TVP Kultura Sobota, 09.03.2024 08:00 ZIELONO MI - PIOSENKI AGNIESZKI OSIECKIEJ Koncert, 45 min, Polska, 1997 Skrót z widowiska poświęconego twórczości Agnieszki Osieckiej, na który składają się piosenki, do których słowa napisała poetka, a wykonują je znani piosenkarze i wybitni artyści scen polskich. 08:55 TAMTE LATA, TAMTE DNI - ADAM WORONOWICZ Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem swoimi wspomnieniami podzieli się z nami aktor, Adam Woronowicz. Nasz gość opowie nam, dlaczego jego zdaniem dworzec jest alegorią życia pełnego zakrętów i niespodzianek. Wspomnimy najciekawsze role Adama Woronowicza na deskach rozmaitych polskich teatrów oraz wyjątkową rolę błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki w filmie "Popiełuszko. Wolność jest w nas". 09:35 KSIĘGA PRZESTRZENI S.III - URZĄDZIĆ MIASTO Program edukacyjny, 28 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Wykonawcy: Jakub Tolak W odcinku pokazujemy projektowanie miasta w skali urbanistycznej, nietuzinkowe i funkcjonalne przestrzenie publiczne oraz budynki związane z codziennym życiem miasta. Znajdzie się tu opowieść o projektowaniu nowej dzielnicy mieszkaniowej, rewitalizacji zabytkowej hali targowej czy nadrzecznych bulwarach. Przedstawimy: - Dzielnicę Nowe Żerniki we Wrocławiu: inspirowana projektem WUWA, pionierska i bardzo udana próba zaprojektowania wzorcowej dzielnicy, w oparciu o master plan przygotowany przez urząd miasta i we współpracy z czołowymi pracowniami architektonicznymi Wrocławia, - Halę Koszyki w Warszawie (JEMS): doskonała rewitalizacja legendarnej hali targowej połączona ze zmianą funkcji oraz uzupełnieniem przestrzeni historycznej miejskiej pierzei ultranowoczesnymi budynkami biurowymi, - Bulwary Dunikowskiego we Wrocławiu (Piotr Żuraw): bodaj najlepszy przykład całościowego rozwiązania wielkomiejskiego bulwaru nad rzeką, z maksymalnym wykorzystaniem walorów Odry oraz bliskości Starego Miasta, - Wieżę widokową w parku Na Szachtach w Poznaniu (Toya Design): ciekawy przykład nowego zjawiska w polskiej przestrzeni, wieża widokowa stanowiąca lokalną atrakcję i dominantę nowego miejskiego parku, - Dworzec w Solcu Kujawskim (RYSY Architekci): zintegrowane centrum komunikacyjne funkcjonalnie łączące dworzec kolejowy i autobusowy a jednocześnie tworzące nową, atrakcyjną dla mieszkańców miasta, przestrzeń publiczną, - Plac Wolności w Świnoujściu (Federacyjne Biuro Architektoniczne): znakomite rozwiązanie trudnego problemu centralnego miejskiego placu, łączącego funkcje rekreacyjne z przestrzenią sprzyjającą integracji mieszkańców. O swoich projektach opowiadać będą: Piotr Fokczyński (Nowe Żerniki), Rafał Sieraczyński (dworzec w Solcu Kujawskim). 