TVP Dokument Wtorek, 27.02.2024 05:15 POLSKIE PARKI NARODOWE - WIGIERSKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Dariusz Gross, dziennikarz zafascynowany przyrodą, pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem. 05:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /19/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Nasi dzisiejsi bohaterowie są wyjątkowo zróżnicowani - koń, pies i pszczoły. Weterynarze pomagają i tym dużym, i tym małym. Znajdziecie odpowiedzi na kilka pytań. Jak skutecznie szybka diagnoza może postawić konia na nogi? Jak można pomóc starszemu psu, który chciałby jeszcze poszaleć na spacerach, a ma trudności z poruszaniem się? Na ile życie pszczół w dzisiejszym świecie zależy od człowieka, a przyszłość człowieka od pszczół? Zadziwiające, jak wielką wiedzę, nie tylko z dziedziny anatomii, muszą posiąść weterynarze, aby pomagać zwierzętom. 06:25 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - SEZON 2 - ODC. 1 PARK KRAJOBRAZOWY BEVERIN (UNTAMED SWITZERLAND - SEASON 2 EP. 1 BEVERIN NATURE PARK) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Anja Glucklich Serial dokumentalny (4 odcinki) o przyrodzie Szwajcarii. Jest dzika i piękna, skromna biorąc pod uwagę zajmowany obszar, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią państwa. I nadal istnieją tam pełne nieskalanej przyrody: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. Nieokiełznana Szwajcaria to wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. Odc. 1 - "Park krajobrazowy Beverin". Beverin wielka góra w parku o tej samej nazwie. W kantonie Gryzonya jest to jeden z kilku szczytów sięgających trzech tysięcy metrów nad poziomem morza. Każdego ranka leśnik, Hans Gartmann, wspina się po zboczach i zagląda do koziorożców. W tym parku spędził całe swoje życie. Zna to miejsce i tutejsze zwierzęta na wylot. Około 60 - ciu lat temu ojciec Gartmanna był świadkiem powrotu koziorożców do liczącego 400 kilometrów kwadratowych parku. W dolinie Safien, w północnej części parku, na zboczach gór widać pastwiska przeznaczone tylko dla owiec. Bez tych zwierząt łąki już dawno by zarosły. Ten park jest piękny, ale oprócz doliny mamy też takie atrakcje jak Via Mala czy wodospad Roffla, znajdujący się na drugim co do wielkości dopływie Renu w południowej części parku. Nad Renem góruje tu szczyt Schamsen. 07:25 W POGONI ZA DZIKOŚCIĄ (THE QUEST FOR NATURE / LA QUETE DU SAUVAGE) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2021 Reżyseria: Jean - Charles Granjon Film dokumentalny, którego bohaterem jest Morgan Bourc’his, mistrz świata w nurkowaniu swobodnym. Zaniepokojony skalą szkód wyrządzonych przez człowieka w ekosystemie planety, postanowił odbyć podróż do północnych krańców Norwegii, aby obserwować tam dziką przyrodę. Poszukuje idealnej interakcji z orkami i wielorybami. Spotyka także ludzi, którzy mieszkają na tych odległych terenach i dzielą życie ze zwierzętami. To pewnego rodzaju kameralna odyseja. Poznamy bliżej duchowość Samów i poglądy naukowców. Na długo przed narodzinami Morgana foki, delfiny, orki i walenie sąsiadowały licznie z ludzkimi skupiskami. W wyniku działań człowieka część z nich zniknęła ze strefy przybrzeżnej, a część - schroniła się na pełnym morzu. Czym jest ludzkość bez bliskości zwierząt? Morgan chcę doświadczyć czegoś nowego: spotkania z waleniami - prawdziwymi mistrzami głębin. Pojechał na północ Norwegii. To ostatnie miejsce w Europie, gdzie takie doświadczenie jest jeszcze możliwe. Nie jesteśmy władcami tej planety. Czas wyzbyć się tego przekonania. Szacunek do dzikiej przyrody to wyraz naszego pragnienia wolności. A poznając ją, poznajemy samych siebie. 