TVP Historia Wtorek, 12.03.2024 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 12 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1938 - Anschluss Austrii; 1945 - zmarła w KL Bergen - Belsen Anna Frank, autorka wstrząsającego dziennika czasów pogardy; 1947 - przemówienie prezydenta Harry 'ego Trumanna, początek zimnej wojny; 1953 - premiera musicalu "Can - Can" w USA Cole' a Portera; 07:10 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 7 "NADAJNIK I MORFINA" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny Połowa sierpnia. Na cmentarzu na Starówce są chowane ofiary ostatniego nalotu. Krawiec wydaje rozkaz znalezienia ochotników. Gdy Władek próbuje przekonać do walki cywilów, spotyka się z otwartą wrogością. Z magazynów na Stawkach Batalion Zośka rusza w stronę Starego Miasta. Eliza z wściekłością patrzy na fascynację, jaką budzi w Twardym Helena. Przekonany o śmierci Celiny Michał, jest załamany. Musi jednak walczyć, dostaje zadanie odebrania z Kampinosu zrzutu z odbiornikiem radiowym. Na akcję udaje się razem z Halszką. W ruinach szpitala na Lesznie przebywa Celina. Żyje tylko dzięki pomocy Pabsta. Niemiecki oficer traktuje Celinę z wyjątkową troską... Oddział Bronka dostaje rozkaz wyprawy po zaopatrzenie do magazynu na Stawkach. Żołnierze, wśród których jest Bambo, ruszają na akcję. Do wyprawy dołącza też konfident Karkowski... 08:30 HISTORIA POLSKI - PORTRETY PRZESZŁOŚCI Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2022 Reżyseria: Andrzej Gajewski Scenariusz: Andrzej Gajewski Zdjęcia: Michał Ślusarczyk Muzyka: Jarosław Lublin Bohaterami filmu są najmłodsi żołnierze podziemia, którzy w końcu lat 40. i na początku 50. , kiedy nowy porządek wydawał się całkowicie utrwalony, zakładali niepodległościowe organizacje, stawiając sobie za cel obalenie komunizmu. W Bloku Wschodnim był to kompletny ewenement. Ten rodzaj oporu nie zaistniał nigdzie poza Polską. 11 tysięcy uczniów i studentów zrzeszonych w setkach niepodległościowych organizacji, zdarzało się, że z bronią w ręku, walczyło z sowietyzacją. W latach 50. nikt już nie opowiadał bajek o Andersie na białym koniu, a Polacy byli przekonani, że wolność może przynieść tylko trzecia wojna światowa. Historycy przez długie lata bagatelizowali ten młodzieżowy bunt, twierdząc, że był nieliczny i niegroźny, bo sprowadzał się do malowania wrogich haseł na murach. Nie bagatelizowała go jednak komunistyczna władza, która wsadzała do więzień zbuntowanych nastolatków, a później inwigilowała aż do upadku PRL - u. Również ten późniejszy los, postawa moralna pokolenia walczących nastolatków w latach 70. i 80. ubiegłego wieku aż do dzisiaj, składa się na dramaturgię filmu. 09:35 SENSACJE XX WIEKU - POJEDYNEK W VENLO Widowisko historyczne, 50 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Aktorzy: Piotr Garlicki, Tomasz Dedek, Wojciech Wysocki, Marek Kalita, Jerzy Schejbal Opatrzność czuwała nad wodzem. Choć ładunek dynamitu z aż trzema, dla pewności, zapalnikami i dwoma mechanizmami zegarowymi eksplodował w ściśle wyznaczonym czasie, to jest 8 listopada 1939 o godzinie 21:20, zabijając sześciu i raniąc wielu towarzyszy partyjnych, w monachijskiej piwiarni "Buergerbraeukeller" Hitlera już nie było. Wbrew obyczajom, wcześniej niż zwykle opuścił siedzibę corocznego zjazdu nazistów. Szczęście uśmiechnęło się też do organów ścigania. Hans Georg Elser, stolarz z zawodu i komunista