10:15 SERIALOWA NOSTALGIA - PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 7/13 - TAJEMNICA AZJI Serial historyczno-przygodowy TVP, 27 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Do Chreptiowa przyjeżdża ojciec pana Michałowego porucznika, Adama Nowowiejskiego. Towarzyszy mu córka Ewa. Stary Nowowiejski rozpoznaje w Azji młodzieńca, którego znalazł przed laty w stepie i wychowywał we własnym domu. Kiedy młodzieniec zaczął romansować z Ewą, rozgniewany szlachcic uczynił zeń niewolnika. Azja wkrótce zbiegł. Teraz stary Nowowiejski żąda, by wrócił do niego jako niewolnik. Tatar w pierwszej chwili nie przyznaje się do niczego. Niebawem zmienia zamiar - z dumą wyznaje, że on właśnie jest Azją, synem wielkiego tatarskiego wodza, Tuhaj-beja. 10:55 SERIALOWA NOSTALGIA - PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 8/13 - AZJA, SYN TUHAJ - BEJA Serial historyczno-przygodowy TVP, 27 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek W Chreptiowie wysłannik hetmana Sobieskiego, podstoli Bogusz, pertraktuje z Azją. Chce, by Azja przeciągnął na stronę Rzeczypospolitej liczne oddziały tatarskie. Azja żąda jednak, by za to uczyniono go hetmanem tatarskim - ten warunek jest nie do przyjęcia dla hetmana. Tymczasem Basia próbuje doprowadzić do powrotu uczuć, jakie łączyły przed laty Azję i Ewę Nowowiejską. Nie wie, że Tatar kocha tylko ją i wciąż o niej marzy, ale doskonale maskuje swoje prawdziwe uczucia i wyprowadza wszystkich w pole. 11:40 W HOŁDZIE MOZARTOWI. VIKINGUR OLAFSSON I CHRISTOPH ESCHENBACH (VIKINGUR OLAFSSON AND CHRISTOPH ESCHENBACH: HOMAGE TO MOZART) Koncert, 55 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Andreas Morell Wykonawcy: Vikingur Olafsson, Christoph Eschenbach Uznany islandzki pianista Vkingur Ólafsson we współpracy z Christophem Eschenbachem i Konzerthausorchester w Berlinie, wykonał Koncert fortepianowy A - dur KV 488 Mozarta na zakończenie jego rezydencji w Konzerthaus 2019/20. Eschenbach dołączył do Ólafssona przy fortepianie podczas bisu, wykonując utwór W. A. Mozarta na cztery ręce. Dzieła solowe Debussy'ego i Rameau dopełniły program obejmując dwa stulecia wielkiej muzyki fortepianowej. 12:50 DOKUMENT TYGODNIA - TINTORETTO - WENECKI BUNTOWNIK (TINTORETTO. A REBEL IN VENICE) Film dokumentalny, 96 min, Włochy, 2019 Reżyseria: Giuseppe Domingo Romano Dokument upamiętniający 500. rocznicę urodzin Tintoretta - weneckiego artysty włoskiego renesansu, który swoimi pracami zadziwiał i prowokował. Starał się wzbudzać emocje, wywołać u odbiorcy wstrząs lub oburzenie. W jego twórczości najczęściej pojawiają się motywy religijne, udramatyzowane i kipiące energią, którą podkreśla jeszcze teatralne wykorzystanie światła. W tle filmu przewija się motyw wieloletniego konfliktu artysty z Tycjanem oraz rywalizacji i wzajemnej inspiracji pomiędzy Veronese a Tintorettem, który przez całe życie pozostał niezależnym, pełnym brawury weneckim buntownikiem. 14:45 SŁOWOBRANIE Magazyn, 24 min, Polska, 2023 Gośćmi Katarzyny Sanockiej i Krzysztofa Grzybowskiego są: Marta Orzeszyna i Małgorzata Gutowska - Adamczyk - o książce "Paryż, belle epoque. Sekrety miasta świateł"; oraz Mariusz Gadomski - autor opartej na faktach powieści o Hipolicie Rytterze, słynnym międzywojennym gangsterze, p.t. "Tajemnica Hipka Wariata" 15:25 MAŁY SPIROU (LE PETIT SPIROU) Komedia familijna, 86 min, Belgia/Francja, 2017 Reżyseria: Nicolas Bary Scenariusz: Nicolas Bary, Laurent Turner Aktorzy: Sacha Pinault, Pierre Richard, Franois Damiens Zdjęcia: Vincent Gallot Muzyka: Rolfe Kent Spirou Junior ma pracować w hotelu, aby kontynuować rodzinną tradycję. Tak więc, matka przenosi go ze zwykłej szkoły na prywatny kurs obsługi hotelowej, a dziadek emeryt osobiście przygotowuje go do zawodu boya hotelowego. Ale Spirou jest przede wszystkim zainteresowany swoją koleżankę z klasy, Suzette, i zaprasza ją na światową trasę koncertową. Rekrutuje wszystkich swoich szkolnych kolegów, aby poczynili nietypowe przygotowania do nietypowej przygody podróżniczej. Ma nadzieję, że przez to Suzette zwróci na niego uwagę. 