TVP Nauka Poniedziałek, 26.02.2024 06:10 PODRÓŻNIK - RIO DULCE Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Rio Dulce jeszcze do niedawna oznaczało bardzo niebezpieczny spływ rzeką przez bagniste tereny i zdradliwe jeziora w Ameryce Środkowej, aż do ujścia Morza Karaibskiego w miasteczku Livingstone. Kiedyś przed laty była tam kolonia niewolników. Po ogłoszeniu abolicji z wielu karaibskich wysp przybywali tu różni ludzie, zbiegli z plantacji, przeważnie czarnoskórzy niewolnicy z wybrzeża Afryki, Angoli i Gwinei. Osadę nazwali Livingstone i tak przetrwała do naszych czasów. Nie można tam dotrzeć samochodem, a jedynie łodzią płynąc właśnie po Rio Dulce. Kiedyś rzeka stanowiła naturalną ochronę tych terenów przed napastnikami, również w czasach wojny domowej w Gwatemali tereny te były świetną bazą dla partyzantów i rebeliantów. Teraz Rio Dulce to wakacyjna oaza: pełno tam jachtów, żaglówek, turystów z plecakami, na rzece działają liczne pływające restauracje, sklepiki i przystanie. W programie podróż po Rio Dulce aż do Livingstone, legendarnego miasta niewolników, a także przechadzka uliczkami tej zapomnianej i zakurzonej osady. Widzowie znajdą także informacje praktyczne i liczne porady na temat poruszania się po Gwatemali i Rio Dulce. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 06:35 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - WĘDRUJĄCA CHOROBA Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marta Gołąb-Kocięcka Scenariusz: Ireneusz Iwański, Marta Gołąb-Kocięcka Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Gospodarzem programu jest doktor Łukasz Grabarczyk, jedyny polski neurochirurg operujący w wojennych szpitalach w Ukrainie, wieloletni szef kliniki Budzik w Olsztynie, absolwent Uniwersytetu we Freiburgu, który swoje umiejętności doskonalił w USA i Japonii. Poprowadzi widzów przez tajniki nowatorskich operacji dokonywanych w polskich szpitalach, pokazując pracę lekarzy, nowoczesne technologie medyczne i procedury umożliwiające sprawny przebieg zabiegów. W tym odcinku pokazujemy, czym jest endometrioza. Pytamy, dlaczego ta choroba jest tak trudna w diagnostyce i leczeniu. Sprawdzamy, jak wyglądają chirurgiczne metody rozwiązywania tego problemu. 07:15 PODRÓŻNIK - BELIZE SAN IGNACIO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz San Ignacio to niewielkie miasteczko na pograniczu Gwatemali, skąd biegnie trasa z Flores i Tikal na wybrzeże Morza Karaibskiego. Podróżnicy i globtroterzy znają ten trakt, bowiem jest to najszybsza droga do położonych w dżungli ruin miast Majów. Zwłaszcza tych słynnych - Tikal i sfilmowanego przez Mela Gibsona w "Apocalypto" El Mirador. San Ignacio to także baza dla tych, którzy wolą zwiedzać dżunglę środkowoamerykańską czynnie. Płynąc kajakiem lub wędrując leśnymi duktami. W San Ignacio można zaopatrzyć się we wszystkie przedmioty potrzebne na taką wyprawę, a także przenocować, zjeść coś dobrego, by później wędrować dalej. To po prostu rodzaj schroniska, gdzie podróżnicy zatrzymują się na chwilkę, uzupełniają zapasy i ruszają dalej. W "Podróżniku" pokażemy to miejsce, uwzględniając także wszystkie jego atrakcje, sklepy, restauracje, bazy noclegowe, ale także okoliczny las deszczowy z niesamowitą roślinnością i jego mieszkańcami - iguanami czy termitami. W programie, który prowadzi Anna Kwiatkowska, znajdzie się mnóstwo porad na temat tego, jak dotrzeć do Belize drogą lądową z Meksyku lub Gwatemali, jak ustrzec się niebezpieczeństw podczas takiej podróży, co ze sobą zabrać, gdzie spać, co jeść. Program dla tych, którzy uprawiają turystykę aktywną, połączoną ze zwiedzaniem i przygodami. 07:35 PRZYRODNIK NA TROPIE - /46/ ŻUBR Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący Łukasz Bożycki porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, a zarazem uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny i swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. Projekt znakomicie propaguje wiedzę o polskiej przyrodzie, uzupełniając ją o zupełnie nieznane, zaskakujące często wątki relacji między zwierzętami. 