TVP Dokument Sobota, 02.03.2024 05:20 POLSKIE PARKI NARODOWE - PARK NARODOWY GÓR STOŁOWYCH Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 05:55 WETERYNARZE Z SERCEM - /23/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy również ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. 06:30 SZYMPANSY W UGANDZIE (UGANDA, THROUGH THE EYES OF A CHIMP / OUGANDA, LE REGARD D'UN CHIMPANZE) Film dokumentalny, 48 min, Francja, 2019 Reżyseria: Roman Fournier - Christol Uganda leży w samym sercu Afryki Równikowej, między jeziorami i górami. Na południowym wschodzie, na wysokości tysiąca metrów nad poziomem morza, wzgórza giną pod gęstą roślinnością. Jakie zwierzęta żyją pod tymi drzewami? Dla szympansów las jest wszystkim. Oczami Toti, przywódcy klanu, odkryjemy niezwykłą naturę Ugandy. W głębi lasu żyje szczególnie ujmujący samiec szympansa alfa, Toti. Wędruje po swoim terytorium, aby zjednoczyć swoją społeczność i zapobiec wtargnięciu wroga. Ale czasami jego duch leci do wielkich przestrzeni sawanny, w pobliżu źródeł Nilu, gdzie gruboskórne konfrontują się ze sobą pod ostrym spojrzeniem lamparta Wyżej na wulkanach, gdzie goryle górskie bawią się ze swoimi maluchami. I tak toczy się życie szympansów w jednej z ich ostatnich ostoi, w której panują od zarania dziejów. 07:25 WALIA - DZIKA KRAINA S.I - ODC. 4 OZNAKI BURZY (WALES: LAND OF THE WILD EP. 4 THE GATHERING STORM) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 4 - "Oznaki burzy". Nastała jesień. Dni są jeszcze ciepłe, ale widać oznaki zmiany. Żółkną liście, gromadzą się burzowe chmury, zwierzęta rozpoczynają wędrówkę. Dla nich to ważny czas, czas przygotowania się na nadchodzące dni chude. Trzeba stoczyć walki i zdobyć miłość. Czasu jest niewiele - nadchodzi zima. Początek jesieni. Walijskie drzewa nie zgubiły jeszcze listowia i tworzą nieprzenikliwy baldachim. Połowa września. Choć dni są coraz krótsze, południowa Walia wciąż jest skąpana w słońcu. Długie, upalne lato pozostawiło po sobie obfitość strawy. W południowej Walii, o rzut kamieniem od Port Talbot, znajduje się park Margam. Jelenie szlachetne to największe ssaki lądowe na wyspach brytyjskich. O tej porze roku samce, czyli byki, kroczą dumnie. W listopadzie nie tylko zwierzęta przygotowują do zimy. Drzewa także. 08:20 W BLASKU GWIAZD (IN THE STARLIGHT) Film dokumentalny, 49 min, Francja, 2019 Reżyseria: Mathieu Le Lay Zanim Paul Zizka został fotografem, uwielbiał otwartą przestrzeń. Jego pierwszy kontakt z górami Kanady zrodził zamiłowanie do fotografii. Zachwycony ich potęgą, raptem zaczął dostrzegać piękno swojego otoczenia na nowo. Postanowił od tamtej pory wyrażać swoją więź z dzikimi krajobrazami najodleglejszych miejsc na Ziemi za pomocą fotografii. Jego zdjęcia są natychmiast rozpoznawalne. Obiegły cały świat i zostały opublikowane w czołowych magazynach fotograficznych. Praca Paula często wiąże się z wyprawami na odludzie. Żyje przygodami i wciąż stawia sobie nowe wyzwania, aby dotrzeć jak najbliżej swoich celów. Noc ujawnia głębszy aspekt fotografii Paula. W ramach serii nocnych zdjęć uchwycił ulotny czar rozgwieżdżonych niebios podziwianych z czterech krańców świata. Przyroda wciąż oferuje Paulowi nowe wyzwania. Jego zamiłowanie do fotografii i chęć doskonalenia warsztatu stale zapisują kolejne karty w jego historii. Film został nakręcony w 4K. To podróż do świata pełnego gwiazd. Nieustające pragnienie zachwytu skłania Paula do podróżowania po świecie w pogoni za gwiazdami i zorzą. Każda wyprawa przynosi nowe odkrycia i chwile spędzone w zawieszeniu, pomiędzy niebem i ziemią. 