17:35 RETRO KINO - KING KONG (KING KONG) (KING KONG) Film przygodowy, 128 min, USA/Francja, 1976 Reżyseria: John Guillermin Scenariusz: Lorenzo Semple Jr Aktorzy: Jeff Bridges, Charles Grodin, Jessica Lange, John Randolph, Rene Auberjonois, Ed Lauter, Jorge Moreno, Mario Gallo, John Agar Nagrodzony Oscarem za efekty specjalne remake klasycznego filmu z 1933 r. z uwspółcześnioną akcją. Podobno producent Dino De Laurentis wpadł na pomysł realizacji nowej wersji "King Konga" ujrzawszy w pokoju swej 15 - letniej córki plakat do pierwszego, czarno - białego filmu. "King Kong" wydawał się mieć wszystkie cechy kasowego przeboju, uniwersalnej opowieści dla każdego, która - nawet powielona - powinna przynieść duże zyski. Na przekonaniu tym zaważyła najpewniej legenda otaczająca pierwszą wersję. Zrealizowali ją Merian C. Cooper i Ernest B. Schoedesack na podstawie pomysłu angielskiego autora powieści kryminalnych i przygodowych, Edgara Wallace'a. Zmarł on wprawdzie przed powstaniem scenariusza, ale jego nazwisko pozostało w czołówce. Makietę gigantycznego goryla wykonał Willis O'Brien, czołowy w latach 30. specjalista w dziedzinie efektów specjalnych. Premiera filmu odbyła się w szczytowym momencie wielkiego kryzysu ekonomicznego, a jednak powodzenie tamtego "King Konga" przeszło wszelkie oczekiwania. Co więcej, zachował on popularność do dzisiaj, nieustannie wznawiany, przerabiany i naśladowany w serii drugorzędnych filmów. Od lat krytyka zastanawia się nad źródłem tej popularności. Twierdzi, że historia gigantycznej małpy zakochanej w kruchej blondynce to jeszcze jeden wariant mitu o Pięknej i Bestii. Próbowano też odczytywać film w kontekście społeczno - politycznym Wielkiego Kryzysu jako symboliczny wyraz atmosfery niepokoju i zagrożenia. Reżyserem filmu z 1976 r. został Brytyjczyk John Guillermin, twórca m. in. "Płonącego wieżowca". Rolę Dwan miała zagrać początkowo Barbra Streisand, ale ostatecznie zdecydowano się na nową "twarz": modelkę Jessikę Lange. Całkowity koszt produkcji wyniósł 24 mln dolarów, z czego 15 mln pochłonęła kampania reklamowa. Prawdziwym majstersztykiem jak na ówczesne czasy była makieta King Konga. Wysoki na 40 stóp, podtrzymywany aluminiowym szkieletem o wadze 3, 5 tony, z ciałem wykonanym z lateksu i pokrytym końskim włosiem, nowy King Kong był poruszany za pomocą skomplikowanego systemu hydrauliczno - elektronicznego przez zespół 20 operatorów. Koszt całej konstrukcji wyniósł 1, 7 mln dolarów. Osobno wykonano ręce, na których goryl unosił dziewczynę. W scenach akcji Konga grał Rick Baker, 25 - letni charakteryzator, który w kostiumie małpy poruszał się na tle zminiaturyzowanych dekoracji. Baker miał też do dyspozycji pięć masek odpowiadających różnym "wyrazom twarzy" King