autystyczne nie mówią, nie jedzą, nie sygnalizują potrzeb fizjologicznych, bawią się zabawkami w sposób nieadekwatny, nie mają społecznego kontaktu z najbliższymi osobami. Reportaż Michała Fajbusiewicza z 1983 roku przedstawia pionierskie działania na rzecz dzieci autystycznych w Łodzi. W rozmowie z Magdaleną Grodzką, która wraz z doc. Hanną Olechnowicz zapoczątkowała w Polsce pracę z dziećmi ze spektrum autyzmu i ich rodzinami, przybliża - mało znane wówczas - zagadnienie zaburzeń autystycznych. Dzięki staraniom rodziców i terapeutki Magdaleny Grodzkiej ma powstać w 1984 roku w Łodzi drugi w Polsce (po istniejącym już w Warszawie) ośrodek dla dzieci autystycznych. 11:00 HISTORIE SOLECZNICKIE - ANDRZEJ WIĘCKIEWICZ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj autorzy szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały, jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio twórcy zamierzają przyjrzeć się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenie mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. Odcinek 7. Andrzej Więckiewicz najlepiej czuje się na sali sportowej. Zresztą właśnie tam spędza najwięcej czasu. Jest trenerem i nauczycielem wychowania fizycznego w litewskiej szkole w Solecznikach. Po godzinach pracy uczy zaś miejscową młodzież gry w siatkówkę, czy w ringo. 11:35 NA KRAWĘDZI - ODC. 4 REFLEKS (ON THE EDGE 4 REFLEX) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym, co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko oraz poddany będzie ogromnym prędkościom lub bardzo wymagającym testom na refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 4 - "Refleks". W tym odcinku zbadamy refleks, Marc będzie musiał zostać najlepszym bramkarzem piłki ręcznej. Podczas meczu bramkarze otrzymują około 60 strzałów, więcej niż jeden strzał na minutę gry, przy piłce osiągającej prędkość do 100 km/h. Gwiazdy sportu fascynują szybkością, precyzją ruchów, siłą i umiejętnościami. Wymagają one wyjątkowego refleksu. Ale co oni tak naprawdę robią? To świadoma decyzja, czy automatyzm? Zostanie użyty specjalistyczny sprzęt do mierzenia funkcji motorycznych, czyli precyzji i szybkości ruchów, jak też zdolności do szybkiego reagowania na bodźce. Odróżniamy odruchy, które są mimowolnymi czynnościami motorycznymi od celowej aktywności ruchowej, która jest istotna w aktywności sportowej. 12:35 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - DZIEWCZYNA Z PERŁĄ I INNE SKARBY MAURITSHUIS (EXPOSITION ON SCREEN. GIRL WITH A PEARL EARRING AND OTHER TREASURES FROM THE MAURITSHUIS IN THE HAGUE) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pomocą prywatnych listów i ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie (m.in. Leonardo, Rembrandt; Cezanne, Monet, Picasso). Odc. 5 - "Dziewczyna z perłą i inne skarby Mauritshuis". Obraz ten nie jest żadną miarą holenderski, poza tym, że namalował go Holender. Nikt z tutejszych malarzy nie dążył do takiej przejrzystości laserunku, takiego chłodu powierzchni. Nikt tego nawet nie próbował. Pomijając kwestie techniczne, obraz budzi we mnie nieopisaną ciekawość. W tej prostej, wschodniej twarzy jest urok, którego nie umiem wyrazić słowami. W ciągu dwóch lat przebudowy, rozbudowy i renowacji budynku Mauritshuis w Hadze, dzieła z jego zbiorów odbyły światowe tournee. "Dziewczyna z perłą" znajdowała się na plakacie wystawy i wszędzie przyciągała tłumy. Co jest w tym XVII - wiecznym obrazie Jana Vermeera, że tajemnicza holenderska dziewczyna stała się jedną z ikon naszej kultury? Kim jest Mona Lisa Północy? 