z przekonania, został schwytany tego samego dnia, wieczorem, podczas próby ucieczki do Szwajcarii. Podobno zachowywał się podejrzanie na przejściu granicznym. Nie sposób pojąć, dlaczego tak wytrawny i przezorny zamachowiec zamiast spokojnie wrócić do domu, usiłował opuścić Niemcy. Pytań jest więcej. Ktoś musiał pomagać Elserowi w składaniu tajnych wizyt w piwiarni. Ktoś musiał nie słyszeć - przez trzydzieści nocy z rzędu! - hałasu towarzyszącego drążeniu w filarze wnęki na bombę. Kto? Skąd u prostego stolarza imponująca wiedza pirotechniczna? I wreszcie dlaczego pojmany zbrodniarz nie stanął natychmiast pod murem ani nawet przed sądem? Został osadzony w Dachau, w którym przebywał przez kilka lat w dobrych, jak na obóz koncentracyjny, warunkach. Został zamordowany dopiero w kwietniu 1945 roku. Tego samego dnia stracono byłego szefa Abwehry, Wilhelma Canarisa, dzień później - bliskiego współpracownika admirała, Hansa Ostera. Ktoś zadbał o to, aby zwycięscy alianci nie poznali sekretów tajnych służb Trzeciej Rzeszy. W kolejnym odcinku "Sensacji XX wieku" Bogusław Wołoszański przedstawia zagadkowe, do dziś nie w pełni wyjaśnione kulisy zamachu na Hitlera dokonanego w listopadzie 1939 roku. Wojna z Polską już się skończyła, wojna z Zachodem - pomijając farsę "drole de guerre" - jeszcze się nie zaczęła. Trwały za to intensywne gry polityczne i dyplomatyczne, zmagania stronnictw i koterii, a także walki służb wywiadowczych. Nie tylko z przeciwnikami zza linii frontu. Niemiecka generalicja obawiała się przedwczesnego uderzenia na mocarstwa zachodnie. Z niepokojem patrzyła na rosnące wpływy SS. Wywiad wojskowy admirała Canarisa ostro konkurował z kierowanym przez Waltera Schellenberga wywiadem SS. Zamach monachijski i wydarzenia późniejsze, w tym nader łatwe schwytanie sprawcy, oraz porwanie przez Sicherheitsdienst w nadgranicznym holenderskim miasteczku Venlo dwóch wywiadowców brytyjskich, mogły być następstwem rywalizacji niemieckich tajnych służb - Abwehry i SS, jak też pokłosiem znacznie poważniejszego konfliktu w najwyższych kręgach kierowniczych Trzeciej Rzeszy. Czyżby Elser miał zabić nieobliczalnego Adolfa Hitlera, by nowy przywódca, rozsądny Heinrich Himmler, mógł szybko wynegocjować warunki pokoju z zachodnimi aliantami i pomaszerować na Wschód? 10:35 JAPOŃSKA WYPRAWA JOANNY LUMLEY - ODC. 1 (JOANNA LUMLEY'S JAPAN) Serial dokumentalny 46 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Neil Ferguson, Ewen Thomson Gwiazda serialu "Absolutnie fantastyczne", Joanna Lumley, przemierza Japonię od lodowatych syberyjskich mórz na północy po subtropikalne wyspy na południu. Jej podróż rozpoczyna się w ujemnych temperaturach na Hokkaido, gdzie żyją najpiękniejsze i najbardziej zagrożone dzikie zwierzęta Japonii. Wędrując na południe, Joanna odwiedza Tokio, starożytną stolicę Kioto z zachwycającymi świątyniami, oraz Nagasaki, miasto o tragicznej przeszłości. Jej epicka podróż kończy się na sielskich plażach Kohamy, jednej z najodleglejszych pacyficznych wysp Japonii, gdzie mieszkają dziewczyny z girlsbandu, których średnia wieku wynosi 84 lata. 11:25 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE. TAKA HISTORIA - ODC. 2 Telenowela dokumentalna, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Marta Hryniak Aktorzy: Wojciech Żołądkowicz, Paula Stępczyńska, Dagmara Bryzek "Jagiełło: życie po Jadwidze" Jogaiła był Wielkim Księciem Litewskim, synem