08:30 MEZOPOTAMIA 3D: PRZYSZŁOŚĆ NASZYCH KORZENI (MESOPOTAMIA 3D. THE FUTURE OF OUR ORIGINS / LE RETOUR DE BABEL) Film dokumentalny, 60 min, Francja, 2021 Reżyseria: Sallah - Edine Ben Jamaa, Jean - Christophe Vaguelsy, Ivan Erhel Babilon. Sumer. Epicki Gilgamesz i legendarna Wieża Babel. Dziś te nazwy wciąż rozbrzmiewają i uosabiają Mezopotamię - krainę między rzekami Tygrys i Eufrat. To kolebka cywilizacji. W tym historycznym regionie ludzkość się organizowała. Wynaleziono pismo, rozwinięto rolnictwo i wybudowano monumentalne konstrukcje architektoniczne. Historia regionu stała się teraz cenniejsza niż kiedykolwiek po odrodzeniu się grupy terrorystycznej Państwa Islamskiego zdecydowanego zatrzeć wszelkie ślady tej niezwykłej starożytnej cywilizacji. Jakie wnioski można wyciągnąć i co można zrobić, aby zachować bezcenne pamiątki? Jawad Bashara, iracki pisarz zesłany za czasów Saddama Husajna do Francji, powraca do swojego kraju, by ratować mezopotamskie skarby będące celem Państwa Islamskiego. Wyrusza w niebezpieczną podróż w poszukiwaniu ratunku dla ocalenia pozostałych artefaktów i pamiątek naszego pochodzenia. 09:40 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 3 TESALIA (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 3 THESSALY) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Johannes Backes, Dennis Wells Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i tradycje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. 10:45 MUR Reportaż, 9 min, Polska, 1980 Autor: Olgierd Wieczorek Zdjęcia: Henryk Krzemiński, Andrzej Lipowski Wizyta na planie zdjęciowym amerykańsko - polskiego filmu fabularnego "Mur" (The Wall), który jest obrazem bohaterskiej walki Żydów polskich w warszawskim getcie. To epopeja obejmująca trzy lata życia bojowników żydowskich w okupowanej stolicy. Autorem scenariusza jest Millard Lampell, współautor serialu "Pogoda dla bogaczy". Film reżyseruje Amerykanin, Robert Markovitz. Powstaje on we współpracy Time - Life Television Productions z Telewizyjną Wytwórnią Filmową Poltel dla stacji CBS. Kierownictwo filmu spoczywa w ręku Wilhelma Hollendra. Sceny realizowano w Sosnowcu, w dzielnicy Środula. Praca ekipy filmowej, aktorów i polskich statystów. Wypowiedzi polskich współpracowników ekipy z USA - reżysera Jerzego Antczaka i kierownika produkcji Wilhelma Hollendra. 11:05 HISTORIE SOLECZNICKIE - BARBARA JUNDO - KALISZEWSKA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj autorzy szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały, jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio twórcy zamierzają przyjrzeć się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenie mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. Odcinek 8. Barbara Jundo - Kaliszewska pochodzi z miasteczka Ejszyszki, leżącego tuż przy granicy z Białorusią. Choć od 20 lat mieszka z rodziną w Polsce, regularnie wraca na Litwę, by zaglądać do archiwów państwowych i szukać w nich odpowiedzi na nurtujące ją całe życie pytania. 11:40 NA KRAWĘDZI - ODC. 5 WYSOKOŚĆ (ON THE EDGE 5. ALTITUDE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym, co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko oraz poddany będzie ogromnym prędkościom lub bardzo wymagającym testom na refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 5 - "Wysokość". W tym odcinku Marc zmierzy się z wysokościami i przygotowaniem się do ekstremalnego górskiego środowiska i wysiłku fizycznego, aby wspiąć się na sześciotysięcznik w Andach. Fascynują nas alpiniści, którzy przekraczają własne uwarunkowania. Jak udaje im się przetrwać przy braku tlenu? Atmosfera ziemska ma około 14 - stu kilometrów grubości na równiku i tylko 8 kilometrów na biegunach. Im dalej na południe, tym bardziej powietrze jest rozrzedzone. Na wysokości powyżej 5 - ciu i pół tysiąca metrów brak tlenu zaczyna być uciążliwy dla organizmu. Wraz ze wzrostem wysokości maleje ciśnienie powietrza. Powietrze się rozrzedza, więc mniej tlenu dociera do mózgu, który przestaje prawidłowo funkcjonować. 