TVP Dokument Wtorek, 12.03.2024 05:20 KORONA GÓR POLSKI - WYSOKA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Mariusz Pilis Scenariusz: Mariusz Pilis Zdjęcia: Wojciech Jachymiak, Krzysztof Skrok Prowadzący: Marta Manowska Cykliczny program mikroturystyczny poświęcony polskim górom, szczytom, których zdobycie razem z nami gwarantuje wejście do elitarnego klubu zdobywców Korony Polskich Gór. Chcemy zachęcać do aktywnego wypoczynku w miejscach, które naszym zdaniem nie zostały dotychczas należycie wypromowane. Celem programu jest namówienie widza do odwiedzenia i poznania tych zakątków w polskich górach, które pozostają w cieniu obleganych przez turystów Kasprowego Wierchu czy Gubałówki. Pokażemy przede wszystkim bogactwo przyrody, ale także historię i kulturę tych miejsc oraz ludzi, którzy są symbolami regionu. 05:55 WETERYNARZE Z SERCEM - /33/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W kolejnym odcinku odwiedzamy Społeczne schronisko dla bezdomnych zwierząt w Celestynowie. Dowiemy się o wspaniałej akcji, która pomaga zwierzakom przetrwać mrozy. Nie musicie jechać do Białowieży, aby zobaczyć żubry. Odwiedziliśmy Pomorze Zachodnie, gdzie dzięki inicjatywie człowieka, od kilkunastu lat, żubry żyją szczęśliwie w wolnych stadach. 06:25 KLEJNOTY ALP, WIELKIE JEZIORA WŁOCH - ODC. 1 MAGGIORE (JEWELS OF THE ALPS - ITALY'S GREAT LAKES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Mi - Yong Brehm Pięcioodcinkowa seria dokumentalna, opowiadająca o najpiękniejszych alpejskich jeziorach zwanych Klejnotami Alp. W tej serii poznamy pięć największych z nich: jezioro Maggiore, jezioro Como, jezioro Iseo, jezioro Lugano i jezioro Garda. Każdy film przedstawia jedno z nich, ukazując nam wyjątkowe środowisko naturalne w cyklu zmieniających się pór roku oraz przybliżając miejscową ludność ze szczególnym powiązaniem z jeziorem. Wszystkie pięć jezior powstało z lodowców. Są unikalne w Europie jako połączenie dwóch kontrastujących ze sobą światów: miejsca, w którym spotykają się środowiska alpejskie i śródziemnomorskie. Wyrafinowany widok z helikoptera na niezwykłe cechy terenu - od alpejskich szczytów po płaską równinę doliny rzeki Pad. Królestwo zwierząt w Górnych Włoszech kryje w sobie wiele niespodzianek. Stado dzikich jeleni nad jeziorem Como, mała salamandra ognista, która jest uderzająco podobna do podwodnego smoka, czy świstaki na warcie przy ujściu ich nory nad jeziorem Garda. Odwiedzamy osoby, których życie jest ściśle związane z jeziorami. Ich historie: autentyczne i nieoczekiwane. Towarzyszymy speleologom w wyprawie do niezbadanej wcześniej wapiennej jaskini nad jeziorem Iseo; spotykamy mężczyznę uprawiającego herbatę nad jeziorem Maggiore; a nad jeziorem Como 94 - letnia Nonna Pupa pokazuje nam, jak zamieniła wysypisko śmieci w wyjątkowy ogród. Odcinek 1. Jezioro Maggiore (Lago Maggiore) to drugie co do wielkości jezioro we Włoszech, leżące na granicy Włoch i Szwajcarii, około 80 km. od Mediolanu. Nad taflą turkusowej wody górują zaśnieżone masywy Alp. Starożytni Rzymianie nazywali ten akwen Lacus Verbanus, od bujnie porastającej go werbeny. Do dziś można podziwiać wspaniałą śródziemnomorską roślinność, występującą tu dzięki łagodnemu klimatowi. Na jeziorze Maggiore znajduje się 11 wysp. Najpopularniejszą z nich jest, najbliższa stałego lądu, Isola Bella, czyli Piękna Wyspa. Nazwana została na cześć Isabelli D'Addy, hrabiny Borromeo. W centralnej części wyspy znajduje się wspaniały pałac w stylu barokowym, nazwany od jego fundatorów i właścicieli Pałacem Boromeuszy. W Szwajcarii, w kantonie Ticino znajduje się jest jedna czwarta jeziora Maggiore. Oszałamiająco piękne widoki górskich masywów, rześkie powietrze, łagodny klimat sprawiają, że ta część jeziora również jest warta uwagi. Kanton jest włoskojęzyczny, wpływy Italii są tutaj widoczne w architekturze, kuchni oraz w mieszance włoskiego i szwajcarskiego stylu życia. 07:25 OPOWIEŚCI ŚRÓDZIEMNOMORSKIEGO LASU - OPOWIEŚCI WIOSENNE (STORIES OF THE MEDITERRANEAN FOREST) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy/Hiszpania, 2019 Reżyseria: Jose Antonio Vallejo Cykliczna (6 części), dokumentalna opowieść o przyrodzie regionu Morza Śródziemnego, które jest jednym z najbogatszych biologicznie i krajobrazowo miejscem planety. To skrzyżowanie Europy, Azji i Afryki. Jest uważane za obszar bujnego rozkwitu bioróżnorodności na Ziemi. W jego różnych siedliskach żyje ogromna liczba unikalnych dla regionu gatunków zwierząt i roślin. Basen Morza Śródziemnego znajduje się w jednej ze stref umiarkowanych planety. Klimat subtropikalny sprawia, że zimą jest tu chłodniej i wilgotniej, latem gorąco i sucho, a jesienią i wiosną dość ciepło i deszczowo. Ten region zamieszkany przez ludzi od ponad 8000 lat doświadczył dramatycznych zmian, ale mimo to nadal należy do najbardziej zróżnicowanych na świecie. Od bagien po wysokie pasma górskie, od lasów dębowych i korkowych po lasy sosnowe wysoko w górach. Wszystkie one są domem dla tysięcy gatunków zwierząt i roślin, których ścieżki krzyżują się podczas ich życiowych przygód. A każdy z nich ma swoją historię do opowiedzenia. 