09:20 KLEJNOTY ALP, WIELKIE JEZIORA WŁOCH - ODC. 2 COMO (JEWELS OF THE ALPS - ITALY'S GREAT LAKES) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Mi - Yong Brehm Pięcioodcinkowa seria dokumentalna, opowiadająca o najpiękniejszych alpejskich jeziorach zwanych Klejnotami Alp: Maggiore, Como, Iseo, Lugano i Garda. Każdy film przedstawia jedno z nich, ukazując nam wyjątkowe środowisko naturalne w cyklu zmieniających się pór roku oraz przybliżając miejscową ludność. Wszystkie pięć jezior powstało z lodowców. Są unikalne w Europie jako połączenie dwóch kontrastujących ze sobą światów: środowiska alpejskiego i śródziemnomorskiego. Królestwo zwierząt w Górnych Włoszech kryje w sobie wiele niespodzianek. Stado dzikich jeleni nad jeziorem Como, mała salamandra ognista, która jest uderzająco podobna do podwodnego smoka, czy świstaki na warcie przy ujściu ich nory nad jeziorem Garda. Autorzy cyklu odwiedzają osoby, których życie jest ściśle związane z jeziorami. Ich historie - autentyczne i nieoczekiwane. Kamera towarzyszy speleologom w wyprawie do niezbadanej wcześniej wapiennej jaskini nad jeziorem Iseo; ukazuje mężczyznę uprawiającego herbatę nad jeziorem Maggiore; a nad jeziorem Como 94 - letnia Nonna Pupa pokazuje nam, jak zamieniła wysypisko śmieci w wyjątkowy ogród. Odcinek 2. Jezioro Como, które jest jednym z największych i najpiękniejszych włoskich jezior. Uroku dodaje mu bez wątpienia otoczenie majestatycznych Alp i sąsiedztwo urokliwych miasteczek z okazałymi willami. Posiadaniem tam swoich rezydencji szczycą się sławni artyści i bogaci biznesmeni. To m.in za ich sprawą Como uchodzi za włoski synonim luksusu i elegancji. Como jest zdecydowanie mniejsze niż Jezioro Garda, przez co otaczające je góry wyglądają na jeszcze większe. 10:20 TELEWIZJA Film dokumentalny, 21 min, Polska, 1953 Reżyseria: Janusz Star Wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych film dokumentalny o charakterze popularnonaukowym, na temat początków medium telewizji w Polsce w latach 50. XX wieku. Realizatorzy prezentują wynalazek jako najnowsze osiągnięcie techniki pośród znanych już wcześniej aparatów fotograficznych czy radioodbiorników. Wyjaśniają, czym jest przekaz telewizyjny, na czym polega jego działanie od rejestracji sygnału do jego emisji. Widzowi przybliżone zostały pojęcia fotokomórki, luminoforu, ikonoskopu czy kinetoskopu. Wizyta w studiu przedstawia charakterystykę pracy w telewizji, a na przykładzie poszczególnych audycji i prowadzonych badań widzimy jej szerokie zastosowanie w nauce oraz w rozpowszechnianiu wiedzy i oświaty. Użyto między innymi fragmenty filmu naukowego nadawanego w ramach cyklu audycji Wszechnicy Telewizyjnej. 10:35 PREKURSOR Film dokumentalny, 18 min, Polska, 1988 Reżyseria: Grzegorz Królikiewicz Zdjęcia: Stefan Czyżewski Wykonawcy: Grażyna Ciopińska Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych, poświęcony profesorowi Marianowi Mazurowi i jego teorii charakterów. W okresie Polski Ludowej władze z podejrzliwością odnosiły się do cybernetyki, jej wybitnego przedstawiciela ośmieszano, a dorobek naukowy ignorowano. 