08:10 SEKRETY CHAOSU (SECRET LIFE OF CHAOS) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2007 Teoria chaosu ma złą sławę. Przywołuje obrazy nieprzewidywalnej pogody, krachów gospodarczych i błędów w nauce. Istnieje jednak fascynująca i ukryta strona chaosu, którą naukowcy dopiero teraz zaczynają rozumieć. Okazuje się, że teoria chaosu odpowiada na pytanie, które ludzkość zadawała od tysiącleci: jak się tu dostaliśmy? Profesor Jim Al - Khalili ujawnia naukę stojącą za pięknem i strukturą świata natury i odkrywa, że jest on nieodłączną częścią praw fizyki. Co zaskakujące, okazuje się, że matematyka chaosu może wyjaśnić, jak i dlaczego wszechświat tworzy wyjątkowy porządek i wzór. Świat przyrody jest pełen inspirujących przykładów tego, jak natura przekształca prostotę w złożoność. Od drzew, przez chmury, po ludzi. 09:20 KRAINA LASÓW, RZEK I ŁOSOSI. (RIVERWOODS: AN UNTOLD STORY) Film dokumentalny, 55 min, Wielka Brytania, 2022 Historia ryb żyjących w lesie. A także w glebie, która ten las karmi. Oraz w drapieżnikach, padlinożercach, a nawet roślinożercach zamieszkujących ten las. Szkocki łosoś atlantycki, król ryb jest nie tylko największą zdobyczą każdego wędkarza, ale także kluczowym elementem budulcowym złożonego ekosystemu leśnego. W zamian łososie potrzebują wsparcia od bogatego i zróżnicowanego środowiska, które rozciąga się daleko poza brzegami ich rzeki. Niestety, postępujące przez stulecia zubożenie naturalnych lasów Szkocji oraz dzikiej przyrody, która je ukształtowała, zubożyło także rzeki, a tym samym zdziesiątkowało ogromne niegdyś ławice łososi w tych rzekach żyjące. Dziś ten wspaniały gatunek ryb, niegdyś symboliczny dla wód kaskadowych rzek Szkocji, jest zagrożony jak nigdy dotąd. 10:45 RAPORT NAUKOWY - 73 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 11:15 CZY WIESZ, ŻE? - /9/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 18 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. Higiena to temat tego odcinka serii. Dowiemy się, jakie popełniamy błędy; jednym z nich jest zbyt częste mycie ciała. Odbędziemy także lekcję skutecznego szczotkowania zębów oraz zachowania czystości toalety i po toalecie. 11:40 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - WĘDRUJĄCA CHOROBA Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marta Gołąb-Kocięcka Scenariusz: Ireneusz Iwański, Marta Gołąb-Kocięcka Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Gospodarzem programu jest doktor Łukasz Grabarczyk, jedyny polski neurochirurg operujący w wojennych szpitalach w Ukrainie, wieloletni szef kliniki Budzik w Olsztynie, absolwent Uniwersytetu we Freiburgu, który swoje umiejętności doskonalił w USA i Japonii. Poprowadzi widzów przez tajniki nowatorskich operacji dokonywanych w polskich szpitalach, pokazując pracę lekarzy, nowoczesne technologie medyczne i procedury umożliwiające sprawny przebieg zabiegów. W tym odcinku pokazujemy, czym jest endometrioza. Pytamy, dlaczego ta choroba jest tak trudna w diagnostyce i leczeniu. Sprawdzamy, jak wyglądają chirurgiczne metody rozwiązywania tego problemu. 