13:35 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - SEZON 2 - ODC. 1 PARK KRAJOBRAZOWY BEVERIN (UNTAMED SWITZERLAND - SEASON 2 EP. 1 BEVERIN NATURE PARK) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Anja Glucklich Serial dokumentalny (4 odcinki) o przyrodzie Szwajcarii. Jest dzika i piękna, skromna biorąc pod uwagę zajmowany obszar, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią państwa. I nadal istnieją tam pełne nieskalanej przyrody: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. Nieokiełznana Szwajcaria to wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. Odc. 1 - "Park krajobrazowy Beverin". Beverin wielka góra w parku o tej samej nazwie. W kantonie Gryzonya jest to jeden z kilku szczytów sięgających trzech tysięcy metrów nad poziomem morza. Każdego ranka leśnik, Hans Gartmann, wspina się po zboczach i zagląda do koziorożców. W tym parku spędził całe swoje życie. Zna to miejsce i tutejsze zwierzęta na wylot. Około 60 - ciu lat temu ojciec Gartmanna był świadkiem powrotu koziorożców do liczącego 400 kilometrów kwadratowych parku. W dolinie Safien, w północnej części parku, na zboczach gór widać pastwiska przeznaczone tylko dla owiec. Bez tych zwierząt łąki już dawno by zarosły. Ten park jest piękny, ale oprócz doliny mamy też takie atrakcje jak Via Mala czy wodospad Roffla, znajdujący się na drugim co do wielkości dopływie Renu w południowej części parku. Nad Renem góruje tu szczyt Schamsen. 14:35 W POGONI ZA DZIKOŚCIĄ (THE QUEST FOR NATURE / LA QUETE DU SAUVAGE) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2021 Reżyseria: Jean - Charles Granjon Film dokumentalny, którego bohaterem jest Morgan Bourc’his, mistrz świata w nurkowaniu swobodnym. Zaniepokojony skalą szkód wyrządzonych przez człowieka w ekosystemie planety, postanowił odbyć podróż do północnych krańców Norwegii, aby obserwować tam dziką przyrodę. Poszukuje idealnej interakcji z orkami i wielorybami. Spotyka także ludzi, którzy mieszkają na tych odległych terenach i dzielą życie ze zwierzętami. To pewnego rodzaju kameralna odyseja. Poznamy bliżej duchowość Samów i poglądy naukowców. Na długo przed narodzinami Morgana foki, delfiny, orki i walenie sąsiadowały licznie z ludzkimi skupiskami. W wyniku działań człowieka część z nich zniknęła ze strefy przybrzeżnej, a część - schroniła się na pełnym morzu. Czym jest ludzkość bez bliskości zwierząt? Morgan chcę doświadczyć czegoś nowego: spotkania z waleniami - prawdziwymi mistrzami głębin. Pojechał na północ Norwegii. To ostatnie miejsce w Europie, gdzie takie doświadczenie jest jeszcze możliwe. Nie jesteśmy władcami tej planety. Czas wyzbyć się tego przekonania. Szacunek do dzikiej przyrody to wyraz naszego pragnienia wolności. A poznając ją, poznajemy samych siebie. 15:40 NEUROPLASTYCZNOŚĆ. REWOLUCJA (THE BRAIN REVOLUTION) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2022 Reżyseria: Eli Brown Film dokumentalny o mózgu. Dzięki nowym badaniom przeprowadzonym przez wybitnych ekspertów w dziedzinie medycyny i neurologii, zbadamy fundamentalne zasady neuroplastyczności mózgu i jak może się on zmieniać przez całe życie. Mózg to nasze centrum dowodzenia. Posiada niebywałe zdolności. Może zmieniać swoją strukturę i funkcję w procesie zwanym neuroplastycznością. Mózg potrafi kontrolować własne zmiany. Dzięki temu możemy wykorzystywać jego moc. Kontrola plastyczności pozwala nam na nowo zdefiniować nasz potencjał. Czym jest ta niesamowita i niewykorzystana potęga, która może odmienić nasze życie? Nawet, gdy jesteśmy już starzy. Dowiemy się jak wykonać plan poprawy sprawności mózgu. Naukowcy i badacze wyjaśniają, jak wykorzystać zasady uczenia się i zapewnić optymalne warunki dobrego zdrowia mózgu. Dzięki postępowi naukowemu przeciętny, współczesny 50 - latek dożyje 80 lat. Starzejący się mózg ma większe trudności z zapamiętywaniem, koncentracją, szybkim reagowaniem, refleksem i wykonywaniem złożonych zadań. Przełomowe badania naukowe pokazują, że mózg, bardzo plastyczny w dzieciństwie, może nie tracić na elastyczności wraz z wiekiem. Mamy coraz więcej narzędzi do odzyskania kontroli nad najwspanialszą częścią naszego ciała, aby poprawić i cieszyć się resztą naszego życia. Stworzenie optymalnego środowiska dla mózgu pozwala nam na lepsze jego wykorzystanie i zwiększa szanse na zdrowsze życie. Stoimy na progu rewolucji neuroplastycznej. 