Olgierda i wnukiem Giedymina. W 1386 roku został polskim królem, jako mąż polskiego króla - Jadwigi Andegaweńskiej. Dwa trony i dwóch władców mających pełnię władzy. Kiedy w 1399 roku Jadwiga zmarła, najważniejsi polscy możni za potwierdzenie praw Jagiełły do korony chcieli więcej wpływów na władzę, a wówczas Władysław Jagiełło postanowił zrzec się tronu i wrócić na Litwę. Zaczęły się rozmowy i negocjacje. Obu stronom zależało, żeby król pozostał królem. Możni zaproponowali Jagielle kandydatkę na nową żonę, czyli Annę Cylejską. Dziewczyna była wnuczką Kazimierza Wielkiego, więc uznano ją za prawowitą dziedziczkę polskiego tronu, czym miała wzmacniać rolę Jagiełły. Przeprowadzono powtórną elekcję i ustanowiono warunki współpracy z Litwą. 12:00 KRÓLOWA BONA - ODC. 5 Serial historyczny TVP, 55 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Zdzisław Kozień, Jerzy Zelnik, Piotr Garlicki, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Piotr Fronczewski, Leonard Pietraszak, Jerzy Kamas, Jan Machulski, Wiktor Sadecki, Zofia Saretok, Józef Para, Mirosław Szonert, Barbara Bursztynowicz Królowa Bona rozpoczyna porządkowanie spraw skarbca królewskiego, odbiera bezprawnie zagarnięte królewskie dobra i podejmuje akcję zagospodarowania królewszczyzny. W tych działaniach przejawia się wielka mądrość królowej, jej zmysł organizacyjny, a przede wszystkim wola stworzenia podstaw silnej państwowości. Powróciwszy na Wawel, Bona jest świadkiem ślubu swej pasierbicy Jadwigi z elektorem brandenburskim. Taka była bowiem wola jej męża, króla Zygmunta Starego. Aby umocnić własną pozycję polityczną w kraju i móc skuteczniej walczyć z licznymi wrogami, królowa organizuje silne stronnictwo dworskie. 13:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - EGIPT TUTANCHAMONA I RAMZESA II (RAMSS II, TOUTNKHAMON, L'ÉGYPTE DES PHARAONS) Cykl dokumentalny, 141 min, Francja, 2019 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel, Stephane Bern Ramzes II, faraon faraonów, bohater kolejnego odcinka serii, to postać, która uosabia wielkość starożytnego Egiptu. Jego panowanie było wyjątkowe, prawie sześćdziesiąt siedem lat. Stefan Bern zabiera nas w podróż wzdłuż Doliny Nilu, której brzegi wciąż usiane są zapierającymi dech w piersiach zabytkami, takimi jak świątynie Abu Simbel, Karnak czy nawet Luksor. Tutanchamon urodził się zaledwie kilka dekad przed Ramzesem II. Krótkie panowanie nie pozwoliło temu młodemu królowi przejść do historii, a sławę zawdzięcza odkryciu, w 1922 roku, przez Howarda Cartera, jego grobowca wypełnionego niesamowitymi skarbami, największymi, jakie kiedykolwiek odkryto. "Historia w postaciach zapisana" to program francuskiej telewizji publicznej France Television, ukazujący znane postaci historii, w kontekście bogatego dziedzictwa kultury europejskiej. 15:30 NARODZINY NAZIZMU S.I - PIERWSZE MIESIĄCE U WŁADZY (RISE OF THE NAZIS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Seria odpowiada na zasadnicze pytanie: jak doszło do tego, że rządy w Niemczech przejęli faszyści. Te filmy to spojrzenie od wewnątrz na drogę Hitlera do władzy. Historia zostaje opowiedziana z punktu widzenia osób z jego najbliższego otoczenia, tych, którzy utorowali mu drogę do władzy, i tych, którzy próbowali go powstrzymać. Od politycznych intryg, które zamieniły niemiecki parlament w prawdziwy "House of Cards", po demontaż demokracji, który uczynił z Hitlera