TVP Nauka Poniedziałek, 04.03.2024 06:10 ASTRONARIUM - (47) - "PULSARY" Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Gwiazdy, które są jak kosmiczne latarnie morskie, wirujące kule gęstej materii wysyłające impulsy na falach radiowych. Oto pulsary, jedne z najbardziej egzotycznych i skomplikowanych obiektów w przestrzeni kosmicznej. W tym programie pokażemy, czym są te niezwykłe gwiazdy neutronowe i co mogą nam powiedzieć o wszechświecie. 06:40 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - TWARZ DZIECKA Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marta Gołąb-Kocięcka Scenariusz: Ireneusz Iwański, Marta Gołąb-Kocięcka Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Dwunastoletnia Laura jest jednym z pięciorga dzieci w kraju, które chorują na zespół MFDM, czyli dyzostozę twarzowo-żuchwową. Dziewczynka przeszła już około czterdziestu zabiegów i to nie koniec jej walki o zdrowie i życie. Laura znalazła pomoc w zespole doktora Krzysztofa Dowgierda z Centrum Wad Twarzoczaszki Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Olsztynie. W filmie przedstawiony jest zabieg osteotomii. Aby operacja mogła zostać zrealizowana, potrzebny jest cały sztab ludzi. Oprócz chirurgów, asystentów, anestezjologów i instrumentariuszek prezentowani będą także: główny operator oraz pozostałe osoby, które pojawią się podczas zabiegu. Szczegółowo omawiany będzie zakres ich obowiązków oraz rola, jaką pełnią na sali operacyjnej. Gospodarzem programu jest doktor Łukasz Grabarczyk, jedyny polski neurochirurg operujący w wojennych szpitalach w Ukrainie, wieloletni szef kliniki Budzik w Olsztynie, absolwent Uniwersytetu we Freiburgu, który swoje umiejętności doskonalił w USA i Japonii. 07:20 PODRÓŻNIK - LESEDI Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Lesedi w języku ludu Soto znaczy światło. To metaforyczne określenie miejsca, gdzie znajduje się wioska, którą zamieszkują różne plemiona południowej Afryki. Kilkanaście kilometrów od Johannesburga, w samym sercu RPA, powstała wioska z myślą o zachowaniu i utrwaleniu wielowiekowej tradycji pierwotnych mieszkańców tych ziem. Johannesburg i Pretoria od wieków związane z osiadłymi tu Burami, czyli mieszkańcami pochodzenia holenderskiego, nie mają zbyt wielu pamiątek po różnorakich plemionach, które sto, dwieście lat temu odstępowały tamtejsze tereny pod budowę miast, osiedli, kopalń i fabryk, które przyniosły później dobrobyt Republice Południowej Afryki. Lesedi powstało więc z myślą o tych, którzy w wielkomiejskim i industrialnym świecie nie wiedzą, jak wyglądały tradycyjne stroje czy obrzędy Zulusów, Soto, Xhosa, Ndebele, czyli właśnie plemion południowoafrykańskich. Można zaryzykować twierdzenie, że Lesedi to skansen, muzeum na wolnym powietrzu, w którym przez cały dzień można podpatrywać codzienne życie mieszkańców, a także wynająć tradycyjną, murzyńską chatę, posłuchać muzyki, a nawet wziąć udział w tańcach i pokazach folklorystycznych. Dla zwiedzających prowincję jest jeszcze jedna atrakcja - jaskinie Sterkofontein. Tam znaleziono w 1936 roku najstarsze na świecie szczątki australopiteka, a wkrótce kompletny szkielet. To szczególne miejsce - wpisane na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO - zwraca uwagę niezwykłym położeniem i ciekawym muzeum, w którym można zobaczyć, jak dokonano owego spektakularnego odkrycia. W programie, który prowadzi Anna Kwiatkowska, znajdą się ponadto wskazówki, jak dotrzeć do Lesedi i Sterkofontein. 