TVP Dokument Sobota, 09.03.2024 05:20 KORONA GÓR POLSKI - TARNICA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Mariusz Pilis Scenariusz: Mariusz Pilis Zdjęcia: Wojciech Jachymiak, Krzysztof Skrok Prowadzący: Marta Manowska Cykliczny program mikroturystyczny poświęcony polskim górom, szczytom, których zdobycie razem z nami gwarantuje wejście do elitarnego klubu zdobywców Korony Polskich Gór. Chcemy zachęcać do aktywnego wypoczynku w miejscach, które naszym zdaniem nie zostały dotychczas należycie wypromowane. Celem programu jest namówienie widza do odwiedzenia i poznania tych zakątków w polskich górach, które pozostają w cieniu obleganych przez turystów Kasprowego Wierchu czy Gubałówki. Pokażemy przede wszystkim bogactwo przyrody, ale także historię i kulturę tych miejsc oraz ludzi, którzy są symbolami regionu. W dobie załamania się ruchu turystycznego, związanego z pandemią koronawirusa, mikroturystyka staje się jednym z popandemicznych kierunków rozwoju, który, jak się wydaje, będzie przez najbliższe lata preferowanym przez Polaków sposobem na spędzanie wolnego czasu. 05:55 WETERYNARZE Z SERCEM - /30/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W dzisiejszym odcinku mamy okazję przekonać się, że zdarza się, iż nie tylko weterynarz jest potrzebny, aby pomóc naszemu pupilowi. Tym razem niezbędni byli też strażacy. To właśnie interwencja Ochotniczej Straży Pożarnej z Ogrodzieńca uratowała z opresji kotkę Marysię. Opowiemy również o chorobie psa Mańka z Częstochowy i nowatorskiej metodzie leczenia dysplazji stawów. 06:25 WYSPY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 5. ISLANDIA (ISLANDS OF THE FUTURE 5. ICELAND) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Michael R. Gartner Seria dokumentalna, pięcioodcinkowa o wyspach przyszłości. Seria przedstawia wyspy takie jak El Hierro, Orkady, Madera, Islandia oraz Sams i toczące się na nich życie. Świat przeżywa kryzys energetyczny, który cały czas się pogłębia, ropa i gaz kosztują coraz więcej, a węgiel napędza globalne zmiany klimatyczne. Rozwiązanie tych problemów można odnaleźć na morzu, u wybrzeży kontynentu na wyspach Europy. Życiu na wyspach z dala od lądu i dużych miast towarzyszyło od zawsze szukanie sposobów na przetrwanie. Dzięki swojej hisotrii i mentalności, w której na co dzień musieli radzić sobie z ograniczoną przestrzenią i zasobami, to właśnie wyspiarze są dobrze przygotowani do opanowania nowej przyszłości energetycznej. 07:25 OPOWIEŚCI ŚRÓDZIEMNOMORSKIEGO LASU - OPANCERZONY WOJOWNIK (STORIES OF THE MEDITERRANEAN FOREST) Cykl dokumentalny, 49 min, Niemcy/Hiszpania, 2019 Reżyseria: Jose Antonio Vallejo Sześcioodcinkowy cykl opowieści o przyrodzie w rejonie Morza Śródziemnego, które jest jednym z najbardziej bogatych biologicznie i krajobrazowo regionem planety. To skrzyżowanie Europy, Azji i Afryki. Jest uważane za jedno z miejsc bujnego rozkwitu bioróżnorodności na Ziemi. W jego różnych siedliskach żyje ogromna liczba unikalnych dla regionu gatunków zwierząt i roślin. Basen Morza Śródziemnego znajduje się w jednej ze stref umiarkowanych planety. Klimat subtropikalny sprawia, że zimą jest tu chłodniej i wilgotniej, latem gorąco i sucho, a jesienią i wiosną łagodnie i deszczowo. Ten region zamieszkany przez ludzi od ponad 8000 lat doświadczył dramatycznych zmian, ale mimo to nadal należy do najbardziej biologicznie zróżnicowanych na świecie. Od bagien po wysokie pasma górskie, od lasów dębowych i korkowych po lasy sosnowe wysoko w górach. Wszystkie one są domem dla tysięcy gatunków zwierząt i roślin, których ścieżki krzyżują się podczas ich życiowych przygód. A każdy z nich ma swoją historię do opowiedzenia. Odc. 1 Zimowy czas; Odc. 2 Las stuletnich dębów; Odc. 3 Królowa Nocy; Odc. 4 Ukryci mieszkańcy Sierra Morena; Odc. 5 Opancerzony wojownik; Odc. 6 Opowieści wiosenne. 