12:40 UKRAIŃCY - ODC. 1. ANDRIJ Serial dokumentalny, 42 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska W serialu dokumentalnym "Ukraińcy" spojrzymy w głąb życia Ukraińców w Polsce. Format przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Obserwujemy, jak stawiają pierwsze kroki w obcym kraju i starają się zbudować swoje życie od nowa. Przyglądamy się tym, którzy w Polsce są tylko na chwilę, chcą szybko zarobić i wrócić, by pomóc swoim rodzinom. Śledzimy także losy tych, którzy w Polsce się już zadomowili. Prowadzą z powodzeniem firmy, odnoszą sportowe i artystyczne sukcesy. Towarzyszymy im w ich codziennym życiu, w doświadczaniu wojny, w chwilach zwątpienia i radości, stawiającym czoła odmiennej i często niezrozumiałej, polskiej rzeczywistości. Serial "Ukraińcy" to okazja do przejrzenia się w oczach sąsiadów, z którymi łączy nas kulturowa bliskość, a dzieli często trudna historia. Towarzyszymy im w wizytach u ich rodzin w Ukrainie. Wspólnie z nimi gościmy ich bliskich i przyjaciół w Polsce. Opowiedzą nam historię serc rozdartych między dwoma krajami graniczącymi ze sobą od zarania dziejów. Andrij pochodzi ze wschodniej Ukrainy. Jest zawodowym żołnierzem. Był na misjach w Iraku, Afganistanie, ale także w Afryce, np. w Sierra Leone, Kongo. Jest sierotą. Jego rodzice (oboje także żołnierze zawodowi) zginęli w Afganistanie w 1986 roku. Wychowali go dziadkowie, ale żyje jeszcze tylko dziadek, który w dalszym ciągu mieszka na Ukrainie. Był kilkukrotnie ranny, ale to postrzał w 2014 roku na Majdanie, przekreślił jego zawodową karierę oraz spowodował niepełnosprawność. We wszystkim wspiera go żona, która przychodziła jako wolontariuszka do szpitala, potem spotkali się przypadkowo i wtedy powiedział jej, że się z nią ożeni. Ta romantyczna historia zakończyła się oświadczynami, które zostały przyjęte. Dziś mieszkają razem pod Krakowem, w wynajętym domu z ogrodem. Andrij jeździ Uberem, Aleksandra, jego żona, z wykształcenia jest historykiem sztuki, pracuje jako księgowa w korporacji. To historia pełna ciepła i życzliwości, o wzajemnym wspieraniu się, o ich codziennej walce z niepełnosprawnością i bólem, ale i o marzeniach (o własnym domku z ogródkiem i dzieciach), które chcą spełnić, pozostając w Polsce już na zawsze. Niestety, wojna, która nadeszła, zmieniła ich plany. Oboje skupiają się na pomocy swoim rodakom. 13:30 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - SEZON 2 - ODC. 2 DOLINA CALANCA (UNTAMED SWITZERLAND - SEASON 2 EP. 2 THE VAL CALANCA) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Anja Glucklich Serial dokumentalny (4 odcinki) o przyrodzie Szwajcarii. Jest dzika i piękna, skromna biorąc pod uwagę zajmowany obszar, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią państwa. I nadal istnieją tam pełne nieskalanej przyrody: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. Nieokiełznana Szwajcaria to wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. 14:30 WALIA - DZIKA KRAINA - ODC. 1 POWRÓT SŁOŃCA (WALES: LAND OF THE WILD EP 1: THE RETURN OF THE SUN) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 1 - "Powrót Słońca". Niby nadszedł pierwszy dzień wiosny, ale Walia wygląda jak spowita arktyczną zimą. Idące od wschodu zadymki pokryły kraj śniegiem. To kraina gór i postrzępionych brzegów, gdzie bujne łąki graniczą z odwiecznymi puszczami i gdzie nigdy się nie jest daleko od zwierząt. Żyje ich tu pięćdziesiąt tysięcy gatunków, urzekających i dziwacznych. Wskutek zimna niebo nad Brecon Beacons jest przejrzyste. Ten park narodowy znalazł się na liście "międzynarodowych rezerwatów ciemnego nieba". Na świecie jest ich tylko trzynaście. 15:30 PLANETA WULKANÓW (PLANET OF VOLCANOES) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Alex Ranken Film dokumentalny o wulkanach. Każdego dnia na Ziemi gwałtownie wybucha około 30 wulkanów. Poznamy niektóre z najbardziej aktywnych wulkanów, takich jak Kilauea na wyspie Hawai, Etna w sercu Europy i Marum na południowym Pacyfiku, ujawniamy skrywane przez nie tajemnice. Spotykamy ludzi i dzikie zwierzęta, które żyją obok wulkanów i odkryjemy w jaki sposób wpływają one na życie na Ziemi. Pomimo swojej niszczycielskiej natury, wulkany są w rzeczywistości dawcami życia. Sercem tej historii jest przełomowa wyprawa do jednego z najbardziej aktywnych jezior lawy na świecie. Biolog Jens Kallmeyer chce się dowiedzieć, jak ekstremofile, najtwardsze formy życia na Ziemi, mogą przetrwać obok wrzącego jeziora lawy na Vanuatu. Wraz z zespołem poszukiwaczy przygód i alpinistów Jens schodzi do krateru wulkanu, aby zebrać próbki skał. Ma nadzieję znaleźć formy życia żyjące wewnątrz wulkanu, które mogą nam powiedzieć więcej o pochodzeniu życia na Ziemi, a także o prawdopodobieństwie znalezienia życia w innych częściach naszego wszechświata. Naszą podróż rozpoczynamy na południowym Pacyfiku, w wyspiarskim kraju Vanuatu. Ten dynamiczny archipelag skrywa wyjątkowy wulkan. Jeśli wulkany są dawcami życia na naszej planecie, to czy mogą one posiadać klucz do życia w innych miejscach wszechświata? 