TVP Dokument Piątek, 08.03.2024 05:35 KORONA GÓR POLSKI - TURBACZ Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Mariusz Pilis Scenariusz: Mariusz Pilis Zdjęcia: Wojciech Jachymiak, Krzysztof Skrok Prowadzący: Marta Manowska Cykliczny program poświęcony polskim górom, szczytom, których zdobycie razem z nami gwarantuje wejście do elitarnego klubu zdobywców Korony Polskich Gór. Nad Gorczańskim Parkiem Narodowym rozpościera się Turbacz, najwyższy szczyt Gorców, w okresie letnim pokryty białymi, puchatymi owcami, których wypas na tych terenach jest powszechny i popularny. Gorce to góry zamieszkane przez Wołochów, wędrowny, koczowniczy lud żyjący właśnie głównie z owiec. Nawet teraz można zobaczyć pozostałości po tamtych przyzwyczajeniach - wypas owiec rozpoczyna się jeszcze w maju i prowadzący wygon górale pozostają w górach aż do jesieni, kiedy powracają do wiosek, żeby przezimować. Jest to również teren wyjątkowo ukochany przez Władysława Orkana. Ten pisarz okresu Młodej Polski urodził się właśnie w Gorcach i mimo próby osadzenia w Krakowie, ostatecznie powrócił na te ziemie i tam rozpoczął budowę domu. Po jego śmierci w Krakowie, pociąg przewożący jego trumnę do Zakopanego zatrzymywał się na każdej stacji, aby każdy mógł pożegnać Dumaca z Gorców. 06:10 WETERYNARZE Z SERCEM - /29/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Według istniejącej od pokoleń tradycji, w noc wigilii Bożego Narodzenia, zwierzęta mówią ludzkim głosem. Ale tak naprawdę, mówią do nas przez cały rok, tylko często nie chcemy ich usłyszeć. Co połknął uroczy kociak Psikus? Szkoda, że nie powiedział tego swemu Panu. Czy konie chodzą w butach? Nie odpowiadają, ale widzimy, że cieszą się, jeśli buty im sprawimy. Poznajcie też Zojkę, mieszkankę schroniska Na Paluchu. Mogłaby nam dużo opowiedzieć. Ich historie zobaczymy w "Weterynarzach z sercem". 06:40 WYSPY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 4. SAMSOE (ISLANDS OF THE FUTURE 4. SAMSOE) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Michael R. Gartner Seria dokumentalna, pięcioodcinkowa o wyspach przyszłości. Seria przedstawia wyspy takie jak El Hierro, Orkady, Madera, Islandia oraz Sams i toczące się na nich życie. Świat przeżywa kryzys energetyczny, który cały czas się pogłębia, ropa i gaz kosztują coraz więcej, a węgiel napędza globalne zmiany klimatyczne. Rozwiązanie tych problemów można odnaleźć na morzu, u wybrzeży kontynentu na wyspach Europy. Życiu na wyspach z dala od lądu i dużych miast towarzyszyło od zawsze szukanie sposobów na przetrwanie. Dzięki swojej hisotrii i mentalności, w której na co dzień musieli radzić sobie z ograniczoną przestrzenią i zasobami, to właśnie wyspiarze są dobrze przygotowani do opanowania nowej przyszłości energetycznej. 07:45 OPOWIEŚCI ŚRÓDZIEMNOMORSKIEGO LASU - UKRYCI MIESZKAŃCY SIERRA MORENA (STORIES OF THE MEDITERRANEAN FOREST) Cykl dokumentalny, 49 min, Niemcy/Hiszpania, 2019 Reżyseria: Jose Antonio Vallejo Sześcioodcinkowy cykl opowieści o przyrodzie w rejonie Morza Śródziemnego, które jest jednym z najbardziej bogatych biologicznie i krajobrazowo regionem planety. To skrzyżowanie Europy, Azji i Afryki. Jest uważane za jedno z miejsc bujnego rozkwitu bioróżnorodności na Ziemi. W jego różnych siedliskach żyje ogromna liczba unikalnych dla regionu gatunków zwierząt i roślin. Basen Morza Śródziemnego znajduje się w jednej ze stref umiarkowanych planety. Klimat subtropikalny sprawia, że zimą jest tu chłodniej i wilgotniej, latem gorąco i sucho, a jesienią i wiosną łagodnie i deszczowo. Ten region zamieszkany przez ludzi od