08:25 CRISPR: REWOLUCJA W INŻYNIERII GENETYCZNEJ (THE CRISPR REVOLUTION - GENOME EDITING) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Claudia Ruby CRISPR to nowe narzędzie w laboratorium obróbki kodu genetycznego, które pozwala naukowcom z dużą precyzją zmieniać materiał genetyczny wszystkich żywych organizmów. Naukowcy opracowują terapie na choroby uważane do tej pory za nieuleczalne; powstają rośliny o nowych cechach. Jak daleko powinna iść medycyna lub rolnictwo? Film szuka odpowiedzi krytycznie i analizuje różne opinie. Naukowcy, etycy i krytycy są zgodni co do jednego: społeczeństwo musi pilnie przedyskutować możliwości i granice tego nowego wymiaru inżynierii genetycznej, ponieważ CRISPR może wpływać na całe nasze życie. 09:25 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 2 MELBOURNE (CITIES BY THE SEA 2. MELBOURNE) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu, wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata, odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 2. Melbourne, ta metropolia na południowym wschodzie Australii nieodmiennie uchodzi za najlepsze miasto do życia. Wśród prawie czterech i pół miliona mieszkańców jest wielu młodych twórców, którzy kształtują jego oblicze. Położone z dala od centrum uwagi świata, Melbourne znalazło własny styl - zrelaksowany, kosmopolityczny i nakierowany w przyszłość. W ostatniej dekadzie Melbourne stało się centrum sztuki ulicznej. Dla większości mieszkańców jest ona przejawem fascynacji kulturą, ale malowidła przyciągają też turystów. Dlatego miasto hojnie wydaje pozwolenia, a nawet oferuje powierzchnie do pomalowania. W Melbourne wszędzie można spotkać ludzi barwnych i ekscentrycznych. Ale żeby się tu wyróżniać, trzeba naprawdę być innym. 10:25 MŁODZI KONSTRUKTORZY Film dokumentalny, 18 min, Polska, 1952 Reżyseria: Marian Ussorowski Scenariusz: Marian Ussorowski, Zbigniew Dąbrowski Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych. Film oświatowy ukazuje działania młodych adeptów nauki i techniki, którzy uczęszczają na zajęcia szkolnego kółka fizycznego. Uczniowie poznają zastosowanie praw fizycznych, których uczyli się na lekcjach i wykorzystują je do budowy własnych konstrukcji. Treść krótkometrażowego filmu skupia się na losach trójki uczniów - Wacka, Chudzielca i Grucy, a także historii Romka Lutniaka oraz jego modelu. Romek próbuje samodzielnie skonstruować silniczek odrzutowy, przez co oddalił się nie tylko od lekcji, ale również i kolegów. Z inicjatywy Wacka, chłopcy starają się pomóc Romkowi i zachęcić go, by rozwiązał swój problem z konstrukcją modelu na kółku fizycznym. Film uczy, jak ważne jest odpowiednie przygotowanie teoretyczne na lekcjach fizyki do budowy technicznych urządzeń lub maszyn, a także, że pracą zorganizowanego zespołu można więcej dokonać niż pracą samodzielną. 10:45 KACZKI CHRONIONE Film dokumentalny, 21 min, Polska, 2000 Reżyseria: Barbara Bartman - Czecz Scenariusz: Barbara Bartman - Czecz Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych. Spośród kilkunastu gatunków kaczek w Polsce zaledwie populacja czterech z nich utrzymuje stałą liczebność. Pozostałe gatunki uznano za ginące, zagrożone i objęte ochroną. Film przedstawia różne gatunki kaczek w ich naturalnym środowisku, omawia zagrożenia i zwraca uwagę na sposoby ochrony. 