07:40 PRZYRODNIK NA TROPIE - ODC. 1 - BIELIK Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący - Łukasz Bożycki - porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny. Swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. Projekt znakomicie propaguje wiedzę o polskiej przyrodzie, uzupełniając ją o zupełnie nieznane, zaskakujące często wątki relacji między zwierzętami. Wszystko, co nas otacza, jest ze sobą powiązane. Współpracuje lub się zwalcza, poluje lub ostrzega się wzajemnie przed zagrożeniem. Przyroda, szczególnie ta dzika, to sieć powiązań, co wyjaśnia i odkrywa przed widzami przyrodnik Łukasz Bożycki. Rozpoczyna przyrodnicze opowieści od bielika, pierwowzoru polskiego godła narodowego. Bielik odgrywa ważną rolę w środowisku, jako drapieżnik szczytowy wybiera na swoje ofiary zwierzęta osłabione np. przez choroby. Bieliki, nieświadomie, poprzez budowanie większej liczby gniazd niż same potrzebują, tworzą środowisko przyjazne innym ptakom drapieżnym: na przykład puszczyki mszarne są wręcz uzależnione od obcych gniazd, ponieważ, jako sowy, nie budują własnych. Współpraca bielików z innymi zwierzętami, żywiącymi się padliną, zapewnia nieustający obieg pierwiastków w przyrodzie. 08:15 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - ODC. 6 AMERYKA PÓŁNOCNA (VOYAGE OF THE CONTINENTS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Podróżujemy po całym świecie, aby spotkać naukowców, którzy prowadzą najnowocześniejsze badania nad najbardziej charakterystycznymi miejscami dla wydarzeń geologicznych. Dzięki naukowcom oraz ich pracy odkrywamy miejsca w nowym świetle, krajobrazy, które często widzimy, ale rzadko przyglądamy się im z bliska. Ustalamy również kluczowe momenty dla życia w geologicznej skali czasu - pojawienie się życia, roślin, życia naziemnego, dinozaurów i człowieka. 09:55 ANATOMIA STARTUPU Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2016 Reżyseria: Aleksander Dembski Scenariusz: Aleksander Dembski To film o wschodzących gwiazdach polskiego biznesu, ludziach, którzy mając po dwadzieścia kilka lat często w bardzo niekonwencjonalny sposób zarobili swój pierwszy milion. Podjęli ryzyko, by spełnić marzenia, za które przeważnie płacą cenę samotności, nieudanych związków, czy też skomplikowanych relacji rodzinnych. Ci młodzi ludzie zaczynają pracować już w szkole średniej, a studiowanie jest dodatkiem do ich karier. Nie szukają pracy na etacie. Inaczej myślą, łatwiej ryzykują, szybciej adaptują się do błyskawicznie zmieniających się warunków, są kreatywni, błyskotliwi, odważni. Dostrzegają potrzeby, które chcą zaspokajać swoimi działaniami i tym samym ulepszać świat. W filmie zostaną pokazani wybrani bohaterowie, którzy pierwsze kroki w świecie biznesu stawiali, prowadząc tzw. start - upy, czyli pewnego rodzaju prototypy firm. Z jednej strony przyjrzymy się ich nieprzeciętnym sukcesom zawodowym, a z drugiej poobserwujemy codzienne życie i wynikające z tego skomplikowane sytuacje. Jednym z istotniejszych elementów filmu będzie stworzenie portretów psychologicznych bohaterów, czyli próba odpowiedzenia na pytanie, w jaki sposób należy myśleć, aby odnieść globalny sukces i jaką cenę osobistą trzeba ponieść, by znaleźć się na szczycie. Gorączka start - upowa rozpala młodych coraz mocniej. Perspektywa zdobycia dużych pieniędzy na starcie w dorosłość jest bardzo kusząca, ale równocześnie niesie zagrożenia. Czy warto aż tak się poświęcać? Czy sukces nie jest okupiony zbyt wysoką ceną? Może w pewnym momencie poczucie satysfakcji i okrągła suma na koncie dają poczucie wolności rekompensującej nieprzespane noce, stresy i odkładane na później plany osobiste? W filmie znajdą się odpowiedzi na te i inne pytania. Poruszane tu wątki mają wprowadzić, zwłaszcza młodszych widzów, w świat nieograniczonych możliwości i zdradliwych zagrożeń czyhających na bohaterów filmu. 