TVP Historia Czwartek, 07.03.2024 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1908 - urodziła się Anna Magnani, aktorka włoska; 1953 - Katowice zostały przemianowane na Stalinogród; 1953 - "Tygodnik Powszechny" odmówił wydrukowania na pierwszej stronie nekrologu Stalina; 1985 - zmarł Arkady Fiedler; 07:05 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 4 "KAMIEŃ NA KAMIENIU" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny "Kamień na kamieniu" Do Warszawy przyjeżdża bezwzględny i sadystyczny generał von Hackel. Ku przerażeniu Rainera, od razu zabiera się do pacyfikacji miasta. Pluton Władka wraca do fabryki na Woli w nowych panterkach, wzbudzając powszechny podziw. Młodzi żołnierze są podekscytowani, niedługo czeka ich pierwsze natarcie na niemieckie pozycje w sąsiadującej z fabryką szkole. Młodzi powstańcy przeżywają pierwsze miłości. Mickiewicz kocha Zosię, ta zadurzyła się w Apaczu, który kompletnie nie jest zainteresowany łączniczką. Pluton, w którym walczą Janek i Bronek, przedzierając się na Wolę, wspomaga Batalion Zośka w ataku na niemiecki czołg. Słowiński wyznacza Michałowi misję, to ważne zadanie do wykonania w siedzibie Komendy Głównej AK. W drodze do komendy jest świadkiem rzezi cywilów. Decyduje się powiedzieć dowódcom. Kamienica Heleny i Leny jest pod ostrzałem. Kobiety ukrywają się w piwnicy, gdzie próbuje znaleźć schronienie również Róża Knapik. Wanda wraz z siostrą Apacza, Ireną, eskortuje rannych powstańców do szpitala, w którym leży Celina. Przerażona brakiem informacji o Michale Celina chce go szukać na własną rękę. 08:25 HISTORIA POLSKI - SIOSTRA. ANNA RYDLÓWNA JAKIEJ NIE ZNAMY Film dokumentalny, 75 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maria Guzy Scenariusz: Maria Guzy Zdjęcia: Krzysztof Kalisz, Jeremi Grzywa To opowieść o siostrze Pana Młodego z "Wesela" Stanisława Wyspiańskiego - "weselnej Haneczce", której pierwowzorem była Anna Rydlówna. Literacki wizerunek młodego, trochę kochliwego podlotka, przesłoniły niezwykłe dokonania i zasługi Anny Rydlówny z lat późniejszych - współtwórczyni szkolnictwa pielęgniarskiego na ziemiach polskich w czasach zaborów i w odrodzonej Polsce, bojowniczki drugiego frontu I wojny światowej, jak nazywano zaplecze sanitarne, członkini i konspiratorki Armii Krajowej podczas II wojny. 09:50 "SENSACJE XX WIEKU" - WŁASOW (GEN. WŁASOW) Widowisko, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Mirosław Baka, Adam Woronowicz, Bartosz Porczyk, Marek Kasprzyk, Anita Jańcia, Bartłomiej Krat Tego człowieka dwukrotnie skazano na śmierć: w 1946 roku, na mocy wyroku sowieckiego sądu, został powieszony na strunie fortepianowej, co miało przedłużyć jego mękę. Po raz drugi skazano go na śmierć cywilną, gdy propaganda rozpowszechniała fałszywe informacje o jego żołnierzach, którzy mieli mordować powstańców i ludność cywilną w Warszawie w 1944 roku. Było to oczywiste kłamstwo, gdyż w Warszawie nie było żołnierzy, a zbrodnie popełniali degeneraci Kamińskiego. Kim był generał Andrej Własow? Dlaczego ten bohater bitwy pod Moskwą w 1941 roku, decydującej dla dalszego biegu wojny, podjął kolaborację z Niemcami? Jak to się stało, że w 1945 roku, już po zakończonej wojnie, został schwytany przez NKWD? Dopiero teraz, na podstawie ujawnionych dokumentów, można odtworzyć dramatyczne wydarzenia. Jednakże wciąż nieznana pozostaje relacja Własowa i pułkownika (późniejszego generała) Reinharda Gehlena, szefa wywiadu wojskowego Fremde Heere Ost. Dlaczego ten oficer tak zabiegał o utworzenie armii Własowa, na co Hitler zgodził się dopiero w ostatnim okresie wojny? Jedyne źródło, w którym można szukać odpowiedzi na to pytanie - pamiętnik Gehlena - jest absolutnie niewiarygodne. A może przebiegłym szefem FHO nie kierowały pobudki patriotyczne, lecz chęć wykorzystania żołnierzy i zwolenników Własowa w siatce szpiegowskiej, którą budował na terenie ZSRR i którą bardzo sprawnie wykorzystał po wojnie. 