11:15 LOKALSI - ODC. 10 MARTA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 11:50 ZAGINIONA PERŁA ANDALUZJI: MEDINA AZAHARA (WONDER OF ANDALUCIA: MEDINA AZAHARA / MEDINA AZAHARA, THE LOST PEARL OF EL - ANDALUS / MADINAT AL - ZAHRA, LA CITE PERDUE D'AL - ANDALUS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Stephane Begoin, Thomas Marlier Film dokumentalny o zaginionym mieście islamskiej Hiszpanii. Nazywane Wersalem Andaluzji, Medina Azahara jest jednym z najważniejszych islamskich stanowisk archeologicznych na świecie. Uznane za Dziedzictwo Ludzkości, to wyjątkowe miasto kalifalne, zbudowane cztery wieki przed Alhambrą, jest przedmiotem nowej kampanii wykopaliskowej prowadzonej przez zespół międzynarodowych badaczy. Około roku tysięcznego na Półwyspie Iberyjskim, w chrześcijańskiej Europie, rozciągało się muzułmańskie królestwo o nazwie Al - Andalus. Jego potężny kalif wzniósł największy i najdroższy pałac tamtych czasów. Potężny kompleks pałacowy - szczyt artystycznego wyrafinowania i techniki - wyprzedzał swój czas o kilka stuleci. Kalif nadał mu nazwę Lśniącego Miasta - Medina Azahara. Jak wyglądało? Kim był kalif, który je zbudował? Dlaczego wzniósł ten pałac? Lśniące Miasto skrywa do dziś wiele tajemnic. Ostatnie odkrycia skłoniły badaczy do nowych wykopalisk w tym miejscu i w całej Andaluzji. Wkrótce w dziejach baśniowego pałacu rozpocznie się nowy rozdział. 12:50 TACY BYLIŚMY - /9/ NA WAKACJACH Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Michał Bandurski Scenariusz: Michał Bandurski Sentymentalny cykl dokumentalno-rozrywkowy, który stanowi niezwykłą i barwną podróż w czasie do lat 70. i 80. minionego stulecia. Przypominamy, jak wyglądało wówczas życie i... jacy byliśmy. Morze, góry czy Mazury? Lipiec czy sierpień? Wypoczywać aktywnie czy leżeć na plaży? Te pytania stawialiśmy sobie, gdy zbliżały się wakacje. Wszystko po to, by jak najlepiej wykorzystać zasłużony urlop. Gdzie najchętniej jeździliśmy, jak z napływem turystów radziła sobie lokalna gastronomia, jakie przeboje umilały nam wakacyjne chwile? Odpowiedzi w nostalgiczno-humorystycznym odcinku. Powspominamy, jacy byliśmy, gdy odpoczywaliśmy. 13:20 PODRÓŻE MAŁEJ I DUŻEJ - S. 3, ODC. 2 JEDNODNIÓWKI Z PORTO Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Relacje z podróży mamy, Moniki Witkowskiej, pilotki wycieczek i podróżniczki, z malutką córeczką, Laurą, która poznaje nowe kraje od trzeciego tygodnia życia. Program zawiera praktyczne porady dotyczące podróży z malutkim dzieckiem, informacje merytoryczne dotyczące odwiedzanych miejsc (ciekawostki turystyczne, jak i praktyczne informacje finansowo - organizacyjne) okraszane śmiechem i uśmiechem prowadzącej i jej uroczej córeczki. Program, za sprawą temperamentu dziewczyn, jak i nieuniknionych zmian dotyczących dorastania małego dziecka, cechuje dynamizm i nieoczekiwane zwroty akcji. Program inspiruje do podróży z dzieckiem i podpowiada, jak przeprowadzić taki wyjazd na własną rękę i niskobudżetowo. Rozrywka i praktyczny poradnik podróżniczy w jednym. 13:50 SKARBY DZIKIEJ AUSTRALII - ODC. 1 WIELKA RAFA KORALOWA (AUSTRALIA’S WILD TREASURE (1/6) GREAT BARRIER REEF) Cykl dokumentalny, 51 min, Australia, 2020 Reżyseria: Aaron Pedersen Zrealizowany przez doświadczoną ekipę filmowców serial dokumentalny pokazujący różnorodne i wyjątkowe krajobrazy i ekosystemy Australii, które nie mają sobie równych. Sześć wyjątkowych miejsc o znaczeniu ekologicznym i naturalnie pięknych, w których zwierzęta przystosowały się do swoich konkretnych siedlisk, każde niesamowite na swój własny sposób. Niezapomniana podróż po niezwykłych krajobrazach, które tworzą ten australijski kontynent. Część 1. Wielka Rafa Koralowa. Ciągnie się wzdłuż północno - wschodnich