08:25 UROCZYSKO Z PRZYPADKU (AN ACCIDENTAL WILDERNESS) Film dokumentalny, 52 min, Kanada, 2020 Reżyseria: Catie Lamer Film dokumentalny o wielkomiejskich ekosystemach, bada ewolucję bujnej, miejskiej dziczy w Toronto. Poznamy jaką transformację może przejść świat naturalny wokół ludzi. To przypomnienie o tym, jaką moc ma natura pozostawiona sobie samej. W Toronto to, co zaczęło się jako wysypisko odpadów budowlanych, stało się kwitnącą zieloną przestrzenią, domem dla wielkich i małych dzikich zwierząt. Ewoluujące na przestrzeni 60 lat, kilka minut od centrum jednego z największych miast Ameryki Północnej, miejskie składowisko odpadów budowlanych stało się niesamowitym przykładem rewitalizacji natury. Od kojotów, sów i bobrów, po żółwie, węże i kilkaset gatunków ptaków i flory; dzika przyroda i roślinność odzyskały ten pięciokilometrowy miejski krajobraz, wtapiając się w przemysłową infrastrukturę i stając się domem dla wielkich i małych stworzeń. Park Tommy Thompsona, ale życzliwi zwą go Spit - półwyspem. Można odnieść wrażenie, że otacza nas pradawna przyroda. Tymczasem - wzdłuż wybrzeża wystaje z lodu zardzewiały pręt zbrojeniowy, odkrywając sekret. To post przemysłowe nieużytki - zdobyte przez Matkę Naturę. Odwiedzający sądzą, że uciekli z miejskiej zimy w dalekie, dzikie uroczysko. Niemniej - wcale nie jest dalekie. Leży w samym sercu Kanady, w Toronto. Przemysłowe nieużytki są teraz pełne życia. Jak powstało takie uroczysko z przypadku? 09:25 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 3 HAMBURG (CITIES BY THE SEA 3. HAMBURG) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu, wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata, odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 3. Hamburg. Hamburg żyje ze swoich dróg wodnych. Handel morski przyniósł mu bogactwo i pomyślność. Życie hamburczyków jest związane z Łabą i Alsterem. To portowe miasto oddalone o sto kilometrów od morza ma więcej mostów niż Wenecja, oraz własny park narodowy położony na Morzu Północnym. W wodach Hamburga nie brakuje ryb, ale nie każdy potrafi je znaleźć. Choć Hamburg leży sto kilometrów od morza, posiada drugi co do wielkości port w Europie. Towary płynące w górę Łaby od wieków kształtują oblicze miasta. Jako członek Ligi Hanzeatyckiej Hamburg stał się ekonomiczną potęgą już w średniowieczu. Dzięki wymianie handlowej i kontaktom z żeglarzami od zawsze był otwarty na zmiany. Hamburg jest przepełniony tradycją, ale stale się zmienia. 10:30 DYRO Film dokumentalny, 28 min, Polska, 1973 Scenariusz: Zofia Olas Film przedstawia sylwetkę wieloletniego dyrektora I Liceum Ogólnokształcącego im. Seweryna Goszczyńskiego w Nowym Targu - Stanisława Żygadło. Obserwujemy dyrektora I LO w typowych sytuacjach związanych z życiem szkoły. O dyrektorze wypowiadają się uczniowie i współpracownicy. Zwłaszcza uczniowie w swoich refleksyjnych wypowiedziach podkreślają szczególną rolę, jaką odgrywa w ich życiu uczniowskim postać cenionego przez nich pedagoga i wychowawcy. Uczniowie i ich rodzice w swoich wypowiedziach okazują wdzięczność za okazaną pomoc i zaufanie w zmaganiach z wieloma trudnymi problemami, które towarzyszą młodym ludziom w procesie edukacji. Dyrektor zastanawia się, jak postrzega swoją rolę jako wychowawca młodzieży. Mówi o potrzebie uwrażliwienia na skomplikowane sytuacje rodzinne, środowiskowe powierzonych jego opiece uczniów. Wspomina o wielu sukcesach wychowawczych w pracy z tak zwanymi trudnymi uczniami. Pochyla się z troską i empatią nad wieloma problemami uczniowskimi, sugerując metody ich rozwiązania. Podkreśla rolę zaufania w rozwiązywaniu problemów młodego człowieka. Obserwujemy młodzież w wielu sytuacjach związanych z życiem szkoły. 11:00 CZTEROBRYGADÓWKA Reportaż, 12 min, Polska, 1972 Reportaż o czterobrygadowym systemie pracy. System zaczął funkcjonować we wrześniu 1961 roku. Pomimo wcześniejszych problemów i wątpliwości, sprawdził się w praktyce w wielu dziedzinach produkcji m.in. w hutnictwie, przemyśle chemicznym, szklarskim, celulozowo - papierniczym oraz ceramicznym. Gwarantuje on ciągłość linii produkcyjnej. W reportażu wypowiedź hutnika oraz pracowników kadry kierowniczej o korzyściach z takiego systemu pracy. Ilustracją są ujęcia z produkcji stali i papieru. 