11:05 LOKALSI - ODC. 4 PIOTREK Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 11:40 ZANSKAR - OBIETNICE ZIMY (ZANSKAR: A WINTER OF HAPPINESS / ZANSKAR, LES PROMESSES DE L’HIVER) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Caroline Riegel Film dokumentalny o niezwykłym miejscu na świecie. W Zanskarze zima pozostaje ponadczasową porą roku, zarówno surową, jak i uprzywilejowaną. Wciąż doświadczamy trochę Zanskaru z przeszłości, doliny wtedy wolnej od przemocy, nierówności i konsumpcjonizmu. Czyżby to była dolina szczęścia? Położony na wysokości 3500 metrów Zanskar jest jednym z najbardziej odizolowanych regionów na świecie: zimą ta wysoka dolina indyjskich Himalajów jest odcięta od świata. Reżyser Caroline Rigel zdecydowała się zimą 2020 roku spędzić kilka miesięcy w tej dolinie i górach, w bliskiej jej sercu wspólnocie sióstr Tungri. W ten sposób była świadkiem autentycznego funkcjonowania Zanskaru, zanim całkowicie zniknie. 12:40 TACY BYLIŚMY - /8/ ZA KIEROWNICĄ I NIE TYLKO Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Michał Bandurski Scenariusz: Michał Bandurski Niezwykłe i barwne podróże w czasie do lat 70. i 80. minionego stulecia. Przypominamy, jak wyglądało wówczas życie i... jacy byliśmy. Podobno w życiu od celu ważniejsza jest sama droga. Jakie wybieraliśmy środki transportu i jakie kierunki, jakie przeszkody napotykaliśmy na swojej drodze i jak je pokonywaliśmy. W odcinku porozmawiamy o tym, jacy byliśmy, gdy podróżowaliśmy. 13:15 PODRÓŻE MAŁEJ I DUŻEJ - S. 3, ODC. 1 PORTO Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Relacje z podróży mamy, Moniki Witkowskiej, pilotki wycieczek i podróżniczki, z malutką córeczką, Laurą, która poznaje nowe kraje od trzeciego tygodnia życia. Program zawiera praktyczne porady dotyczące podróży z malutkim dzieckiem, informacje merytoryczne dotyczące odwiedzanych miejsc (ciekawostki turystyczne, jak i praktyczne informacje finansowo - organizacyjne) okraszane śmiechem i uśmiechem prowadzącej i jej uroczej córeczki. Program, za sprawą temperamentu dziewczyn, jak i nieuniknionych zmian dotyczących dorastania małego dziecka, cechuje dynamizm i nieoczekiwane zwroty akcji. Program inspiruje do podróży z dzieckiem i podpowiada, jak przeprowadzić taki wyjazd na własną rękę i niskobudżetowo. Rozrywka i praktyczny poradnik podróżniczy w jednym. Monika razem z córeczką Laurką (2 lata i 2 miesiące) leci do Portugalii. W tej części dziewczyny pokażą, co ciekawego zobaczyć w Porto. Kościoły i dworzec pokryte charakterystycznymi płytkami azulejos, magiczna księgarnia jak z książki o pewnym Harrym, winem płynąca Vila Nova de Gaia znajdująca się raptem po drugiej stronie mostu to tylko część ciekawostek. Są też i te bardziej interesujące Laurkę, jak Treetop walk - spacer w koronach drzew, plaże miejskie, oceanarium czy parki z placami zabaw, w których można ukryć się przed upałem. 