wybrzeży Australii przez trzy tysiące kilometrów, obejmując obszar równy powierzchni Niemiec. Tworzą ją jedne z najmniejszych wielokomórkowych organizmów świata - polipy koralowe. Niegdyś klasyfikowane jako rośliny, dziś uznawane są za zwierzęta. Ukryte w swoich wapiennych zewnętrznych szkieletach, polipy polują, rozmnażają się i budują. Wspólnie stanowią podstawę tego zapierającego dech cudu natury. Wielką Rafę Koralową tworzy nawet do trzech tysięcy pojedynczych raf i ponad 600 gatunków twardych i miękkich korali. Po zachodzie słońca budowniczowie tego podwodnego królestwa wyłaniają się ze swoich kryjówek. Niepozorni łowcy - polipy korali żywią się drobnymi organizmami - zooplanktonem, który pojawia się licznie w otwartej wodzie tuż po zmroku. 14:50 OBCY PRZYBYSZE W EUROPIE - ODC. 1 PAPUGI (THEY CAME TO STAY - OUR ALIEN ANIMAL NEIGHBOURS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Herbert Ostwald Cykl dokumentalny (3 części) opowiadający o gatunkach zwierząt, które zostały przeniesione do innych niż ich rodzime ekosystemy. Dlaczego ptak nandu - spokrewniony ze strusiem, drepcze po zaśnieżonych polach północnych Niemiec. Nieoczekiwanie nad katedrą w Kolonii przelatują stada jasnozielonych papug. A podobne do bobra nutrie z pomarańczowymi zębami obgryzają francuskie i holenderskie tamy kanałowe. Wszystkie te gatunki są obce i podejrzewa się, że powodują szkody ekologiczne i ekonomiczne. Choć UE chce walczyć z takimi inwazyjnymi zwierzętami, walka z nimi okazuje się trudna i uciążliwa, a nieprzygotowana biurokracja, skłóceni naukowcy i niedoinformowani obywatele ułatwiają rozprzestrzenianie się tych zwierząt. Czy należy walczyć z intruzami? Kiedy gatunek zwierząt jest rzeczywiście rodzimy? A może ciągła zmiana natury jest regułą? Seria dociera do sedna problemu ze zwierzęcymi intruzami, wybierając jako przykłady trzy istotne, a także interesujące gatunki. Odcinek 1 - "Papugi". Silny dziób, zielone upierzenie i prędkość! Niezwykłe, egzotyczne stworzenia - papugi - zdobywają europejskie miasta na terytorium rodzimych ptaków, których śpiew zawsze zachwycał. Następuje zmiana. Dzikie papugi zaczynają skrzeczeć, a nie wszyscy to lubią. Czy pierzaste imigrantki wprowadzają zamęt i trzeba się ich pozbyć? W Kolonii po raz pierwszy rozmnożyły się w 1969 roku. Były w Niemczech nowością. Od przełomu wieków - szybko się rozmnożyły, rozpętując zażarte dyskusje. W Europie zjawiły się na skutek handlu ptakami. Jak wiele innych gatunków papug - kolorowe, zabawne są domownikami. Miłośnicy ptaków wyhodowali z dzikich osobników blisko 50 odmian różnych kolorów. 15:55 GLOBALNA NAUKA - ODC. 2 MEDYCYNA - W POSZUKIWANIU LEPSZEGO LECZENIA (GLOBAL SCIENCE E02: MEDECINE - RESEARCHING THE NEXT CURE) Cykl dokumentalny, 49 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Sześcioodcinkowa seria dokumentalna przybliżająca widzowi największe odkrycia na arenie współczesnych badań, przedstawiająca najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 2 - "Medycyna: w poszukiwaniu lepszego leczenia". Nasz najcenniejszy zasób zdrowie - jest nieustannie atakowany. Po stuleciu przełomowych postępów w medycynie, większość ludzkiego ciała wciąż pozostaje tajemnicą. Nadal jesteśmy na łasce chorób genetycznych, nowotworów czy pandemii. W szpitalach i laboratoriach na całym świecie, lekarze i naukowcy odkrywają nowe metody zwalczania chorób. Witajcie w świecie ludzi poświęcających życie leczeniu i zwalczaniu schorzeń. Zapraszamy na podróż w głąb współczesnej medycyny, w towarzystwie lekarzy i badaczy, którzy poprawiają nasze życie. Medycyna i technologia kształtują nowy świat, w którym przełomy następują w niespotykanym dotąd tempie. Postęp jest ekscytujący. Odkrycia w dziedzinie medycyny wskazują na przyszłość, w której najbardziej wyniszczające choroby staną się wyleczalne, pojęcie niepełnosprawności przestanie istnieć, a nauka ujawni największe tajemnice ludzkiego ciała. Nie możemy jednak zapomnieć o tym, że mamy obowiązek rozumieć konsekwencje stale przyspieszającego postępu. 