TVP Kultura Niedziela, 03.03.2024 08:00 NABOŻEŃSTWO EWANGELICKIE W WODZISŁAWIU ŚLĄSKIM 60 min, Polska, 2023 Autor: Małgorzata Foester - Biesiada W czasie tego nabożeństwa, które dla luteranów stanowi centrum życia duchowego całej wspólnoty, będzie można usłyszeć kazanie i pieśni przeznaczone na pierwszą niedzielę pasyjną tzw. Invocavit [Wzywać mnie będzie]. Zapraszamy do oglądania w gościnnych progach parafii ewangelickiej i kościoła, najstarszego obiektu sakralnego w Wodzisławiu Śląskim [XV w.], znajdujących się na terenie diecezji katowickiej. 09:05 NASKALNE KINO PRZODKÓW (STONE AGE CINEMA) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2015 Reżyseria: Pascal Cuissot, Marc Azema Scenariusz: Pascal Cuissot Muzyka: Renaud Barbier W ciągu ostatnich 150 lat odkryto liczne przykłady sztuki prehistorycznej, z których większość to niezwykle realistyczne przedstawienia zwierząt: koni, żubrów, lwów, koziorożców, reniferów, dzików czy mamutów. Historycy próbują odkryć, dlaczego te dzieła powstawały w jaskiniach i jakie było ich znaczenie. Malowidła te są pełne życia, a niektóre zwierzęta wydają się wręcz poruszać, lecz aby osiągnąć taki efekt, prehistoryczni artyści musieli rozbić ich ruch na fazy. Na przykład obraz konia z jaskiń Lascaux we Francji składa się z wielu wersji zwierzęcia reprezentujących różne pozycje ruchu. W ten sposób udawało się oddać dynamikę zachowania zwierząt. Reżyser i archeolog Marc Azema wyodrębnia te pojedyncze obrazy i wyświetla je po kolei, pokazując, że odtwarzają się jak kreskówka. Animacje graficzne, które przedstawiają ruch zachodzący w określonym czasie, układają się w graficzną ruchomą mikropowieść, np. relacje z łowów i polowań. 10:15 OD UCHA DO UCHA - LEGENDA I NAUKA - ODC. 6 CZARODZIEJ NA KSIĘŻYCU Serial animowany, 9 min, Polska, 1993 Reżyseria: Andrzej Piliczewski Scenariusz: Antoni Bańkowski, Sławomir Grabowski Zdjęcia: Andrzej Teodorczuk, Dorota Bernadowska Muzyka: Monika Persh Wykonawcy: Marek Kondrat Znana legenda o Panu Twardowskim, który podpisał z Lucyferem cyrograf, oddając mu swoją duszę. W zamian zyskał niezwykłą moc. 10:25 OD UCHA DO UCHA - KTOŚ I COŚ - SANKI Serial animowany, 7 min, Polska, 1983 Reżyseria: Ryszard Szymczak Scenariusz: Maciej Zimiński Zdjęcia: Józef Piwkowski, Andrzej Teodorczyk Seria na którą składają się krótkie animacje - każdy odcinek ma inny tytuł, który nazywa jednocześnie bohatera danego odcinka. W tym odcinku najmłodsi widzowie poznają do czego służą sanki. 10:45 ZAGINIONE - ODNALEZIONE - TEODOR AXENTOWICZ "DAMA W PAWICH PIORACH" Magazyn, 12 min, Polska, 2022 Prowadzący: Rafał Wiśniewski Obiekt utracony ze zbiorów Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, odzyskany w 2021 r. Historia odzyskania pastelu Teodora Axentowicza Dama w pawich piórach pokazuje, że restytucja w niektórych przypadkach wymaga znacznego czasu i kluczowe jest w niej przede wszystkim potwierdzenie tożsamości obiektu, nawet gdy na pierwszy rzut oka wydaje się on czymś innym, niż poszukiwane dzieło sztuki. Pastel Teodora Axentowicza został prawdopodobnie skradziony jeszcze w 1939 r. i to z siedziby warszawskiej Zachęty. Tak było do 2011 r. kiedy to w jednym z łódzkich domów aukcyjnych pojawił się pastel zatytułowany Kobieta w pawich piórach Teodora Axentowicza. Na pierwszy rzut oka oba obiekty różniły się od siebie, jednak znaczne podobieństwo i duża zbieżność niektórych elementów rysunku, były wystarczające, aby podjąć stosowne działania. W listopadzie 2011 r. pracownicy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego poinformowali Policję o pojawieniu się na krajowym rynku dzieł sztuki rysunku, który prawdopodobnie stanowi polską stratę wojenną. Nad obiektem pochylali się eksperci z Laboratorium Analiz i Nieniszczących Badań Obiektów Zabytkowych LANBOZ przy Muzeum Narodowym