TVP Nauka Czwartek, 14.03.2024 06:10 ASTRONARIUM - (55) - "SUPERNOWE" Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Gwałtowna, kosmiczna eksplozja. Zjawisko o takiej sile, że potrafi zabłysnąć jaśniej niż cała galaktyka. Oto supernowe, wybuchające w ogromnym rozbłysku gwiazdy. Są to jedne z najbardziej gwałtownych zjawisk we Wszechświecie. W tym programie pokażemy, jak dochodzi do wybuchów supernowych. I co takiego mogą nam one powiedzieć o naturze Wszechświata. 06:40 BILANS ZDROWIA Magazyn, 19 min, Polska, 2022 Aż 92% polskich nastolatków cierpi z powodu próchnicy, a odsetek bezzębności wśród dorosłych rośnie. Nie lepiej jest w przypadku małych dzieci - tylko niewielka część najmłodszego pokolenia wolna jest od chorób jamy ustnej. Pokutuje przekonanie, że mleczaków i tak nie warto leczyć. Dlaczego Polacy wybierają się do dentysty dopiero wtedy, kiedy zaczyna ich boleć ząb? O tym dziś w programie, a także o tym, jak choruje ciało, gdy boli dusza. 07:15 DZIKA POLSKA - JEDWABNE PĘTA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński W tym odcinku dr Janusz Kuprianowicz - wybitny specjalista arachnolog (badacz pająków), znawca przyrody Podlasia - wtajemniczy nas w świat pająków biebrzańskich. W programie wszystko o babim lecie, pajęczych sieciach i pająkach, nawet tych uwięzionych w bursztynie. Pająki wytwarzały jedwabne nici na długo zanim wyewoluowały ich gatunki, które potrafiły sporządzać sieci. Nawet pająki skaczące, nigdy nieprzędące sieci, wzbijają się w powietrze, ciągnąc za sobą jedwabną linę bezpieczeństwa, jak alpiniści przywiązani do ostatniego pewnego uchwytu. Nić taka od dawna więc należy do wyposażenia pająków i znakomicie nadaje się do sporządzania sieci na owady. Możemy uznać sieć za sposób na przebywanie w wielu miejscach na raz. Pająk jest jak jaskółka z paszczą wielkości wieloryba, jeśli ująć to w odpowiedniej skali. 07:45 KORONA GÓR POLSKI - TARNICA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Mariusz Pilis Scenariusz: Mariusz Pilis Zdjęcia: Wojciech Jachymiak, Krzysztof Skrok Prowadzący: Marta Manowska Cykliczny program mikroturystyczny poświęcony polskim górom, szczytom, których zdobycie razem z nami gwarantuje wejście do elitarnego klubu zdobywców Korony Polskich Gór. Chcemy zachęcać do aktywnego wypoczynku w miejscach, które naszym zdaniem nie zostały dotychczas należycie wypromowane. Celem programu jest namówienie widza do odwiedzenia i poznania tych zakątków w polskich górach, które pozostają w cieniu obleganych przez turystów Kasprowego Wierchu czy Gubałówki. Pokażemy przede wszystkim bogactwo przyrody, ale także historię i kulturę tych miejsc oraz ludzi, którzy są symbolami regionu. W dobie załamania się ruchu turystycznego, związanego z pandemią koronawirusa, mikroturystyka staje się jednym z popandemicznych kierunków rozwoju, który, jak się wydaje, będzie przez najbliższe lata preferowanym przez Polaków sposobem na spędzanie wolnego czasu. 