ponad 8000 lat doświadczył dramatycznych zmian, ale mimo to nadal należy do najbardziej biologicznie zróżnicowanych na świecie. Od bagien po wysokie pasma górskie, od lasów dębowych i korkowych po lasy sosnowe wysoko w górach. Wszystkie one są domem dla tysięcy gatunków zwierząt i roślin, których ścieżki krzyżują się podczas ich życiowych przygód. A każdy z nich ma swoją historię do opowiedzenia. Odc. 1 Zimowy czas; Odc. 2 Las stuletnich dębów; Odc. 3 Królowa Nocy; Odc. 4 Ukryci mieszkańcy Sierra Morena; Odc. 5 Opancerzony wojownik; Odc. 6 Opowieści wiosenne. 08:45 JANE - NOWE POKOLENIE (JANE NEW GENERATION) Film dokumentalny, 48 min, Francja, 2020 Reżyseria: Pascal Sarragot Scenariusz: Floriane Brisotto Film dokumentalny, który jest spojrzeniem na życie i obecne projekty Jane Goodall - światowej sławy etnolożki, specjalistki od prymatologii i paleontologii oraz wszechstronnej pionierki badań naukowych. Opowiedziana oczami jej wnuka Merlina. Jak opowiadał - "Dorastałem w Tanzanii. Tutaj czuję się jak w domu Od dziecka byłem bardzo związany z tą kulturą. Moja babcia spędziła tu większość swojego życia. Przyjeżdżała dwa razy w roku. Bardzo za nią tęskniłem. Mam nadzieję, że ona też za mną tęskniła! Moja babcia, ja i miliony ludzi wierzymy w przyszłość i mamy wszelkie powody do nadziei. Nowe pokolenie wie, co ma robić. Nazywam się Merlin van Lawick, a moją babcią jest Jane Goodall." To intymny portret i jej jasne przesłanie - nowe pokolenia są naszą najlepszą nadzieją na lepsze jutro. Świetnym przykładem tej nadziei jest właśnie jej wnuk, za którymi podążamy przez Tanzanię, gdzie dla Jane wszystko się zaczęło, gdy zdecydowała się opuścić swoje brytyjskie życie i zamieszkać w lesie z szympansami. Przyczyniła się do poznania procesów społecznego uczenia się, myślenia, działania i kultury wśród dzikich szympansów. Pełen nadziei na przyszłość dokument to wzruszająca opowieść o życiu, działaniach i doświadczeniach Jane Goodall. 09:40 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 1 HONG KONG (CITIES BY THE SEA 1. HONGKONG) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu, wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata, odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 1. W Hongkongu czas biegnie szybciej. Mieszkańcy tej azjatyckiej metropolii uważają swoje miasto za na wskroś nowoczesne. By tu mieszkać, nie można mieć klaustrofobii, bo brak miejsca to główny problem tych, którzy tu mieszkają. Hongkong posiada specjalny status w ramach Chińskiej Republiki Ludowej, a jego mieszkańcy szczycą się swoją tolerancją i umiłowaniem wolności. Nazwa Hongkong po chińsku oznacza pachnącą przystań. Niegdysiejsza wioska rybacka już dawno przekształciła się w wielką metropolię. Rytm tego miasta wyznaczają pieniądze. W ciągu ponad stu pięćdziesięciu lat brytyjskiego panowania Hongkong rozrastał się i bogacił dzięki handlowi. Również dziś to dolary przyciągają ludzi do tego miasta. 10:45 RELACJE REPORTERSKIE - 1981 - 1982 R. Reportaż, 28 min, Polska, 1981 Relacje reporterskie OTV w Łodzi o tematyce sportowej z lat 1981 - 1982. W odcinku: 1. Chuligańskie zachowanie kibiców Legii Warszawa na meczu z Widzewem Łódź; 2. X turniej w zapasach w stylu wolnym o wielką nagrodę miasta Łodzi; 3. Trener Władysław Żmuda oraz Zdzisław Rozborski opowiadają o wynikach losowania Pucharu Europy; 4. Mecz piłki nożnej - ŁKS - FC Zurich (Puchar Intertoto) - bohaterem materiału jest Jan Tomaszewski, który wystąpił w tym meczu na pozycji bramkarza; 5. Rozmowa z trenerem Andrzejem Dulskim o zakończonym właśnie X Turnieju Siatkówki Kobiet (wywiad ilustrowany fragmentami meczu); 6. Trening RTS Widzew, rozmowa z Władysławem Żmudą o prognozach na najbliższy sezon piłkarski; 7. Zawody Przyjaźni w lekkoatletyce. 