16:35 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 4 SALONIKI I CHALKIDIKI (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 4 THESSALONIKI & CHALKIDIKÍ) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Johannes Backes, Dennis Wells Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i zwyczaje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. 17:35 NA KRAWĘDZI - ODC. 6 NURKOWANIE NA BEZDECHU (ON THE EDGE 6. FREEDIVING) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym, co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko oraz poddany będzie ogromnym prędkościom lub bardzo wymagającym testom na refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 6 - "Nurkowanie na bezdechu". W głębinach Morza Śródziemnego. Celem będzie osiągnięcie 30 metrów bez oddychania, czyli głębokości, na którą mogą sobie pozwolić tylko sportowcy. Jacques Mayol jest kimś więcej niż tylko bohaterem filmu "Wielki błękit". Zainspirował całe pokolenie nurków i wciąż pozostaje legendą. Był pierwszą osobą, która zeszła na głębokość ponad stu metrów. Dziś freediverzy dochodzą nawet do 240 - stu metrów. Jak udaje im się osiągnąć takie głębokości bez powietrza? Marc chce doświadczyć tej niezwykłej wolności. Zatoka Villefranche - sur - Mer na francuskiej Riwierze jest miejscem narodzin freedivingu. Claude Chapuis uważany jest za prekursora tej dyscypliny we Francji. Ten sport uprawia już ponad 150 tysięcy freediverów. Claude wciąż lubi rzucać wyzwania swoim uczniom. Dziś jest wiele dyscyplin: takie, które odbywają się w basenie na bezdechu statycznym. Z kolei freediving dynamiczny to taki, w którym płyniesz jak najdalej pod wodą. Jest tez morze i dyscypliny głębokościowe, na przykład nurkowanie ze stałym balastem, czyli z obciążnikiem i płetwami. Jest też nurkowanie ze zmiennym balastem, gdy zanurzasz się z obciążnikiem i wynurzasz się bez niego. Zaś szczytem lenistwa jest dyscyplina no - limit, w której nurkujesz z obciążeniem, ale żeby wypłynąć, nadmuchujesz balon. 18:40 MULIER FORTIS. KOBIETA MĘŻNA Film dokumentalny, 68 min, Polska, 2022 Reżyseria: Adam Kraśnicki Scenariusz: Adam Kraśnicki Zdjęcia: Sławomir Chudowski, Piotr Wacławik Wykonawcy: Piotr Warszawski Próba portretu Zofii Kossak - Szatkowskiej (primo voto Szczuckiej), osoby o której sąsiedzi z Górek Wielkich mówili: ona miała światło w oczach. To rzecz o kobiecie zdumiewającej osobowości twórczej, dynamizmu życiowego, odwagi cywilnej, także głębokiej wiary i patriotyzmu. Zasadniczą osią filmu jest swoiste odkrywanie osobowości i dzieła życia Zofii Kossak - Szatkowskiej, postaci absolutnie ważnej dla tożsamości współczesnego Polaka z początku XXI wieku. Film w swej narracji pragnie zwrócić uwagę na dwa wymiary jej życia - duchowy i praktyczny. Są nimi: fakty biografii wpisane w kontekst historyczny, m.in. współpraca z Wandą Krahelską - Filipowicz w Żegocie, uhonorowana przez Izrael w 1982 roku tytułem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata, okupacyjną działalność dla Delegatury Rządu Emigracyjnego na Kraj i służba w konspiracji harcerskiej. Późniejsza gehenna: Pawiaka i KL Auschwitz (1943 - 1944), wreszcie jej osobisty udział w Powstaniu Warszawskim. Osobny wątek filmu, postrzegany w wymiarze duchowym, osobistym to sekwencja trudnej, wymuszonej emigracji (1945 - 1957) w Anglii (Kornwalia - farma w Trossell), potem ponowny powrót do Górek Wielkich i zmaganie się z rzeczywistością PRL - u - m.in. sygnatariuszka Listu 34, konsekwencje odmowy Nagrody Państwowej 1966 r. i wspieranie religijnego charakteru obchodów Millenium. Film jest też (w warstwie komentarza i prezentowanych opinii) próbą ideowego kontrapunktu dla lansowanej obecnie wizji nowoczesnego feminizmu i postaw hedonizmu - hołdujących aktywność koncentrującą się na indywidualizmie i realizacji wyłącznie własnych celów, redukowaniu wartości i tradycji narodowych. 