11:15 SZTUKA LUDOWA W ŁOWICKIEM Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1951 Reżyseria: Kazimierz Czyński Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych. Film dokumentalny o głęboko zakorzenionej w ziemi łowickiej sztuce ludowej. Mieszkańcy tego regionu po czasy współczesne nazywani są Księżakami i stworzyli własną, bogatą kulturę chłopską. Do symboli łowickich można zaliczyć m.in. pelikana, który jest w herbie Łowicza, ręcznie haftowane stroje łowiczanek, pasiaki, wyroby dekoracyjne z włóczki, wełny i bibułek, wycinanki czy ozdoby wielkanocne. Starodawne tradycje palmowe i jarmarki do dziś cieszą się dużym powodzeniem. We wszystkich wytworach ludowych przejawia się poczucie piękna i zmysł artystyczny, co w ciągu mijających lat wytworzyło sztukę łowicką. 11:35 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 2. MAGIA Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski Scenariusz: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Wykonawcy: Agnieszka Barjasz Seria podróżnicza, niewiele mająca wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Serbowie, Bośniacy czy Bułgarzy są notorycznie przesądni i nigdzie ten strach przed zjawiskami nadprzyrodzonymi nie jest bardziej namacalny niż na Bałkanach. Ludzie zajmujący się magią wołoską (Vlah) są nazywani ostatnią generacją wiedźm i liczą ponad 30 tysięcy wyznawców, pomimo najlepszych prób serbskich mediów, by przedstawiać ją jako zacofaną i brutalną. Inną tradycją na Bałkanach są Kukeri, czyli wytwórcy tradycyjnych masek mających odstraszać złe demony na wschodzie Bułgarii. Zwrócimy również uwagę na liczną mniejszość Romów w Macedonii (około 50 - 200 tysięcy osób), którzy słyną ze swoich mistycznych rytuałów. Wraz z Leną wybierzemy się w podróż do tego tajemniczego świata. 12:05 BALMORAL: UKRYTA HISTORIA - ODC. 1. LATA 1936 - 1955 (INSIDE BALMORAL / BALMORAL: HIDDEN HISTORY) Serial dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tom Brisley, Ash Potterton Trzyodcinkowa miniseria dokumentalna o zamku Balmoral - szkockim domu rodziny królewskiej od 1852 roku, kiedy książę Albert kupił posiadłość jako prezent dla swojej żony, królowej Wiktorii, która kochała szkocką wieś. Serial dokumentalny jest spojrzeniem zza kulis na to odosobnione królewskie ustronie, ulubiony dom królowej Elżbiety. To 50 000 akrów szkockich Highlands i ponad 150 budynków. Posiadłość zatrudnia ponad 100 pracowników. Film daje rzadki wgląd w jedną z najbardziej fascynujących rezydencji w Wielkiej Brytanii. Odc. 1 - "Lata 1936 - 1955". Ukryta w sercu szkockich gór ustronna królewska posiadłość jest dwa razy większa niż Manchester. Tylko tutaj królowa Elżbieta mogła naprawdę od wszystkiego uciec. Balmoral. Jednak ta wielka posiadłość była też świadkiem jednych z najbardziej dramatycznych momentów w historii monarchii. A dla niektórych gości pobyt w tym wakacyjnym domu był trudnym doświadczeniem. Balmoral. Ulubiony i najbardziej ustronny dom królowej. Rodzina królewska może tu doskonale odpocząć od publicznych obowiązków. Ta olbrzymia posiadłość oferuje jedne z najpiękniejszych widoków na Wyspach Brytyjskich. W tej królewskiej rezydencji próżno szukać pałacowych wnętrz. Wystrój jest tu zaskakująco skromny. Koszty utrzymania Balmoral są wysokie, wynoszą 3 miliony funtów rocznie. 13:00 UKRAIŃCY - ODC. 11. POST SCRIPTUM Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska Mijamy ich codziennie na ulicach polskich miast i miasteczek. Spotykamy ich parzących sobie kawę w biurach i obsługujących nas w osiedlowych sklepach. Widzimy, jak stresują się nadchodzącym egzaminem i kibicują swojej reprezentacji piłki nożnej. Ukraińcy. Remontują i sprzątają nasze domy. Studiują. Prowadzą własne firmy. Część z nich mieszka tu od dziesięcioleci. Wielu z nich przyjechało tu niedawno. Uciekając przed wojną, politycznym chaosem i kryzysem ekonomicznym. Stanowią dzisiaj nieodzowny element polskiego krajobrazu społecznego. 24 lutego na Ukrainie wybuchła wojna. Dla bohaterów serialu to był potężny cios. Musieli zweryfikować wszystkie plany. W pełni poświęcili się potrzebującym. Roman i Ołech udzielają pomocy humanitarnej. Wielu uchodżców przyjęli pod swój dach. W szwalni Oksana szyje kamizelki kuloodporne. Do Saszy bokserki przyjechała rodzina, która uciekła przed bombardowaniem. Walentyna wszystkie oszczędności oddała armii ukrainskiej. Anna Petiurenko z rodziną prawie przez całą dobę wspierają uchodźców. Andrij rozwozi paczki żywnościowe i szuka miejsc noclegowych. To post scriptum, do którego wstrząsający scenariusz napisało życie. 