wszechmocnego Fuhrera. W cyklu dokonana zostanie analiza, czy taki rozwój zdarzeń był nieunikniony, jakie pojawiły się znaki ostrzegawcze, jakie podjęto decyzje, jakich szans nie wykorzystano i jakie błędne oceny sformułowano, które mogły powstrzymać Hitlera i zmienić bieg historii. Episode 1: Politics Episode 2: The First Six Months in Power Episode 3: Night of the Long Knives 16:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA DO WOJNY Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1993 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Kolejny odcinek cyklu poświęcony jest wydarzeniom związanym z prowadzonymi przez Niemców przygotowaniami do wojny. Omówiono między innymi współpracę Hitlera z Mussolinim oraz działania prowadzące do aneksji Austrii. Program bogato ilustrowany archiwalnymi materiałami filmowymi. 17:15 HISTORIA POLSKI - ŻOŁNIERZ RZECZYPOSPOLITEJ Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Niebelski, Marek Wrona Scenariusz: Zdzisław Bzymek Aktorzy: Wojciech Niemczyk - narrator Film dokumentalny o Edwardzie Bzymku - Strzałkowskim. To wybitna postać podziemia niepodległościowego, intelektualista, oficer Września, szef wywiadu i kontrwywiadu AK południowych okręgów Generalnego Gubernatorstwa, szef Brygad Wywiadowczych. Jego siatka w trakcie wojny rozpracowywała niemieckie struktury i instytucje, demaskowała kolaborantów, uczestniczyła w zabezpieczeniu słynnej akcji Most III, zwieńczonej przerzutem pocisku V2 na Zachód. Przygotowywała się również do działania w warunkach przewidywanej okupacji sowieckiej, rozpracowując struktury podziemia komunistycznego. Po zakończeniu działań wojennych Brygady Wywiadowcze wchodzą w skład organizacji Wolność i Niezawisłość, zaś Edward Bzymek - Strzałkowski wchodzi w skład jej II Zarządu. Dwa dni po aresztowaniu w 1946 r. , Edward podejmuje desperacki krok i aby chronić swoich współtowarzyszy, wyskakuje z II piętra kamienicy w krakowskiej siedzibie Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego przy placu Inwalidów. Przeżywa, lecz w ciężkim stanie, nieprzytomny, zostaje przetransportowany do szpitala więziennego na Montelupich. Gdy tylko odzyskuje przytomność, rozpoczyna się bestialskie, trwające wiele miesięcy śledztwo, w wyniku którego Bzymek zostaje skazany na karę śmierci w tzw. procesie krakowskim, zamienioną ostatecznie na wieloletnie więzienie. Do końca życia jest inwigilowany. W 1992 roku zostaje zrehabilitowany, zaś władze Krakowa nazywają jego imieniem jedną z ulic miasta. W 2011 roku odznaczony zostaje pośmiertnie przez prezydenta RP Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 18:15 Z WIESZAKA HISTORII - ODC. 2 PŁEĆ I UBIÓR Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jarosław Migoń Scenariusz: Lucyna Rotter, Jarosław Migoń Prowadzący: Lucyna Rotter Lektor: Magdalena Zbylut - Wiśniewska Zdjęcia: Kacper Solan, Bartłomiej Gąsienica Muzyka: Marcin Gałażyn Wciągająca fashion story dla każdego, kto dostrzega rolę i znaczenie ubioru. Film o tematyce dokumentalno - historycznej, który w nowoczesnej, choć kostiumowej formule, odsłania ukryte znaczenia, symbole i dzieje ubioru. W programie przyjrzymy się, jak ubiór na przestrzeni lat definiował płeć. Prowadząca, Lucyna Rotter, zagląda do szafy dziejów pełnej historycznych faktów, ciekawych wniosków, postaci i rekwizytów. Gość programu, dr Maciej Korkuć, opowiada o okresie PRL i wpływach ustroju na wizerunek kobiety i mężczyzny. 