16:55 PODRÓŻ PRZEZ WŁOCHY - ODC. 1 VIA CASSIA (VIA ITALIA LA CASSIA) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Benoit Felici Czteroodcinkowa mini - seria dokumentalna. Podróż po starych Włoszech. To najlepszy sposób na odkrycie pięknych i tajemniczych krain na Półwyspie Peloponeskim. Pojawiają się różne regiony Italii. Podążamy za pięknymi krajobrazami i spotykamy tych wszystkich, którzy nadal je ożywiają. Odc. 1 Via Cassia. Jak wszystkie starożytne drogi, Via Cassia zaczyna się w Rzymie. Drogom rzymskim nadawano nazwę na cześć osób, które zleciły ich budowę. Via Cassia swoje powstanie zawdzięcza Gajuszowi Kasjuszowi Longinusowi. Nasza podróż rozpoczyna się od mostu Mulwijskiego. Jest on jednym z najstarszych w Rzymie. Będziemy jechać po śladach Via Cassii przez ponad 450 km. Odwiedzimy północne Lacjum i Toskanię. Spotkamy się z tymi, którzy ożywiają te ziemie. Via Cassia nie straciła nic ze swojego historycznego, symbolicznego i kulturalnego znaczenia. Via Cassia kieruje się w stronę Florencji i biegnie do portu Carrara. Przecina miasta Viterbo i Montefiascone, prowadzi przez Toskanię do Sieny. Za Florencją skręca w stronę wybrzeża i kończy się w Carrarze - światowej stolicy marmuru. Powędrujemy Via Cassią i z jej perspektywy spojrzymy na dzisiejsze Włochy. 17:55 BOLERO, HIT WSZECH CZASÓW (BOLERO: A GLOBAL HIT / BOLERO. LE REFRAIN DU MONDE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Damien Cabrespines, Anne - Solen Gouguet Film dokumentalny o jednym z najbardziej znanych utworów muzycznych. "Bolero" Maurice’a Ravela to utwór który jest grany na świecie co jakieś 15 minut. Dokonał rewolucji w muzyce klasycznej. Powolne crescendo, skomponowane przez Maurice’a Ravela w roku 1928 - mym, święci międzynarodowe i międzypokoleniowe triumfy. Wszystko zaczęło się 22 - ego listopada 1928 - ego roku. "Bolero" zabrzmiało wtedy w całej okazałości na scenie opery paryskiej. Publiczność oniemiała. Jest największym przebojem muzyki poważnej. W założeniu było muzyką do widowiska baletowego. Jak ta słynna melodia zainspirowała i wpłynęła na światową popkulturę? W ciągu zaledwie 16 - tu minut "Bolero" nabiera mocy. Porywa umysły i ciała. Wzrusza, irytuje, urzeka. Nikt nie pozostaje na nie obojętny. Każdy się w nim odnajduje. To badanie złożoności i bogactwa utworu o bardzo prostym układzie, który wywołuje emocje, zawroty głowy i jest inspiracją do powstania innych dzieł, interpretacji i utworów z różnych dziedzin kultury i sztuki. Największe międzynarodowe uznanie zyskała wersja choreograficzna Maurice’a Bejarta. Jednak kto lepiej mógłby o tym mówić niż artyści tacy jak: Lalo Schiffrin, Rufus Wainwright, Angelique Kidjo, Claude Lelouch, Marie - Agnes Gillot. W filmie znalazły się też fragmenty najbardziej znanych interpretacji "Bolera". 