13:50 KLEJNOTY ALP, WIELKIE JEZIORA WŁOCH - ODC. 2 COMO (JEWELS OF THE ALPS - ITALY'S GREAT LAKES) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Mi - Yong Brehm Pięcioodcinkowa seria dokumentalna, opowiadająca o najpiękniejszych alpejskich jeziorach zwanych Klejnotami Alp: Maggiore, Como, Iseo, Lugano i Garda. Każdy film przedstawia jedno z nich, ukazując nam wyjątkowe środowisko naturalne w cyklu zmieniających się pór roku oraz przybliżając miejscową ludność. Wszystkie pięć jezior powstało z lodowców. Są unikalne w Europie jako połączenie dwóch kontrastujących ze sobą światów: środowiska alpejskiego i śródziemnomorskiego. Królestwo zwierząt w Górnych Włoszech kryje w sobie wiele niespodzianek. Stado dzikich jeleni nad jeziorem Como, mała salamandra ognista, która jest uderzająco podobna do podwodnego smoka, czy świstaki na warcie przy ujściu ich nory nad jeziorem Garda. Autorzy cyklu odwiedzają osoby, których życie jest ściśle związane z jeziorami. Ich historie - autentyczne i nieoczekiwane. Kamera towarzyszy speleologom w wyprawie do niezbadanej wcześniej wapiennej jaskini nad jeziorem Iseo; ukazuje mężczyznę uprawiającego herbatę nad jeziorem Maggiore; a nad jeziorem Como 94 - letnia Nonna Pupa pokazuje nam, jak zamieniła wysypisko śmieci w wyjątkowy ogród. Odcinek 2. Jezioro Como, które jest jednym z największych i najpiękniejszych włoskich jezior. Uroku dodaje mu bez wątpienia otoczenie majestatycznych Alp i sąsiedztwo urokliwych miasteczek z okazałymi willami. Posiadaniem tam swoich rezydencji szczycą się sławni artyści i bogaci biznesmeni. To m.in za ich sprawą Como uchodzi za włoski synonim luksusu i elegancji. Como jest zdecydowanie mniejsze niż Jezioro Garda, przez co otaczające je góry wyglądają na jeszcze większe. 14:50 KRAINA LWÓW - NOCĄ I ZA DNIA - ODC. 1 MŁODE I BEZBRONNE (LION COUNTRY: NIGHT AND DAY 1. YOUNG AND VULNERABLE) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Beth Brooks, Nathan Pilcher Trzyczęściowa opowieść o świecie lwów. Lwy. Najbardziej imponujące koty na świecie. Grozi im zagłada. Ich naturalne środowisko w Afryce się kurczy i w ostatnich dwóch dekadach ich liczba spadła niemal o połowę. Więc każde lwiątko jest na wagę złota. Przetrwanie młodych lwów jest sprawą kluczową, bo od tego zależy przyszłość całego gatunku. Jednym z ostatnich lwich azylów jest rezerwat w zambijskiej dolinie Luangwy. Zespół filmowców przez pół roku obserwuje dwa stada lwów. Odc. 1 Młode i bezbronne. W maju w Zambii wreszcie kończy się półroczna pora deszczowa. Młody samiec Pip, nazwany tak przez miejscowych badaczy, jest z matką i resztą stada. Ta grupa rodzinna od pokoleń żyje w tym parku narodowym, Obecnie składa się z trzech matek i siedmiorga niesfornych młodych. Pip trzyma się blisko rodziny, bo ma tylko pięć miesięcy i daleko mu do samodzielności. Samice będą musiały go ustrzec przed zagrożeniami, jakie niesie ze sobą pora sucha. To stado żyje w jednym z najdzikszych miejsc w Afryce. Park Narodowy Południowa Luangwa ma dziewięć tysięcy kilometrów kwadratowych i jest ostoją wielu afrykańskich dzikich zwierząt. Prawdziwa siła lwów bierze się z więzów rodzinnych. Lwy są najbardziej społecznymi dużymi kotami. 15:55 PIERWSZE ZWIERZĘTA ŚWIATA (FIRST ANIMALS) Film dokumentalny, 52 min, Kanada, 2019 Reżyseria: Andrew Gregg Film dokumentalny o niezwykłych odkryciach paleontologicznych w Kolumbii Brytyjskiej, która była kiedyś dnem starożytnego oceanu. Pięćset milionów lat później odkryto w Burgess niezwykłe skamieliny z łupków, które zmieniły nasze rozumienie ewolucji. Wraz z paleontologiem dr. Jeanem Bernardem Caronem i jego zespołem, zobaczymy jak wydobywano okazy. Te znaleziska z epoki kambryjskiej zostały następnie przeniesione do muzeum, gdzie naukowcy próbują zinterpretować, jak zwierzęta wyglądałyby i jak się zachowywały. Dzięki pomocy komputerów i grafikom w 3D, poznamy ich życie podczas eksplozji kambryjskie. 16:55 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 4 MARSYLIA (CITIES BY THE SEA 4. MARSEILLE) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu, wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata, odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 4. Marsylia to najstarsze i drugie co do wielkości miasto we Francji. Emanuje kreatywnością i radością życia, ale nie jest wolne od problemów społecznych. To metropolia, która stale wymyśla się na nowo. Od roku 1830 we francuskiej marynarce wojennej istnieje oddział malarzy. Kobiety nadal są w nim wyjątkiem. Dwa i pół tysiąca lat temu Marsylię założyli greccy żeglarze. Większość ludzi, którzy odcisnęli na niej swoje piętno, przybyła tu drogą morską. 