08:20 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - KU GWIAZDOM (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 09:25 GIGANCI NAUKI - IGNACY ŁUKASIEWICZ. OD LAMPY NAFTOWEJ DO NAPĘDU ELEKTRYCZNEGO Teleturniej, 46 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Prowadzący: Łukasz Nowicki To on jako pierwszy na świecie założył kopalnię i rafinerię naftową zaraz po tym, jak udanie przeprowadził destylację ropy. Choć zgromadził spory majątek, nigdy nie starał się o patenty na swoje odkrycia. Uważał, że wszystko, co pochodzi z ziemi, jest wspólnym dobrem i ma służyć wszystkim ludziom. To dzięki niemu odbyła się pierwsza na świecie operacja przy sztucznym świetle. Bohaterem tego odcinka teleturnieju będzie człowiek, który rozjaśnił ludziom świat - Ignacy Łukasiewicz. Jak bardzo jego odkrycia wpłynęły na nasze współczesne życie, sprawdzimy razem z uczestnikami "Gigantów nauki". "Giganci nauki" to teleturniej oparty na oryginalnym formacie TVP, dedykowany wyłącznie wiedzy naukowej, znakomite połączenie emocji i zabawy z edukacją i misją popularyzacji nauki. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. Teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów pełna emocji przygoda z zagadkami i tajemnicami nauki. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta Nauki i nagroda 20 tys. PLN. Teleturniej składa się z 3 rund i finału wieńczącego dzieło. Zasady poszczególnych rund różnią się od siebie, punkty poszczególnych rund sumują się. 10:15 DZIKA POLSKA - CZAROWNICY Z BAGIEN Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Tym razem ekipa "Dzikiej Polski" udaje się w dzicz, na bagna. A te ostały się w Polsce przede wszystkim nad Biebrzą. Dotąd muskaliśmy je tylko kamerą w ciągu kilku wyjazdów. Teraz całkiem w nie wpadliśmy. Takie błotne pułapki czyhają nad Biebrzą tylko tam, gdzie strukturę torfowisk naruszył człowiek, kopiąc rowy, wydobywając torf, rozjeżdżając podmokłe łąki ciągnikami. Przeważają jednak tereny nieomalże dziewicze, gdzie ziemia wprawdzie ugina się pod nami i trzęsie, ale nie wsysa i można bezpiecznie czuć się na bagiennej i łąkowej darni. Niewygody wynagradza nam tutejsza przyroda kobiercami kwiatów, śpiewem ptaków od słodkich tonów słowika czy dziwonii po tajemniczy szmer świerszczaka czy brzęczki, wieczorne buczenia bekasów, nocne koncerty pasikoników, rzekotek i żab. Motyl niepylak mnemozyna zakłada swej samicy chemiczny pas cnoty, by nie pląsała w majowym słońcu z innymi. Storczyk obuwik zamyka owady w pułapkach, by zapylić swe kwiaty. U rybitw białoskrzydłych kwitnie jawne przekupstwo. Samiec musi upatrzonej samicy przynieść prezent w postaci owada lub rybki. Jak się jej ten dar nie spodoba, to fora ze dwora, poczekam na lepszego darczyńcę. Tu w miejscu miłości najwyraźniej triumfuje gospodarka rynkowa, której, wbrew złudzeniom, wcale nie wymyślili ludzie. O motylach opowiada nam dr Krzysztof Frąckiel z Biebrzańskiego Parku Narodowego, o storczykach dr Cezary Werpachowski, też pracownik naukowy Parku, a z kolei w świat podwodny Biebrzy wprowadzi nas Mirek Kobeszko - miejscowy miłośnik przyrody. Program prowadzą Tomasz Kłosowski i Marcin Kostrzyński. 10:50 CZY WIESZ, ŻE? - /66/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 11:20 BILANS ZDROWIA Magazyn, 19 min, Polska, 2022 Aż 92% polskich nastolatków cierpi z powodu próchnicy, a odsetek bezzębności wśród dorosłych rośnie. Nie lepiej jest w przypadku małych dzieci - tylko niewielka część najmłodszego pokolenia wolna jest od chorób jamy ustnej. Pokutuje przekonanie, że mleczaków i tak nie warto leczyć. Dlaczego Polacy wybierają się do dentysty dopiero wtedy, kiedy zaczyna ich boleć ząb? O tym dziś w programie, a także o tym, jak choruje ciało, gdy boli dusza. 