11:20 LOKALSI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 11:55 PEKIN DAXING: NAJWIĘKSZE LOTNISKO ŚWIATA (DAXING: THE BIGGEST AIRPORT IN THE WORLD / DAXING: LE PLUS GRAND AÉROPORT DU MONDE) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2022 Reżyseria: Olivier Lacaze Film dokumentalny. Kod PKX - Pekin Daxing - 25.09.2019 Chiny otworzyły międzynarodowe lotnisko w Daxing. Ta ogromna gwiazda z miedzianym dachem zajmuje powierzchnię 700 000 m2, odpowiednik 98 boisk piłkarskich. Nowy budynek o kształcie inspirowanym bańką mydlaną i oparty na zaawansowanych modelach matematycznych, które zrewolucjonizowały architekturę XX wieku jest największym terminalem lotniczym na świecie. Koszt operacji - 15 miliardów euro! Wyjątkowa konstrukcja to arcydzieło architektury. Największy z dotąd wybudowanych portów lotniczych. Oto historia niebywałego przedsięwzięcia budowy portu Pekin Daxing. Monumentalnego, futurystycznego, o przesądzonej przyszłości - będzie największy na naszej planecie i otworzy Chinom drogę do realizacji ambitnych celów. Filmowcy śledzili budowę lotniska na przestrzeni 5 lat. 100 000 mężczyzn i kobiet, którzy każdego dnia pracowali nad realizacją tego nie zwykle ambitnego projektu. W filmie ukazano nieznane przeciętnemu człowiekowi miejsca pracy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania i bezpieczeństwa lotniska. Kiedy samolot wyląduje na Daxing, komputer szybko wskazuje najlepszą drogę kołowania. Musi być najkrótsza z uwagi na oszczędność paliwa. Oświetlenie drogi jest również sterowane komputerowo, by pilot bez problemu trafił na miejsce. Na Daxing jest dużo bagażu. Ogrom! W szczycie trzeba odprawić ponad piętnaście tysięcy toreb, walizek i innych pakunków na godzinę. Gdyby stworzyć dla nich jeden pas, miałby on 32 kilometry długości i otoczył lotnisko osiem razy. 13:00 UKRAIŃCY - ODC. 9. WALENTYNA Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska Serial przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Obserwujemy, jak stawiają pierwsze kroki w obcym kraju i starają się zbudować swoje życie od nowa. Przyglądamy się tym, którzy w Polsce są tylko na chwilę, chcą szybko zarobić i wrócić, by pomóc swoim rodzinom. Śledzimy także losy tych, którzy w Polsce się już zadomowili. Prowadzą z powodzeniem firmy, odnoszą sportowe i artystyczne sukcesy. Towarzyszymy im w ich codziennym życiu, w doświadczaniu wojny, w chwilach zwątpienia i radości, stawiającym czoła odmiennej i często niezrozumiałej, polskiej rzeczywistości. Serial "Ukraińcy" to okazja do przejrzenia się w oczach sąsiadów, z którymi łączy nas kulturowa bliskość, a dzieli często trudna historia. Towarzyszymy im w wizytach u ich rodzin w Ukrainie. Wspólnie z nimi gościmy ich bliskich i przyjaciół w Polsce. Opowiedzą nam historię serc rozdartych między dwoma krajami graniczącymi ze sobą od zarania dziejów. 13:50 WYSPY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 5. ISLANDIA (ISLANDS OF THE FUTURE 5. ICELAND) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Michael R. Gartner Seria dokumentalna, pięcioodcinkowa o wyspach przyszłości. Seria przedstawia wyspy takie jak El Hierro, Orkady, Madera, Islandia oraz Sams i toczące się na nich życie. Świat przeżywa kryzys energetyczny, który cały czas się pogłębia, ropa i gaz kosztują coraz więcej, a węgiel napędza globalne zmiany klimatyczne. Rozwiązanie tych problemów można odnaleźć na morzu, u wybrzeży kontynentu na wyspach Europy. Życiu na wyspach z dala od lądu i dużych miast towarzyszyło od zawsze szukanie sposobów na przetrwanie. Dzięki swojej hisotrii i mentalności, w której na co dzień musieli radzić sobie z ograniczoną przestrzenią i zasobami, to właśnie wyspiarze są dobrze przygotowani do opanowania nowej przyszłości energetycznej. 