16:40 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 3 TESALIA (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 3 THESSALY) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Johannes Backes, Dennis Wells Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i tradycje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. 17:45 NA KRAWĘDZI - ODC. 5 WYSOKOŚĆ (ON THE EDGE 5. ALTITUDE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym, co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko oraz poddany będzie ogromnym prędkościom lub bardzo wymagającym testom na refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 5 - "Wysokość". W tym odcinku Marc zmierzy się z wysokościami i przygotowaniem się do ekstremalnego górskiego środowiska i wysiłku fizycznego, aby wspiąć się na sześciotysięcznik w Andach. Fascynują nas alpiniści, którzy przekraczają własne uwarunkowania. Jak udaje im się przetrwać przy braku tlenu? Atmosfera ziemska ma około 14 - stu kilometrów grubości na równiku i tylko 8 kilometrów na biegunach. Im dalej na południe, tym bardziej powietrze jest rozrzedzone. Na wysokości powyżej 5 - ciu i pół tysiąca metrów brak tlenu zaczyna być uciążliwy dla organizmu. Wraz ze wzrostem wysokości maleje ciśnienie powietrza. Powietrze się rozrzedza, więc mniej tlenu dociera do mózgu, który przestaje prawidłowo funkcjonować. 18:50 ARCHITEKT WOLNOŚCI Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2022 Reżyseria: Łukasz Różycki, Łukasz Woźniakowski Scenariusz: Łukasz Woźniakowski, Piotr Goltz Zdjęcia: Egor Efimow To nieznana historia bohatera, który przeszedł przez własną śmierć i ocalił symbol Polski. Film opowiada o architekcie Stanisławie Żarynie, który po drugiej wojnie zajmował się odbudową kolumny Zygmunta. Dzięki jego sprytowi ten symbol Warszawy i jeden z symboli Polski zachował swój przedwojenny wygląd, a nie taki, jaki chcieli mu nadać komuniści. "Architekt wolności" to pierwszy na świecie film o Stanisławie Żarynie, jednej z najważniejszych postaci dla historii Polski dwudziestego wieku. Bohater filmu to wzór człowieka dobrej roboty i patrioty praktycznego, który niczego nie deklarował ani nie narzucał, lecz swoimi czynami wyrażał własne poglądy, przyciągając ludzi swoim humorem i życzliwością. Przedwojenny narodowiec, okupacyjny konspirator i powstaniec warszawski. Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata za ukrywanie Żydów przed Niemcami. Bohater powojennej odbudowy najważniejszych symboli Polski i jej stolicy: Starego Miasta i Kolumny Zygmunta. Zapraszamy na opowieść o niezwykłym życiu Stanisława Żaryna (1913 - 1964). 20:00 GRY WOJENNE - CZ. 1 Cykl dokumentalny, 40 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dariusz Jabłoński Scenariusz: Dariusz Jabłoński Zdjęcia: Tomasz Michałowski Muzyka: Michał Lorenc Historia człowieka uważanego przez historyków za najważniejszego szpiega w historii zimnej wojny. On sam twierdził, że był zwykłym żołnierzem, który spełnił swój żołnierski obowiązek, a to, co zrobił, zrobił z miłości do swojej ojczyzny. Serial dokumentalny "Gry wojenne" przedstawia jego historię z wielu stron, szukając przede wszystkim odpowiedzi na pytanie, kim naprawdę był pułkownik Kukliński. Wokół osoby pułkownika od lat toczy się w Polsce gorąca dyskusja, budząca ogromne emocje, polaryzująca społeczeństwo. Jak w soczewce skupiają się tu najważniejsze pytania nurtujące współczesnych Polaków. Serial dostarcza obszernego materiału do tej narodowej dyskusji, najpełniejszego, jaki obecnie można zebrać. W serialu zabierają głos tylko i wyłącznie świadkowie i bohaterowie wydarzeń związanych z historią pułkownika Kuklińskiego. Zebranie materiału było tym trudniejsze, że