10:55 RAPORT NAUKOWY - 74 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 11:25 CZY WIESZ, ŻE? - /33/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 11:50 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - TWARZ DZIECKA Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marta Gołąb-Kocięcka Scenariusz: Ireneusz Iwański, Marta Gołąb-Kocięcka Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Dwunastoletnia Laura jest jednym z pięciorga dzieci w kraju, które chorują na zespół MFDM, czyli dyzostozę twarzowo-żuchwową. Dziewczynka przeszła już około czterdziestu zabiegów i to nie koniec jej walki o zdrowie i życie. Laura znalazła pomoc w zespole doktora Krzysztofa Dowgierda z Centrum Wad Twarzoczaszki Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Olsztynie. W filmie przedstawiony jest zabieg osteotomii. Aby operacja mogła zostać zrealizowana, potrzebny jest cały sztab ludzi. Oprócz chirurgów, asystentów, anestezjologów i instrumentariuszek prezentowani będą także: główny operator oraz pozostałe osoby, które pojawią się podczas zabiegu. Szczegółowo omawiany będzie zakres ich obowiązków oraz rola, jaką pełnią na sali operacyjnej. Gospodarzem programu jest doktor Łukasz Grabarczyk, jedyny polski neurochirurg operujący w wojennych szpitalach w Ukrainie, wieloletni szef kliniki Budzik w Olsztynie, absolwent Uniwersytetu we Freiburgu, który swoje umiejętności doskonalił w USA i Japonii. 12:25 PODRÓŻNIK - ATACAMA Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz "Podróżnik" odwiedza najbardziej suche miejsce na ziemi - pustynię Atacama w Chile. Z jednej strony jej granicą są Andy, z drugiej Ocean Spokojny. W XIX wieku nieurodzajne przestrzenie stały się powodem wojny między Chile a Boliwią i Peru. Pustynia kryje bowiem nieprzebrane bogactwa. Rudy miedzi, saletrę, sól, minerały, z których pozyskuje się rzadkie metale. Np. połowa światowej produkcji litu pochodzi właśnie z Atacamy. W programie geologiczna historia tego miejsca, niezwykłe dzieła natury, gigantyczne słone jezioro, którego powierzchnię tworzy kilkunastometrowa warstwa kryształów, Słone Góry z Doliną Księżycową i jej niezwykłymi krajobrazami. "Podróżnik" dotrze do położonych na wysokości 4, 5 tys. metrów n. p. m. gejzerów. Odwiedzi także wioski pasterzy lam, opowie o ich pustynnym życiu. Pokaże niezwykłe obyczaje i kulturę, której tradycje sięgają trzech tysięcy lat. Bazą wypadową będzie górska oaza San Pedro de Atacama, z którą wiąże się historia konkwisty Chile. 12:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - ODC. 1 - BIELIK Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący - Łukasz Bożycki - porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny. Swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. Projekt znakomicie propaguje wiedzę o polskiej przyrodzie, uzupełniając ją o zupełnie nieznane, zaskakujące często wątki relacji między zwierzętami. Wszystko, co nas otacza, jest ze sobą powiązane. Współpracuje lub się zwalcza, poluje lub ostrzega się wzajemnie przed zagrożeniem. Przyroda, szczególnie ta dzika, to sieć powiązań, co wyjaśnia i odkrywa przed widzami przyrodnik Łukasz Bożycki. Rozpoczyna przyrodnicze opowieści od bielika, pierwowzoru polskiego godła narodowego. Bielik odgrywa ważną rolę w środowisku, jako drapieżnik szczytowy wybiera na swoje ofiary zwierzęta osłabione np. przez choroby. Bieliki, nieświadomie, poprzez budowanie większej liczby gniazd niż same potrzebują, tworzą środowisko przyjazne innym ptakom drapieżnym: na przykład puszczyki mszarne są wręcz uzależnione od obcych gniazd, ponieważ, jako sowy, nie budują własnych. Współpraca bielików z innymi zwierzętami, żywiącymi się padliną, zapewnia nieustający obieg pierwiastków w przyrodzie. 