13:35 MRÓWCZE SZLAKI Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1956 Reżyseria: Stanisław Kokesz Scenariusz: Roman Woźniakowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych. Film "Mrówcze szlaki" jest obrazem intrygującym i wciągającym niczym najlepszy thriller. Mimo upływu blisko 60 lat od jego realizacji, ta niezwykła, dramatyczna opowieść o zaskakujących obyczajach mrówczych społeczności, precyzyjnie opowiedziana i sfotografowana, wciąż budzi żywe emocje. Głównym bohaterem jest tu szczególny gatunek tych owadów zwany Amazonką (Polyergus rufescens), który w mrówczym świecie jest odpowiednikiem zbójeckich hord Huna Attyli. Napady armii Amazonek na gniazda łagodniejszych gatunków mrówek przypominają sceny z najlepszych filmów batalistycznych tyle, że tutaj walka toczy się naprawdę na śmierć i życie. Dramatyczność filmowych obrazów podkreśla specjalnie skomponowana muzyka autorstwa słynnego jazzmana, Jerzego Dudusia Matuszkiewicza, wykonywana przez sekstet Krzysztofa Komedy, co jest dodatkowym, niebagatelnym walorem tego niezwykłego filmu. 13:55 POŁUDNIOWA AFRYKA - CZĘŚĆ 4. PRZYGODA (SOUTH AFRICA 4. DAS ABENTEUER (MAKING - OF)) Serial dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Thomas Behrend Scenariusz: Steven Zorn Odcinek 4 to ostatnia część opowieści i zarazem podsumowanie wyprawy. Południowa Afryka okazała się wyzwaniem dla filmowców telewizji Norddeutscher Rundfunk. Zamierzali sfilmować najciekawsze i najrzadsze zwierzęta. Celem były niezwykłe zdjęcia i opowieści o ich zwyczajach. Interesowały ich te największe i całkiem małe. Przemierzyli tysiące kilometrów przez południową część Afryki. Podróż zaczynała się u stóp Góry Stołowej w Kapsztadzie, barwnym i pełnym życia mieście, którego mieszkańcy stanowią kolorową mieszankę. Chcieli sfilmować nie tylko świat zwierząt, ale też różnorodne krajobrazy i formacje roślinne. To oznaczało długą podróż. 14:45 OPOWIEŚĆ O DZIĘCIOŁACH (WOODPECKERS: THE HOLE STORY) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Janet Hess Istnieje ponad 240 gatunków dzięciołów. Żyją na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy i Australii. Ptaki te mają różne kształty i rozmiary, a każdy z nich jest specjalnie zaprojektowany do ich stylu życia. Niektórzy piją soki, inni żyją wyłącznie w lasach spustoszonych przez ogień. Inne łapią owady, zachowując się bardziej jak jaskółka niż dzięcioł. A jeszcze inni wiercą głęboko w korze rozkładających się drzew, używając swego przypominającego włócznię języka, aby wyłowić owady z głębi kambium. Ten dokument odkrywa, co sprawia, że dzięcioły są tak wyjątkowe. Będziemy śledzić intymne historie dwóch bardzo różnych rodzin wychowując swoje młode, odkrywając wyjątkową drogę ewolucyjną dzięciołów i potężną rolę, jaką odgrywają w każdym zamieszkiwanym przez nie ekosystemie. Dzięcioły lubią hałasować. Z głowami jak młotki i dziobami jak dłuta - robią coś więcej niż hałas... Bębnią! Wkuwając się w pień znajdują pokarm, a dzięki talentom stolarskim - tworzą wyjątkowe siedziby... Ich działania są niezbędne dla lasu i wszystkiego, co w nim żyje. Wyposażone w wielofunkcyjne narzędzia - zdobywają tereny, na których nawet być nie powinny. To architekci, inżynierzy i świetni stolarze. 