14:50 OPOWIEŚCI ŚRÓDZIEMNOMORSKIEGO LASU - OPANCERZONY WOJOWNIK (STORIES OF THE MEDITERRANEAN FOREST) Cykl dokumentalny, 49 min, Niemcy/Hiszpania, 2019 Reżyseria: Jose Antonio Vallejo Sześcioodcinkowy cykl opowieści o przyrodzie w rejonie Morza Śródziemnego, które jest jednym z najbardziej bogatych biologicznie i krajobrazowo regionem planety. To skrzyżowanie Europy, Azji i Afryki. Jest uważane za jedno z miejsc bujnego rozkwitu bioróżnorodności na Ziemi. W jego różnych siedliskach żyje ogromna liczba unikalnych dla regionu gatunków zwierząt i roślin. Basen Morza Śródziemnego znajduje się w jednej ze stref umiarkowanych planety. Klimat subtropikalny sprawia, że zimą jest tu chłodniej i wilgotniej, latem gorąco i sucho, a jesienią i wiosną łagodnie i deszczowo. Ten region zamieszkany przez ludzi od ponad 8000 lat doświadczył dramatycznych zmian, ale mimo to nadal należy do najbardziej biologicznie zróżnicowanych na świecie. Od bagien po wysokie pasma górskie, od lasów dębowych i korkowych po lasy sosnowe wysoko w górach. Wszystkie one są domem dla tysięcy gatunków zwierząt i roślin, których ścieżki krzyżują się podczas ich życiowych przygód. A każdy z nich ma swoją historię do opowiedzenia. Odc. 1 Zimowy czas; Odc. 2 Las stuletnich dębów; Odc. 3 Królowa Nocy; Odc. 4 Ukryci mieszkańcy Sierra Morena; Odc. 5 Opancerzony wojownik; Odc. 6 Opowieści wiosenne. 15:50 CRISPR: REWOLUCJA W INŻYNIERII GENETYCZNEJ (THE CRISPR REVOLUTION - GENOME EDITING) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Claudia Ruby CRISPR to nowe narzędzie w laboratorium obróbki kodu genetycznego, które pozwala naukowcom z dużą precyzją zmieniać materiał genetyczny wszystkich żywych organizmów. Naukowcy opracowują terapie na choroby uważane do tej pory za nieuleczalne; powstają rośliny o nowych cechach. Jak daleko powinna iść medycyna lub rolnictwo? Film szuka odpowiedzi krytycznie i analizuje różne opinie. Naukowcy, etycy i krytycy są zgodni co do jednego: społeczeństwo musi pilnie przedyskutować możliwości i granice tego nowego wymiaru inżynierii genetycznej, ponieważ CRISPR może wpływać na całe nasze życie. 16:50 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 2 MELBOURNE (CITIES BY THE SEA 2. MELBOURNE) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu, wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata, odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 2. Melbourne, ta metropolia na południowym wschodzie Australii nieodmiennie uchodzi za najlepsze miasto do życia. Wśród prawie czterech i pół miliona mieszkańców jest wielu młodych twórców, którzy kształtują jego oblicze. Położone z dala od centrum uwagi świata, Melbourne znalazło własny styl - zrelaksowany, kosmopolityczny i nakierowany w przyszłość. W ostatniej dekadzie Melbourne stało się centrum sztuki ulicznej. Dla większości mieszkańców jest ona przejawem fascynacji kulturą, ale malowidła przyciągają też turystów. Dlatego miasto hojnie wydaje pozwolenia, a nawet oferuje powierzchnie do pomalowania. W Melbourne wszędzie można spotkać ludzi barwnych i ekscentrycznych. Ale żeby się tu wyróżniać, trzeba naprawdę być innym. 