w Krakowie, konserwatorzy z Muzeum Narodowego w Warszawie czy też biegli sądowi w zakresie badań technologii, techniki i konserwacji dzieł sztuki. Ważne było również to, że rysunek w swojej powojennej historii przeszedł pewne prace konserwatorskie. Zapewne były one wymagane złym stanem zachowania obiektu, jednak jak się okazało, wpłynęły również na jego wygląd. Wszystko to powodowało, że pierwotny charakter Damy w pawich piórach uległ zmianie. Rysunek wielokrotnie był oświetlany promieniami UV, światłem podczerwonym IR czy też rentgenem. Wszystko po to, aby wykazać, że widoczne elementy, takie jak rozdarcia, ubytki, otwory montażowe na krawędziach papieru, a także zagięcia czy wgniecenia, wskazują na historię rysunku zbieżną ze stratą wojenną ze zbiorów warszawskiej Zachęty. Konieczne okazało się również porównanie zabezpieczonego obiektu z innymi pracami Teodora Axentowicza, co z założenia miało pozwolić na wykazanie lub zaprzeczenie podobieństwu zastosowanej techniki, tak charakterystycznej i indywidualnej dla tego artysty. Wśród innych badań zastosowano również spektroskopię fluorescencji rentgenowskiej (makroXRF), która na podstawie analizy poszczególnych pierwiastków występujących w wykorzystanych przez artystę pastelach, miała za zadanie wykazać, które elementy kompozycji są wtórne, a które oryginalne wykorzystywane przez samego Teodora Axentowicza. Tym samym w całym procesie restytucyjnym wykorzystano wiele nowoczesnych narzędzi i badań, które pozwoliły prześwietlić odnaleziony pastel wręcz na wylot. Długotrwałe badania oraz dalsze roszczenia dotychczasowego posiadacza obiektu spowodowały znaczne wydłużenie się sprawy. W 2019 r. decyzją warszawskiego sądu zostało postanowione, że odnaleziony w 2011 r. pastel Teodora Axentowicza, bez najmniejszych wątpliwości jest tożsamy z polską stratą wojenną i stanowi własność Skarbu Państwa. Dopiero wtedy mogły zostać podjęte działania dla ratowania stanu zachowania Damy w pawich piórach i zahamowania dalszych procesów, które ją niszczyły. Tego zadania podjęła się jedna z pracowni konserwatorskich, które funkcjonują w Muzeum Narodowym w Warszawie. Ich efekt można było podziwiać w lipcu 2021 r. , kiedy rysunek Teodora Axentowicza został oficjalnie przekazany przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. 12:55 PRZYBYWA JEŹDZIEC (COMES A HORSEMAN) Western, 114 min, USA 1978 Reżyseria: Alan J. Pakula Scenariusz: Dennis Lynton Clark Aktorzy: James Caan, Jane Fonda, Jason Robards, George Grizzard, Richard Farnsworth, Jim Davis, Mark Harmon, Macon McCalman i inni Nostalgiczny, wręcz poetycki western Alana J. Pakuli, twórcy takich głośnych dzieł, jak "Klute", "Syndykat zbrodni", "Wszyscy ludzie prezydenta", "Wybór Zofii" czy "Raport Pelikana". Ukazuje konflikt między tradycją i nieubłaganymi prawami współczesności wdzierającej się na dziewicze prerie, gdzie dotąd królowali hodowcy bydła i koni. Teraz z zielonych dolin chcą ich wyprzeć poszukiwacze ropy naftowej, którzy "niszczą ziemię", burzą dotychczasowy porządek, styl życia mieszkańców Dzikiego Zachodu, ich zwyczaje. To starcie anachronicznego świata z nowoczesnością nakłada się na charakterystyczny dla westernowego gatunku wątek walki między bogatymi i ubogimi ranczerami, tutaj pogłębiony dodatkowo przez zderzenie charakterów i rodzinne zaszłości bohaterów. Nawiązujący do biblijnej Apokalipsy tytuł oznacza koniec pewnej epoki w historii Dzikiego Zachodu, koniec tradycyjnych westernowych wartości i wreszcie koniec pewnych typów ludzkich. Ostatnie tygodnie II wojny światowej, której losy są już przesądzone. Dla amerykańskich farmerów, do których docierały tylko jej odległe echa, nie oznacza to jednak nic dobrego. Kończą się bowiem dostawy dla wojska, spada cena mięsa wołowego. Co gorsza, pojawiają się przypuszczenia, że rozległe, bardzo