15:45 GLOBALNA NAUKA - ODC. 1: WSZECHŚWIAT: PODRÓŻ W NIEZNANE (GLOBAL SCIENCE EP. 1: SPACE: JOURNEY INTO THE UNKNOWN) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Jean Marc Sigot, Yohann Thiriet Sześcioodcinkowa seria dokumentalna przybliżająca widzowi największe odkrycia na arenie współczesnych badań, przedstawiająca najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 1 - "Wszechświat: Podróż w nieznane". Przez tysiąclecia cywilizacje spoglądały w niebo, pragnąć zrozumieć ogrom wszechświata. Dziś naukowcy z całej Ziemi próbują rozszyfrować tajemnice kosmosu i przygotowują misje, które zabiorą ludzkość na Księżyc i na Marsa. Co kryje się w kosmicznej pustce, na odległych egzoplanetach? Czy rozwija się tam inteligentne życie pozaziemskie? Docieramy w głąb wszechświata, gdzie odkrywamy nowe obiekty i dotychczas nieznane zjawiska. Dzięki postępom w nauce i technologii, kosmos powoli ujawnia swoje sekrety. Zapraszamy na wyjątkową podróż w nieznane. Od czasów lotu radzieckiego kosmonauty Jurija Gagarina, eksploracja kosmosu nie wytraciła tempa. Obecnie loty w kosmos stają się bardziej przystępne. Nowi gracze z sektora prywatnego pragną wysyłać ludzi poza naszą planetę. W stanie Nowy Meksyk firma Virgin Galactic kończy kampanię lotów próbnych i planuje pierwszy, suborbitalny lot załogowy. Trwają przygotowania do przyjęcia pierwszych pasażerów. Sześciuset klientów wykupiło już bilety po 250 tysięcy dolarów, a w kolejce czeka niemal 8 tysięcy innych kandydatów. Za tę cenę pasażerowie polecą statkiem Spaceship 2. Na wysokości piętnastu kilometrów statek zostanie uwolniony z samolotu nośnego i wzleci na wysokość dziewięćdziesięciu kilometrów. Przez kilka minut pasażerowie doświadczą stanu nieważkości, a przez okna będą mogli podziwiać Ziemię. 16:50 EVEREST - NASZE WYZWANIE (OUR EVEREST CHALLENGE: WITH BEN FOGLE & VICTORIA PENDLETON) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Neil Curry Film dokumentalny o wyprawie na najwyższą górę świata - Mount Everest, 8848 m. n p m. Uczestnikami ekspedycji są prezenter telewizyjny i globtroter Ben Fogle i była kolarka olimpijska Victoria Pendleton. Śledzimy każdy etap ich wyczerpującej przygody. To bardzo osobista opowieść o tym, co trzeba zrobić, by wspiąć się na Everest w czasach nowożytnych. A niebezpieczeństwa są bardzo realne: choroba wysokościowa, wyczerpanie, hipotermia, szczeliny lodowe i lawiny. Film pokazuje wiele aspektów życia w Base Camp podczas sezonu wspinaczkowego, gdy nepalskie Himalaje zachęcają najtwardszych śmiałków do zdobycia najwyższego szczytu świata. Ta wyprawa rozgrywa się 65 lat po tym, jak Sir Edmond Hillary dokonał pierwszego wejścia. Od tego czasu prawie 300 osób zginęło, próbując pójść w jego ślady. Wyprawa zaczyna się w Stolicy Nepalu, Katmandu, zwanej bramą do Himalajów. Wyprawy z południa często ruszają z miasta Lukla. Stąd 60 km. do bazy wypadowej, która jest jak wioska olimpijska chwilę przed zawodami. Wszyscy są podekscytowani i poddenerwowani tym, co wkrótce zamierzają zrobić. 17:40 PO CO NAM ARCHITEKCI? (THE IMPORTANCE OF BEING AN ARCHITECT) Film dokumentalny, 69 min, Włochy, 2021 Reżyseria: Giorgio Ferrero, Federico Biasin Muzyka: Giorgio Ferrero, Rodolfo Mongitore Film dokumentalny, który przedstawia pracę współczesnych włoskich architektów i wyzwania, jakie przed nimi stoją podczas projektowania architektury przyszłości. Ich celem jest tworzenie takich miejsc, gdzie ludzie chętnie przebywają i gdzie czują się dobrze. Jednym z nich jest Antonio Citterio, włoski projektant i architekt zafascynowany projektami z lat 40. i 50. XX wieku, w których najistotniejsze były dobre materiały i wygoda. Jego prace doskonale komponują się z naturą, a ich celem jest nadanie projektowi takiego charakteru, by dodać prostocie ciepła. 