17:55 ZAGINIONA PERŁA ANDALUZJI: MEDINA AZAHARA (WONDER OF ANDALUCIA: MEDINA AZAHARA / MEDINA AZAHARA, THE LOST PEARL OF EL - ANDALUS / MADINAT AL - ZAHRA, LA CITE PERDUE D'AL - ANDALUS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Stephane Begoin, Thomas Marlier Film dokumentalny o zaginionym mieście islamskiej Hiszpanii. Nazywane Wersalem Andaluzji, Medina Azahara jest jednym z najważniejszych islamskich stanowisk archeologicznych na świecie. Uznane za Dziedzictwo Ludzkości, to wyjątkowe miasto kalifalne, zbudowane cztery wieki przed Alhambrą, jest przedmiotem nowej kampanii wykopaliskowej prowadzonej przez zespół międzynarodowych badaczy. Około roku tysięcznego na Półwyspie Iberyjskim, w chrześcijańskiej Europie, rozciągało się muzułmańskie królestwo o nazwie Al - Andalus. Jego potężny kalif wzniósł największy i najdroższy pałac tamtych czasów. Potężny kompleks pałacowy - szczyt artystycznego wyrafinowania i techniki - wyprzedzał swój czas o kilka stuleci. Kalif nadał mu nazwę Lśniącego Miasta - Medina Azahara. Jak wyglądało? Kim był kalif, który je zbudował? Dlaczego wzniósł ten pałac? Lśniące Miasto skrywa do dziś wiele tajemnic. Ostatnie odkrycia skłoniły badaczy do nowych wykopalisk w tym miejscu i w całej Andaluzji. Wkrótce w dziejach baśniowego pałacu rozpocznie się nowy rozdział. 19:00 KURIERKA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marek Lazur Głównym tematem jest podróż 17 - letniej kurierki. Władysława Krystyna Rzepecka, córka żołnierza AK Andrzeja Harata, była kurierką Okręgu Śląskiego AK. W dramatycznych okolicznościach, jadąc przez 8 godzin w jednym przedziale z oficerem SS z kancelarii Hitlera, przewiozła do Warszawy walizkę wypełnioną dokumentami z Auschwitz, w celu przekazania ich kurierowi Polskiego Państwa Podziemnego, Janowi Karskiemu. W ramach misji powierzonej mu przez rząd w Londynie, Karski zbierał dowody zbrodni hitlerowców w okupowanej Polsce. Gotowy raport przedstawił władzom na uchodźstwie oraz sojusznikom w Londynie i Waszyngtonie. Niestety, misja nie przyniosła rezultatu, a sam raport nie miał wpływu na decyzje aliantów. Po przewiezieniu dokumentów do Warszawy, bohaterska kurierka została aresztowana przez gestapo i na 8 miesięcy osadzona w obozie w Mysłowicach, filii KL Auschwitz. 20:00 WALKA O GŁOS Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Reżyseria: R. Pustak Scenariusz: R. Pustak Zdjęcia: I. Nowakowski, P. Flis, Muzyka: K. A. Janczak "Walka o głos" - telewizyjny film dokumentalny opowiadający fascynującą historię walki polskich kobiet o uzyskanie praw wyborczych. Walki rozumianej nie tylko wprost, jako działania niepodległościowe, ale także, a może przede wszystkim jako pionierskie działania społeczne, edukacyjne i legislacyjne. Autorzy filmu opowiadają tę historię poprzez pryzmat losów niezwykłych kobiet, takich jak Emilia Plater, Helena Modrzejewska czy Maria Rodziewiczówna, a także tych mniej znanych, jak Henryka Pustowójtówna, Eugenia Kierbedź czy Paulina Kuczalska - Reinschmit. Atutem filmu są unikatowe materiały archiwalne, które w połączeniu ze zdjęciami realizowanymi m.in. w USA, Francji i Włoszech oraz nowoczesną grafiką i animacjami stanowią o atrakcyjności wizualnej tej produkcji. 