18:55 BRACIA GRIMM - NIE TYLKO BAŚNIE (THE BROTHERS GRIMM) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Gabriele Rose Film dokumentalny o Braciach Grimm. Dawno, dawno temu było sobie dwóch braci, których połączyła pasja do literatury: Wilhelm i Jacob Grimm. Ich nazwisko związane jest głównie z baśniami, tymi cudownymi opowieściami o brzydkich czarownicach i dzielnych dziewczętach, młodych książętach i wielkich niebezpieczeństwach. Zebrali te historie, ponieważ chcieli zachować przeszłość, aby zmienić teraźniejszość. Ten dokument opowiada nieznaną historię słynnych kolekcjonerów baśni. Ich bajki miały służyć jako ramy jedności. Celowo wyszukując i promując starą literaturę, bracia angażowali się w akademicką wojnę kulturową przeciwko francuskim rządom. Ale w ich opowieściach nie było nic specyficznie niemieckiego. Wiele z ich baśni można znaleźć w podobnych formach w całej Europie. Tym, co je wyróżniało, były szczegóły. Wykorzystując sceny ze sztuk teatralnych i wywiady z dwoma braćmi oparte na oryginalnych tekstach, ten dokumentalny dramat pokazuje, jak bliskie były relacje między braćmi. 20:00 BEZ POWROTU (NO U - TURN) Film dokumentalny, 93 min, Francja, 2022 Reżyseria: Ike Nnaebue Film dokumentalny, w którym nigeryjski reżyser Ike Nnaebue opowiada swoją wstrząsającą historię ucieczki z Nigerii, a następnie wędrówki przez Benin, Mali i Mauretanię do Maroka, gdzie musiał ostatecznie zawrócić, nie mogąc dotrzeć do Europy. W filmie dokumentalnym, odtwarza tę zmieniającą życie podróż, którą odbył ponad 20 lat temu. Po drodze spotykał tych, którzy wybrali tę samą drogę i poprzez rozmowy z nimi stara się zrozumieć, co motywuje dzisiejszą młodzież do narażania się na niepewną przyszłość. Większość zdaje sobie sprawę z niebezpieczeństw związanych z podróżowaniem bez dokumentów, jednak coraz więcej dołącza do grona tych, którzy podejmują to ryzyko, pomimo szeroko rozpowszechnianych informacji, zdjęć i zeznań w Internecie od osób, które zostały zwabione do niewoli. Ten autorefleksyjny dziennik podróży, opatrzony mocnym poetyckim komentarzem, wskazuje na głęboką tęsknotę całego pokolenia za lepszym życiem. Reżyser, który dziś jest uznanym twórcą w Nigerii, stara się zrozumieć, co obecnie skłania Afrykańczyków do emigracji. 21:50 FALLAS. FESTIWAL OGNIA (FALLAS, THE FESTIVAL OF FIRE) Film dokumentalny, 51 min, Hiszpania, 2017 Reżyseria: Mara Andres Film dokumentalny o Fallas de Valencia, czyli święcie ognia w Walencji we wschodniej Hiszpanii. Obchodzone jest ku czci świętego Józefa, patrona stolarzy. Według legendy nawiązuje do ognisk, które rozpalali stolarze ze śmieci wyniesionych z warsztatów. Między 14 a 19 marca bierze w nim udział około stu tysięcy osób. Uczestnicy wkładają tradycyjne stroje i świętują. Fallas jest urokliwe i wielowymiarowe. W mieście przez 4 dni królują setki rzeźb, które następnie zostaną spalone. Falla oznacza pochodnię. Tak nazywane są zarówno rzeźby, które stanowią główny element festiwalu, jak i ich poszczególne części. Festiwal rozpoczyna ustawienie na ulicach ponad 700 monumentalnych figur. Ta część nazywa się planta. Chociaż oficjalnie odbywa się 15 marca, ogromne rozmiary i skomplikowana konstrukcja niektórych rzeźb sprawiają, że twórcy instalują je kilka dni wcześniej. Ten zwyczaj w 2016 roku został uznany przez UNESCO za niematerialne dziedzictwo kulturowe ludzkości. Żegnając koniec zimy i witając początek wiosny, Walencja zmienia się w miejsce pełne gigantycznych kartonowych rzeźb zwanych ninots. Zwieńczeniem festiwalu jest La Crema, kiedy wszystkie przygotowane konstrukcje ustawione na ulicach zaczynają płonąć i wypełniają Walencję blaskiem i żarem płomieni. Pirotechniczna tradycja mieszkańców Walencji jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. Uczestnicy fiesty bawią się do białego rana. 22:55 SUKCES Film dokumentalny, 13 min, Polska, 1968 Reżyseria: Marek Piwowski Zdjęcia: Stanisław Niedbalski, Zygmunt Samosiuk Filmowy portret Czesława Niemena. 