20:00 GRY WOJENNE - CZ. 2 Cykl dokumentalny, 41 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dariusz Jabłoński Scenariusz: Dariusz Jabłoński Zdjęcia: Tomasz Michałowski Muzyka: Michał Lorenc W 1972 r. Ryszard Kukliński kontynuuje rejs i spotkania z agentami CIA w kolejnych portach zachodniej Europy. Ostatnie spotkanie ma miejsce w Kilonii. Po powrocie do Warszawy Kukliński zaczyna przesyłać dokumenty, których liczba i jakość zdumiewa analityków CIA i sztabu armii amerykańskiej. Reżyser dokumentu dociera do listu wysłanego przez Ryszarda Kuklińskiego do amerykańskiej ambasady w Bonn, potwierdzającego wersję wydarzeń przedstawioną przez amerykańskich agentów. Dowódcy Kuklińskiego opowiadają o predyspozycjach pułkownika do rysowania map, mówią także o prezentacji broni jadrowej w latach 60. , która zrobiła na nim ogromne wrażenie. Po powrocie z rejsu Kukliński spotyka się regularnie z agentami CIA w Warszawie wykazując się zachowaniem i cechami charakteru, które nie kojarzą się z zawodowymi agentami. Dowódcy LWP, Układu Warszawskiego i CIA dyskutują o wartości materiałów przesyłanych przez Kuklińskiego. Rok po nawiązaniu współpracy Ryszard Kukliński ponownie wypływa jachtem w rejs do portów zachodniej Europy, gdzie czeka na niego nowy agent, tym razem wybrany specjalnie do prowadzenia tej bezprecedensowej sprawy. 21:05 W POGONI ZA NIEŚMIERTELNOŚCIĄ (LOOKING FOR IMMORTALITY) Film dokumentalny, 51 min, Szwajcaria, 2020 Istota doskonała, jak ze snu Leonarda da Vinci. Silniejsza, inteligentniejsza, wolna od kalectwa, chorób i śmierci. Marzenie stare jak ludzkość. Wobec błyskawicznego postępu nauki i technologii może się spełnić. By żyć lepiej i dłużej, niektórzy gotowi są na wiele. Wynalazki, które ułatwiają codzienne życie, mogą prowadzić do piekła. To dotyczy nas wszystkich. Czy nieodwracalna przemiana już się rozpoczęła? Czy chcielibyśmy żyć wiecznie? Wraz z pionierami nauki i medycyny poszukującymi nieśmiertelności poznamy ostatnie postępy w nauce, medycynie i robotyce. Jednak dążenie przemysłu technologicznego do odwrócenia starzenia się spotkało się ze sceptycyzmem. Leki przeciwstarzeniowe to tak naprawdę quasi - utopijny sen - mówi pewien geriatra. Czy życie lepsze, zdrowsze i dłuższe jest tym, co nauka i technika szykują dla nas na krótką metę? Google namówiło najlepszych naukowców na świecie, aby położyli kres chorobom związanym ze starzeniem się. W międzyczasie mnóstwo firm testuje nowe sposoby i leki, które mogą uczynić nas bardziej długowiecznymi. Czy w czasach, gdy medycyna przeciwstarzeniowa zyskuje na popularności, starość może stać się pewnego dnia chorobą uleczalną? 22:10 UKRAIŃCY - ODC. 2. OKSANA Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska Serial przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Oksana pochodzi z Kijowa. Jest kobietą pracowitą i ambitną. Oddaną matką i zapracowaną bizneswoman. Żyje w ciągłym biegu. Oksana przyjechała do Polski ponad trzy lata temu z najmłodszą córką, Xenią, dołączając do dwójki starszych dzieci: Elizy (18 lat) i Aleksandra (21 lat), którzy uczyli się w technikum. Mimo że mąż Oksany nie chciał opuszczać Ukrainy, postanowiła wyjechać z nadzieją, że mąż do niej dołączy, niestety, tak się nie stało. Małżeństwo się rozpadło. W Polsce Oksana zaczynała od zera. Przez pierwsze dwa miesiące była taksówkarką, następnie otworzyła kiosk, w którym wykonywała poprawki krawieckie. Obecnie oprócz kiosku ma imponujący zakład krawiecki w prestiżowej lokalizacji, w którym zatrudnia 5 szwaczek. Oksana szyje ubrania na zamówienie. W prowadzeniu działalności pomaga jej syn. Ostatnio musiała przerwać pracę nad własnymi projektami. Skupiła się na pomocy Ukrainie, szyjąc kamizelki kuloodporne. 