21:15 CAŁA NADZIEJA W ATOMIE (ATOMIC HOPE INSIDE THE PRO - NUCLEAR MOVEMENT) Film dokumentalny, 51 min, Francja/Irlandia, 2022 Reżyseria: Frankie Fenton Film dokumentalny podąża za globalnym ruchem zwolenników wykorzystania energii nuklearnej. Mocno wierzą, że potrzebujemy energii jądrowej w celu dekarbonizacji naszych systemów energetycznych, zanim nastąpi katastrofalna zmiana klimatu. Kamera towarzyszyła im przez 10 lat. Pochodzą z całego świata; od Japonii po Szwajcarię, od Ameryki po Australię. Na każdym kroku spotykają się ze starciami i sprzeciwem. Śmieci jądrowe, koszty, obawy przed promieniowaniem i odpady nuklearne to tylko niektóre z bardzo poważnych problemów, które tradycyjni ekolodzy mają przeciwko tej technologii. Więc kto ma rację? W obliczu bardzo realnego kryzysu klimatycznego, gdy czas ucieka i następują nieodwracalne zmiany klimatu czy nadszedł czas, aby ludzie na całym świecie zatrzymali się, trzeźwo spojrzeli na naukę, powstrzymali masowe zamykanie elektrowni jądrowych i rozważyli wykorzystanie energii jądrowej jako realnego rozwiązania nadchodzącej katastrofy? Na początku dwudziestego pierwszego wieku niewielka grupa osób zaczęła działać na rzecz energii jądrowej. Uznała to za najszybszy sposób na dekarbonizację naszych systemów energetycznych i powstrzymanie zmian klimatycznych. Oto historia tego ruchu i jego poglądów na energię jądrową. 22:20 UKRAIŃCY - ODC. 10. RODZINA PETIURENKO - ALBINA Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska Serial przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Albina ma 18 lat. Chce zostać koncertującą pianistką. Gra od dzieciństwa, wiele godzin dziennie. Przygotowuje się do matury i do egzaminu do Akademii Muzycznej. Albina ciężko pracuje, żeby spełnić marzenia. Rzadko spotyka się ze znajomymi, jest w pełni skupiona na celu, ambitna, pracowita, wysoko postawiła sobie poprzeczkę. 23:15 MIASTO GNIEWU S.I - /3/ Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Cykl dokumentalny o początkach zorgaznizowanej przestepczości w Polsce. Pierwsza seria składa się z 13 odcinków. Każdy epizod opowiada o jednej zbrodni gangsterskich porachunków. W cyklu wykorzystano materiały archiwalne TVP, materiały archiwalne Komendy Stołecznej Policji oraz warszawskich prokuratur i sądów. Odcinek 3. Czy istniała jakakolwiek lojalność wśród przestępców i jaka kara spotykała tych, którzy zachowywali się nielojalnie. Opowiadamy o instytucji świadka incognito, ktorą wprowadzono ustawą z 1995 roku. Co organom ścigania dał świadek incognito, w jaki sposób ułatwiło to walkę z zorganizowaną przestępczością. Cezary Dresz miał zeznawać w procesie Andrzeja Kolikowskiego ps. Pershing. Zginął przed złożeniem zeznań, 30 października 1995 roku w Warszawie przy ul. Szekspira 2 na Żoliborzu. Opowiadamy również o zasadach, jakie panują w więzieniu i o tym, jak traktuje się więźniów, którzy donosili. 23:50 MIASTO GNIEWU S.I - /4/ Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Cykl dokumentalny o początkach zorgaznizowanej przestepczości w Polsce. Pierwsza seria składa się z 13 odcinków. Każdy epizod opowiada o jednej zbrodni gangsterskich porachunków. W cyklu wykorzystano materiały archiwalne TVP, materiały archiwalne Komendy Stołecznej Policji oraz warszawskich prokuratur i sądów. Odcinek 4. Brutalność. Zabójstwo: Wojciech Kiełbiński ps. Kiełbacha. 19 lutego 1996 roku, skrzyżowanie ul. Barenta i Kościelnej w Pruszkowie. W tym odcinku widzowie dowiedzą się, jak cienka jest granica pomiędzy gangsterską przyjaźnią a nienawiścią. Poznamy również 3 główne cechy charakterystyczne dla gangsterów: brutalność, bezwzględność i pewność siebie. Wojciech Kiełbiński ginie od kilkudziesięciu kul wystrzelonych o godz. 10 rano w centrum Pruszkowa. Egzekucja odbyła się na oczach ludzi idących do pracy, robiących zakupy, rodziców odprowadzających dzieci do szkoły. Bandyci byli wyjątkowo brutalni i bezwzględni. Byli też na tyle pewni siebie, że nie obawiali się, że zostaną rozpoznani, a tym bardziej schwytani przez policję. Bezkarność