są to ludzie, którzy ponad trzydzieści lat temu dowodzili Układem Warszawskim lub pracowali w służbach specjalnych. Wioząc w USA prochy płk Kuklińskiego na uroczystości żałobne, reżyser szukał odpowiedzi na pytanie, jak i kiedy zaczęła się współpraca pułkownika sztabu generalnego LWP Ryszarda Kuklińskiego, o którym niektórzy mówią, że uratował świat od trzeciej wojny światowej. Wszystko prawdopodobnie zaczęło się w 1972 roku, kiedy grupa oficerów sztabu generalnego LWP pod kierownictwem Kuklińskiego wyruszyła na jachcie Legia w rejs do portów zachodniej Europy, mając na celu rozpoznanie zachodniego teatru działań wojennych. Powodem misji miało być zagrożenie, jakie stanowił dla Polski ewentualny konflikt militarny dwóch bloków. Wypowiedzi na ten temat udzielają dowódcy LWP z gen. Jaruzelskim na czele oraz odnalezieni w Moskwie dowódcy Układu Warszawskiego, a także stający dopiero teraz przed kamerą agenci CIA, którzy jako pierwsi spotkali się z Kuklińskim i odbierali przysyłane przez niego dokumenty do analizy. Przedstawiona przez tych ostatnich świadków wersja wydarzeń może być potwierdzona jedynie przez list z propozycją współpracy, który podobno został wysłany przez Kuklińskiego do ambasady amerykańskiej w Bonn. Ówczesna sytuacja polityczna i wojskowa jest przedstawiona w konwencji gier komputerowych, a historię prywatnego życia Kuklińskiego opowiada poruszająco jego żona Hanna, również po raz pierwszy pojawiająca się na ekranie. Dokumenty i zdjęcia dotyczące prywatnego życia pułkownika zostały odtworzone z wykorzystaniem nowoczesnych technik audiowizualnych. 21:00 UPADEK KABULU 2021 (THE FALL OF KABUL) Film dokumentalny, 45 min, Australia, 2021 Reżyseria: Louise Milligan Film dokumentalny o tym, co wydarzyło się w Afganistanie, kiedy Kabul znalazł się pod kontrolą talibów. W afgańskiej stolicy rozwinął się chaos i terror. W piekącym, afgańskim, letnim słońcu tysiące ludzi desperacko rzuciło się na lotnisko, aby wydostać się z tego kraju. Po ucieczce przywódców kraju, w mieście zapanowała histeria i panika. Był to niechlubny koniec 20 - letnich wysiłków wojskowych USA, mających na celu pozbycie się talibów. Ekipa ABC Australia przedstawia film z ostatnich dni wojny w Afganistanie. 22:00 UKRAIŃCY - ODC. 1. ANDRIJ Serial dokumentalny, 42 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska W serialu dokumentalnym "Ukraińcy" spojrzymy w głąb życia Ukraińców w Polsce. Format przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Obserwujemy, jak stawiają pierwsze kroki w obcym kraju i starają się zbudować swoje życie od nowa. Przyglądamy się tym, którzy w Polsce są tylko na chwilę, chcą szybko zarobić i wrócić, by pomóc swoim rodzinom. Śledzimy także losy tych, którzy w Polsce się już zadomowili. Prowadzą z powodzeniem firmy, odnoszą sportowe i artystyczne sukcesy. Towarzyszymy im w ich codziennym życiu, w doświadczaniu wojny, w chwilach zwątpienia i radości, stawiającym czoła odmiennej i często niezrozumiałej, polskiej rzeczywistości. Serial "Ukraińcy" to okazja do przejrzenia się w oczach sąsiadów, z którymi łączy nas kulturowa bliskość, a dzieli często trudna historia. Towarzyszymy im w wizytach u ich rodzin w Ukrainie. Wspólnie z nimi gościmy ich bliskich i przyjaciół w Polsce. Opowiedzą nam historię serc rozdartych między dwoma krajami graniczącymi ze sobą od zarania dziejów. Andrij pochodzi ze wschodniej Ukrainy. Jest zawodowym żołnierzem. Był na misjach w Iraku, Afganistanie, ale także w Afryce, np. w Sierra Leone, Kongo. Jest sierotą. Jego rodzice (oboje także żołnierze zawodowi) zginęli w Afganistanie w 1986 roku. Wychowali go dziadkowie, ale żyje jeszcze tylko dziadek, który w dalszym ciągu mieszka na Ukrainie. Był kilkukrotnie ranny, ale to postrzał w 2014 roku na Majdanie, przekreślił jego zawodową karierę oraz spowodował niepełnosprawność. We wszystkim wspiera go żona, która