23:05 NASZE ZNAJOME Z ŁODZI Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1971 Reżyseria: Krystyna Gryczełowska Bohaterkami filmu są trzy kobiety, pracujące w łódzkich Zakładach Przemysłu Bawełnianego. To film o kobietach stworzony prze kobietę. 23:35 ALISA W KRAINIE WOJNY Film dokumentalny, 74 min, Polska, 2015 Reżyseria: Liubov Durakova, Alisa Kovalenko Scenariusz: Alisa Kovalenko, Liubov Durakova Zdjęcia: Alisa Kovalenko, Liubov Kovalenko Film opowiada dramatyczną historię młodej dziewczyny, która bierze udział w proteście na Majdanie. Wiedziona instynktem dokumentalistki, ale także poczuciem obywatelskiej odpowiedzialności, stopniowo z obserwatorki zamienia się w uczestniczkę tych wydarzeń. Z kamerą dociera do najgorętszych miejsc na froncie. Kiedy zaczyna się rewolucja w Kijowie, Alisa ma 26 lat. Jest studentką kijowskiej szkoły filmowej, ale przede wszystkim czuje się prawdziwą Ukrainką. Film przedstawia jej życie od czasu Euromajdanu do wojny na Wschodzie. Jest to swoisty film dziennik młodej kobiety zagubionej w niestabilnym świecie. Żywy obraz jej tragicznych doświadczeń, uczuć i obaw. Alisa była w niewoli u separatystów, którzy wzięli ją za szpiega ukraińskiej armii. Mimo to nie zrezygnowała z filmowania, rejestrowała wszystko, co się wokół niej działo. "Alisa w krainie wojny" to także film o miłości Alisy i jej francuskiego chłopaka. Czy ich uczucie przetrwa tę ciężką próbę? 01:00 ZOFIA MORAWSKA W LASKACH Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2004 Autor: Jadwiga Nowakowska Reżyseria: Jadwiga Nowakowska Zdjęcia: Władysław Malarowski Muzyka: Marcin Błażewicz Opowieść o Zofii Morawskiej, która całe swoje życie poświęciła pracy na rzecz niewidomych przebywających w ośrodku w podwarszawskich Laskach. Bohaterka wywodzi się ze znanej ziemiańskiej rodziny - jej ojciec był profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, matka była wnuczką gen. Dezyderego Chłapowskiego. W czasie powstawania filmu Zofia Morawska miała sto lat, ale mimo zaawansowanego wieku nadal zarządzała finansami placówki. Była postacią niezwykłą: wykorzystując urok osobisty oraz biegłą znajomość kilku języków, pozyskiwała dla placówki darczyńców z całego świata. Dzięki niej niewidome dzieci w Laskach mają najnowocześniejszy sprzęt i korzystają z najlepszych metod nauczania. 01:35 KOCHAĆ CZY NIENAWIDZIĆ Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jerzy Domaradzki Scenariusz: Jerzy Domaradzki W latach 1947 - 1952 do Australii przybyło ok. 65 tys. polskich emigrantów - byłych żołnierzy, którzy walczyli na różnych frontach: tych z II Korpusu gen. Andersa spod Monte Cassino, z I Brygady Spadochronowej gen. Sosabowskiego spod Arnhem, I Dywizji Pancernej gen. Maczka walczącej w Holandii, lotnicy RAF - u ze słynnych Dywizjonów 301 i 303 uczestniczący w bitwie o Anglię, żołnierze Samodzielnej Brygady Karpackiej i Brygady Strzelców Karpackich, którzy wsławili się pod Tobrukiem, żołnierzy AK, a także zesłańców syberyjskich i robotników przymusowych wywiezionych do Niemiec. Koniec wojny zastał ich na zachodzie Europy. Chcieli wracać do Polski, ale z kraju, za którym bardzo tęsknili, dochodziły niepokojące wieści o poczynaniach nowej, komunistycznej władzy, traktującej przybyszy z Zachodu jak szpiegów i wrogów. Nawet najbliżsi odradzali zdemobilizowanym żołnierzom powrót do kraju, choć wiedzieli, że może to oznaczać, iż więcej ich już nie zobaczą. Tysiące młodych mężczyzn, niedawnych bohaterów i wyzwolicieli, musiało więc poszukać sobie nowej ojczyzny, zwłaszcza że rząd polski odebrał im obywatelstwo. Wielka Brytania i Francja nie były w stanie wszystkich wchłonąć, Stany Zjednoczone stawiały emigrantom wysokie wymagania dotyczące wykształcenia, zawodu, znajomości języka, których