11:45 DZIKA POLSKA - JEDWABNE PĘTA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński W tym odcinku dr Janusz Kuprianowicz - wybitny specjalista arachnolog (badacz pająków), znawca przyrody Podlasia - wtajemniczy nas w świat pająków biebrzańskich. W programie wszystko o babim lecie, pajęczych sieciach i pająkach, nawet tych uwięzionych w bursztynie. Pająki wytwarzały jedwabne nici na długo zanim wyewoluowały ich gatunki, które potrafiły sporządzać sieci. Nawet pająki skaczące, nigdy nieprzędące sieci, wzbijają się w powietrze, ciągnąc za sobą jedwabną linę bezpieczeństwa, jak alpiniści przywiązani do ostatniego pewnego uchwytu. Nić taka od dawna więc należy do wyposażenia pająków i znakomicie nadaje się do sporządzania sieci na owady. Możemy uznać sieć za sposób na przebywanie w wielu miejscach na raz. Pająk jest jak jaskółka z paszczą wielkości wieloryba, jeśli ująć to w odpowiedniej skali. 12:20 KORONA GÓR POLSKI - TARNICA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Mariusz Pilis Scenariusz: Mariusz Pilis Zdjęcia: Wojciech Jachymiak, Krzysztof Skrok Prowadzący: Marta Manowska Cykliczny program mikroturystyczny poświęcony polskim górom, szczytom, których zdobycie razem z nami gwarantuje wejście do elitarnego klubu zdobywców Korony Polskich Gór. Chcemy zachęcać do aktywnego wypoczynku w miejscach, które naszym zdaniem nie zostały dotychczas należycie wypromowane. Celem programu jest namówienie widza do odwiedzenia i poznania tych zakątków w polskich górach, które pozostają w cieniu obleganych przez turystów Kasprowego Wierchu czy Gubałówki. Pokażemy przede wszystkim bogactwo przyrody, ale także historię i kulturę tych miejsc oraz ludzi, którzy są symbolami regionu. W dobie załamania się ruchu turystycznego, związanego z pandemią koronawirusa, mikroturystyka staje się jednym z popandemicznych kierunków rozwoju, który, jak się wydaje, będzie przez najbliższe lata preferowanym przez Polaków sposobem na spędzanie wolnego czasu. 12:55 CZY WIESZ, ŻE? - /67/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 20 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:25 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - KU GWIAZDOM (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 14:30 WIELKIE WYNALAZKI - /8/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niderlandy (Holandia)/Niemcy, 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 15:25 DZIKA POLSKA - GDY NAŁOŻĘ POROŻE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Jesienny las jest areną godów jeleniowatych. Nadszedł wrzesień, a wraz z nim jedno z najpiękniejszych zjawisk w polskiej przyrodzie - rykowisko. To szczególny okres nie tylko dla jeleni, ale także dla miłośnika przyrody. Czas, który bardzo mocno zapada w pamięć. I właśnie ten moment z życia jeleni pokazany jest w tym odcinku. Rykowisko jeleni uznawane jest za jeden z najwspanialszych akordów jesiennych puszcz i lasów. Samce zaczynają swój wyjątkowo głośny koncert tuż przed zachodem słońca, a kończą o świcie. Najsilniejsze byki gromadzą wokół siebie stada łań, a następnie bronią je przed zakusami innych byków. Jeśli dojdzie do spotkania dwóch równorzędnych samców, często kończy się ono zaciekłą walką. 16:00 CZY WIESZ, ŻE? - /68/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 16:30 WIELCY POLSCY WYNALAZCY W II RZECZYPOSPOLITEJ - RUDOLF WEIGL (1883 - 1957) Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 2020 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Zdjęcia: Michał Baczuń, Filip Baczuń Odcinek przedstawiający wiekopomne sukcesy naukowe i życie Rudolfa Weigla, bakteriologa, wynalazcy szczepionki przeciwko durowi brzusznemu. 