23:05 PRAWDZIWE PSY - ODC. 3/13 Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2001 Reżyseria: Krzysztof Lang, Patryk Vega Zdjęcia: Walter Sarkowicz, Marcin Koszałka Nie ma już wątpliwości w sprawie zwłok znalezionych nad Jeziorkiem Szczęśliwickim. Sekcja potwierdza, że mężczyzna zginął od kilku uderzeń w głowę. Policjanci z Wydziału Zabójstw Komendy Stołecznej Policji kontynuują śledztwo w tej sprawie. Tymczasem policjanci z Wydziału Kryminalnego zajmują się likwidacją nielegalnej agencji towarzyskiej. Budki typu fast food, oferujące wietnamskie potrawy, wrosły już w krajobraz Warszawy. Wietnamczycy zajmują się również sprzedażą taniej odzieży. Duża ich grupa mieszka w jednym z budynków w samym centrum miasta. Tam też, na 13 piętrze, znajduje się przeznaczona tylko dla nich agencja towarzyska. Jej właścicielem jest znany policji przestępca. Został już zatrzymany za wymuszenia rozbójnicze. Teraz czas na przeszukanie agencji i jej likwidację. Istnieje przypuszczenie, że mogą się tam znajdować narkotyki i broń. Wszystko też wskazuje na to, że przebywa w niej inny podejrzany o wymuszenia. Przesłuchania na budowie, na której pracował denat znaleziony nad jeziorkiem, prowadzą policjantów do niejakiego pana Władka. Zatrzymany i dowieziony na komendę, zaprzecza jakoby miał coś wspólnego z zabójstwem. Twierdzi, że zostawił kompana pijanego, a sam udał się do toalety typu "toi toi". Po wyjściu z niej wrócił na kwaterę. Kilku policjantów usiłuje dostać się do agencji. Nikt nie reaguje na wezwania. Funkcjonariusze postanawiają czekać, aż przyjdzie jakiś Wietnamczyk, i wejść do środka wraz nim. Ten sposób także zawodzi. Odnajdują więc właściciela mieszkania, w którym urządzono agencję. Ostatecznie forsują drzwi siłą. Za nimi znajdują kilku Wietnamczyków i ukraińskie prostytutki. Zabierają wszystkich do Komendy Stołecznej. W okolicach jeziorka Sławomir Opala i Krzysztof Tkaczyk próbują odtworzyć przebieg wydarzeń tak, jak je przedstawia zatrzymany pan Władek. 23:40 PRAWDZIWE PSY - ODC. 4/12 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2001 Reżyseria: Krzysztof Lang, Patryk Vega, Marcin Koszałka Zdjęcia: Walter Sarkowicz, Marcin Koszałka Jeden z pracowników Wydziału Kryminalnego otrzymuje od naczelnika zadanie zajęcia się sprawą "Szkiełka" - młodego mężczyzny, który zgwałcił dwadzieścia kobiet. Opowiadając o przebiegu wypadków, ofiary zgodnie zeznają, że nosił bluzę z kapturem osłaniającą twarz, atakował od tyłu i groził, że pokaleczy je kawałkiem szkła. Sprawa jest więc bardzo trudna, jedna z kobiet jednak widziała go przez chwilę. Razem ze specjalistą próbuje stworzyć jego portret. Jednocześnie prowadzone są laboratoryjne badania spermy gwałciciela. Zawarty w niej kod genetyczny pomoże zidentyfikować go z o wiele większą dokładnością niż linie papilarne. Posterunkowy Paweł Kakietek od trzech lat pracuje w policji, w Wydziale Śledczym. Jest sześciokrotnym mistrzem Polski w boksie i nadal wyczynowo uprawia sport, choć łączenie tego z tak specyficzną pracą nie jest łatwe. Wraz z kolegą jeździ właśnie w jednym z nieumundurowanych patroli obserwujących ludzi, w celu wyłowienia potencjalnych przestępców. Policjant siedzący za kierownicą poloneza dostrzega młodych złodziei samochodów, którzy uciekli mu niedawno. Po krótkim pościgu podejrzani zostają zatrzymani i przesłuchani. Są czyści. Paweł Kakietek urodził się w małej wsi. Boksem zajął się, by uniknąć pięści chłopaków z sąsiedztwa. Po pracy idzie na trening. Wkrótce stanie w ringu, by stoczyć ważną walkę. Chce do zawodów przygotować się jak najlepiej, zresztą lubi ciężki wysiłek. W Warszawie gnieździ się z żoną w maleńkim pokoiku, marzy więc o przyzwoitym mieszkaniu. Żona jest jego zagorzałym kibicem. Obserwuje męża z widowni, przeżywając jego starcie. Kakietek zwycięża na punkty. Podkomisarz Krzysztof Tkaczyk i Sławomir Opala kontynuują śledztwo w sprawie zabójstwa nad Jeziorkiem Szczęśliwickim. Pan Władek uparcie twierdzi, że nikogo nie zabił. Jeden z wędkarzy spotkanych nad jeziorkiem naprowadza na ślad nastolatka, w przeszłości wychowanka zakładu poprawczego, który tam bywał, a ostatnio zniknął. Policjanci zbierają o nim informacje, potem jadą go zatrzymać. 