18:00 BALMORAL: UKRYTA HISTORIA - ODC. 2. LATA 1955 - 1992 (INSIDE BALMORAL / BALMORAL: HIDDEN HISTORY) Serial dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tom Brisley, Ash Potterton Trzyodcinkowa miniseria dokumentalna o zamku Balmoral - szkockim domu rodziny królewskiej od 1852 roku, kiedy książę Albert kupił posiadłość jako prezent dla swojej żony, królowej Wiktorii, która kochała szkocką wieś. Serial dokumentalny jest spojrzeniem zza kulis na to odosobnione królewskie ustronie, ulubiony dom królowej Elżbiety. To 50 000 akrów szkockich Highlands i ponad 150 budynków. Posiadłość zatrudnia ponad 100 pracowników. Film daje rzadki wgląd w jedną z najbardziej fascynujących rezydencji w Wielkiej Brytanii. Odc. 2 - "Lata 1955 - 1992". W Balmoral gości młoda rodzina rozdzielona przez królewskie obowiązki. Każdego roku w lipcu dwór królewski przeprowadza wielką operację. Części mieszkalne zamku w Windsorze i w Pałacu Buckingham zostają zamknięte. Służba zabezpiecza meble i pakuje ulubione przedmioty królowej. Konie, psy i personel szykują się do podróży na północ. Cel tej podróży to posiadłość Balmoral w górzystym regionie Szkocji. Przemiana zamku Balmoral z turystycznej atrakcji w królewski dom zajmuje blisko dwa tygodnie i trwa nawet po przyjeździe królowej. W tym czasie para królewska mieszka w oddalonej o półtora kilometra od zamku rezydencji Craigowan Lodge. Kiedy królowa jest w Craigowan, turyści nadal mogą zwiedzać jej posiadłość. Czasem dochodzi do niespodziewanego spotkania. Balmoral - królewski dom wypoczynkowy. Przez ponad 165 lat królewskie dzieci przeżywały tam najszczęśliwsze chwile, w tym również książę Karol. 18:55 KOŚCIUSZKO. PRZEWODNIK BARDZO WSPÓŁCZESNY ("KOŚCIUSZKO. WOLNOŚĆ OD PRZEMOCY") Film dokumentalny, 52 min, Polska/Litwa, 2021 Reżyseria: Piotr Kornobis Scenariusz: Piotr Kornobis Tadeusz Kościuszko to pierwszy bohater współczesnej Polski i Litwy. Film ukazuje jego biografię w dynamicznym skrócie. Konfrontuje specyfikę czasów, w których żył, z indywidualnymi cechami charakteru Kościuszki. Widz odnajdzie w tej opowieści próbę odpowiedzi na pytanie zadawane przez kolejne pokolenia Środkowoeuropejczyków - jak przetrwać na skrwawionych ziemiach, między Wschodem a Zachodem. Życie Kościuszki, typowego przedstawiciela klasy średniej XVIII wieku, jego decyzje i wybory składają się na wyjątkowo aktualną opowieść o człowieku. Tadeusz Kościuszko jest naszym bohaterem, bo odnajdujemy w nim siebie. 20:00 TERROR W PARYŻU - ODC. 2 DOWIEDZIEĆ SIĘ KTO, CO ZROBIŁ, JAK I DLACZEGO (THE TERROR TRIAL / V13 EPISODE 2 - FINDING OUT WHO DID WHAT, HOW AND WHY) Serial dokumentalny, 54 min, Francja, 2021 Reżyseria: Theo Ivanez Mini - seria kryminalno - polityczna (5 odcinków) o śledztwach w sprawach o zamachy terrorystyczne we Francji. Proces, który rozpoczął się we wrześniu 2021 r. dotyczący ataków popełnionych od 13 listopada 2015 r. Nadzwyczajna sprawa sądowa z 20 oskarżonymi została skierowana do specjalnie utworzonego Sądu, 220 tomów postępowań i prawie 1700 osób. Jest to wydarzenie zgodne z oczekiwaniami, którego się obawiano: ponownie otworzy rany, które ledwo zaczęły się goić. Poprzez zeznania ofiar terroryzmu, prawników, organów ścigania i członków wymiaru sprawiedliwości, ten serial dokumentalny pokazuje, jak Francja przygotowuje się do otwarcia tego bezprecedensowego procesu. Śledząc podstawy sprawy i patrząc wstecz na dowody z policyjnego śledztwa, zrozumiemy funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości antyterrorystycznej w krajach europejskich i sposób, w jaki społeczeństwo reaguje na to, co nie do pomyślenia. Część 2 - "Dowiedzieć się kto, co zrobił, jak i dlaczego". Według policji w Paryżu i jego okolicach doszło do trzech, a nawet siedmiu zamachów. 45 tysięcy sygnatur, 45 tysięcy akt sądowych, 1740 powodów cywilnych i trzystu pięćdziesięciu adwokatów. 6 miesięcy posiedzeń w sali na 600 osób specjalnie zbudowanej w sercu Pałacu Sprawiedliwości w stolicy Francji. 21:15 NOWA UMOWA SPOŁECZNA (BREAKING SOCIAL) Film dokumentalny, 58 min, Szwecja, 2022 Reżyseria: Fredrik Gertten Umowa społeczna jest dziś podważana i zrywana przez elity finansowe i polityczne. W naszym społeczeństwie ci, którzy dają z siebie najwięcej, często dostają najmniej. A ci, którzy wnoszą niewiele czy nawet niszczą wspólne dobro dostają największy kawałek tortu. Korupcja i rządy kleptokracji, o których coraz częściej słyszymy, niszczą tkankę społeczną, wywołując niepokoje i żądania zmian systemowych. Kleptokracja to zjawisko ogólnoświatowe. Żyjemy w czasach, kiedy koalicje superbogatych megafinansistów przejmują kontrolę nad polityką i ekonomią. W afgańskim urzędzie nie da się nic załatwić bez łapówki. Łapówki bierze nie tylko policjant, nauczyciel, lekarz czy urzędnik. Często trzeba dawać łapówki zwierzchnikowi. Korupcja jest obecna w krajach, takich jak Uzbekistan Nigeria i Honduras. Są złote paszporty portugalskie, hiszpańskie, brytyjskie, karaibskie i maltańskie - można je po prostu kupić. Tacy obywatele przestają podlegać prawu, stają się międzynarodowo bezkarni. korupcyjne elity stworzyły swój własny międzynarodowy świat. Formalnie mogą być obywatelami danego kraju, ale nie czują przynależności do niego. Żyją na pokładzie swoich odrzutowców i jachtów, w porozrzucanych po świecie luksusowych hotelach. Reżyser prezentuje ludzi, którzy są symbolem zmiany i szansą na odnowienie umowy społecznej. Poznajemy syna zamordowanej maltańskiej dziennikarki - Matthew Caruana Galizię i Christiana Smallsa - przewodniczącego i założyciela związków zawodowych w Amazonie. Film pokazuje, w jaki sposób kobiety w Chile kreatywnie brały udział w rewolucji, której efekty są jeszcze nieznane. Oddaje też głos młodym politologom, przedstawiającym świat na krawędzi. 