13:25 CZY WIESZ, ŻE? - /34/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 20 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:55 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - OCEANIA: PIERŚCIEŃ OGNIA (VOYAGE OF CONTINENTS - OCEANIA: THE TECNONIC RING OF FIRE - ODC. 1) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2012 Reżyseria: Christopher Hooke Zdjęcia: Christopher Hooke Muzyka: Sylvain Moreau Od momentu powstania Ziemia nigdy nie przestała się zmieniać. Gigantyczne siły wypychały dna oceanów i zmieniały je w łańcuchy górskie. Na skutek kolizji sił tektonicznych tworzyły się kontynenty. Oczywiście siły te są nadal aktywne. Widać je w erupcjach wulkanów, w trzęsieniach ziemi i tsunami. Kształtują one nasz krajobraz, zmieniają klimat, wysuszają oceany i niszczą życie. Pięciodocinkowy angielski serial dokumentalny przedstawia wydarzenia z dalekiej i bliższej przeszłości z różnych miejsc na świecie, które zadecydowały o takim, a nie innym uformowaniu naszej planety. W pierwszym odcinku poznamy tektoniczne dzieje Oceanii. Historia tego najmniejszego kontynentu to jak historia samej Ziemi. Już u zarania kontynent ów doświadczył bowiem straszliwych zniszczeń. Największym lądem Oceanii jest Australia będąca w tej chwili najbardziej stabilnym geologicznie miejscem na naszej planecie. Przez miliony lat częścią Australii była Antarktyka. Około 50 mln lat temu Australia odłączyła się od Antarktyki. Po czym już jako oddzielny ląd przemieszczała się aż do kolizji z płytą tektoniczną przyszłej Azji. Sąsiadką Australii jest Nowa Zelandia, która nie ma tyle szczęścia, bo leży w samym środku tektonicznie niestabilnego regionu, zwanego pierścieniem ognia. Region ten obejmuje kraje wybrzeża Oceanu Spokojnego. Pierścień ognia to nieomal ciągły pas rowów oceanicznych oraz wulkanicznych łańcuchów górskich. Na tym obszarze, zwanym też okołopacyficznym pasem sejsmicznym, zdarza się przeszło 80% większych trzęsień ziemi i występuje 90% wszystkich czynnych wulkanów. 14:55 WIELKIE WYNALAZKI - /5/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niderlandy (Holandia)/Niemcy, 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 15:50 RAPORT NAUKOWY - 74 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 16:30 CZY WIESZ, ŻE? - /35/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 20 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:00 ASTRONARIUM - (48) - "PIERWSZA KILONOWA" Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski To początek nowej ery w badaniach kosmosu. Zjawisko, które można było jednocześnie zobaczyć i poczuć, jak pod jego wpływem drży sama czasoprzestrzeń. Odkrycie zderzenia gwiazd neutronowych zelektryzowało cały naukowy świat. Po raz pierwszy obserwowano fale grawitacyjne i elektromagnetyczne z tego samego źródła. W programie pokażemy, jak doszło do tego odkrycia. 17:30 INTELIGENTNE ZWIERZĘTA - ODC. 2 MISTRZOWIE KOMUNIKACJI (ANIMAL EINSTEINS EP. 2 COMMUNICATORS) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Joanne Stevens W tym odcinku wysłuchamy pogawędki szympansów - zdumiewające odkrycie. Poznamy słownik pszczół, rozszyfrujemy sekretne wiadomości pewnego skorupiaka. W naszym mniemaniu świetnie radzimy sobie z przekazywaniem informacji, ale w świecie zwierząt też nie brakuje specjalistów od komunikacji. Zmysły pozwalają nam reagować na otaczający nas świat i komunikować się z nim. Tak naprawdę jednak ograniczone możliwości naszego wzroku, węchu, słuchu i dotyku dają nam niepełny obraz tego, co dzieje się wokół. Nie jesteśmy dostrojeni do otaczającego nas świata tak jak zwierzęta. Pełne jego zrozumienie z pewnością by nas przytłoczyło, ponieważ w świecie zwierząt roi się od mistrzów komunikacji. 