przychodziła jako wolontariuszka do szpitala, potem spotkali się przypadkowo i wtedy powiedział jej, że się z nią ożeni. Ta romantyczna historia zakończyła się oświadczynami, które zostały przyjęte. Dziś mieszkają razem pod Krakowem, w wynajętym domu z ogrodem. Andrij jeździ Uberem, Aleksandra, jego żona, z wykształcenia jest historykiem sztuki, pracuje jako księgowa w korporacji. To historia pełna ciepła i życzliwości, o wzajemnym wspieraniu się, o ich codziennej walce z niepełnosprawnością i bólem, ale i o marzeniach (o własnym domku z ogródkiem i dzieciach), które chcą spełnić, pozostając w Polsce już na zawsze. Niestety, wojna, która nadeszła, zmieniła ich plany. Oboje skupiają się na pomocy swoim rodakom. 22:55 PRAWDZIWE PSY - ODC. 1/12 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2001 Reżyseria: Krzysztof Lang, Patryk Vega, Marcin Koszałka Zdjęcia: Marcin Koszałka, Walter Sarkowicz Zadymowcy, kieszonkowcy, kryminaliści, złodzieje, menele, bywalcy melin mówią o nich - psy. To przezwisko wyparło niegdysiejszych gliniarzy. Rozpropagował je swoim filmem Pasikowski. Bohaterami serialu dokumentalnego są właśnie psy, prawdziwe psy - policjanci z Komendy Stołecznej Policji. Realizatorzy przyglądają się pracy wybranych funkcjonariuszy z wydziałów: zabójstw, kryminalnego, prewencji, wywiadowczego i do spraw terroru. Wraz z bohaterami uczestniczą w akcjach, są świadkami przesłuchań sprawców przestępstw, zeznań ofiar i rozmów z informatorami. Wiele scen filmują z ukrytej kamery i przez lustra weneckie, lecz często robią to jawnie, rejestrując reakcje obserwowanych i na policję, i na obiektyw. Za zgodą warszawskich policjantów, pokazują również ich życie prywatne i rejestrują to, co bohaterowie chcą powiedzieć o sobie, swoim życiu, pracy i stosunku do niej. Serial przedstawia prozę policyjnych zajęć, odsłania kulisy wydziałów i niewiele ma to wspólnego z rzeczywistością kreowaną w fabularnych filmach kryminalnych, a i warszawscy policjanci nie przypominają ich bohaterów, ale też wyraźnie odbiegają od funkcjonującego w społeczeństwie stereotypu policjanta. Pies - to nie musi brzmieć pogardliwie. Sławomir Opala z Wydziału Zabójstw KS sam siebie zawsze nazywał psem, w dobrym kontekście. Bo pies jest wierny i walczy do końca. Chciałby wierzyć, że istnieje Bóg, łatwiej byłoby mu się pogodzić z porażkami, wiedziałby, że sprawcę spotka jednak kara za zabójstwo. Jak twierdzi Krzysztof Balawender, zawód policjanta jest całym jego życiem, codziennie poświęca mu się cały i bez reszty. Od pięciu lat pracuje w oddziałach prewencji, od trzech lat jest dowódcą plutonu. Praca jego oddziałów polega na zabezpieczeniu imprez masowych, jak mecze, koncerty, manifestacje. Pilnują wówczas porządku, starając się nie dopuścić do niszczenia mienia publicznego. Sławomir Opla ze współpracownikiem jedzie na ul. Ząbkowską, stanowiącą część menelskiej dzielnicy prawobrzeżnej Warszawy. Tam, na Szmulkach, po zmroku na ulicy można spotkać tylko pijaka, złodzieja lub policjanta, a zabójstwo nikogo nie dziwi. Na miejscu znajdują zwłoki mężczyzny. Choć świadkowie twierdzą, że to nieszczęśliwy wypadek, są przekonani, że to ofiara mordu. Tymczasem Krzysztof Balawender zarządza alarm. Jego podwładni mają odbywać ćwiczenia przygotowujące do meczu Legia Warszawa - Wisła Kraków, spotkania tak ważnego w piłkarskiej tabeli rozgrywek, że prawdopodobieństwo zadymy jest ogromne. Sławomir Opla i Krzysztof Tkaczyk z Wydziału Zabójstw biorą w dwa ognie Alicję, siostrę denata z Ząbkowskiej, i jej przyjaciółkę Krystynę. Te rozmowy nie mają w sobie nawet cienia kurtuazji. Ale też pani Krystyna, najwyraźniej zżarta przez alkohol, nawet świętego wyprowadziłaby z równowagi. Pęka wreszcie wobec perspektywy rychłej możliwości zapalenia papierosa w zamian za prawdę. Andrzej Sadzyński i Waldemar Iskra z Wydziału Kryminalnego wchodzą w skład grupy "Moskit". Powołano