22:25 UKRAIŃCY - ODC. 12. ŚWIĘTO UKRAINY Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska Mijamy ich codziennie na ulicach polskich miast i miasteczek. Spotykamy ich parzących sobie kawę w biurach i obsługujących nas w osiedlowych sklepach. Widzimy, jak stresują się nadchodzącym egzaminem i kibicują swojej reprezentacji piłki nożnej. Ukraińcy. Remontują i sprzątają nasze domy. Studiują. Prowadzą własne firmy. Część z nich mieszka tu od dziesięcioleci. Wielu z nich przyjechało tu niedawno. Uciekając przed wojną, politycznym chaosem i kryzysem ekonomicznym. Stanowią dzisiaj nieodzowny element polskiego krajobrazu społecznego. Osiem rodzin, dla których drugim domem stała się Polska. Teraz mają dwie Ojczyzny, nie zapominają o swoich korzeniach, kultywują tradycje, latem każdego roku uczestniczą w święcie Ukrainy na krakowskim rynku. Ołech jest pastorem i uchodźcą politycznym. Pochodzi z Donbasu, w 2014 roku został uwięziony i torturowany, bo modlił się za Ukrainę. Andriej jest żołnierzem, który został ciężko ranny na Majdanie. Sasza jest bokserką, Mistrzynią Ukrainy i Europy, reprezentantką Polski w boksie. Roman jest aktorem, związał się z Polką i z Polską wiąże swoją przyszłość. Anna Petiurenko jest wykładowcą akademickim, przyjechała do Polski z rodziną, licząc na lepsze życie. Walentyna w Polsce znalazła pracę i zbudowała dom. Oksana uciekła od męża, jest krawcową i dzięki pracowitości udało się jej odnieść sukces. Sasza jest muzykiem, do Polski przyjechał z powodów rodzinnych, jest tynkarzem i układa sobie życie na nowo. 23:20 MIASTO GNIEWU S.I - /7/ Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Odcinek 7. Przełom. Nowe narzędzia policji/nowe grupy przestępcze. Zabójstwo: Wojciech Brzózy ps. Brzóza. 22 października 1997 ul. Braci Załuskich 3a. Rozstrzelany pod swoim domem przez Czachę i Komandosa. Historia: Policja w związku z nowelizacją ustawy dostaje nowe środki do walki z przestępczością zorganizowaną, m.in. możliwość pobierania, gromadzenia i wykorzystywania w celach wykrywczych odcisków palców. Policja znalazła odciski palców na magazynku. Opowiadamy też, jak na nowe możliwości Policji reagowali gangsterzy. Anonimowi informatorzy policyjni ze środowisk przestępczych. Nowelizacja ustawy 1997 - nowe narzędzia dla Policji. Pierwsza przesyłka kontrolowana - Piotr Sajur - 3 kg amfetaminy. Wyrok 7 lat. Podsłuchiwanie gangsterów. Świadek incognito. 23:55 MIASTO GNIEWU S.I - /8/ Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Odcinek 8 - "Narkotyki". Zabójstwo: Wiesław Niewiadomski ps. Wariat. Brat Dziada. 6 lutego 1998 roku, ul. Płowiecka. Dodatkowo zabójstwo Apoloniusza Dąbrowskiego ps. Poldek - ochroniarza Wariata - 5 stycznia 1997 roku ul. Toruńska 86. Historia: Wojna Pruszków - Wołomin, głównie narkotyki. Henryk Niewiadomski, największe w Europie laboratorium amfetaminy. Król amfetaminy. Trzeba wspomnieć o największej próbie przemytu kokainy na statku Jurata. Jest to co prawda sprawa pruszkowska, ale mieści się w historii dotyczącej narkotyków. W 1993 roku 1190 kg. kokainy na statku Jurata płynęło z Wenezueli do Gdyni. Narkotyki odkryto w porcie pod Liverpoolem. Podejrzenia Brytyjczyków wywołał fakt, że koszty transportu lepiku są wyższe niż wartość towaru. Statek popłynął dalej bez narkotyków, tak by można było ustalić odbiorcę towaru w Polsce. Po ładunek zgłosił się Krzysztof O. , pełnomocnik firmy "Med - Glob" ze wsi Majdan koło Wiązowny. Wówczas gang zorientował się, że narkotyków nie ma - oznaczało to stratę ok. miliona dolarów. Polskie śledztwo w całej sprawie zostało zawieszone na kilka lat, m.in. dlatego, że z Wenezueli nie nadeszły potrzebne stronie polskiej dokumenty. Warszawa zalana przez amfetaminę. 