18:35 NA WSZELKI WYPADEK! ODC. 2 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Wykonawcy: Kamil Kasiak, Ewa Kliszewska, Michał Niewiadomski Nikt z nas nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Zawał serca jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. W jego przebiegu dochodzi do niedokrwienia mięśnia sercowego, a tym samym jego martwicy i zaburzenia funkcjonowania tego organu. Osoba, która doznaje zawału, wymaga natychmiastowej pomocy. Zobacz, jak rozpoznać zawał serca i jak udzielić pierwszej pomocy. 18:55 DZIKA POLSKA - GĘSI CUDOWNA PODRÓŻ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Lektor: Dariusz Odija W tym odcinku odwiedzimy noclegowisko 200 tysięcy gęsi. Ujście Warty. Plątanina starorzeczy, meandrów, labirynt dróg wodnych przypominający siateczkę naczyń włosowatych. Trudne do przebycia bagna i rozlewiska są magnesem dla ptaków. Jesienią niepodzielnie królują tu dzikie gęsi - przybysze z dalekiej północy. Zatrzymują się w drodze na zimowiska w Europie Zachodniej. W dzień żerują na polach. Wieczorem wszystkie zlatują się na noclegowisko. Ich liczba przekracza 200 000!!! Tak dużych koncentracji gęsi w czasie jesiennej migracji nie ma nigdzie indziej w Europie. W szczycie wędrówki są chwile, gdy całe niebo jest zasłonięte przez ptaki. Trwa to 2-3 godziny, a poranny wylot gęsi na żerowiska w Parku Narodowym "Ujście Warty" należy do najbardziej spektakularnych zjawisk w przyrodzie. 19:25 STACJA ARKTYKA - BAZA POLARNA OD KUCHNI Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Sambor Wilk Scenariusz: Odeta Moro, Patrycja Koskowska W filmie dokumentalnym prezentujemy, jak na polskiej stacji polarnej Hornsund w środku wiecznej zmarzliny funkcjonuje obiekt na najwyższym poziomie naukowym, który dzięki pracy i dyżurom ludzi utrzymywany jest w ciągłej gotowości do pracy. Pokażemy, jak gwarantowane są polskim i zagranicznym naukowcom podstawowe wygody, tak aby mogli prowadzić swoje badania. Ekspedycja pod kierownictwem prof. Stanisława Siedleckiego, która zainicjowała projekt stworzenia polskiej stacji badawczej na Spitzbergenie, przybyła w tę okolicę w 1956 roku - od tamtej pory wiele się zmieniło. Wygląd stacji, sposób prowadzenia badań, wygody, a przede wszystkim krajobraz i spojrzenie na ekologię. Kierownik techniczny Piotr Klicz oraz kierownik 46. Wyprawy dr Daniel Kępski, Krzysztof Otto - dyrektor Instytutu Geofizyki PAN ds. polarnych i technicznych oraz ekipa techniczna oprowadzą nas po stacji i zdradzą, jak działa obiekt. Opowiemy fascynującą historię polskiego polarnictwa i tego, jakie miało ono warunki do rozwoju i jakie udogodnienia pojawiały się z czasem. Życie w stacji badawczej Hornsund to nie tylko nauka i dźwiganie na barkach legendy polskiego polarnictwa. To także codzienne mierzenie się z ekstremalnymi warunkami. 20:00 MOC HIPNOZY (SCIENCE OF HYPNOSIS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Czy naprawdę wiemy, czym jest hipnoza? Wraz z twórcami tego filmu dokumentalnego zanurzamy się w działanie ludzkiego mózgu i odkrywamy niezwykłe możliwości myślenia. 