ją, by zmniejszyć liczbę kradzionych samochodów. Otrzymują polecenie zatrzymania audi z fałszywymi papierami. Kierowca ucieka Trasą Łazienkowską na Pragę. Pędzi jak szalony, łamiąc wszelkie przepisy. Grupy prewencyjne nadal ćwiczą. Sprawdzają zabezpieczenie stadionu. Sadzyński zaś goni audi. W pewnym momencie, nie znajdując innego wyjścia, wjeżdża na chodnik, mając świadomość, że jeśli potrąci pieszego, nie uniknie odpowiedzialności karnej, bo nie zwalnia go od niej wykonywanie obowiązków służbowych. Tym razem ma fart. Udaje mu się też wystawić uciekającego innym "Moskitom", które zajeżdżaja mu drogę i wyciągają z pojazdu. 23:25 PRAWDZIWE PSY - ODC. 2/12 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2001 Reżyseria: Krzysztof Lang, Patryk Vega Podkomisarz Krzysztof Tkaczyk, który ma za sobą 8 lat służby, zwierza się, że im dłużej pracuje w Wydziale Zabójstw KS, tym mniej wierzy w człowieka i nabiera przekonania, że zabić może każdy, a potem wszelkimi sposobami chce uniknąć odpowiedzialności. Teraz ze Sławomirem Opalą jedzie nad Jeziorko Czerniakowskie, gdzie znaleziono zwłoki mężczyzny. Aspirant Krzysztof Balawender ma przed sobą ważny dzień - dzień meczu, który zadecyduje o mistrzostwie Polski. Oddziały krakowskiej prewencji działają w pociągach. Oddziały stołeczne przejmą kibiców na dworcu. Docierają informacje, że podobno zmierzający na mecz są "nagrzani" i mają niebezpieczne przedmioty. Tkaczyk szuka nad jeziorkiem śladów, które pomogłyby wyjaśnić tajemnicę śmierci mężczyzny. Denat nie ma przy sobie dokumentów. Sądząc po dłoniach i plamach na odzieży, jest pracownikiem budowlanym. W kieszeni ma plastikowe krzyżyki, jakich używają glazurnicy. Zapewne był zatrudniony na jednej z pobliskich budów. Rzecz w tym, że jest ich ponad pięćdziesiąt. Tkaczyk z Opalą przedstawiają sprawę przełożonym. Ktoś próbował upozorować, że mężczyzna pośliznął się, wpadł do wody i uderzył głową w leżące tam kamienie. Nie ma jednak wątpliwości, że kamienie zostały specjalnie ułożone, zapewne już po zbrodni. Zdjęcia denata rozsyłane są do wszystkich jednostek policji. Być może tą drogą uda się ustalić jego tożsamość. Oczywiście, pod warunkiem że nie jest cudzoziemcem pracującym "na czarno". Na stadionie mężczyzna kierujący reakcjami kibiców podgrzewa i bez tego gorącą atmosferę. Nagle, w jednym z sektorów zaczyna się zadyma. Teraz mężczyzna prosi o opanowanie emocji, nikt go jednak nie słucha. Meczu już nie ma. Jest bitwa. Coraz bardziej rozjuszeni pseudokibice dewastują stadion. Do akcji ruszają oddziały prewencji. Krzysztof Balawender krzyczy do adiotelefonu, dowodząc swoim oddziałem. Widok policji rozjusza kiboli jeszcze bardziej. Policjanci nie ustępują. Stopniowo wypychają wszystkich ze stadionu. Najagresywniejsi lądują w "sukach". Nad stadionem unoszą się kłęby czarnego dymu. Płoną foteliki w jednym z sektorów. Przyjeżdża straż pożarna. Stadion wygląda jak pobojowisko. Tym razem Balawenderowi nie udało się uchronić mienia publicznego. Sekcja znalezionych nad jeziorkiem zwłok mężczyzny potwierdza przypuszczenia policjantów. To nie topielec. Zgon nastąpił po uderzeniach w głowę tępym narzędziem. Kilka dni później do Komendy przychodzi mężczyzna i zgłasza zaginięcie kolegi, a zarazem krajana z Mrągowa. Zaginiony jest glazurnikiem i obaj mieli pracować na budowie. W ten sposób udało się ustalić personalia denata. Kto jednak i dlaczego go zabił? 24:00 FILM JEST BAJKĄ Film dokumentalny, 36 min, Polska, 2005 Reżyseria: Stanisław Janicki Scenariusz: Stanisław Janicki Zdjęcia: Krzysztof Tusiewicz Bohaterem filmu jest Ludwik Starski, scenarzysta przed - i powojennych filmów, takich jak: "Pieśniarz Warszawy", "Jadzia", "Piętro wyżej", "Zapomniana melodia", "Zakazane piosenki", "Skarb", "Przygoda na Mariensztacie", "Halo, Szpicbródka" oraz autor tekstów do piosenek, które stały się wielkimi przebojami, np.: "Umówiłem się z nią na dziewiątą", "Seksapil to nasza broń kobieca", "Warszawa, ja i ty". Ludwik Starski urodził się w Łodzi w 1903 roku, zmarł w Warszawie w 1984 roku. Był jedną z najbarwniejszych postaci polskiego kina. W filmie opowiadają o nim: syn Allan Starski, Krzysztof Teodor Toeplitz, Edward Zajicek. Ich wspomnienia wzbogacone są licznymi fragmentami scen i piosenek z filmów Ludwika Starskiego, zrealizowanych w latach 1934 - 1977. 