19:20 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 8 "KANAŁY" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny Jest czwarty tydzień sierpnia 1944 roku. W kwaterze na Starówce, załamany po stracie syna Krawiec wydaje rozkazy. Bronek dostaje zadanie sprowadzenia posiłków czekających w Kampinosie. Władek ma wzmocnić jedną z barykad, która przygotowuje się na niemieckie natarcie. Michał zdobywa dla Słowińskiego morfinę, która pozwoli mu dalej funkcjonować. Pluton Bronka przygotowuje się do morderczego przejścia kanałami na północ, na Żoliborz. Pabst odwiedza Rainera i zwierza się, że spotkał kobietę swojego życia. Dla Celiny opieka Pabsta jest coraz bardziej niebezpieczna. 20:15 BAŁKANY W OGNIU - CZĘŚĆ 2. ROZPAD JUGOSŁAWII (THE BALKANS IN FLAMES / BALKAN IN FLAMMEN 2. A STATE FALLS APART) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Veronika Mendler, Klaus Kastenholz Czteroodcinkowa seria dokumentalna o sytuacji na Półwyspie Bałkańskim. Upadek Jugosławii w XX wieku był wynikiem wielu wojen i konfliktów, które nękały Europę Południowo - Wschodnią od ponad stu lat. Przerażające okrucieństwa z przeszłości wciąż tkwią w wielu sercach i umysłach w dużych częściach regionu, powodując trwającą brutalną konfrontację, która jest jedną z przyczyn dalszego rozmieszczania żołnierzy ONZ w niebieskich hełmach. Często nie sposób zapomnieć o krwawej przeszłości. Ten serial dokumentalny dociera do sedna przyczyn konfliktów i wojen. Wypowiedzi współczesnych świadków i międzynarodowych ekspertów pomagają w dochodzeniu w sprawie kryzysu południowo - wschodniego. Jest to badanie genezy państwa, epoki dyktatora Tity, wojen jugosłowiańskich lat 90. , a także wpływu przeszłości na współczesność. Odcinek 2 - "Rozpad Jugosławii". Jugosłowiańska tragedia. Dekada horroru. Sąsiedzi stają się wrogami. Miliony tracą domy, ponad 100 tysięcy ginie. Nieokiełznane okrucieństwo w południowo - wschodniej Europie niepokoi świat. Dwaj bezwzględni nacjonaliści, Tudjman i Milosevic, wysadzają w powietrze bałkańską beczkę prochu. Wojna wciąga cały kraj w otchłań. Europa i Stany Zjednoczone patrzą na to bezradnie. Dlaczego narody Jugosławii stały się wrogami? Jaką winę ponoszą Europa i USA? To lekcja o porażce polityki. Zagrzeb, 13 maja 1990 roku. W Jugosławii od dawna panuje napięcie. W tym dniu dochodzi do przemocy. Chorwaccy i serbscy kibice atakują się nawzajem. Milicja pałuje chorwackich kibiców. Vjekoslav Skrinjar grał wówczas dla Zagrzebia. Jugosławia składała się wtedy z sześciu republik - Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry i Macedonii. Serbowie stanowili największą grupę etniczną, przy czym ponad jedna trzecia z nich mieszkała poza granicami Serbii. 21:20 OCH, KAROL Komedia, 94 min, Polska, 1985 Reżyseria: Roman Załuski Scenariusz: Ilona Łepkowska Zdjęcia: Stanisław Moszuk Muzyka: Seweryn Krajewski Aktorzy: Jan Piechociński, Dorota Kamińska, Marta Klubowicz, Danuta Kowalska, Jolanta Nowak, Urszula Kasprzak, Zofia Czerwińska, Alina Jankowska, Bronisław Pawlik, Elżbieta Panas, Franciszek Trzeciak, Ewa Sałacka, Zdzisław Wardejn, Tadeusz Borowski Roman Załuski to reżyser obdarzony wszechstronnym talentem i wrażliwością, pozwalającą mu z powodzeniem przenikać różne sfery życia, realizować się w rozmaitych konwencjach i stylistykach. Znany z pasji do opisywania współczesności ("Dom", "Godzina za godziną", "Kardiogram", "Zaraza") ma