21:05 WIELKIE WYNALAZKI - /1/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 22:10 RAPORT NAUKOWY - 74 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 22:45 INTELIGENTNE ZWIERZĘTA - ODC. 2 MISTRZOWIE KOMUNIKACJI (ANIMAL EINSTEINS EP. 2 COMMUNICATORS) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Joanne Stevens W tym odcinku wysłuchamy pogawędki szympansów - zdumiewające odkrycie. Poznamy słownik pszczół, rozszyfrujemy sekretne wiadomości pewnego skorupiaka. W naszym mniemaniu świetnie radzimy sobie z przekazywaniem informacji, ale w świecie zwierząt też nie brakuje specjalistów od komunikacji. Zmysły pozwalają nam reagować na otaczający nas świat i komunikować się z nim. Tak naprawdę jednak ograniczone możliwości naszego wzroku, węchu, słuchu i dotyku dają nam niepełny obraz tego, co dzieje się wokół. Nie jesteśmy dostrojeni do otaczającego nas świata tak jak zwierzęta. Pełne jego zrozumienie z pewnością by nas przytłoczyło, ponieważ w świecie zwierząt roi się od mistrzów komunikacji. 23:45 NA WSZELKI WYPADEK! ODC. 2 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Wykonawcy: Kamil Kasiak, Ewa Kliszewska, Michał Niewiadomski Nikt z nas nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Zawał serca jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. W jego przebiegu dochodzi do niedokrwienia mięśnia sercowego, a tym samym jego martwicy i zaburzenia funkcjonowania tego organu. Osoba, która doznaje zawału, wymaga natychmiastowej pomocy. Zobacz, jak rozpoznać zawał serca i jak udzielić pierwszej pomocy. 00:15 STACJA ARKTYKA - BAZA POLARNA OD KUCHNI Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Sambor Wilk Scenariusz: Odeta Moro, Patrycja Koskowska W filmie dokumentalnym prezentujemy, jak na polskiej stacji polarnej Hornsund w środku wiecznej zmarzliny funkcjonuje obiekt na najwyższym poziomie naukowym, który dzięki pracy i dyżurom ludzi utrzymywany jest w ciągłej gotowości do pracy. Pokażemy, jak gwarantowane są polskim i zagranicznym naukowcom podstawowe wygody, tak aby mogli prowadzić swoje badania. Ekspedycja pod kierownictwem prof. Stanisława Siedleckiego, która zainicjowała projekt stworzenia polskiej stacji badawczej na Spitzbergenie, przybyła w tę okolicę w 1956 roku - od tamtej pory wiele się zmieniło. Wygląd stacji, sposób prowadzenia badań, wygody, a przede wszystkim krajobraz i spojrzenie na ekologię. Kierownik techniczny Piotr Klicz oraz kierownik 46. Wyprawy dr Daniel Kępski, Krzysztof Otto - dyrektor Instytutu Geofizyki PAN ds. polarnych i technicznych oraz ekipa techniczna oprowadzą nas po stacji i zdradzą, jak działa obiekt. Opowiemy fascynującą historię polskiego polarnictwa i tego, jakie miało ono warunki do rozwoju i jakie udogodnienia pojawiały się z czasem. Życie w stacji badawczej Hornsund to nie tylko nauka i dźwiganie na barkach legendy polskiego polarnictwa. To także codzienne mierzenie się z ekstremalnymi warunkami. 00:55 MOC HIPNOZY (SCIENCE OF HYPNOSIS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Czy naprawdę wiemy, czym jest hipnoza? Wraz z twórcami tego filmu dokumentalnego zanurzamy się w działanie ludzkiego mózgu i odkrywamy niezwykłe możliwości myślenia. 02:00 DZIKA POLSKA - GĘSI CUDOWNA PODRÓŻ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Lektor: Dariusz Odija W tym odcinku odwiedzimy noclegowisko 200 tysięcy gęsi. Ujście Warty. Plątanina starorzeczy, meandrów, labirynt dróg wodnych przypominający siateczkę naczyń włosowatych. Trudne do przebycia bagna i rozlewiska są magnesem dla ptaków. Jesienią niepodzielnie królują tu dzikie gęsi - przybysze z dalekiej północy. Zatrzymują się w drodze na zimowiska w Europie Zachodniej. W dzień żerują na polach. Wieczorem wszystkie zlatują się na noclegowisko. Ich liczba przekracza 200 000!!! Tak dużych koncentracji gęsi w czasie jesiennej migracji nie ma nigdzie indziej w Europie. W szczycie wędrówki są chwile, gdy całe niebo jest zasłonięte przez ptaki. Trwa to 2-3 godziny, a poranny wylot gęsi na żerowiska w Parku Narodowym "Ujście Warty" należy do najbardziej spektakularnych zjawisk w przyrodzie.