ci często jeszcze bardzo młodzi ludzie nie byli w stanie spełnić. Kanada żądała zaproszeń. Pozostawała Australia kusząca ogłoszeniami, że potrzebuje rąk do pracy przy budowie zapór, kolei, dróg. Tym sposobem tysiące Polaków trafiły na antypody. Australia, o której właściwie nic nie wiedzieli, okazała się piękna, egzotyczna, ale też dała im ostrą szkołę życia. Emigrantów wysłano do obozów na Tasmanii, gdzie w prymitywnych warunkach, w surowym klimacie, harując po 10 i więcej godzin dziennie, musieli odpracować przynajmniej dwa lata, żeby móc ubiegać się o prawo stałego pobytu. Ciężkie warunki i osamotnienie z dala od domu silnie integrowało przybyłych tam Polaków. Te mocne więzi i zawarte wówczas przyjaźnie przetrwały także później, gdy z nowymi dokumentami mogli już osiedlać się w dowolnym miejscu, zakładać rodziny, budować domy. Z tamtych czasów przetrwały tam do dziś zwarte skupiska polonijne kultywujące ojczyste tradycje, język, zwyczaje. Zresztą polscy emigranci - jak sami opowiadają przed kamerą, wspominając swe australijskie początki - długo nie mogli się oswoić z nowym miejscem, żyli na walizkach, z myślą o powrocie. Dopiero po 1953 r. uświadomili sobie, że czas wreszcie zapuścić w Australii korzenie. Mimo to dla sędziwych już dziś kombatantów ich ojczyzną pozostaje Polska, a Australia jest tylko "wygodnym miejscem pobytu", które nie wiadomo - kochać czy nienawidzić. Bo przecież przygarnęła tułaczy, ale drugą Polską stać się nie może. Znacznie lepiej odnajduje się na antypodach drugie i trzecie pokolenie Polaków, nieobciążone doświadczeniami historycznymi, dużo lepiej wykształcone, w pełni zintegrowane. Co nie znaczy, że ci młodsi zapomnieli o kraju ojców. Obecnie do polskich korzeni przyznaje się ponad 130 tys. obywateli australijskich. 02:30 MASTERSI Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2004 Reżyseria: Beata Hyży - Czołpińska Scenariusz: Beata Hyży - Czołpińska Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Muzyka: Marek Czapczak Amatorskie sekcje pływackie Masters działają w Polsce od 11 lat. Mogą należeć do nich osoby po ukończeniu 25 roku życia, zawodnicy podzieleni są na kategorie wiekowe. Film Beaty Hyży - Czołpińskiej opowiada o trójce najstarszych pływaków w kraju. Oto Barbara Korol (rocznik 1926) z Chełma. Była nauczycielka wf, w "Mastersach" udziela się od 1998 roku. Mimo zaawansowanego wieku, jest osobą bardzo czynną fizycznie i niezmordowaną we wciąż nowych pomysłach. W ciągu 3 lat przejechała na rowerze ponad 15 tysięcy kilometrów, bierze udział w krajowych i międzynarodowych zawodach pływackich, marzy o próbie poruszania się na szczudłach. Władysław Trawiński (rocznik 1923) z Rawicza także uwielbia pływać. W sekcji "Mastersów" działa od samego początku - od 1994 roku. W wolnych chwilach nagrywa na organkach piosenki i wysyła potem osobom, które go o to poproszą. I wreszcie najbardziej heroiczny z nich - Edward Niemczyk z Poznania (rocznik 1927). Przez całe życie starał się zachować sprawność fizyczną. Jego wielką pasją było pływanie. Po poważnym wypadku, w którym stracił wzrok i obie ręce, stało się to jednak niemożliwe. Ale czy na pewno? Heroicznym wysiłkiem swoim i przyjaciół z Mastersów ten 78 - letni człowiek wsiada do kajaka i pojawia się na basenie.... Często mówi się, że "starość się Panu Bogu nie udała". Bohaterowie "Mastersów" mówią o "niełatwej" starości, kiedy każdy ruch sprawia ból i z każdym dniem człowiek jest mniej sprawny. Oni mają jednak swoje zainteresowania, swoje pasje, dzięki którym żyją. A upór i wysiłek, jakie wkładają w realizację wyznaczonych celów, powodują, że marzenia stają się rzeczywistością.