słabo zaludnione tereny Środkowego Zachodu kryją złoża ropy naftowej. Ranny na froncie żołnierz Frank Athearn zostaje wcześniej zwolniony do cywila. Przybywa do Montany, gdzie kupuje kawałek ziemi od Elli Connors, farmerki, która ledwo wiąże koniec z końcem. Niestety, już pierwszego wieczoru nieznany napastnik zabija współtowarzysza Franka. On sam, chociaż ranny, morduje w odwecie zabójcę. Nieprzytomnego Franka znajduje stary kowboj Dodger, który od lat pomaga Elli w pracy na ranczu. Przy okazji odkrywa, że zabójcą był człowiek nasłany przez niejakiego Ewinga, największego hodowcę bydła z okolicy. Wprawdzie Ewing niedawno pochował syna, ale nadal ma wielkie ambicje i plany. Z uporem dąży do wyrugowania Elli z jej ziemi, nie bacząc na dawne więzi, jakie łączyły go z jej nieżyjącym już ojcem i z nią samą. Gdy Frank wraca do zdrowia, proponuje dziewczynie pomoc w pracy na ranczu. Ella, wychowana przez ojca jak chłopak, samodzielna i szorstka w obyciu, niechętnie wyraża zgodę. Frank okazuje się lojalnym, pracowitym i bardzo zręcznym pomocnikiem, jakby urodzonym do życia na farmie, a po śmierci starego Dodgera wręcz nieocenionym. Ich współpraca przeradza się z czasem w miłość. Ewing patrzy na to złym okiem. Jego plany niweczy jednak przede wszystkim finansista Neil Atkinson, który chce na tych terenach rozpocząć wiercenia w poszukiwaniu ropy. Ponieważ Ewing nie jest w stanie spłacić Atkinsonowi długów, ten bez skrupułów zajmuje jego ziemie, czyniąc z Ewinga jedynie nominalnego właściciela rancza. W odwecie Ewing, wespół ze swymi dwoma oddanymi pomocnikami - Blockerem i Colem, powoduje katastrofę samolotu, którym podróżował Atkinson. Morduje również jego pełnomocnika, bankiera Virgila Hovertona. Teraz musi się jeszcze pozbyć Elli i jej ukochanego Franka. 15:05 KSIĘGA PRZESTRZENI S.III - NA SPORTOWO Program edukacyjny, 28 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Wykonawcy: Jakub Tolak W odcinku pokazujemy wybór najciekawszych obiektów sportowych spośród wielu powstałych w ostatnich latach, nowych i stanowiących rewitalizację wybitnej architektury PRL. Znajdzie się tu modernizacja legendarnego stadionu piłkarskiego i jego prowincjonalny odpowiednik oraz trzy, zupełnie różne, hale sportowo - widowiskowe. Przedstawimy: - Modernizację Stadionu Śląskiego w Chorzowie (RS Architekci): perfekcyjne dostosowanie stadionu - legendy, pochodzącego z lat 50. , do wymogów funkcjonalnych współczesnego sportu, - Halę 100 - lecia KS Cracovia w Krakowie z Centrum Sportu Osób Niepełnosprawnych (Biuro Architektoniczne Lewicki Łatak), czołowa realizacja infrastruktury polskiego sportu ostatnich lat, doskonale funkcjonalny budynek dla niepełnosprawnych sportowców, a zarazem wybitne dzieło architektury wpasowane w krajobraz krakowskich Błoń, - Stadion piłkarski Kotwicy Kołobrzeg (ASPA): bodaj najbardziej udana realizacja stadionu piłkarskiego zbudowanego na potrzeby prowincjonalnego klubu, - Rewitalizację Hali Olivia w Gdańsku (Arkon Studio): trudny i tylko częściowo zakończony sukcesem proces adaptacji wybitnej konstrukcji z okresu socmodernizmu do dzisiejszych potrzeb hali lodowiska, - Halę gier Zespołu Szkół Mistrzostwa Sportowego im. Mikołaja Kopernika w Krakowie (eM4. Pracownia architektury. Brataniec): rozbudowa starej szkoły sportowej o nowoczesny obiekt, zrealizowany w skromnym, oświatowym budżecie. O swoich projektach opowiadać będą: Kazimierz Łatak i Piotr Lewicki (Hala 100 - lecia Cracovii) oraz Damian Radwański (Stadion Śląski), a historię Hali Olivia przypomni dr Jacek Friedrich, dyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku. Temat uzupełni autorski esej architekta Oskara Grąbczewskiego o fenomenie katowickiego Spodka. Ta nowatorska, modernistyczna konstrukcja z lat 60. , powstała przy udziale genialnego konstruktora Wacława Zalewskiego, jest budowlą o niezwykłych, po dziś dzień niezrównanych walorach funkcjonalnych hali widowiskowej, a zarazem wciąż stanowi kultowe, magiczne miejsce o statusie symbolu miasta i regionu. 