Konga. Mimo całego wysiłku realizacyjnego i poniesionych nakładów film nie wszystkim się spodobał. Obrońcy wersji z 1933 r. twierdzili, że nawet najwspanialsza technika nie zdoła przewyższyć oryginału. Toporność, enigmatyczność dawnego "King Konga" niosła ze sobą ogromną siłę wyrazu, ładunek emocji, poetykę sennego koszmaru, której zabrakło w technikolorze. Na wyspy Mikronezji wyrusza statek badawczy Petrox Oil Company z zadaniem odnalezienia złóż ropy naftowej w rejonie, w którym ponoć istnieje nieoznaczona na mapie wyspa Skull. Kierujący wyprawą Fred Wilson nie wierzy paleontologowi Jackowi Prescottowi, który z historycznych przekazów wysnuł wniosek, że na wyspie mieszka potwór. Zanim statek dopłynie do brzegów Skull, marynarze śpieszą na pomoc rozbitkom z jachtu pewnego producenta filmowego. Okazuje się, że katastrofę przeżyła tylko młoda aktorka Dwan. Po wylądowaniu na wyspie ekspedycja odkrywa wysoką palisadę otaczającą wieś, w której właśnie odbywa się rytualny obrzęd poświęcenia młodej dziewczyny. Tej samej nocy krajowcy porywają Dwan i ofiarowują ją Kongowi, mierzącej 13 metrów małpie, która przychodzi po łup i zabiera aktorkę w dżunglę. Jack Prescott rusza na poszukiwanie dziewczyny. Straciwszy po drodze wszystkich towarzyszy, pokonawszy niebezpieczeństwa ze strony Konga, odnajduje ją wreszcie i ucieka z nią do wsi. Tymczasem Wilson, który przekonał się, że nie ma co liczyć na złoża ropy, postanawia schwytać Konga, zawieźć go do Ameryki i tam uczynić z niego żywą reklamę firmy Petrox. 20:00 BILET DO KINA - MÓJ PIĘKNY SYN (BEAUTIFUL BOY) Dramat, 115 min, USA, 2018 Reżyseria: Felix Van Groeningen Scenariusz: Luke Davies, Felix Van Groeningen Aktorzy: Steve Carell, Timothee Chalamet, Maura Tierney, Christian Convery, Kaitlyn Dever, Amy Ryan, Stefanie Scott Historia rodziny, która musi zmierzyć się z uzależnieniem dorastającego chłopaka. To opowieść o nastolatku, który poszukuje swojej drogi, o marzeniach, które prowadzą go na skraj przepaści, a także o miłości rodziców, którzy nie potrafią wypuścić swego dziecka z objęć. To pierwszy tak szczery, prawdziwy i poruszający film o rodzinie, bezwarunkowej miłości, dumie, rozczarowaniach i nadziei. (Filmweb) 23:35 WIECZÓR KINOMANA - ŚCIEŻKI CHWAŁY (PATHS OF GLORY) Dramat wojenny, 84 min, USA 1957 Reżyseria: Stanley Kubrick Scenariusz na podstawie powieści "Paths of Glory" Humphreya Cobba: Stanley Kubrick, Calder Willingham, Jim Thompson Zdjęcia: George Krause Muzyka: Gerald Fried Występują: Kirk Douglas, Ralph Meeker, Adolphe Menjou, George Macready, Wayne Morris, Timothy Carey, Joseph Turkel, John Stein, Susanne Christian i inni Czwarty film w twórczości Stanleya Kubricka i pierwszy, którym reżyser zwrócił na siebie uwagę światowej opinii. "Ścieżki chwały", obok sprawnej realizacji i znakomitych zdjęć George'a Krause (kręconych w Niemczech), wyróżnia kontrowersyjny temat, który wywołał najwięcej emocji. To film rozrachunkowy, poddający krytyce francuski system militarny. We Francji uznano dzieło Stanleya Kubricka za paszkwil antynarodowy. Obraz został objęty cenzurą, władze wydały zakaz rozpowszechniania filmu w kinach. Zmarły w wieku 71 lat reżyser, podczas swej 