18:55 XENAKIS. CZŁOWIEK ZNIKĄD (IANNIS XENAKIS. L'HOMME DE NULLE PART) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2012 Reżyseria: Martin Fraudreau Odkrywanie życia i twórczości Iannisa Xenakisa, muzycznego pioniera XX wieku, będącego jednocześnie kompozytorem, architektem i inżynierem. Film powstał z okazji 10. rocznicy śmierci kompozytora. 20:00 SWATKA ISIS (THE MATCHMAKER) Film dokumentalny, 88 min, Włochy, 2022 Reżyseria: Benedetta Argentieri Film dokumentalny opowiadający o Toobie Gondal, brytyjskiej dżihadystce, która w wieku 20 lat wyjechała z Londynu i dołączyła do Państwa Islamskiego. Zyskała popularność jako swatka ISIS po tym, jak zwerbowała mnóstwo kobiet z Zachodu, które poślubiły bojowników. W latach 2014 - 2017 aktywnie wspierała dżihadyjską propagandę. Potem zniknęła na dwa lata, a następnie została sfilmowana w 2019 roku w Raqqa, w Syrii przez reżyserkę filmu. Potem znów ślad po niej zaginął. Film pokazuje prawdziwą twarz Tooby, uważającą się za kobietę, która zakochała się w niewłaściwym mężczyźnie. Nie poczuwa się do odpowiedzialności za swoje czyny. Czy Tooby jest rzeczywiście tylko miłą, inteligentną i uległą dziewczyną, jaką możemy obejrzeć na ekranie? A może to jednak brutalna i świadoma ekstremistka? Film unaocznia ciekawą refleksję na temat islamskiej świętej wojny widzianej z perspektywy kobiet należących do kalifatu, bojowników i katów. Ujawnia jeden z najbardziej złożonych i niebezpiecznych problemów naszych czasów: prawdziwą władzę i fascynację, jaką ISIS wywiera na umysły młodych ludzi Zachodu, zwłaszcza kobiet. Jest też psychologicznym starciem pomiędzy Toobą Gondal, a reżyserką filmu, która próbuje dowiedzieć się w jakim stopniu bohaterka była zaangażowana w werbowanie kobiet, aby dołączyły do Państwa Islamskiego. Gondal, przynajmniej na samym początku filmu, niczym wyszkolona pokerzystka, stara się stworzyć fikcyjną rzeczywistość, którą chciałaby omamić odbiorców filmu. 21:45 PAŁAC PUTINA CZ. 1 (PAŁAC DLA PUTINA) Film dokumentalny, 57 min, Rosja, 2021 Reżyseria: Aleksiej Nawalny Lektor: Grzegorz Szponder Film dokumentalny rosyjskiego opozycjonisty Aleksieja Nawalnego o posiadłości prezydenta Rosji Władimira Putina. - Najbardziej tajny i strzeżony obiekt w Rosji - bez przesady - to nie jest dom pod miastem, nie dacza, nie rezydencja. To całe miasto, ale raczej królestwo. Są tu: mury nie do zdobycia, własny port, własna ochrona, cerkiew, własny punkt kontroli bezpieczeństwa, strefa zakazu lotów, a nawet własne przejście graniczne - opowiada w filmie Aleksiej Nawalny. 22:55 JUBILEUSZOWY Reportaż, 9 min, Polska, 1967 Zdjęcia: Kurt Weber Reportaż z życia małego miasteczka, przez które wiedzie trasa XX Wyścigu Pokoju. 23:05 PŁYNĄ TRATWY Film dokumentalny, 19 min, Polska, 1962 Reżyseria: Władysław Ślesicki Zdjęcia: Leszek Krzyżański Muzyka: Zbigniew Rudziński Film ukazujący pracę flisaków. 