15:45 SERIALOWA NOSTALGIA - PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 5/13 - MĄŻ BASI Serial historyczno-przygodowy TVP, 27 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Wołodyjowski dowiaduje się, dlaczego Krzysia zdecydowała się pójść do klasztoru. Postanawia zemścić się na Ketlingu i wyzywa go na pojedynek. Zamiast do walki dochodzi jednak do pojednania. Michał oddaje rękę Krzysi Ketlingowi, a sam przyjmuje oświadczyny Basi. 16:30 SERIALOWA NOSTALGIA - PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 6/13 - KOMENDANT STANICY Serial historyczno-przygodowy TVP, 26 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Pan Michał zostaje komendantem stanicy w Chreptiowie, niedaleko granicy mołdawskiej. Udaje się tam pierwszy. Nieco później oddział jego żołnierzy ma przywieźć Basię. W drodze żołnierze i Basia natykają się na wojska tatarskie, uciekające z pola bitwy pod stanicą. Podczas potyczki Basię ponosi koń, który wpada wraz z nią do głębokiego jaru. Pierwszy na miejsce wypadku dociera jeden z podkomendnych pana Michała, zakochany w pani Wołodyjowskiej młody Tatar Azja. 20:00 SAMURAJ I KOWBOJE (SOLEIL ROUGE) Western, 112 min, Francja/Hiszpania/Włochy, 1971 Reżyseria: Terence Young Aktorzy: Charles Bronson, Ursula Andress, Toshiro Mifune, Alain Delon, Capucine Arizona, rok 1870. Pociągiem zmierzającym do stolicy USA - Waszyngtonu podróżuje ambasador Cesarstwa Japonii. Niespodziewanie na pociąg napadają gangsterzy, których łupem pada niezwykle cenny miecz, prezent dla amerykańskiego prezydenta. 22:05 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - AMY (AMY. AMY WINEHOUSE) Film dokumentalny, 122 min, USA, 2015 Reżyseria: Asif Kapadia Prezentowana na festiwalu w Cannes 2015 biografia Amy Winehouse, zmontowana z jej własnych filmów, wypowiedzi oraz rozmów z najbliższymi. Nieznana, prawdziwa historia wielkiej gwiazdy, błyskotliwej dziewczyny obdarzonej wyjątkowym talentem, która w rekordowo krótkim czasie osiągnęła szczyty sławy. Przejmująca opowieść o inteligentnej i skomplikowanej kobiecie, która chciała tylko, aby ją kochano. Kim była naprawdę Amy Winehouse, która z dnia na dzień stała się ikoną światowej muzyki? Jak odmieniło ją spotkanie z mężczyzną, którego obdarzyła uczuciem silniejszym niż narkotyk? Co ukrywała przed światem? Dlaczego zginęła w tajemniczych okolicznościach w wieku zaledwie 27 lat? "Amy" to trzymająca w napięciu historia, stworzona z nieznanych dotąd materiałów, kręconych ukradkiem ujęć, zbliżeń i wyznań. Przejmujący film, który ukazuje prawdziwą historię, znaną tylko z plotkarskich portali i pierwszych stron gazet. Amy Winehouse z dala od kamer, prywatnie, intymnie, a także na scenie w świetle reflektorów. Jej talent, miłość i tajemnica w filmowym wydarzeniu, które zachwyciło i wzruszyło światową widownię. 00:50 KINO NOCNE - PIĘKNA I BESTIE (AALA KAF IFRIT) Dramat, 100 min, Francja/Tunezja/Szwecja, 2017 Autor: Meriem Ben Mohamed, Ava Djamshidi Reżyseria: Kaouther Ben Hania Scenariusz: Kaouther Ben Hania Aktorzy: Mariam Al Ferjani, Ghanem Zrelli, Noomen Hamda, Anissa Daoud Podczas studenckiej imprezy, Mariam, młoda Tunezyjka, spotyka tajemniczego Youssefa, z którym decyduje się opuścić lokal. Rozpoczyna się długa noc, podczas której Mariam będzie musiała walczyć o swoją godność. Tylko jak uzyskać sprawiedliwość, gdy prawo jest po stronie prześladowców? 03:35 REŻYSERZY S.VI - SPIKE LEE - 1/10 SEZON 6 (SPIKE LEE - 1/10 SEZON 6) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się twórczości Spike'a Lee, reżysera m.in. filmów: "Ona się doigra", "Rób co należy" czy "Czarny blues".