też w dorobku wcale udane melodramaty ("Anatomia miłości" z pamiętną kreacją Barbary Brylskiej) oraz obliczone na czystą rozrywkę komedie ("Kogel - Mogel", "Galimatias, czyli Kogel - Mogel II", "Wyjście awaryjne", "Komedia małżeńska"). "Och, Karol" jest właśnie jedną z nich, reklamowaną swego czasu jako "erotyczna". Rzeczywiście, przed oczami widza paraduje tu cały legion skąpo odzianych i z reguły urodziwych pań. Wszystkie wzdychają do pewnego młodego architekta, którego scenariusz kreuje na króla życia. Gdziekolwiek się ów tytułowy Karol ruszy, zewsząd otaczają go namiętne, spragnione miłosnych igraszek kobiety. Pieniędzy mu nie brakuje, siły męskie ma w zasadzie niewyczerpane, wiedzie egzystencję dostatnią i wygodną, co w połowie lat osiemdziesiątych (wtedy powstał film) mogło być tylko marzeniem przeciętnego Polaka. Na tym zresztą zasadzała się ówczesna popularność komedii Załuskiego. Pokazać widowni (zwłaszcza męskiej) to, o czym może ona wyłącznie marzyć. Część krytyki miała nawet za złe reżyserowi, że nazbyt oddalił się od rzeczywistości. Z drugiej strony dopatrzono się w "Och, Karol" kilku głębszych refleksji na temat relacji mężczyzna - kobieta we współczesnym świecie. Karol Gierski, jak samo nazwisko wskazuje, lubuje się w grach i gierkach miłosnych. Mimo że ma atrakcyjną żonę Marię, nie przepuści żadnej okazji, by pójść do łóżka z inną. A to rodzi coraz większe komplikacje. Irena ciosa mu kołki na głowie, by wreszcie się rozwiódł (i ożenił z nią); Paulina spodziewa się jego dziecka; Wanda chce mu załatwić lukratywną pracę w Nigerii. Wkrótce doba okazuje się zbyt krótka, by zadowolić wszystkie panie, a oczekiwania rosną. Cierpliwość i tak zdumiewająco tolerancyjnej żony też się kończy. Wreszcie pewnego dnia kochliwy architekt zastaje wszystkie kobiety... u siebie w domu. Kochanki doszły do porozumienia z żoną i zdecydowały, że odtąd będą się zajmować Karolkiem wszystkie jednocześnie. Ponoć od przybytku głowa nie boli, jednak nadwiślański Casanova szybko nabiera przekonania, że bliższe prawdy jest inne porzekadło: "Co za dużo, to niezdrowo". Za radą przyjaciela Romana postanawia więc... ponownie się zakochać. Amor ustrzeliwuje dlań ponętną barmankę Basię, lecz opiekunki Karola nie śpią. Dość powiedzieć, że bufetowa rychło dochodzi z nimi do porozumienia. Kiedy przypadkiem w otoczeniu architekta pojawia się piękna geodetka, zdesperowany Karol rzuca się do panicznej ucieczki. W efekcie ulega wypadkowi i ląduje w szpitalu. Myśli, że tu wreszcie będzie miał spokój. Czyżby nie zauważył powłóczystych spojrzeń pewnej pielęgniarki? 23:10 BOHDAN SMOLEŃ. W CIENIU SCENY Film dokumentalny, 64 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ksawery Szczepanik Film o Bohdanie Smoleniu jest opowieścią o wyjątkowym człowieku, wielkiej sławie i gorzkiej cenie artystycznego sukcesu. Poznajemy linię rozwoju kariery Bogdana Smolenia od kabaretowego debiutu artysty w krakowskim Kabarecie Pod Budą, poprzez karierę w Kabarecie Tey obok Zenona Laskowika, do kariery niejako solowej, choć de facto we współpracy z najpierw z Krzysztofem Jaślarem, a następnie z Krzysztofem Deszczyńskim. W filmie widzimy w nim to, czego zazwyczaj nie widać od strony widowni. Przedstawione zostaną kluczowe momenty w życiu artysty, co go kształtowało, skąd wynikały jego decyzje? W filmie, w którym sportretowany został przede wszystkim jego talent, autorzy nie unikają wątku słabości bohatera; w ich ocenie często decydujących dla jego kolei życia. W tle sławy i losu Bohdana Smolenia zobaczymy ważne wydarzenia z równolegle toczącej się historii Polski pozostające w jakże bliskim związku z jego życiorysem. 