to kolejny wątek, o którym opowiemy w tym odcinku. Z czego wynikało to, że gangsterzy lat 90. czuli się bezkarnie i co robiła policja i prokuratura, żeby to zmienić. Bezwzględność gangsterskich zabójców zestawimy z historią policjanta, który w czasie akcji zastrzelił gangstera. Policjanci też strzelają, ale im przychodzi to dużo trudniej. Pokażemy, czym dla policjanta jest zabicie człowieka i jak sobie z tym radzi, a czym taka sytuacja jest dla przestępcy. Poszukamy odpowiedzi u ekspertów/naukowców, którzy opowiedzą o mechanizmach, jak i dlaczego człowiek staje się zabójcą. Dlaczego policjanci wymagają pomocy psychologa po tym, jak zastrzelą człowieka? A czego potrzebuje gangster? 00:25 ŚLADAMI POTOPU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2006 Reżyseria: Beata Hyży - Czołpińska Rok 2006 był Rokiem Sienkiewiczowskim i to, można powiedzieć, Rokiem podwójnie Sienkiewiczowskim. Pisarz urodził się bowiem w 1846 roku, a zmarł w roku 1916. Napisano już tomy rozpraw naukowych o osobie pisarza stworzonych przez niego dziełach, ale ciągle niepokoi on profesorów i historyków literatury, którzy chcieliby zdefiniować źródła fascynacji nim milionów czytelników, i to nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Skąd to niezwykłe powodzenie, stała obecność na rynku? Co prawda, pokolenie współczesne zna "Trylogię" bardziej z ekranizacji, niż z kart powieści, ale przecież Sienkiewicza się zna, cytuje się jego powiedzenia. Jest to lektura, która godzi ludzi z różnych światów, profesorów, i bezrobotnych. Bo Sienkiewicz jest symbolem tego wszystkiego, co polskie, co dawne i do czego tęsknimy. Rok 2006 był najlepszym czasem, by wrócić do Sienkiewicza. Bo jest on nie tylko głosem z przeszłości, ale i głosem przyszłości. Zadaje bowiem nieustannie pytanie: kim my właściwie jesteśmy i jacy jesteśmy? To są najważniejsze pytania zadawane dzisiaj nam, Polakom. Może właśnie teraz, bardziej nawet niż kiedyś, powinniśmy przypomnieć sobie system norm i wartości, które kierowały postępowaniem, uczuciami i myślami Sienkiewiczowskich bohaterów? Może pochwała męstwa, dochowanie wierności i miłość ojczyzny ciągle są nam potrzebne jako wzorce? Film złożony jest z kilku warstw merytorycznych i artystycznych. Najważniejszą z nich, i do tej pory nieznaną, jest dotarcie do ludzi mieszkających na Laudzie (miejscu akcji powieści Henryka Sienkiewicza w XVII wieku), którzy uważają się za potomków bohaterów Sienkiewiczowskiej powieści. Kolejne elementy konstrukcji filmu to fragmenty filmu Jerzego Hoffmana pt. "Potop", urywki powieści Henryka Sienkiewicza i pokazanie widzom miejsc, w których rozgrywa się jej akcja oraz wypowiedzi najwybitniejszych polskich i litewskich znawców literatury, historii i wojskowości. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "SZUKAMY TEGO SZTANDARU" ODC. 309 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Reżyseria: Adam Sikorski Scenariusz: Izabela Fatalska Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. W tym odcinku - wielka wyprawa w lasy roztoczańskie, masyw Borowca, w celu poszukiwania ukrytego sztandaru 77. pułku piechoty z Lidy, który to pułk bijący się w końcu września 1939 roku w okrążeniu przez wojska rosyjskie i niemieckie w tym rejonie rozwiązał się i część żołnierzy została zwolniona na bezterminowy urlop i odeszła do domów, a druga część wyruszyła na Węgry w celu kontynuowania walki. Sztandar pułkowy zakopano w stodole gajówki Głuchy. Budynki te zostały spalone w czasie wojny. Teraz grupa ochotników i pasjonatów historii próbuje odnaleźć budynki. Mają też nadzieję na odnalezienie sztandaru. Uczestniczą w przedsięwzięciu specjaliści z georadarami, wykrywaczami metalu, leśnicy i pracownicy Muzeum Wojska Polskiego. Do akcji wkracza ciężki sprzęt. Niestety, po dwóch dniach poszukiwań historycy wracają z wyprawy "na tarczy". Ale obiecują, że jeszcze tu powrócą. 