10:40 HISTORIA POLSKIEGO SPORTU - NARODZINY GWIAZD CZ. 2 Cykl dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zbigniew Rytel Scenariusz: Zbigniew Rytel Cykl dokumentalny, zrealizowany z okazji stulecia odzyskania niepodległości, podsumowujący sto lat sukcesów polskiego sportu. To historia sportowców, ich osiągnięć, rekordów, zwycięstw, medali, sukcesów i porażek, pokazywana na tle dziejów Polski. Serial łączy formę klasycznego dokumentu z klipem, bazującym na emocjach, wynikających z pokazywania znanych wszystkim Polakom sukcesów sportowych. To sentymentalna podróż przez dzieje polskiego sportu, opowiedziana ustami głównych bohaterów. Wszystko zmontowane w płynną opowieść, snutą niczym baśń. 11:35 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: MIESZKO I Debata, 30 min, Polska, 2016 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Maciej Zakrocki Mieszko I, syn Siemomysła. Pierwszy historyczny władca Polski, który dał początek dynastii Piastów. Scalił i rozbudował państwo, wzmacniając je poprzez reformy wewnętrzne. Rządził od około 960 roku. Przyjmując chrzest w 966 roku, wprowadził Polskę w krąg cywilizacji łacińskiej. Był nie tylko zręcznym dyplomatą, który zawarł sojusze z Czechami, Szwecją i Cesarstwem, ale i doskonałym dowódcą. Mieszko pod koniec swojego panowania oddał swój kraj pod opiekę Stolicy Apostolskiej w dokumencie, którego odpis zaczyna się słowami: "Dagome iudex". Wówczas granice państwa obejmowały Wielkopolskę, Kujawy, Mazowsze, Śląsk, Małopolskę i Pomorze. Zmarł w 992 roku. Według Thietmara, umarł "sędziwy wiekiem i gorączką zmożony". 12:10 KRÓLOWA BONA - ODC. 2 Serial historyczny TVP, 51 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Zdzisław Kozień, Piotr Garlicki, Leonard Pietraszak, Wiktor Sadecki, Andrzej Szczepkowski, Józef Para, Jan Machulski, Andrzej Stockinger, Jan Tesarz, Wiktor Nanowski, Józef Duriasz, Halina Rowicka, Monika Sołubianka, Renata Frieman-Kryńska Zygmunt Stary, powróciwszy z nierozstrzygniętej wojny z Krzyżakami, zastaje już upragnionego syna - Zygmunta Augusta. Dwa lata później królowa uzyskuje zgodę Tajnej Rady Wielkiego Księstwa Litewskiego na wyniesienie królewicza na litewski tron wielkoksiążęcy. W 1524 roku dwór wawelski okrywa się żałobą po śmierci księżnej Izabelli Sforza. Cesarz Karol V, nie uznając praw spadkowych polskiej królowej, zajmuje jej dziedziczne królestwo Bari i Rossano. Bona ponosi więc w walce z Habsburgami pierwszą klęskę. Aby powetować straty, próbuje przyłączyć piastowską dzielnicę Mazowsze do Korony. W tym celu chce wydać córkę Zygmunta z pierwszego małżeństwa, Jadwigę, za księcia mazowieckiego Janusza. 13:15 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 7 VANCOUVER (CITIES BY THE SEA 7. VANCOUVER) Cykl dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu, wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata, odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 7. Vancouver leży na południowym zachodzie Kanady. Dla niemal połowy jego dwuipółmilionowej populacji angielski nie jest językiem ojczystym. Miejskie atrakcje i dzika przyroda, góry i Ocean Spokojny mieszkańcy Vancouver mają wszystko w zasięgu ręki. Centrum Vancouver jest otoczone przez ocean. Z południa prowadzą do niego dwa mosty. Wielu mieszkańców dociera tam promem. Około trzydziestu wodonobusów kursuje między południem Vancouver a śródmieściem. Całą trasę pokonują w kilka minut. Taki prom zabiera dwunastu pasażerów. Niektórzy kursują nim regularnie. W mieście jest ponad 200 parków. W roku 1971 powstała tu organizacja Greenpeace. Vancouver zostawia najmniejszy ślad węglowy ze wszystkich miast Ameryki Północnej. 