40 - letniej kariery zawodowej, nakręcił zaledwie 13 filmów, ale za to większość z nich krytyka uznała za arcydzieła. Dla wielu był postacią kultową. Sięgał po bardzo różne tematy, zasłynął z obrazu kostiumowego "Barry Lyndon" i science fiction "2001 - Odyseja kosmiczna", kina fantasy "Mechaniczna pomarańcza", horroru "Lśnienie", czarnego kryminału "Pocałunek mordercy" oraz utworów lżejszych: "Lolita", "Dr Strangelove", czy wreszcie filmów wojennych, jak "Full Matal Jacket" i właśnie "Ścieżki chwały". Francja, rok 1916. Toczy się pierwsza wojna światowa. Do francuskiego sztabu przybywa generał Georges Broulard (Adolphe Menjou). Obiecując awans dowodzącemu odcinkiem, generałowi Mireau (George Macready), nakłania go, by rozkazał swoim ludziom przypuścić atak na pozycje niemieckie. Choć wiadomo, że operacja jest z góry skazana na niepowodzenie, Mireau nie zawaha się przed wysłaniem żołnierzy do walki. Przekazuje dalsze rozkazy pułkownikowi Daxowi (Kirk Douglas), który ma bezpośrednio kierować atakiem. To on prowadzi oddział na pewną śmierć. Gdy jednak sytuacja staje się coraz bardziej niebezpiecznana, nie słucha już kolejnych rozkazów i wycofuje się ze swymi oddziałami. Generał Mireau obawiając się o własny prestiż zamierza zorgnizować sąd wojenny i skazać stu żołnierzy na karę śmierci, oskarżając ich o tchórzostwo. Generałowi Broulardowi udaje się w końcu przekonać go, by losowo wybrał trzech winnych, po jednym z każdej kompnii. Pułkownik Dax, który przed wojną był wziętym prawnikiem, podejmuje się obrony skazańców. Mimo jego wysiłków nie uda się uniknąć wyroku. Trzej skazańcy czekają w celi śmierci na egzekucję. Teraz generał Broulard próbuje ratować własną skórę. Chce postawić Mireau przed sądem, a Daxowi proponuje awans, by ten nie rozdmuchiwał sprawy. 01:15 KINO NOCNE - ZABIĆ SEKALA (JE TREBA ZABIT SEKALA) Dramat obyczajowy, 109 min, Polska/Czechy/Francja/Słowacja, 1998 Reżyseria: Vladimir Michalek Scenariusz: Jiri Krizan Zdjęcia: Martin Strba Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Bogusław Linda, Olaf Lubaszenko, Agnieszka Sitek, Jiri Bartoska, Vlasta Chramostova, Josef Somr, Ludovit Cittel, Milan Riehs, Anton Sulik, Jiri Holy, Martin Sitta Środkowoeuropejskim "W samo południe" nazwała film Vladimira Michalka dziennikarka liczącego się branżowego magazynu "Variety". Rzeczywiście, kilka podobieństw narzuca się nieodparcie. Akcja "Zabić Sekala" toczy się w odludnej osadzie, niemiłosiernie prażonej przez letnie słońce. Osią fabuły są swego rodzaju przygotowania do finałowego pojedynku na śmierć i życie dwu antagonistów - samotników. Nie trzeba dodawać, że od wyniku starcia zależą dalsze losy wsi. Czarny charakter, tytułowy Sekal, zwany przez współziomków "bękartem", jest nieślubnym synem jednego z miejscowych gospodarzy. Przez wiele lat pogardzany, wreszcie znalazł sposób, by pomścić swoje upokorzenie. Trwa II wojna światowa. W pobliżu stacjonują Niemcy. Nie pojawiają się wprawdzie na ekranie ani razu, lecz ich złowrogą "obecność" daje się wyczuć w atmosferze panującej w Lakoticach, w strachu wypisanym w oczach chłopów. Przyczyną owego lęku jest nie tylko bliskość okupanta, lecz przede wszystkim