12:10 PODRÓŻNIK - BELIZE SAN IGNACIO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz San Ignacio to niewielkie miasteczko na pograniczu Gwatemali, skąd biegnie trasa z Flores i Tikal na wybrzeże Morza Karaibskiego. Podróżnicy i globtroterzy znają ten trakt, bowiem jest to najszybsza droga do położonych w dżungli ruin miast Majów. Zwłaszcza tych słynnych - Tikal i sfilmowanego przez Mela Gibsona w "Apocalypto" El Mirador. San Ignacio to także baza dla tych, którzy wolą zwiedzać dżunglę środkowoamerykańską czynnie. Płynąc kajakiem lub wędrując leśnymi duktami. W San Ignacio można zaopatrzyć się we wszystkie przedmioty potrzebne na taką wyprawę, a także przenocować, zjeść coś dobrego, by później wędrować dalej. To po prostu rodzaj schroniska, gdzie podróżnicy zatrzymują się na chwilkę, uzupełniają zapasy i ruszają dalej. W "Podróżniku" pokażemy to miejsce, uwzględniając także wszystkie jego atrakcje, sklepy, restauracje, bazy noclegowe, ale także okoliczny las deszczowy z niesamowitą roślinnością i jego mieszkańcami - iguanami czy termitami. W programie, który prowadzi Anna Kwiatkowska, znajdzie się mnóstwo porad na temat tego, jak dotrzeć do Belize drogą lądową z Meksyku lub Gwatemali, jak ustrzec się niebezpieczeństw podczas takiej podróży, co ze sobą zabrać, gdzie spać, co jeść. Program dla tych, którzy uprawiają turystykę aktywną, połączoną ze zwiedzaniem i przygodami. 12:45 PRZYRODNIK NA TROPIE - /46/ ŻUBR Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący Łukasz Bożycki porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, a zarazem uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny i swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. Projekt znakomicie propaguje wiedzę o polskiej przyrodzie, uzupełniając ją o zupełnie nieznane, zaskakujące często wątki relacji między zwierzętami. 13:20 CZY WIESZ, ŻE? - /10/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. W tym odcinku uczestniczymy w śledztwie u boku policji kryminalnej, która bada fragmenty skóry, włosów, odciski palców, aby ustalić tożsamość człowieka. Okazuje się, że do stworzenia profilu genetycznego wystarczy zaledwie 10 komórek organizmu. Dowiadujemy się też, jak rozpoznać mowę ciała naszego rozmówcy, aby wiedzieć, czy mówi prawdę, czy kłamie. A także - jak nauka przywraca twarz zaginionym. 13:45 SEKRETY CHAOSU (SECRET LIFE OF CHAOS) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2007 Teoria chaosu ma złą sławę. Przywołuje obrazy nieprzewidywalnej pogody, krachów gospodarczych i błędów w nauce. Istnieje jednak fascynująca i ukryta strona chaosu, którą naukowcy dopiero teraz zaczynają rozumieć. Okazuje się, że teoria chaosu odpowiada na pytanie, które ludzkość zadawała od tysiącleci: jak się tu dostaliśmy? Profesor Jim Al - Khalili ujawnia naukę stojącą za pięknem i strukturą świata natury i odkrywa, że jest on nieodłączną częścią praw fizyki. Co zaskakujące, okazuje się, że matematyka chaosu może wyjaśnić, jak i dlaczego wszechświat tworzy wyjątkowy porządek i wzór. Świat przyrody jest pełen inspirujących przykładów tego, jak natura przekształca prostotę w złożoność. Od drzew, przez chmury, po ludzi. 14:55 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /10/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Burdż Chalifa w Zjednoczonych Emiratach Arabskich doskonale symbolizuje dynamikę rozwoju i wpływu Bliskiego Wschodu na świat. Na wygląd tej i wielu innych budowli na całym świecie miała wpływ tradycja islamska, zarówno obecna, jak i przeszła. Korzenie zastosowanej tu inżynierii sięgają wielkiego okresu rozwoju ludzkości: Złotego Wieku Islamu. Od VIII wieku zauważana jest fundamentalna zmiana w sposobie myślenia ludzi o nauce i inżynierii. Pozwoliła ona powstać jednej z najsłynniejszych budowli na naszej planecie, Taj Mahal. Ostatni z 10-odcinkowej serii dokumentalnej "Sekrety starożytnych inżynierów" ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 15:55 RAPORT NAUKOWY - 73 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 16:30 CZY WIESZ, ŻE? - /11/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 18 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. Z tego odcinka, dzięki sekretom chemików i ich eksperymentom, dowiemy się, jak skutecznie usunąć z odzieży plamy po sosie, winie, makijażu czy ołówku. Kiedy do prania stosować proszek, a kiedy płyn? W jakiej temperaturze pranie jest najbardziej skuteczne? I dlaczego zmywarka jest bardziej efektywna od ręcznego zmywania naczyń? 