17:05 ASTRONARIUM - (56) - KOSMICZNE MASERY Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Wśród wielu sygnałów, jakie dochodzą do nas z kosmosu, jeden ma niezwykle osobliwe źródło. Są to zjawiska, które działają jak kosmiczny, radiowy laser. Naukowcy nazywają je maserami. W tym programie pokażemy, jak działają. I czego możemy się dzięki nim dowiedzieć. 17:35 SZPIEDZY WŚRÓD ZWIERZĄT S.I - ODC. 1. MIŁOŚĆ (SPY IN THE WILD) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: John Downer Zdjęcia: Rod Clarke Muzyka: Will Gregory Najsprytniejsze zwierzęta. Fascynujące podobieństwa w sposobach zachowania u zwierząt i ludzi. Przebiegłość, techniki szpiegowskie i oszustwa są tu na porządku dziennym. Kolejne części dokumentalnej serii BBC Worldwide opowiedzą o blaskach i cieniach miłości, różnej inteligencji, odcieniach przyjaźni i łobuzerskich wyczynach w świecie fauny. Zwierzęta kochają, smucą się, oszukują i wymyślają sposoby na osiągnięcie celu - zupełnie jak ludzie. Nowa generacja kamer szpiegowskich ujawni, jak bardzo zwierzęta przypominają nasze zachowania. Czy jesteśmy w stanie zrozumieć, co naprawdę myślą i czują? By to zbadać, wysyła się ekipę tajnych agentów. Szpiedzy nie tylko wyglądają jak członkowie zwierzęcej rodziny, ale również się tak zachowują. Wyposażeni w najnowsze kamery przemierzą świat, by podejrzeć prawdziwą naturę napotkanych zwierząt, ukazać, jakie są inteligentne i bystre, jak paskudnie potrafią się zachowywać, jak ważna jest dla nich przyjaźń i czy łączy je prawdziwa miłość. Zwierzęta wiodą skomplikowane życie. Na ile wyrafinowane są ich uczucia? Na sawannie afrykańskiej żyje jedno z najinteligentniejszych i najbardziej rodzinnych zwierząt: likaon pstry. W przedstawionej w filmie watasze wszystkie szczeniaki są z jednej matki, ale myte są z czułością przez wszystkich członków licznej rodziny. Gdy dorośli udają się na polowanie, w stadzie pojawia się nowe szczenię. To tajny agent - zdradzić go może jedynie kamera w oku. Pojawił się, by filmować życie uczuciowe watahy. Najpierw jednak musi być zaakceptowany przez inne szczenięta, które z łatwością mogą go rozerwać na strzępy. Aby poczuły się bezpiecznie, szpieg naśladuje język ich ciała. Robi skłon na przednie łapy, będący uniwersalnym zaproszeniem do zabawy. Zdobywa ich zaufanie, mimo że ma odrobinę dziwny zapach. Tymczasem przekonać do siebie dorosłych może być trudniej. Tych wiele objawów miłości w świecie zwierząt może odzwierciedlać ludzką złożoność uczuć. Następnym razem ekipa szpiegów sfilmuje, jak inteligentne są zwierzęta i odkryje kilka rewelacji. 18:35 BILANS ZDROWIA Magazyn, 19 min, Polska, 2022 Choroby wieku podeszłego, czyli choroby starcze, to grupa schorzeń, które diagnozuje się u większości seniorów. Obecnie obserwuje się proces starzenia się społeczeństwa, w związku z tym choroby wieku podeszłego diagnozuje się coraz częściej. Szacuje się, że ponad połowa seniorów podlega starzeniu, które charakteryzuje się występowaniem licznych dolegliwości, doprowadzających stopniowo do trwałego upośledzenia funkcjonowania w życiu codziennym. Tylko co 5-10 osoba starsza nie zmaga się z żadnymi chorobami. W programie o chorobach neurologicznych seniorów, a także o chorobach nerek i profilaktyce HIV. 19:00 DZIKA POLSKA - POŻERACZ SŁOŃC Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Tym razem wyruszyliśmy na Podlasie, na spotkanie z Wiktorem Wołkowem, uznanym na całym świecie artystą fotografikiem. Specjalizuje się on w fotografii pejzażu i przyrody Polski północno-wschodniej. Od lat utrwala na kliszy i ukazuje piękno Podlasia. Udział w licznych konkursach ogólnopolskich i międzynarodowych przyniósł mu ponad 100 nagród i wyróżnień. Na swoim koncie ma szereg wystaw indywidualnych i albumów autorskich. Jednym z tematów jego zdjęć jest rzeka Biebrza - jedyna w Europie nizinna rzeka zachowana w naturalnym stanie, kraina bobrów, niedostępnych bagien i mokradeł, raj niezliczonych gatunków ptaków. Właśnie nad Biebrzą ekipa "Dzikiej Polski" miała przyjemność porozmawiać z jej wielkim miłośnikiem i wspaniałym fotografikiem. Poza tym jego tematem "numer jeden" jest słońce, od którego, jak mówi, nie może się wyzwolić. Szczególnie fascynuje go jego wschód, który - według szamanów - przynosi bardzo pozytywną energię dla organizmu. Zapraszamy na wschód słońca nad Biebrzą z Wiktorem Wołkowem. 19:30 POLSKIE PARKI NARODOWE - PIENIŃSKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 20:00 ZAGADKI WSZECHŚWIATA - SUPERWULKANY (SECRETS OF THE UNIVERSE) Serial, 24 min, USA, 2012 Ogromne czarne dziury, paleniska nuklearne w jądrach gigantycznych gwiazd i wulkaniczne szybkowary wewnątrz planet w przestworzach czasu i przestrzeni - wszechświat jest nieustająco przekształcany przez kipiące kotły energii. Ta seria dokumentalna podąża śladami energii do centrów mocy wszechświata. Każdy odcinek wizualizuje te sfery za pomocą najnowocześniejszych animacji opartych zarówno na danych naukowych, jak i najnowszych symulacjach superkomputerowych. Zanurz się w sercu supermasywnej czarnej dziury, leć w toksyczne krajobrazy obcych planet i jedź po wzburzonej powierzchni gwiazdy, która wkrótce ma wybuchnąć! Znajdź się w sercu potwornego huraganu, zobacz gigantyczne erupcje wulkanów na lodowatym księżycu Neptuna, Trytonie, eksploruj wulkaniczne satelity Jowisza! Seria "Zagadki wszechświata" to pełne przygód spojrzenie na kosmos, to filmy, które poinformują, zadziwią i zainspirują każdy żądny wiedzy umysł bez względu na wiek. 20:30 ZAGADKI WSZECHŚWIATA - NARODZINY KSIĘŻYCA (SECRETS OF THE UNIVERSE) Serial, 24 min, USA, 2012 Ogromne czarne dziury, paleniska nuklearne w jądrach gigantycznych gwiazd i wulkaniczne szybkowary wewnątrz planet w przestworzach czasu i przestrzeni - wszechświat jest nieustająco przekształcany przez kipiące kotły energii. Ta seria dokumentalna podąża śladami energii do centrów mocy wszechświata. Każdy odcinek wizualizuje te sfery za pomocą najnowocześniejszych animacji opartych zarówno na danych naukowych, jak i najnowszych symulacjach superkomputerowych. Zanurz się w sercu supermasywnej czarnej dziury, leć w toksyczne krajobrazy obcych planet i jedź po wzburzonej powierzchni gwiazdy, która wkrótce ma wybuchnąć! Znajdź się w sercu potwornego huraganu, zobacz gigantyczne erupcje wulkanów na lodowatym księżycu Neptuna, Trytonie, eksploruj wulkaniczne satelity Jowisza! Seria "Zagadki wszechświata" to pełne przygód spojrzenie na kosmos, to filmy, które poinformują, zadziwią i zainspirują każdy żądny wiedzy umysł bez względu na wiek. 21:05 WIELKIE WYNALAZKI - /9/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niderlandy (Holandia)/Niemcy, 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 