00:10 NIE WOLNO PRZERWAĆ SPEKTAKLU Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2007 Reżyseria: Stanisław Janicki Scenariusz: Stanisław Janicki Dokument o Danucie Szaflarskiej - znakomitej polskiej aktorce, najstarszej spośród czynnych zawodowo. Zrealizowany w 2007 roku film pokazuje 92 - letnią wówczas aktorkę, wciąż pełną temperamentu, świetnie opowiadającą o swoim życiu i ludziach, z którymi dane jej było się zetknąć - na scenie, na planie filmowym, w życiu. Danuta Szaflarska urodziła się w małej wiosce niedaleko Piwnicznej. Nie marzyła od kołyski o aktorstwie. W 1939 roku ukończyła jednak z wyróżnieniem Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej. Debiutowała w Teatrze na Pohulance w Wilnie. Brała czynny udział w podziemnym życiu teatralnym oraz w powstaniu warszawskim. Po wojnie najpierw występowała na scenie w Łodzi, a następnie w Warszawie. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "RWD - 6 - PIERWSZY KROK W CHMURY" ODC. 301 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 01:50 KALENDARZ POLSKI Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2005 Reżyseria: Krzysztof Miklaszewski Scenariusz: Barbara Sieradzka Ośmiu znanych artystów fotografików: Chris Niedenthal, Stanisław Woś, Michał Browarski, Tomasz Sikora, Wojciech Prażmowski, Tadeusz Rolke, Waldemar Jama i Adam Bujak opowiada przed kamerami o swoim widzeniu Polski - jej różnych regionów geograficznych, mieszkańców, najpiękniejszych miejsc i najważniejszych wydarzeń społeczno - politycznych. Ich opowieści układają się w swoisty polski kalendarz, zapis wydarzeń czterech pór roku. Każdy z fotografików ma swoje ulubione tematy, zakątki, motywy: jedni preferują fotografię polityczno - społeczną, inni utrwalanie obyczajów i mód, jeszcze inni - ludzkich twarzy i losów, krain geograficznych, elementów krajobrazu, zabytków historii. Oglądamy więc opatrzone ich własnym komentarzem prace poszczególnych artystów: od budzących się wiosną do życia Tatr i scen z góralskiego wesela, pełnych nadziei i euforii chwil powstawania "Solidarności" czy ponurych kadrów stanu wojennego uchwyconych obiektywem "spolszczonego" Anglika, Chrisa Niedenthala, poprzez piękne, trochę oniryczne i metafizyczne pejzaże Suwalszczyzny z jej głazami polodowcowymi - ulubionym tematem Stanisława Wosia czy rozgrzane letnim słońcem, urzekające kolorami lata polskie wybrzeże z jego plażami i portami - głównym motywem fotografii Michała Browarskiego. Lato to także tchnące najnowszą historią ulice i place Gdańska z wzniesionym w 1981 r. Pomnikiem Poległych Stoczniowców, wielokrotnie fotografowanym przez Tomasza Sikorę, "kronikarza" najgorętszego polskiego lata ostatniego 30 - lecia, dziś fotografującego najchętniej ludzi w zabawnych, absurdalnych sytuacjach, pozach i minach. Polska jesień to z kolei jasnogórskie sanktuarium z otaczającymi je licznymi straganami oferującymi kiczowate pamiątki i dewocjonalia. Fascynują one od lat Wojciecha Prażmowskiego, który dostrzega w nich wyraz polskiej wiary i mentalności. Kicz to dla niego także kwintesencja naszych aspiracji i ambicji, pospolitych wyobrażeń o pięknie, nie ograniczających się oczywiście do sfery religii. Dla Tadeusza Rolkego, fotografa "pejzażu ludzkiego", jak sam siebie nazywa, tematem dominującym są z kolei twarze ludzi, ich zachowania, losy. Artysta odwiedza też miasta i stare miasteczka, np. Lublin czy podlubelskie Piaski, dokumentując nieliczne już ślady kultury żydowskiej, która odeszła wraz z jej pomordowanymi w czasie wojny mieszkańcami. Fotograficzna podróż po Polsce kończy się na południu kraju. Waldemar Jama zaprasza na swój ukochany Śląsk będący smutnym świadkiem końca cywilizacji wielkoprzemysłowej, próbujący mniej lub bardziej udanie łączyć historię z nowoczesnością. Z kolei Adam Bujak odbywa nostalgiczną, pełną filozoficznej zadumy wędrówkę po uliczkach Krakowa, a zwłaszcza krakowskiego Kazimierza. Utrwala też w obiektywie piękno monumentalnych murów klasztoru kamedułów w tym mieście czy tynieckiego klasztoru benedyktynów. Artyści fotograficy pokazują więc swoją Polskę, to, co jest im szczególnie bliskie, to, co dla nich ważne, co ich porusza, urzeka, śmieszy czy wzrusza. Ich prace to zbiorowy portret naszego kraju, jego mieszkańców, ich bolączek i radości, ale także samych autorów zdjęć, którzy poprzez swe fotografie wyrażają siebie. 