00:30 OSTATNIE ZDJĘCIA (ANDRZEJ MUNK) Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2000 Autor: Andrzej Brzozowski Reżyseria: Andrzej Brzozowski Wykonawcy: Roman Polański, Anna Ciepielewska, Andrzej Brzozowski, Andrzej Wajda Wsiadł do samochodu i pojechał do Warszawy. Nim ruszył, krzyknął jeszcze: "Spotkamy się w środę!". Ale do spotkania z ekipą realizatorów "Pasażerki" już nigdy nie doszło. Nie zginął natychmiast na miejscu wypadku. Żył przez jakiś czas. Powtarzał próbującym ratować go ludziom: "Łódź - telefon...". "Pasażerka" weszła na ekrany już po tragicznej śmierci reżysera. Pracę nad filmem zakończył Witold Lesiewicz. Jednak najbardziej przejmujące epizody kręcone w obozie oświęcimskim wyszły spod ręki Andrzeja Munka. Praca nad nimi była szczególnie trudna, nie tylko i nie przede wszystkim, z powodów technicznych. Od zakończenia wojny upłynęło zaledwie szesnaście lat. Upływający czas nie zdążył zatrzeć pamięci straszliwych wydarzeń rozgrywających się przecież na oczach pokolenia realizatorów filmu. Ludzie pracowali i mieszkali na terenie kacetu, w przerażającym, klaustrofobicznym miejscu pełnym duchów i zjaw. Do dziś wspominają szczególny dźwięk niosący się ponad obozem - jękliwy płacz poruszanych wiatrem kolczastych drutów. Atmosfera gęstniała po zmroku, gdy wokół rozkołysanych latarni rozpoczynał się taniec upiornych cieni. Aby dodać otuchy zestresowanym paniom, Munk przynosił im na kwaterę obozowego kota. Sam rezydował w dawnym gabinecie Hoessa. Kiedy reżysera odwiedziła w Oświęcimiu żona, współpracownicy zadbali o przystrojenie surowego pomieszczenia bukietami kwiatów. Przedobrzyli. Wnętrze wyglądało jak cmentarna kaplica. Czyżby zły omen? Ostrzeżenie od losu reżyser otrzymał już wcześniej, gdy po motocyklowej kraksie wylądował na kolczastych drutach. Mocno poharatany, martwił się głównie o porwaną koszulę - prezent od małżonki. Uczynna charakteryzatorka zdążyła przed wizytą artystycznie pocerować przyodziewek. Dokument Andrzeja Brzozowskiego, drugiego reżysera "Pasażerki", opowiada nie tylko o ostatnich tygodniach pracy Munka nad tym filmem. Autor przedstawia także wcześniejsze koleje losów bohatera - krakowską młodość, trudne lata okupacji spędzone w Warszawie, epizod zakopiański, kiedy przyszły filmowiec pracował przy obsłudze kolejki linowej, przerwane chorobą studia architektoniczne, pobyt w łódzkiej Szkole Filmowej. Po fabularyzowanych dokumentach "Gwiazdy muszą płonąć" i "Błękitnym krzyżu" Andrzej Munk zrealizował głośne, będące dziś kanonem filmu polskiego obrazy: "Człowiek na torze", "Eroica", "Zezowate szczęście", wreszcie opartą na powieści Zofii Posmysz "Pasażerkę". O niezwykłej osobowość i profesjonalnych talentach reżysera opowiadają przyjaciele i współpracownicy tragicznie zmarłego artysty, m. in. Anna Ciepielewska, Andrzej Wajda i Roman Polański. Wspomnienia ilustrują materiały archiwalne z planu zdjęciowego w Auschwitz, fragmenty listów Munka i przejmujące kadry "Pasażerki". 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "DOPISAĆ LOSY" ODC. 311 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski, Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska Ten odcinek nosi tytuł - "Dopisać losy" i podaje nowe ustalenia w sprawie śmierci majora Dobrzyńskiego "Hubala" pod Anielinem w lasach spalskich. Prawdopodobnie Hubal nie zginął od przypadkowej serii z PM - a. Doszło tam raczej do dłuższej strzelaniny, w której Polacy ulegli niemieckiej obławie i zginęło prawdopodobnie 4 ułanów. Ekipa filmowa przyjeżdża do mauzoleum hubalczyków zwanego "Szańcem Hubala", dziś otoczonego już kamiennym murem. Podejmiemy bardzo trudne wyzwanie odnalezienia materialnych śladów ostatniej walki stoczonej przez legendarnego majora "Hubala" pod Anielinem. Do zlikwidowania niewielkiego oddziału "Hubala" Niemcy zaangażowali znaczne siły. Z 372. Dywizji Piechoty Wehrmachtu wyznaczyli dwa bataliony złożone z żołnierzy 650 i 651. Pułku Piechoty. Pod koniec kwietnia Niemcy tropili hubalczyków w okolicach Anielina. Jednym z żołnierzy, który był wówczas u boku majora Dobrzańskiego był wachmistrz Rodziewicz. On też pozostawił wspomnienia o wydarzeniach, jakie miały miejsce 29 kwietnia koło Anielina. "Naszymi koszarami jest mały zagajnik, w którym zamierzamy odpocząć kilka godzin. Wystawiamy posterunki i zapadamy w sen. Ostatnie trzy doby byliśmy w ruchu, uchodząc tropiącym nas Niemcom. Tymczasem nad ranem: "Strzały! A może to sen? Widzę pochylonego nad sobą majora Hubala, coś mówi. Nic nie rozumiem. Trzęsie mnie za ramiona. Przytomnieję i słyszę: Niemcy! Major robi skok w bok, coś krzyczy do Alickiego. Biegnę do konia. Siodło. Koń staje dęba. Chwytam za chlebak i z visem w dłoni biegnę w kierunku strzałów. Wywalam część magazynka, rzucam granat. Wokół zamieszanie. Strzały, wybuchy granatów, nawoływania. Jest nas kilku podążających w kierunku Pilicy. W nocy dochodzą inni: jest Alicki, Lech, Madej, ks. Ptaszyński, Bem i Zemsta. Od ostatniego dowiadujemy się, że gdy stał na warcie, wszedł nań Niemiec z obławy, przystawiając mu do piersi karabin z bagnetem. Zemsta wyrywa Niemcowi broń i biegnie do swoich, by ich ostrzec. Sypią się strzały i do zagajnika wpadają Niemcy. Dowiadujemy się o śmierci Hubala, którego Niemcy znaleźli w zagajniku". Ten opis przynosi obraz dosyć intensywnej potyczki i pozwala mieć nadzieję na niezwykle