00:25 SENSACJE XX WIEKU - POJEDYNEK W VENLO Widowisko historyczne, 50 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Aktorzy: Piotr Garlicki, Tomasz Dedek, Wojciech Wysocki, Marek Kalita, Jerzy Schejbal Opatrzność czuwała nad wodzem. Choć ładunek dynamitu z aż trzema, dla pewności, zapalnikami i dwoma mechanizmami zegarowymi eksplodował w ściśle wyznaczonym czasie, to jest 8 listopada 1939 o godzinie 21:20, zabijając sześciu i raniąc wielu towarzyszy partyjnych, w monachijskiej piwiarni "Buergerbraeukeller" Hitlera już nie było. Wbrew obyczajom, wcześniej niż zwykle opuścił siedzibę corocznego zjazdu nazistów. Szczęście uśmiechnęło się też do organów ścigania. Hans Georg Elser, stolarz z zawodu i komunista z przekonania, został schwytany tego samego dnia, wieczorem, podczas próby ucieczki do Szwajcarii. Podobno zachowywał się podejrzanie na przejściu granicznym. Nie sposób pojąć, dlaczego tak wytrawny i przezorny zamachowiec zamiast spokojnie wrócić do domu, usiłował opuścić Niemcy. Pytań jest więcej. Ktoś musiał pomagać Elserowi w składaniu tajnych wizyt w piwiarni. Ktoś musiał nie słyszeć - przez trzydzieści nocy z rzędu! - hałasu towarzyszącego drążeniu w filarze wnęki na bombę. Kto? Skąd u prostego stolarza imponująca wiedza pirotechniczna? I wreszcie dlaczego pojmany zbrodniarz nie stanął natychmiast pod murem ani nawet przed sądem? Został osadzony w Dachau, w którym przebywał przez kilka lat w dobrych, jak na obóz koncentracyjny, warunkach. Został zamordowany dopiero w kwietniu 1945 roku. Tego samego dnia stracono byłego szefa Abwehry, Wilhelma Canarisa, dzień później - bliskiego współpracownika admirała, Hansa Ostera. Ktoś zadbał o to, aby zwycięscy alianci nie poznali sekretów tajnych służb Trzeciej Rzeszy. W kolejnym odcinku "Sensacji XX wieku" Bogusław Wołoszański przedstawia zagadkowe, do dziś nie w pełni wyjaśnione kulisy zamachu na Hitlera dokonanego w listopadzie 1939 roku. Wojna z Polską już się skończyła, wojna z Zachodem - pomijając farsę "drole de guerre" - jeszcze się nie zaczęła. Trwały za to intensywne gry polityczne i dyplomatyczne, zmagania stronnictw i koterii, a także walki służb wywiadowczych. Nie tylko z przeciwnikami zza linii frontu. Niemiecka generalicja obawiała się przedwczesnego uderzenia na mocarstwa zachodnie. Z niepokojem patrzyła na rosnące wpływy SS. Wywiad wojskowy admirała Canarisa ostro konkurował z kierowanym przez Waltera Schellenberga wywiadem SS. Zamach monachijski i wydarzenia późniejsze, w tym nader łatwe schwytanie sprawcy, oraz porwanie przez Sicherheitsdienst w nadgranicznym holenderskim miasteczku Venlo dwóch wywiadowców brytyjskich, mogły być następstwem rywalizacji niemieckich tajnych służb - Abwehry i SS, jak też pokłosiem znacznie poważniejszego konfliktu w najwyższych kręgach kierowniczych Trzeciej Rzeszy. Czyżby Elser miał zabić nieobliczalnego Adolfa Hitlera, by nowy przywódca, rozsądny Heinrich Himmler, mógł szybko wynegocjować warunki pokoju z zachodnimi aliantami i pomaszerować na Wschód? 02:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 3 Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Tematem odcinka jest przebieg Bitwy o Atlantyk.