03:00 ŚLADAMI VINCENZA Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2000 Reżyseria: Waldemar Czechowski Scenariusz: Waldemar Czechowski Wykonawcy: Andrzej Vincenz, Barbara Vincenz Wanders, Sergiusz Golovin, Jeanne Herch, Wacław Sobaszek, Jan Choroszy Cóż może łączyć huculskich górali z mieszkańcami antycznej Grecji? Góry! Skalisty szkielet kontynentu! A zarazem przyjazny dom i szeroki gościniec dla dawnych pasterzy wędrujących znad brzegów Morza Śródziemnego, przez Bałkany i Ruś ku zachodowi lądu. Bohater filmu - pisarz, tłumacz i filozof - odnalazł na Huculszczyźnie kulturowe korzenie starej Europy, a w mieszkańcach karpackiej krainy dostrzegł potomków pradawnej cywilizacji pasterskiej, spadkobierców tradycji duchowej czasów Homera. Nie poprzestał na tym odkryciu. Zrekonstruował ginący świat wspólnoty nieba i ziemi, opisał odchodzącą w przeszłość ojczyznę ludzi prostych i prawych w monumentalnym cyklu "Na wysokiej połoninie" porównywanym z homeryckim eposem. Nie musiał naśladować stylu twórcy "Iliady". "Był niby starożytny mędrzec" - wspomina Czesław Miłosz. "Jak Sokrates - dodaje Sergiusz Golovin - ale bez śladu goryczy i cienia cynizmu". Stanisław Vincenz urodził się w 1888 roku w Słobodzie Rungurskiej na Huculszczyźnie. Rodzina przyszłego pisarza nie była miejscowa, lecz od dawna zasiedziała w Karpatach. Wywodziła się ze starofrancuskiej szlachty, uchodzącej przed rewolucją z Prowansji na daleki Wschód. Ojciec Vincenza, Feliks, nie miał zbyt wiele czasu na zajmowanie się synem. Był zarządcą w firmie eksploatującej zasoby ropy naftowej, którą na przełomie wieków odkryto w okolicy. Chłopak spędził dzieciństwo w dziadkowym dworze w Krzyworówni nad Czeremoszem. Dom Przybyłowskiego promieniował kulturowo na wieś, ta zaś odciskała mocne piętno na jego mieszkańców. Huculska niania Pałachna zaszczepiała w Stanisławie miłość do huculskiej krainy. Do miejscowych pejzaży, obyczajów, podań, legend i mowy. "Pamiętaj Stasiu - przestrzegała - że nadejdzie jeszcze czas, gdy będziesz mówił językiem panów. Lecz teraz mów jak ludzie. I pamiętaj, synku, byś nigdy ludzkiego języka nie zapomniał!" Staś zapamiętał. Jego fascynacji huculską kulturą nie zatarła nauka w renomowanym wówczas liceum w Kołomyi ani też studia na wiedeńskim uniwersytecie. Przeciwnie, biegła znajomość greki oraz poznanie świata antyku pozwoliły mu dostrzec i opisać pradawne związki łączące górską krainę Karpat z cywilizacją dawnej Grecji. Osiadł w domu w Bystrecu pod Czarnohorą. Tam tworzył swoje "Obrazy, dumy i legendy z Wierchowiny Huculskiej". Po wybuchu wojny Vincenz musiał opuścić rodzinne strony. Huculscy przyjaciele przeprowadzili go przez granicę na Węgry, gdzie uczestniczył w życiu kulturalnym polskiego wychodźstwa. Po wojnie osiedlił się w południowo - wschodniej Francji, u podnóży Alp, zaś ostatnie swoje lata spędził także opodal gór, w Szwajcarii. Choć wiodło mu się skromnie, niemal biednie, potrafił rozkoszować się życiem, niczym uczeń Epikura. Przyjaciele wspominają biesiady w domu wielkiego mistrza słowa, wielogodzinne rozmowy toczone przy szklaneczce wina. Stanisław Vincenz zmarł w Lozannie w 1971 roku. Dwadzieścia lat później prochy wybitnego eseisty i znawcy kultury spoczęły w Krakowie. Autorzy dokumentu podążają śladami swego bohatera - od Ukrainy po Szwajcarię. Przedstawiają urodę ziemi jego młodości oraz ludzi do dziś pamiętających przyjaciela Huculszczyzny. O życiu i dziele Stanisława Vincenza mówią także dzieci pisarza - Barbara i Andrzej, a także Czesław Miłosz, Jeanne Herch i Sergiusz Golovin.