16:55 ASTRONARIUM - (43) - "ASTRONOMIA POPULARNA" Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski W dzisiejszym programie znajdziemy odpowiedź na pytanie, kto zajmuje się przybliżaniem wiedzy o Wszechświecie. Astronomia popularna pokazuje i tłumaczy. Skomplikowany język naukowców zamienia na słowa zrozumiałe dla każdego. Właśnie tym zajmuje się popularyzacja, sztuka, bez której astronomia pozostałaby zamknięta jedynie w obserwatoriach. W tym programie pokażemy, jaka jest jej rola. I kto dziś zajmuje się przybliżaniem wiedzy o Wszechświecie. 17:30 INTELIGENTNE ZWIERZĘTA - ODC. 1 MISTRZOWIE INTELEKTU (ANIMAL EINSTEINS EP. 1 MASTERMINDS) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Joanne Stevens Seria dokumentalna prezentuje niesamowite zwierzęta i odkrywa ich zaskakujące umiejętności, które pomogą im rozwijać się na wolności. W świecie przyrody, aby przetrwać, trzeba wykazać się inteligencją. Dopiero odkrywamy, że niektóre ze zwierząt są bystrzejsze, niż moglibyśmy sobie wyobrazić. Dzięki nowoczesnej technice poznajemy zaskakujące zdolności umysłowe zwierząt. Pszczoły można nauczyć niemal wszystkiego. Na całym świecie badacze odkrywają zadziwiające sztuczki i inteligentne strategie, które pewnym gatunkom zapewniają przewagę nad innymi. Zwierzęta prezentują nam swoją inteligencję. Obserwujemy, jak budują domy, odnajdują drogę przez swój świat i wychowują potomstwo. Przenikamy do umysłów najbardziej rozumnych gatunków, a są wśród nich zaskakujący i kontrowersyjni przedstawiciele świata zwierząt. I, co najważniejsze, możemy uczyć się od tych inteligentnych zwierząt. W tym odcinku odkryjemy, jak zwierzęcy mistrzowie intelektu wypadają na tle naszych zdolności umysłowych. Wrona brodata sprytem przewyższa pięcioletnie dziecko, pszczoły potrafią liczyć, a walenie mają własną kulturę. Spróbujemy ustalić, czy zwierzęta dorównują nam inteligencją, czy też to my jesteśmy równie inteligentni jak one? Kruk o imieniu Bran ma 11 lat. Ten przedstawiciel rodziny krukowatych słynie z dużej inteligencji. Dziś zostaje poddany nowemu testowi, który stanowi spore wyzwanie dla ptasiego mózgu. By zdobyć kawałek mięsa, Bran musi wykonać siedem czynności. Ciekawe, jak sobie poradzi? 18:35 NA WSZELKI WYPADEK! ODC. 1 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Cykl, w którym ratownicy i lekarze uczą, jak skutecznie udzielać pierwszej pomocy. Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. W tym odcinku pokazujemy, jak udzielić pierwszej pomocy przy złamaniach otwartych. Fachowo zaopatrzony w warunkach domowych pacjent nie ma komplikacji pourazowych. 19:00 PODRÓŻNIK - RIO DULCE Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Rio Dulce jeszcze do niedawna oznaczało bardzo niebezpieczny spływ rzeką przez bagniste tereny i zdradliwe jeziora w Ameryce Środkowej, aż do ujścia Morza Karaibskiego w miasteczku Livingstone. Kiedyś przed laty była tam kolonia niewolników. Po ogłoszeniu abolicji z wielu karaibskich wysp przybywali tu różni ludzie, zbiegli z plantacji, przeważnie czarnoskórzy niewolnicy z wybrzeża Afryki, Angoli i Gwinei. Osadę nazwali Livingstone i tak przetrwała do naszych czasów. Nie można tam dotrzeć samochodem, a jedynie łodzią płynąc właśnie po Rio Dulce. Kiedyś rzeka stanowiła naturalną ochronę tych terenów przed napastnikami, również w czasach wojny domowej w Gwatemali tereny te były świetną bazą dla partyzantów i rebeliantów. Teraz Rio Dulce to wakacyjna oaza: pełno tam jachtów, żaglówek, turystów z plecakami, na rzece działają liczne pływające restauracje, sklepiki i przystanie. W programie podróż po Rio Dulce aż do Livingstone, legendarnego miasta niewolników, a także przechadzka uliczkami tej zapomnianej i zakurzonej osady. Widzowie znajdą także informacje praktyczne i liczne porady na temat poruszania się po Gwatemali i Rio Dulce. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 19:30 STACJA ARKTYKA - HORNSUND WZYWA Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Sambor Wilk Scenariusz: Patrycja Koskowska, Odeta Moro Wyprawa na biegun to jedna z najbardziej skomplikowanych operacji naukowych. Życie kilka tygodni na odludziu i poświęcenie się bez reszty badaniom naukowym to historia, którą chcemy opowiedzieć i pokazać. Zarejestrowane materiały video zostały uzupełnione animacjami oraz grafikami podkreślającymi efekty prowadzonych przez lata pomiarów. Badania, które będziemy obserwowali, są bardzo ważnie dla polskiej i światowej nauki, a polskie polarnictwo, z tradycjami sięgającymi XIX wieku, cieszy się ogólnoświatowym uznaniem. Poznamy jego genezę, interdyscyplinarną współpracę naukowców z wielu dziedzin i nieocenione efekty i korzyści, jakie z ich pracy czerpie cały świat. W filmie poznamy ludzi, którzy zostali zakwalifikowani do najnowszej edycji badań na biegunie. Widzowie dowiedzą się, jak wygląda trening przygotowujący do tak trudnego wyjazdu. Poznają, jakie zagrożenia i niebezpieczeństwa mogą spotkać uczestników wyprawy oraz usłyszą, z jaką motywacją i oczekiwaniami wyjeżdżają członkowie zespołu, który najbliższe kilka miesięcy spędzi na badaniach i eksploracji bieguna. 20:00 TAJEMNICZY SZÓSTY ZMYSŁ (BEYOND MOVEMENT: OUR 6TH SENSE REVEALED) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Wszyscy wiemy o istnieniu naszych pięciu zmysłów. Okazuje się jednak, że istnieje jeszcze jeden rodzaj zmysłu: propriocepcja, która pozwala nam poruszać się, pisać i chwytać obiekt w ruchu. Jak zorganizowany jest szósty zmysł? 21:05 WYNALAZKI, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT - TELESKOP. ODC. 1/6 (REVOLUTIONS: THE IDEAS THAT CHANGED THE WORLD) 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Stephen Mizelos Samochód. Samolot. Smartfon. Rakieta. Robot. Teleskop. Uznajemy te urządzenia za coś oczywistego, ale każde z nich jest szczytem ludzkich osiągnięć, a ich historia sięga daleko w przeszłość. Powstawały latami, często w wyniku zaskakujących przypadków albo dzięki wielkim, przełomowym odkryciom, a nawet cudom. Kosztowały lata walki i poświęcenia zdeterminowanych jednostek. Każdy z nich zrodził się, aby zaspokoić podstawowe ludzkie potrzeby i zrealizować odwieczne marzenia człowieka: potrzebę komunikacji, pragnienie odnalezienia naszego miejsca we wszechświecie czy potrzeby odkrywania i podróżowania. Ta seria to podróż przez historię człowieka, opowiedziana z perspektywy tych sześciu technologicznych cudów. Ujawnia, jak nauka, wynalazczość, często przypadek rozwijały się i uzupełniały, w wyniku czego zmieniły świat na zawsze, ale i ukształtowały współczesnego człowieka. Bohaterem odcinka jest teleskop. 22:10 RAPORT NAUKOWY - 73 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 22:45 INTELIGENTNE ZWIERZĘTA - ODC. 1 MISTRZOWIE INTELEKTU (ANIMAL EINSTEINS EP. 1 MASTERMINDS) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Joanne Stevens Seria dokumentalna prezentuje niesamowite zwierzęta i odkrywa ich zaskakujące umiejętności, które pomogą im rozwijać się na wolności. W świecie przyrody, aby przetrwać, trzeba wykazać się inteligencją. Dopiero odkrywamy, że niektóre ze zwierząt są bystrzejsze, niż moglibyśmy sobie wyobrazić. Dzięki nowoczesnej technice poznajemy zaskakujące zdolności umysłowe zwierząt. Pszczoły można nauczyć niemal wszystkiego. Na całym świecie badacze odkrywają zadziwiające sztuczki i inteligentne strategie, które pewnym gatunkom zapewniają przewagę nad innymi. Zwierzęta prezentują nam swoją inteligencję. Obserwujemy, jak budują domy, odnajdują drogę przez swój świat i wychowują potomstwo. Przenikamy do umysłów najbardziej rozumnych gatunków, a są wśród nich zaskakujący i kontrowersyjni przedstawiciele świata zwierząt. I, co najważniejsze, możemy uczyć się od