znaleziska. Uczestnicy poszukują z wykrywaczami metalu łusek po tamtych zdarzeniach i o dziwo znajdują kilka. Ktoś stwierdza, że jednak historię trzeba pisać ciągle od nowa bo ciągle dowiadujemy się rzeczy, które ją zmieniają. Na "Szaniec Hubala" przyjeżdża mnóstwo ludzi każdego dnia. 02:00 KRAKOWIANIN Z PARYŻA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Jerzy Tuszewski Scenariusz: Jerzy Tuszewski Wykonawcy: Nicole Gdalia - Kamiński, Andrzej Seweryn, Aneta Lastik, prof. dr Stanisław Jaworski Film ma charakter liryczno - dokumentalnej opowieści, historii niezwykle twórczego życia naszego bohatera, który niestety, nie jest już wśród nas obecny. Bronisław Kamiński - Durocher był polskim i francuskim poetą, tłumaczem poezji i paryskim wydawcą, laureatem dwóch nagród literackich Akademii Francuskiej. Obecnie - pośmiertnie - kandyduje do nagrody "Prix Europe". Urodził się 4 maja 1919 roku w rodzinie żydowsko-polskiej w Krakowie. Tam też debiutował w roku 1937 tomikiem poezji pt. "Przeciw". W rok później ukazuje się kolejny tom poezji pt. "Pieśń Barbarzyńcy". Początkowo związany był z ugrupowaniami lewicowymi i Awangardą Krakowską. Był wychowankiem Szkoły ojców Pijarów. Tuż po wybuchu wojny dostaje się do obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen. Po wyzwoleniu wyjeżdża do Paryża, aczkolwiek planował wędrówkę do Ameryki Południowej, gdyż znał język hiszpański. Paryż zatrzymuje Bronisława na stałe. Zaczyna pisać i publikować po francusku. Już w roku 1949 wychodzi pierwszy tom poezji w języku francuskim pt. "Droga Kolorów", który został bardzo życzliwie przyjęty przez paryskie środowisko literackie i recenzentów. Nieco później, wraz z kilkoma paryskimi poetami zakłada czasopismo poetyckie i wydawnictwo: "Caracteres". Po październiku 1956 roku Kamiński przyjeżdża do Polski na zaproszenie jednego ze swoich pierwszych redaktorów - Karola Kuryluka, który wtedy został Ministrem Kultury, a przed samą wojną redagował we Lwowie słynne pismo "Sygnały". Niestety, pech chciał, iż Karol Kuryluk przestał być Ministrem z chwilą przyjazdu do Warszawy Kamińskiego z Paryża. Zabierają mu paszport francuski i skazują na pozostanie w kraju. Początkowo próbuje tłumaczyć z języka francuskiego, wydaje kontrowersyjną książkę: "Rozmowy z czasem" oraz przekłady poezji afrykańskiej. Jednakże zniechęcony brakiem przychylności polskiego środowiska literackiego wyjeżdża po sześciu latach z małymi "przygodami" do Francji - swojej przybranej ojczyzny. Nad Sekwaną powraca z niezwykłą energią do działalności wydawniczej i pisarskiej. W dzielnicy Łacińskiej zakłada małe, skromne wydawnictwo pod dawną nazwą: "Caracteres". W latach siedemdziesiątych publikuje w nim blisko 100 tytułów rocznie - cała litania autorów francuskich i obcych - między innymi we własnym przekładzie francuskim antologia współczesnej poezji polskiej, zawierająca 200 poetów. Zmarł po ciężkiej chorobie 9 lipca 1996 roku w Paryżu pełen twórczych planów, ale jednocześnie nieco zgorzkniały, nie rozumiejący do końca tego, co dzieje się obecnie w Polsce, choć serdecznie tęskniący za Polską, za Krakowem, gdzie pozostała jego młodość "górna i chmurna", niezwykle wojownicza. Na własne życzenie został pochowany na Górze Oliwnej w Jerozolimie. Pozostawił żonę, również poetkę - Nicole Gdalia i dwóch dorosłych już synów - Dawida i Jeremiasza. 03:00 PO CO CI TE CHŁOPY? RZECZ O KAROLU LEWAKOWSKIM Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2011 Reżyseria: Marek Maldis Scenariusz: Marek Maldis Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski, Waldemar Kolsicki, Tomasz Lenart Film przedstawia postać i działalność Karola Lewakowskiego. Ta wybitna postać polskiego ruchu niepodległościowego z przełomu XIX i XX wieku ze wszech miar zasługuje na przypomnienie i utrwalenie w filmowych kadrach. Uczestnik powstania styczniowego, poseł do austriackiej Rady Państwa, współtwórca Polskiego Towarzystwa Demokratycznego i pierwszy prezes Stronnictwa Ludowego. Mimo iż urodził się pod Lwowem, a w Wiedniu reprezentował Polaków z Galicji, jego działalność wykraczała daleko poza zabór austriacki. Dr Karol Lewakowski jako przedstawiciel Polaków ze wszystkich zaborów brał udział w pokojowych konferencjach międzynarodowych, a także swą osobą reprezentował nieistniejącą wówczas Polskę w pracach Unii Międzyparlamentarnej. Lewakowski ma też niemałe zasługi na polu konsolidacji polskiej emigracji w Ameryce, a szczególnie jej chłopskiej części. I to nie tylko w USA, które odwiedzał. Głos tego prawnika ze Lwowa liczył się też wśród Polaków w Brazylii i Argentynie. Ostatnie swe lata spędził Karol Lewakowski na emigracji w Szwajcarii. Mimo nie najlepszego stanu zdrowia nadal udzielał się społecznie. Był m.in. wiceprezesem Rady Muzealnej Muzeum Polskiego w Raperswilu.