14:05 ŚLADAMI SIOSTRY HELENY MAJEWSKIEJ Reportaż, 20 min, Polska, 2022 Reportaż przedstawia historię siostry Heleny Majewskiej ze Zgromadzenia Sióstr od Aniołów na tle wojennych i powojennych losów Zgromadzenia w Wilnie. Siostra Helena była więźniarką sowieckich łagrów, a po wyjściu na wolność nie wyjechała do Polski, lecz w Wilnie w ukryciu pełniła swoją posługę. 14:35 GIGANCI HISTORII - MŁODA POLSKA Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz Na świecie kształtował się modernizm, a codzienne życie przenikał estetyczny duch secesji. Sztuka stała się wyrazicielką nowych, awangardowych prądów filozoficznych i społecznych. Nad Wisłą, mimo podziału kraju na trzy zabory, modernistyczna wizja buntu wobec konformistycznych, gnuśnych struktur społecznych trafiła na żyzny grunt. W swym manifestach, krytyk literacki Artur Górski ogłasza kiełkujący kierunek Młodą Polską. Malarstwo i literatura stają się niemal onirycznymi krainami wolności, indywidualizmu i dekadencji. Zgliszcza dotychczasowego porządku mogą stać się szansą na moralne odrodzenie Polaków i Ojczyzny. Głównymi ośrodkami nowego prądu stały się Lwów, Kraków, a także literackie środowisko Warszawy. Młodopolska bohema odkryła także piękno Tatr i góralskiego folkloru. Pod Wawelem pojawia się plejada utalentowanych osobowości, na czele z nowym narodowym wieszczem - Stanisławem Wyspiańskim, którego życie i twórczość najpełniej oddają ducha tej epoki. 15:25 III RZESZA ZATRZYMANA W KADRZE - ODC. 1. PYCHA (LOST HOME VIDEOS OF NAZI GERMANY) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022 Na tysiącach niemieckich strychów niezliczone prywatne filmy pokryły się kurzem. Te filmowe rolki pokazują inną historię III Rzeszy Hitlera - życie zwyczajnych Niemców w ich domach i ich losy na linii frontu. Dwuczęściowa seria odkrywa te prywatne kolekcje i pokazuje jak Niemcy - cywile i wojskowi - zarejestrowali powstanie Rzeszy, która według nich miała przetrwać tysiąc lat. Zwykli obywatele, organizacje partyjne, strażacy, lokalni urzędnicy i żołnierze na froncie z oddaniem dokumentowali swoje życie, emanując zarówno narodową, jak i obywatelską dumą. Po zakończeniu wojny wiele z tych materiałów filmowych zostało ukryte. Teraz, gdy pokolenie wojenne odchodzi, ich dzieci i wnuki odnajdują filmy i dzielą się nimi. Wyłania się z nich szczere spojrzenie na to, jak naprawdę wyglądało życie ludzi żyjących pod rządami Hitlera. 16:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SOJUSZNICY Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony Powstaniu Warszawskiemu i 1. Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. W programie pokazano eksponaty Imperial War Museum w Duxford w Wielkiej Brytanii, wykorzystano także fragmenty filmu "Najkrótsza droga" (autor i reż. Zbigniew Jaszcz). 17:00 HISTORIA POLSKI - JAK TO Z TYM MARCEM BYŁO....? Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2018 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler W archiwach Telewizji Polskiej dysponujemy zmontowanymi materiałami, które wciąż powielały stereotyp ich interpretacji. Warto dziś Marzec 68 ' przedstawić jako zjawisko ogólnokrajowego buntu różnych środowisk przeciwko uciskowi komunistycznej władzy, bez obowiązującej od wielu lat sztampy, celebrującej wciąż jedynie słuszną grupę marcowych kombatantów, w większości synów partyjnych kacyków, odcinających kupony przez dziesiątki lat. Mało się mówi o partyjnej rozgrywce, w której oni uczestniczyli, która w nieprzewidziany lub przewidziany sposób przekształciła się w ogólnopolski protest. Jak to było z tą piątą kolumną wspomnianą przez Gomułkę w 1967 roku, z czego się później wycofał? Istnieje też kilka tematów tabu, choćby kto skorzystał, a kto stracił w wyniku historycznych wydarzeń? Właściwie kto wyjechał z jednostronnym paszportem, a kto nie? Ilu? Kim dzisiaj są marcowi emigranci? Jest wiele pytań i wciąż niewyjaśnionych spraw. 17:45 WOJOWNICY CZASU - SZCZURY KONTRA LIS, CZYLI TOBRUK 1941 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Nie upłynął jeszcze rok od napaści Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku, a działania wojenne rozprzestrzeniły się na kolejny kontynent. W czerwcu 1940 roku rozpoczęła się wojna w Afryce, w której wkrótce przeciwko Niemcom i ich włoskim sojusznikom u boku Anglików i Francuzów stanęli także Polacy, aby z dala od ojczyzny walczyć o jej wolność. Jednym z ważniejszych epizodów tej kampanii była obrona twierdzy Tobruk, w której walny udział wzięli żołnierze Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, która dotarła do twierdzy w sierpniu 1941. 18:20 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - NOWA OŚ ZŁA Magazyn, 30 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Jan Sosiński, Andrzej Mietkowski Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Prowadzący: Andrzej Mietkowski Czy to wojna proxy? Zaangażowanie Zachodu na Ukrainie - sprzęt wojskowy, dane wywiadowcze, szkolenia wojsk - ma cechy wojny zastępczej. Putin prowadzi wojnę globalną. Eksperci są zgodni: był militarnie słabszy, dlatego uderzył w Ukrainę, zamiast w NATO. Ale jego celem geopolitycznym jest Zachód. Czy konfrontacja Rosji z NATO była zamierzeniem Kremla? Czy skutkiem mylnego rozpoznania? O innych przykładach wojen zastępczych w poprzednim wieku opowiadają dr Jerzy Marek Nowakowski - historyk i dziennikarz; dr Przemysław Gasztold - Seń - historyk IPN, oraz płk dr hab. Juliusz Tym z Akademii Sztuki Wojennej. 19:00 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 5 "MODLITWA O ŻYCIE" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny Modlitwa o życie Rainer jest załamany rozwojem sytuacji w mieście. Pabst informuje go, że do Warszawy przyjeżdżają jeszcze gorsi degeneraci niż von Hackel, Brygada Dirlewangera i RONA - Rosyjska Wyzwoleńcza Armia Narodowa. Rainer postanawia prosić Fischera o przeniesienie. Chce być jak najdalej od epicentrum zbrodni. Przyda mu się do tego Emilia. W siedzibie powstańców w fabryce na Woli żołnierze przygotowują się do ataku na niemieckie więzienie na Gęsiej, gdzie przetrzymywany jest między innymi Romek Sajkowski. Pluton Władka rusza do akcji z pomocą batalionu Zośka i dwoma zdobycznymi czołgami niemieckimi. Mickiewicz postanawia wyznać Zosi miłość... Wilk świetnie dogaduje się z Rudą, co zdecydowanie nie podoba się Władkowi. Helena wraz z Leną i innymi mieszkańcami kamienicy wciąż ukrywa się w piwnicy. Strzały na Ochocie w końcu milkną i mieszkańcy postanawiają wyjść na ulicę. Helena ostrzega ich przed niebezpieczeństwem, jednak sąsiedzi ignorują ją... Niemcy z pomocą ronowców kontynuują brutalną pacyfikację Warszawy. Rosyjscy kolaboranci zdobywają szpital. Wanda stara się ukryć ranną Celinę. Michał spostrzega pod hotelem Victoria węszącego Karkowskiego z Emilią. Konfident zostaje złapany, jednak Emilia ucieka. 20:00 WIDZĄCY W CIEMNOŚCI Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jadwiga Nowakowska Scenariusz: Jadwiga Nowakowska Władysław Gołąb był przez 40 lat prezesem Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach koło Warszawy. Spotkał tam wiele wybitnych postaci, które zapisały się w historii Polski. Wspomina osobiste relacje z Włodzimierzem Dolańskim, Matką Elżbietą Różą Czacką. Zofią Morawską i kardynałem Stefanem Wyszyńskim. Wszyscy razem pracowali na Dzieło Lasek, bo tak określany jest projekt dla ociemniałych stworzony w Laskach, który kontynuowany jest do dzisiaj i podziwiany na świecie. Władysław Gołąb urodzony 12 kwietnia 1931 r. w Sulejowie, prawnik, pierwszy w Polsce niewidomy adwokat, działacz społeczny, prezes Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach /1975 - 2015/, członek prezydium Zarządu Głównego Polskiego Związku Niewidomych /1969 - 1973/, prezes Zarządu Głównego Związku Ociemniałych Żołnierzy RP /1997 - 2008/, wiceprezes Międzynarodowego Kongresu Ociemniałych Inwalidów Wojennych /1997 - 2004/. Brał udział w tworzeniu Spółdzielni Niewidomych. Autor ponad tysiąca artykułów w Więzi, Tygodniku Powszechnym, redaktor Encyklopedii Prawa. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Od 1955 r. mąż Justyny z domu Dwornickiej. Ojciec 3 dzieci, doczekał się 6 wnucząt i 12 prawnucząt. Justyna Gołąb, z domu Dwornicka urodzona 14 kwietnia 1927 r. w Zaklikowie. W czasie studiów w Łodzi była szykanowana za zaangażowanie w życie religijne. Absolwentka KUL, polonistka. Od 1947 r. miała kontakt z osobami niewidomymi, którym pomagała razem z innymi woluntariuszami, którymi kierował o. Tomasz Rostworowski. Małżonka Władysława Gołąba, pierwszego polskiego niewidomego adwokata. Była jego nieodłączną towarzyszką życia, osobistą lektorką, sekretarką i kierowcą. Matka 3 dzieci, doczekała się 6 wnucząt i 11 prawnucząt. Była oczami męża. Justyna Gołąb opowiada, jak wygląda jej życie z niewidomym mężem Władysławem Gołąbem, adwokatem, który przez 40 lat był prezesem Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach. Poznali się w szpitalu, gdy Justyna Gołąb czekała na operację oka, a Władysław również leczył swoje oczy, bo wzrok stracił podczas rozminowywania min w czasie wojny w Sulejowie. Zawsze była przy mężu, pomagała mu w pracy i życiu codziennym. To wyjątkowa para kochających się ludzi, którzy stworzyli wspaniałą rodzinę. 21:00 KATYŃ. OSTATNI ŚWIADEK (LAST WITNESS, THE) Dramat, 89 min, Wielka Brytania/Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Szkopiak Scenariusz: Paul Szambowski, Piotr Szkopiak Aktorzy: Alex Pettyfer, Robert Więckiewicz, Talulah Riley, Piotr Stramowski, Michael Gambon, Will Thorp Akcja filmu rozpoczyna się dwa lata po zakończeniu II wojny światowej. Młody, ambitny dziennikarz z Bristolu, Stephen Underwood, poszukuje tematu, który pomoże mu zdobyć rozgłos i zapewni szybki rozwój kariery zawodowej. Tymczasem jego uwagę zwracają dziwne wypadki w miejscowym obozie dla dipisów. Badając tę sprawę, dociera do informacji o jeńcach wojennych i mrocznej tajemnicy Katynia. Dzięki ostatniemu świadkowi katyńskiej masakry, odkrywa, co naprawdę się wydarzyło wiosną 1940 roku. Ofiarami zbrodni popełnionej przez NKWD było ponad 20 tysięcy polskich oficerów i cywili. Drążąc temat, Stephen Underwood ujawnia niechlubną rolę władz brytyjskich, ryzykując w ten sposób dalszą karierę, a nawet życie. 22:45 "SENSACJE XX WIEKU" - WŁASOW (GEN. WŁASOW) Widowisko, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Mirosław Baka, Adam Woronowicz, Bartosz Porczyk, Marek Kasprzyk, Anita Jańcia, Bartłomiej Krat Tego człowieka dwukrotnie skazano na śmierć: w 1946 roku, na mocy wyroku sowieckiego sądu, został powieszony na strunie fortepianowej, co miało przedłużyć jego mękę. Po raz drugi skazano go na śmierć cywilną, gdy propaganda rozpowszechniała fałszywe informacje o jego żołnierzach, którzy mieli mordować powstańców i ludność cywilną w Warszawie w 1944 roku. Było to oczywiste kłamstwo, gdyż w Warszawie nie było żołnierzy, a zbrodnie popełniali degeneraci Kamińskiego. Kim był generał Andrej Własow? Dlaczego ten bohater bitwy pod Moskwą w 1941 roku, decydującej dla dalszego biegu wojny, podjął kolaborację z Niemcami? Jak to się stało, że w 1945 roku, już po zakończonej wojnie, został schwytany przez NKWD? Dopiero teraz, na podstawie ujawnionych dokumentów, można odtworzyć dramatyczne wydarzenia. Jednakże wciąż nieznana pozostaje