23:35 BUCZA '22 (BUCHA 22) Film dokumentalny, 45 min, Ukraina, 2022 Film dokumentalny o wydarzeniach w ukraińskiej Buczy. Matwiej Czikmarow był najlepszym uczniem w klasie, a jego młodszy brat Klim marzył, by zostać piłkarzem. Rodzice chłopców Margarita i Ołeksandr mieszkali w malowniczej Buczy w obwodzie kijowskim, dokąd uciekli z ruskiego świata w Donbasie. Ale także tutaj dosięgła ich wojna. 5 marca 2022 roku, w dniu, w którym Bucza znalazła się pod pełną kontrolą wojsk rosyjskich, Ołeksandr i Margarita Czikmarowie postanowili uciec z miasta. Samochody, należące do nich i sąsiadów zostały ostrzelane. Zginęły dzieci, Matwiej i Klim, oraz ich matka Margarita. Ołeksandr ledwo uszedł z życiem, został bez nogi. Dzięki świadkom zdarzeń udało się zdobyć dowody na obecność na miejscu strzelaniny wskazanego konkretnie oddziału wojsk rosyjskich. Film opowiada o poszukiwaniach i identyfikacji rosyjskich wojskowych, lotniczych jednostek bojowych oraz o nieudanych próbach ukrycia zbrodni wojennych przez okupanta. 00:30 DELEGAT - JAN PIEKAŁKIEWICZ Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2013 Reżyseria: Hanna Etemadi Scenariusz: Hanna Etemadi Film poświęcony życiu i działalność prof. Jana Piekałkiewicza, Delegata Rządu RP na Kraj w latach II wojny światowej, wybitnego działacza politycznego i wielkiego patrioty, zamordowanego przez niemieckich oprawców w 1943 roku w więzieniu gestapo, w Al. Szucha w Warszawie. Jego postać została niemal zupełnie zapomniana, nieznana jest młodemu pokoleniu, nie doczekała się też należytego uhonorowania. Być może film wypełni w jakiejś mierze tę lukę. 01:40 DEYNA Film dokumentalny, 36 min, Polska, 2003 Reżyseria: Jarosław Stypa, Beata Dzianowicz Scenariusz: Milena Laur Zdjęcia: Dariusz Szmyra Wspomnienie o Kazimierzu Deynie, uznanym za najlepszego zawodnika w historii polskiego futbolu. Opowiadają o nim jego bliscy, koledzy z boiska, trenerzy oraz kibice młodego pokolenia, dla których Deyna jest legendą, a ich wypowiedzi uzupełniają bogate materiały archiwalne. Film pokazuje człowieka, którego sukcesy przeplatały się z porażkami, zarówno w sporcie, jak i w życiu prywatnym. Film nie jest laurką utrzymaną w jednej tonacji: ukazuje człowieka obdarzonego wielkim talentem, ale nie wolnego też od słabości. Otwarcie mówi o rzeczach drażliwych, na ogół pomijanych. Kazimierz Deyna urodził się w 1947 r. Niemal całą karierę związał z klubem Legia Warszawa, gdzie był środkowym pomocnikiem. Koledzy nadali mu pseudonim "Rogal". Podczas 102 występów w reprezentacji kraju strzelił 45 goli. Był kapitanem polskiej drużyny na Igrzyskach Olimpijskich w 1972 i 1976 r. oraz na MŚ w 1974 i 1978 r. Po krótkim pobycie w Wielkiej Brytanii wyemigrował do USA, gdzie stał się jedną z gwiazd zwłaszcza popularnego tam futbolu halowego. Udanym występom na boisku towarzyszyły jednak problemy osobiste i postępujący nałóg alkoholowy. 1 września 1989 r. Kazimierz Deyna zasnął za kierownicą i zginął w wypadku samochodowym. 