Sekal, który wysługuje się hitlerowcom, denuncjując niepokornych gospodarzy. Ofiary donosów lądują w obozie koncentracyjnym, Sekal zaś przejmuje ich majątki. W miarę bogacenia się jego apetyt rośnie. Rośnie też, co zrozumiałe, przerażenie gospodarzy, w większości dość zamożnych. Szybko dochodzą do wniosku, że jedynym sposobem odzyskania względnego bezpieczeństwa jest zabicie "bękarta". Kto jednak ma tego dokonać? Wybór pada na Jurę Barana, kowala przybyłego niedawno do wioski. Jura to były partyzant, poszukiwany przez gestapo, a w dodatkuprotestant, co w katolickiej wsi nie jest mile widziane. Podobnie jak Sekal, ma opinię "obcego", kogoś gorszego. Niech więc jeden "wyrzutek" zabije drugiego, a chłopi piłatowym gestem umyją ręce. Do takich wniosków dochodzi potajemnie gromada. Pojawia się wszakże poważny problem. Jura nie pali się do zbrodni. Wtedy gospodarze składają mu propozycję nie do odrzucenia. Albo zabijesz Sekala, albo wydamy gestapowcom ciebie i twoją rodzinę. Urokliwe plenery do filmu ekipa Michalka znalazła w okolicach wioski Varvazov, położonej niedaleko zamku Orlik na południu Moraw. Tereny te uchodzą za jedne z najpiękniejszych w Czechach. Kolorystyka "Zabić Sekala" ogniskuje się wokół kilku kluczowych dla filmu barw - złota (zboże na zalanych słońcem polach), srebra (to samo zboże w świetle księżyca), czerni (garnitury, spódnice, noc), bieli (ściany budynków i zagród, koszule, oświetlone słońcem ścieżki) i czerwieni (zachód i wschód słońca, krew). Bardzo mocną stroną filmu "Zabić Sekala" jest aktorstwo, zarówno wykonawców polskich, jak i czeskich. Nagroda Jury Ekumenicznego dla filmu i nagroda aktorska dla Olafa Lubaszenki na MFF w Karlovych Varach (1998), Syrenka Warszawska dla najlepszego filmu zagranicznego w polskich kinach (1998), Orzeł (1999) i nagroda za scenariusz na FPFF w Gdyni (1998) dla Jiriego Krizana, Orzeł (1999) dla Olafa Lubaszenki w kategorii: najlepsza rola męska, Czeski Lew (1999) dla Michała Lorenca (muzyka), Agnieszki Sitek (drugoplanowa rola kobieca) i Olafa Lubaszenki (pierwszoplanowa rola męska). 03:20 BUNUEL: SURREALISTA WŚRÓD REŻYSERÓW (BUNUEL: A SURREALIST FILMMAKER) Film dokumentalny, 83 min, Hiszpania, 2021 Reżyseria: Javier Espada Dokument poświęcony jednemu z najwybitniejszych reżyserów, Luisowi Bunuelowi, autorowi takich dzieł, jak "Pies andaluzyjski", "Viridiana", "Mroczny przedmiot pożądania", "Dyskretny urok burżuazji" czy "Piękność dnia". W swojej nawiązującej do surrealizmu twórczości reżyser obsesyjnie powracał do tych samych tematów: hiszpańskiej kultury, śmierci, wiary, uleganiu namiętnościom, które miały na celu krytykę mieszczańskiego społeczeństwa jego czasów. 05:10 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 50 JAK POWSTAŁY NASZE NAZWISKA? Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski przybywa do średniowiecznej osady, aby w niej prześledzić procesy, które dały początek naszym, współczesnym nazwiskom. Stara się także znaleźć odpowiedź na pytanie, kiedy przydomki zamieniły się w pełnoprawne nazwiska i jakimi drogami się to stało. Odpowiada również na pytanie, czy faktycznie nazwiska z końcówką na - ski świadczą o pochodzeniu szlacheckim.