relacja Własowa i pułkownika (późniejszego generała) Reinharda Gehlena, szefa wywiadu wojskowego Fremde Heere Ost. Dlaczego ten oficer tak zabiegał o utworzenie armii Własowa, na co Hitler zgodził się dopiero w ostatnim okresie wojny? Jedyne źródło, w którym można szukać odpowiedzi na to pytanie - pamiętnik Gehlena - jest absolutnie niewiarygodne. A może przebiegłym szefem FHO nie kierowały pobudki patriotyczne, lecz chęć wykorzystania żołnierzy i zwolenników Własowa w siatce szpiegowskiej, którą budował na terenie ZSRR i którą bardzo sprawnie wykorzystał po wojnie. 23:40 BYĆ KOBIETĄ W HIMALAJACH Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2018 Reżyseria: Eliza Kubarska Scenariusz: Eliza Kubarska Film dokumentalny o kobietach wspinających się na najwyższe górskie szczyty w Himalajach. W 1978 roku Polka Wanda Rutkiewicz stanęła na szczycie Everestu jako pierwsza Europejka i trzecia kobieta na świecie. W kwietniu 1993 roku pierwsza Nepalka Pasang Lhamu Sherpa, po trzech nieudanych próbach z poprzednich lat, również zdobywa Everest. Niestety, z tej wyprawy nigdy nie powróciła. Zginęła podobnie jak Wanda, która zaledwie miesiąc później zaginęła na Kanczendzondze - trzecim co do wysokości szczycie świata. Obie stały się ikonami kobiet niezależnych, silnych, dążących do celu. Każda z nich zapłaciła za swoje marzenia najwyższą cenę. Historie Wandy i Pasang, kobiet z odległych kultur, spotykają się nie tylko w Himalajach. Piękne kobiety, które musiały walczyć o swoje prawa i marzenia, które musiały udowadniać mężczyznom, że stać je na realizację swoich pasji. Aby tego dokonać, musiały stać się lepsze i bardziej wytrzymałe niż mężczyźni. Wandę i Pasang spotkamy nie tylko w ujęciach archiwalnych. Obie stały się inspiracją dla młodego pokolenia himalaistek swoich krajów. W Polsce spotykamy przedstawicielkę młodego pokolenia: 25 - letnią Sylwię Bojek, która zainspirowana Wandą, wyruszyła na Everest, aby go zdobyć jako najmłodsza Polka (kwiecień, maj 2017). We wschodnim Nepalu spotykamy Chhurim Sherpa, która pochodzi z wioski pod Kanczendzongą, na której zboczach zaginęła Wanda. Zafascynowana od dzieciństwa bohaterką Pasang Lhamu, Chhurim marzyła o Evereście. Udaje się jej tego dokonać w 2012 roku, ale idzie o krok dalej. Chhurim zdobywa Everest dwukrotnie w jednym sezonie (12 i 19 maja), dzięki czemu wchodzi do księgi rekordów Guinessa. Zderzając historie kobiet z dwóch krańców świata (Polska i Nepal), które łączy pasja gór, tworzymy ciekawy obraz kobiety w górach. Każda z bohaterek musiała walczyć nie tylko z przeciwnościami żywiołów, ale również z porządkiem świata, według którego kobieta miała spędzać czas w domu, opiekując się mężem i dziećmi, a nie zdobywać niebezpieczne szczyty. 00:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZAGINIONY POMNIK ODC. 240 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki, Ewelina Lachowska "Zaginiony pomnik" Znajdujemy się w Radomiu, na rozwidleniu dróg kolejowych w kierunku Warszawy. W tym miejscu w roku 1933 rozpoczęto budowę nowej linii kolejowej Radom - Warszawa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Na pamiątkę tego wydarzenia półtora roku później postawiono tu pomnik. Przetrwał on lata okupacji, jednak na przełomie lat 40. i 50. XX wieku został zniszczony przez komunistów. Miejscowi regionaliści wyszli z inicjatywą, by pomnik powrócił na swoje miejsce. Im więcej uratujemy śladów naszej wspólnej przeszłości, tym bardziej oczywista i łatwa będzie narodowa identyfikacja kolejnych pokoleń Polaków. 01:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SZLAK ŻYCIA Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony alianckim konwojom morskim dostarczającym zaopatrzenie do Murmańska i Archangielska dla ZSRR walczącego z armią niemiecką.