00:40 BRAMY PRZEZ KTÓRE WĘDROWAŁA HISTORIA Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2006 Reżyseria: Jerzy Janicki Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Henryk Janas W 2006 roku minęło 750 lat istnienia Lwowa. Rocznica ta stała się pretekstem do realizacji filmu dokumentalnego, który w założeniu ma przekazać historyczną wiedzę o mieście, które tak olbrzymi wkład wniosło w polską kulturę i historię. Film Jerzego Janickiego wskrzesza pamięć o miejscach oraz ludziach i wydarzeniach z nimi związanych, by przy okazji młodemu, dziś tak niestety często niedokształconemu pokoleniu, przypomnieć, czym dla polskiej nauki, kultury i historii było to miasto. 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - OSTATNIA REDUTA MARYNARZY. Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Ostatnia reduta marynarzy" Mieli być tymi, którzy otworzą szeroko okna odrodzonej Rzeczpospolitej na świat, na morza. Ale o ich losie zdecydował wybuch wojny polsko - bolszewickiej. W lipcu 1920 roku od dowódcy I Pułku Morskiego usłyszeli te słowa: "Ojczyzna woła. Jestem pewny, że wykonacie Wasz obowiązek dzielnie, bez drgnięcia w sercu. Pamiętajcie, że marynarz na lądzie to lew w klatce, a ściana klatki to Wasz wróg. Wszędzie i zawsze marynarka była pierwsza, więc na Was pierwszych pada obowiązek ją reprezentować. W najbliższym czasie spotkamy się na linii bojowej, gdzie znajdę Was przykrytych już sławą bojową. Bywajcie mi zdrowi i zwyciężajcie". Najdramatyczniejsze walki czekały pułk w okolicach Zambrowa, gdzie wielu zostało na małych wiejskich cmentarzach. Próbujemy ich losy opisać i jeśli się da, mogiłom przywrócić nazwiska. 01:50 MICHAŁ URBANIAK. NOWOJORCZYK Z WYBORU Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2009 Reżyseria: Wiesław Dąbrowski Scenariusz: Wiesław Dąbrowski Wykonawcy: Michał Urbaniak, Urszula Dudziak, George Duke, Wojciech Karolak, Felton Crews, Buster Williams, Tomasz Stańko, raper Nato, Tom Browne, Lenny White, Don Blackman Zdjęcia: Kamil Dąbrowski, Anna Walichnowska Film dokumentalny o Michale Urbaniaku, jednym z najbardziej znanych na świecie polskich muzyków jazzowych, multiinstrumentaliście, skrzypku jazzowym i saksofoniście, a także kompozytorze, aranżerze i producencie płyt. Ale jest to przede wszystkim opowieść o człowieku, który kocha muzykę. W filmowej opowieści o meandrach kariery artysta przedstawia niekonwencjonalne, nowatorskie podejście do muzyki oraz definiuje i wyjaśnia credo artystyczne. Opowieść bohatera - barwna, pełna interesujących, czasami zabawnych, a czasami paradoksalnych, faktów z życia jest ilustrowana unikatowymi materiałami. Film pokazuje spektakularne dokonania, światowe sukcesy, prezentuje zarówno muzyczne style, w których porusza sie artysta, jak również bogate instrumentarium (Lirycon, Vocoder, Talking Violin itp.). Całość okraszona efektownymi videoclipami: "Decadence", "Why Not", "Urbanator", archiwalnymi fragmentami koncertów z polskimi oraz czarnoskórymi amerykańskimi muzykami, a także nasycona frapującą, energetyczną, różnorodną muzyką. Michał Urbaniak opowiada swoją historię, oprowadzając widza po miejscach swoich dokonań artystycznych w Nowym Jorku (Harlem, Broadway, kluby Blue Note i Village Vanguard itd.). Narrację wzbogacają wypowiedzi światowej sławy muzyków i artystów, z którymi współpracował Michał Urbaniak. Są to m. in.: Don Blackman, Tom Browne, Felton Crews, George Duke, Wojciech Karolak, Tomasz Stańko, Buster Williams, Lenny White. 