22:05 DZIKA POLSKA - GDY NAŁOŻĘ POROŻE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Jesienny las jest areną godów jeleniowatych. Nadszedł wrzesień, a wraz z nim jedno z najpiękniejszych zjawisk w polskiej przyrodzie - rykowisko. To szczególny okres nie tylko dla jeleni, ale także dla miłośnika przyrody. Czas, który bardzo mocno zapada w pamięć. I właśnie ten moment z życia jeleni pokazany jest w tym odcinku. Rykowisko jeleni uznawane jest za jeden z najwspanialszych akordów jesiennych puszcz i lasów. Samce zaczynają swój wyjątkowo głośny koncert tuż przed zachodem słońca, a kończą o świcie. Najsilniejsze byki gromadzą wokół siebie stada łań, a następnie bronią je przed zakusami innych byków. Jeśli dojdzie do spotkania dwóch równorzędnych samców, często kończy się ono zaciekłą walką. 22:45 SZPIEDZY WŚRÓD ZWIERZĄT S.I - ODC. 1. MIŁOŚĆ (SPY IN THE WILD) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: John Downer Zdjęcia: Rod Clarke Muzyka: Will Gregory Najsprytniejsze zwierzęta. Fascynujące podobieństwa w sposobach zachowania u zwierząt i ludzi. Przebiegłość, techniki szpiegowskie i oszustwa są tu na porządku dziennym. Kolejne części dokumentalnej serii BBC Worldwide opowiedzą o blaskach i cieniach miłości, różnej inteligencji, odcieniach przyjaźni i łobuzerskich wyczynach w świecie fauny. Zwierzęta kochają, smucą się, oszukują i wymyślają sposoby na osiągnięcie celu - zupełnie jak ludzie. Nowa generacja kamer szpiegowskich ujawni, jak bardzo zwierzęta przypominają nasze zachowania. Czy jesteśmy w stanie zrozumieć, co naprawdę myślą i czują? By to zbadać, wysyła się ekipę tajnych agentów. Szpiedzy nie tylko wyglądają jak członkowie zwierzęcej rodziny, ale również się tak zachowują. Wyposażeni w najnowsze kamery przemierzą świat, by podejrzeć prawdziwą naturę napotkanych zwierząt, ukazać, jakie są inteligentne i bystre, jak paskudnie potrafią się zachowywać, jak ważna jest dla nich przyjaźń i czy łączy je prawdziwa miłość. Zwierzęta wiodą skomplikowane życie. Na ile wyrafinowane są ich uczucia? Na sawannie afrykańskiej żyje jedno z najinteligentniejszych i najbardziej rodzinnych zwierząt: likaon pstry. W przedstawionej w filmie watasze wszystkie szczeniaki są z jednej matki, ale myte są z czułością przez wszystkich członków licznej rodziny. Gdy dorośli udają się na polowanie, w stadzie pojawia się nowe szczenię. To tajny agent - zdradzić go może jedynie kamera w oku. Pojawił się, by filmować życie uczuciowe watahy. Najpierw jednak musi być zaakceptowany przez inne szczenięta, które z łatwością mogą go rozerwać na strzępy. Aby poczuły się bezpiecznie, szpieg naśladuje język ich ciała. Robi skłon na przednie łapy, będący uniwersalnym zaproszeniem do zabawy. Zdobywa ich zaufanie, mimo że ma odrobinę dziwny zapach. Tymczasem przekonać do siebie dorosłych może być trudniej. Tych wiele objawów miłości w świecie zwierząt może odzwierciedlać ludzką złożoność uczuć. Następnym razem ekipa szpiegów sfilmuje, jak inteligentne są zwierzęta i odkryje kilka rewelacji. 23:50 BILANS ZDROWIA Magazyn, 19 min, Polska, 2022 Aż 92% polskich nastolatków cierpi z powodu próchnicy, a odsetek bezzębności wśród dorosłych rośnie. Nie lepiej jest w przypadku małych dzieci - tylko niewielka część najmłodszego pokolenia wolna jest od chorób jamy ustnej. Pokutuje przekonanie, że mleczaków i tak nie warto leczyć. Dlaczego Polacy wybierają się do dentysty dopiero wtedy, kiedy zaczyna ich boleć ząb? O tym dziś w programie, a także o tym, jak choruje ciało, gdy boli dusza. 