02:25 AMERYKANIN W PRL - U Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2008 Reżyseria: Piotr Morawski, Ryszard Kaczyński Scenariusz: Piotr Morawski, Ryszard Kaczyński Lektor: Adam Tkaczyk Zdjęcia: Andrzej Adamczak Muzyka: Przemysław Książek 27 czerwca 1964 r. do Polski przybył z pięciodniową wizytą Robert Kennedy, brat zamordowanego siedem miesięcy wcześniej prezydenta Johna Kennedy’ego, ówczesny prokurator generalny i minister sprawiedliwości w amerykańskim rządzie. Towarzyszyła mu żona oraz trójka dzieci, a wizyta miała charakter prywatny: Amerykanie chcieli tu odwiedzić swoich polskich krewnych z rodziny Radziwiłłów, z którymi się spowinowacili poprzez małżeństwo siostry Jacqueline Kennedy, Lee, z księciem Stanisławem Radziwiłłem. Trudno jednak było mówić o prywatności w sytuacji, gdy amerykańscy goście, gdziekolwiek się pojawili, wywoływali euforię Polaków witających ich entuzjastycznie, wiwatujących na ich cześć. Piękni, eleganccy, błyskający nieskazitelnie białymi zębami, swobodni w zachowaniu uosabiali marzenia naszych rodaków o lepszym życiu na Zachodzie. Rodzina Kennedych była mile zaskoczona takim przyjęciem, zwłaszcza że Polska była pierwszym krajem komunistycznym, jaki odwiedzali. Nie kryli podziwu dla Polaków żyjących w trudnych warunkach, dobrze się wśród nich czuli. Dlatego też chętnie wchodzili w tłum, rozdawali uśmiechy, uściski rąk, a nawet zdjęcia prezydenckiego brata, przyjmowali kwiaty i wręczane im karteczki lub listy. Ochrona Roberta Kennedy’ego starała się nie rzucać w oczy, aby nie zakłócać tych bezpośrednich relacji. Wizyta obfitowała też w nieoczekiwane sytuacje. W Warszawie Amerykanie odwiedzili m. in. restaurację "Krokodyl", gdzie akurat odbywało się wesele i stali się, oczywiście, jego główną atrakcją. Byli też w katedrze św. Jana, spotkali się z pracownikami ambasady USA i władzami Uniwersytetu Warszawskiego, złożyli kwiaty pod pomnikiem Bohaterów Getta, odwiedzili małych pacjentów jednego ze szpitali dziecięcych i bawili się w klubie studenckim Stodoła. Kolejne dni spędzili w Krakowie i na Jasnej Górze, gdzie spotkali się z kardynałem Stefanem Wyszyńskim, by na koniec znów powrócić do Warszawy. Każdy ich krok obserwowali etatowi pracownicy służby bezpieczeństwa i zmobilizowani specjalnie na tę okazję bardzo liczni, wmieszani w tłum tajni współpracownicy. Robili zdjęcia, sporządzali notatki i sprawozdania. Nikt, kto uścisnął rękę Robertowi Kennedy’emu, wręczył mu kwiaty czy, co gorsza, jakiś list, nie pozostał niezauważony. Szybko identyfikowano zuchwalca i niebawem odczuwał na własnej skórze przykre skutki swojego tylko z pozoru niewinnego gestu. Uścisk dłoni czy złożona na ręce znakomitego gościa prośba o pomoc finansową, możliwość wyjazdu do Ameryki czy zagraniczne leczenie, mogła kosztować utratę pracy, wyrzucenie z uczelni, odmowę wyjazdu na staż czy odrzucenie podania o mieszkanie. Stawała się też często pretekstem do szantażowania delikwenta, którego zmuszano np. do zostania tajnym współpracownikiem. Szczególnie surowo obchodzono się z osobami mundurowymi, które poważyły się na taki gest. W reportażu znalazły się wypowiedzi ludzi, którzy byli świadkami tamtej pamiętnej wizyty, chwilowymi bohaterami wydarzeń. Do dziś pamiętają tamte wydarzenia, mają zdjęcia z Robertem Kennedym, ale też doświadczyli z tego powodu zainteresowania służb specjalnych. Ich wypowiedzi są bogato ilustrowane archiwalnymi materiałami filmowymi, fragmentami szyfrogramów i notatek urzędników tajnych służb i T. W.