02:00 CIĄG DALSZY NASTĄPIŁ... W POSZUKIWANIU TABU Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2001 Reżyseria: Krzysztof Rogulski Scenariusz: Krzysztof Rogulski Zdjęcia: Jacek Prosiński Muzyka: Piotr Wierzejski Krzysztof Rogulski, mieszkający od ponad dwudziestu lat w Paryżu, rusza na poszukiwania swojej etiudy szkolnej zrealizowanej w 1969 roku. Bodźcem do powstania "TABU" były wydarzenia marcowe 1968 roku. Etiudę uznano za antypolską, propagującą syjonizm, a jej negatyw skonfiskowali w Szkole Filmowej w Łodzi pracownicy SB. Poszukiwanie "TABU" jest powrotem do tamtych czasów, które stale kładą się cieniem na dniu dzisiejszym. 02:40 WYCINANKI PANA N. Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2002 Reżyseria: Tomasz Orlicz Scenariusz: Tomasz Orlicz, Wojciech Todorow Zdjęcia: Wojciech Todorow Tematem filmu jest szeroko rozumiana cenzura, a narratorem i przewodnikiem tej opowieści jest nieistniejący Pan N. - ograniczony, choć niepozbawiony poczucia humoru dygnitarz - cenzor. Jego monolog wewnętrzny nadaje całemu filmowi określony bieg, a także "uwiarygodnia" wypowiedzi twórców, krytyków i ówczesnych urzędników. W dokumencie o wolności artystycznej i jej ograniczaniu wypowiadają się niemal wszyscy wybitni reżyserzy, scenarzyści i krytycy powojennego 50 - lecia. Słuchamy Czesława Miłosza, Jerzego Stefana Stawińskiego, Janusza Morgensterna, Marii Kaniewskiej, Kazimierza Kutza, Janusza Głowackiego, Feliksa Falka, Wojciecha Marczewskiego, Marka Piwowskiego, Janusza Kijowskiego, Wiesława Saniewskiego, Marka Ryszarda Grońskiego i Krzysztofa Zanussiego. Nie zabrakło i recenzentów: Krzysztofa Teodora Toeplitza i Zdzisława Pietrasika. Twórcy opowiadają o swoich kłopotach i walkach o kształt i formę swoich dzieł z szefami resortów, ministrami, politycznymi dygnitarzami, kolaudantami i cenzurą. Na ponad 1300 wyprodukowanych od 1946 roku filmów pełno - i średniometrażowych blisko 300 miało kłopoty. Niektóre pozycje przeleżały na półkach po kilkanaście lat, w innych ingerencje cenzorskie były tak wielkie, że dzieła zatraciły całkowicie swój pierwotny charakter ("Robinson warszawski" przekształcony w "Miasto nieujarzmione"), jeszcze inne w ogóle nie zostały dopuszczone do produkcji lub ich produkcję wstrzymano ("Przedwiośnie" Andrzeja Wajdy lub "Wierna rzeka" Lenartowicza). Aby niektóre filmy mogły powstać, wykorzystywano sprzyjające momenty polityczne ("Eroica"), o inne zaś toczono zawzięte boje. Szczytem ingerencji cenzorskiej było zaś żądanie podczas kolaudacji "Przesłuchania" zniszczenia wszystkich kopii tego dzieła. Jednak nie tylko przeszłość polskiej kinematografii jest tematem tego dokumentu. Twórców interesuje także jej teraźniejszość. Zauważają, że znikł, co prawda, dyktat działaczy politycznych i urząd na Mysiej, zaczął się natomiast dyktat producenta i widza. Chcąc zaistnieć w świecie filmu, należy tworzyć takie obrazy, jakich domaga się publiczność. Najważniejsze stały się pieniądze i układy, nie zawsze jasne są motywy sponsoringu. Dokąd to doprowadzi? Prawdopodobnie do zejścia pozycji ambitnych do nurtu kina offowego i kręcenia większej liczby filmów niskobudżetowych. Jak mówi na koniec jeden z twórców, "wybiliśmy się na wolność, a najlepsze filmy zrobiliśmy w okresie cenzorskim i już takich nie zrobimy"...