tych inteligentnych zwierząt. W tym odcinku odkryjemy, jak zwierzęcy mistrzowie intelektu wypadają na tle naszych zdolności umysłowych. Wrona brodata sprytem przewyższa pięcioletnie dziecko, pszczoły potrafią liczyć, a walenie mają własną kulturę. Spróbujemy ustalić, czy zwierzęta dorównują nam inteligencją, czy też to my jesteśmy równie inteligentni jak one? Kruk o imieniu Bran ma 11 lat. Ten przedstawiciel rodziny krukowatych słynie z dużej inteligencji. Dziś zostaje poddany nowemu testowi, który stanowi spore wyzwanie dla ptasiego mózgu. By zdobyć kawałek mięsa, Bran musi wykonać siedem czynności. Ciekawe, jak sobie poradzi? 23:50 NA WSZELKI WYPADEK! ODC. 1 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Cykl, w którym ratownicy i lekarze uczą, jak skutecznie udzielać pierwszej pomocy. Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. W tym odcinku pokazujemy, jak udzielić pierwszej pomocy przy złamaniach otwartych. Fachowo zaopatrzony w warunkach domowych pacjent nie ma komplikacji pourazowych. 00:25 STACJA ARKTYKA - HORNSUND WZYWA Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Sambor Wilk Scenariusz: Patrycja Koskowska, Odeta Moro Wyprawa na biegun to jedna z najbardziej skomplikowanych operacji naukowych. Życie kilka tygodni na odludziu i poświęcenie się bez reszty badaniom naukowym to historia, którą chcemy opowiedzieć i pokazać. Zarejestrowane materiały video zostały uzupełnione animacjami oraz grafikami podkreślającymi efekty prowadzonych przez lata pomiarów. Badania, które będziemy obserwowali, są bardzo ważnie dla polskiej i światowej nauki, a polskie polarnictwo, z tradycjami sięgającymi XIX wieku, cieszy się ogólnoświatowym uznaniem. Poznamy jego genezę, interdyscyplinarną współpracę naukowców z wielu dziedzin i nieocenione efekty i korzyści, jakie z ich pracy czerpie cały świat. W filmie poznamy ludzi, którzy zostali zakwalifikowani do najnowszej edycji badań na biegunie. Widzowie dowiedzą się, jak wygląda trening przygotowujący do tak trudnego wyjazdu. Poznają, jakie zagrożenia i niebezpieczeństwa mogą spotkać uczestników wyprawy oraz usłyszą, z jaką motywacją i oczekiwaniami wyjeżdżają członkowie zespołu, który najbliższe kilka miesięcy spędzi na badaniach i eksploracji bieguna. 01:10 TAJEMNICZY SZÓSTY ZMYSŁ (BEYOND MOVEMENT: OUR 6TH SENSE REVEALED) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Wszyscy wiemy o istnieniu naszych pięciu zmysłów. Okazuje się jednak, że istnieje jeszcze jeden rodzaj zmysłu: propriocepcja, która pozwala nam poruszać się, pisać i chwytać obiekt w ruchu. Jak zorganizowany jest szósty zmysł? 02:15 PODRÓŻNIK - RIO DULCE Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Rio Dulce jeszcze do niedawna oznaczało bardzo niebezpieczny spływ rzeką przez bagniste tereny i zdradliwe jeziora w Ameryce Środkowej, aż do ujścia Morza Karaibskiego w miasteczku Livingstone. Kiedyś przed laty była tam kolonia niewolników. Po ogłoszeniu abolicji z wielu karaibskich wysp przybywali tu różni ludzie, zbiegli z plantacji, przeważnie czarnoskórzy niewolnicy z wybrzeża Afryki, Angoli i Gwinei. Osadę nazwali Livingstone i tak przetrwała do naszych czasów. Nie można tam dotrzeć samochodem, a jedynie łodzią płynąc właśnie po Rio Dulce. Kiedyś rzeka stanowiła naturalną ochronę tych terenów przed napastnikami, również w czasach wojny domowej w Gwatemali tereny te były świetną bazą dla partyzantów i rebeliantów. Teraz Rio Dulce to wakacyjna oaza: pełno tam jachtów, żaglówek, turystów z plecakami, na rzece działają liczne pływające restauracje, sklepiki i przystanie. W programie podróż po Rio Dulce aż do Livingstone, legendarnego miasta niewolników, a także przechadzka uliczkami tej zapomnianej i zakurzonej osady. Widzowie znajdą także informacje praktyczne i liczne porady na temat poruszania się po Gwatemali i Rio Dulce. Program prowadzi Anna Kwiatkowska.