02:55 BOJĘ SIĘ Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2005 Reżyseria: Karolina Bendera Scenariusz: Karolina Bendera Zdjęcia: Piotr Koper Muzyka: Radosław Łuka Mistrzowsko zrealizowany dokument "Boję się" Karoliny Bendery, wielokrotnie nagradzanej autorki "Co dalej z tobą, Karolinko"czy "Dziewcząt z ośrodka", to film o przemocy w rodzinie, o życiu w ciągłym strachu, gdy największym wrogiem w domu staje się mąż i ojciec. Podczas XI Ogólnopolskiego Niezależnego Przeglądu Form Dokumentalnych NURT 2005 dokument Bendery otrzymał nagrodę specjalną "Charaktery" przyznaną przez redaktora naczelnego miesięcznika "Charaktery" - za prawdę i głębię psychologiczną postaci i za wrażliwość psychologiczną twórców. Matka i jej 13 - letni syn Krzysio mieszkają w bardzo skromnych warunkach, stłoczeni w ciasnym pokoju mieszkania w wielkomiejskim blokowisku. Solidne zamki w drzwiach są gwarancją ich względnego spokoju i bezpieczeństwa. Zamknięci w swoim pokoju czują się pewniej, tu nie dosięgnie ich każąca ręka pana domu. Każda awantura wywołuje bowiem wielki stres przede wszystkim u chłopca, który panicznie boi się ojca, a jest zmuszony żyć z nim pod jednym dachem. Kiedy "on" - Krzysio nie potrafi mówić o ojcu inaczej - jest w domu, lepiej zejść mu z drogi, unikać go, nie prowokować, nie odzywać się. Chłopiec wie, że wtedy nie ma mowy o korzystaniu z łazienki czy kuchni. Ekipa z kamerą, zamknięta z bohaterami dokumentu w czterech ścianach, dyskretnie śledzi zachowania matki i bezbronnego dziecka, żyjących w ciągłym strachu, ukrywających się przed ojcem tyranem. Choć w filmie pozornie panuje spokój, w tle czai się zło. Nie widać ojca, ale wyraźnie czuje się jego obecność. Kiedy "on" wraca do domu, matka i syn z trwogą nadsłuchują odgłosów: trzaśnięcie drzwi wejściowych, zbliżające się kroki to sygnał, by szybko sprawdzić zamki. Ojciec w każdej chwili może wtargnąć do ich pokoju, zaatakować, pokazać, kto tu jest panem. Żona z pokorą znosi swój los, nie skarży się, nie narzeka. Najważniejszy w jej życiu jest syn. To dla niego nie wiadomo skąd czerpie siły, by sprostać wszystkim przeciwnościom. Kobieta nie ma stałej pracy. Choć ledwo wiąże koniec z końcem, potrafi zadbać o dom. Nie brakuje im jedzenia, jest schludnie i czysto, Krzysio chodzi ładnie ubrany. Dobroć i cierpliwość matki dają mu poczucie ciepła i bezpieczeństwa, kobieta stara się stworzyć jedynakowi namiastkę domowego ogniska, pragnie wychować go na porządnego, odpowiedzialnego człowieka. Otacza go troskliwą opieką, rozpieszcza, ale jednocześnie jest surowa i nieprzejednana w sprawach wychowawczych. Nie chce zmarnować dziecka, w którego psychice z pewnością i tak zaszły już nieodwracalne zmiany. Chłopiec różni się od swoich rówieśników, nie tryska radością, jest jakby spowolniony i przygaszony, o wiele za poważny jak na swój wiek. Głęboko skrywa emocje i uczucia, boi się kontaktów ze szkolnymi kolegami, którzy go odtrącają. Życie w strachu przed biciem i agresją niełatwo zmienić. Mimo dramatycznej sytuacji, matka na razie chroni syna. Obydwoje usiłują jakoś funkcjonować mimo nieprzespanych nocy i ciągłego lęku, że "on" wyważy drzwi ich pokoju. Matka podejmuje próbę wyrwania się z roli ofiary. Uczęszcza do grupy wsparcia, stara się zmniejszyć wpływ zachowania ojca na syna. Ma nadzieję na poprawę sytuacji i ta nadzieja staje się jej siłą. Sterana życiem kobieta nie poddaje się, wierzy, że uda się jej zmienić los, że znajdzie pracę, wyprowadzi się z tego domu, dostanie rozwód. Wierzy, że jej oddanie i miłość okażą się trwałymi wartościami, że syn będzie jeszcze miał szczęśliwe dzieciństwo i godne życie, że nie utwierdzi się w przekonaniu, że ktoś może gwałcić jego prawa. Mimo wszystko film nie pokazuje jedynie smutku. Przypomina nam, jak ważne jest, żeby ludzie byli dla siebie na co dzień po prostu dobrzy.