00:25 POLSKIE PARKI NARODOWE - PIENIŃSKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 01:00 ZAGADKI WSZECHŚWIATA - SUPERWULKANY (SECRETS OF THE UNIVERSE) Serial, 24 min, USA, 2012 Ogromne czarne dziury, paleniska nuklearne w jądrach gigantycznych gwiazd i wulkaniczne szybkowary wewnątrz planet w przestworzach czasu i przestrzeni - wszechświat jest nieustająco przekształcany przez kipiące kotły energii. Ta seria dokumentalna podąża śladami energii do centrów mocy wszechświata. Każdy odcinek wizualizuje te sfery za pomocą najnowocześniejszych animacji opartych zarówno na danych naukowych, jak i najnowszych symulacjach superkomputerowych. Zanurz się w sercu supermasywnej czarnej dziury, leć w toksyczne krajobrazy obcych planet i jedź po wzburzonej powierzchni gwiazdy, która wkrótce ma wybuchnąć! Znajdź się w sercu potwornego huraganu, zobacz gigantyczne erupcje wulkanów na lodowatym księżycu Neptuna, Trytonie, eksploruj wulkaniczne satelity Jowisza! Seria "Zagadki wszechświata" to pełne przygód spojrzenie na kosmos, to filmy, które poinformują, zadziwią i zainspirują każdy żądny wiedzy umysł bez względu na wiek. 01:30 ZAGADKI WSZECHŚWIATA - NARODZINY KSIĘŻYCA (SECRETS OF THE UNIVERSE) Serial, 24 min, USA, 2012 Ogromne czarne dziury, paleniska nuklearne w jądrach gigantycznych gwiazd i wulkaniczne szybkowary wewnątrz planet w przestworzach czasu i przestrzeni - wszechświat jest nieustająco przekształcany przez kipiące kotły energii. Ta seria dokumentalna podąża śladami energii do centrów mocy wszechświata. Każdy odcinek wizualizuje te sfery za pomocą najnowocześniejszych animacji opartych zarówno na danych naukowych, jak i najnowszych symulacjach superkomputerowych. Zanurz się w sercu supermasywnej czarnej dziury, leć w toksyczne krajobrazy obcych planet i jedź po wzburzonej powierzchni gwiazdy, która wkrótce ma wybuchnąć! Znajdź się w sercu potwornego huraganu, zobacz gigantyczne erupcje wulkanów na lodowatym księżycu Neptuna, Trytonie, eksploruj wulkaniczne satelity Jowisza! Seria "Zagadki wszechświata" to pełne przygód spojrzenie na kosmos, to filmy, które poinformują, zadziwią i zainspirują każdy żądny wiedzy umysł bez względu na wiek. 02:05 DZIKA POLSKA - POŻERACZ SŁOŃC Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Tym razem wyruszyliśmy na Podlasie, na spotkanie z Wiktorem Wołkowem, uznanym na całym świecie artystą fotografikiem. Specjalizuje się on w fotografii pejzażu i przyrody Polski północno-wschodniej. Od lat utrwala na kliszy i ukazuje piękno Podlasia. Udział w licznych konkursach ogólnopolskich i międzynarodowych przyniósł mu ponad 100 nagród i wyróżnień. Na swoim koncie ma szereg wystaw indywidualnych i albumów autorskich. Jednym z tematów jego zdjęć jest rzeka Biebrza - jedyna w Europie nizinna rzeka zachowana w naturalnym stanie, kraina bobrów, niedostępnych bagien i mokradeł, raj niezliczonych gatunków ptaków. Właśnie nad Biebrzą ekipa "Dzikiej Polski" miała przyjemność porozmawiać z jej wielkim miłośnikiem i wspaniałym fotografikiem. Poza tym jego tematem "numer jeden" jest słońce, od którego, jak mówi, nie może się wyzwolić. Szczególnie fascynuje go jego wschód, który - według szamanów - przynosi bardzo pozytywną energię dla organizmu. Zapraszamy na wschód słońca nad Biebrzą z Wiktorem Wołkowem.