TVP Nauka Sobota, 16.03.2024 05:55 CZY WIESZ, ŻE? - /72/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 06:20 CZY WIESZ, ŻE? - /73/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 06:55 . - NA TROPIE EPIDEMII - WIRUSY (DISEASE HUNTERS) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Co może spowodować kolejną pandemię? W tej trzyodcinkowej serii dokumentalnej poznajemy Disease Hunters (Łowców chorób), zespoły międzynarodowych naukowców na pierwszej linii frontu, które ścigają się, aby zidentyfikować, zbadać i unicestwić choroby zakaźne, patogeny i drobnoustroje. W tej wielokrotnie nagradzanej miniserii dokumentalnej występują czołowi naukowcy z Tajlandii, Singapuru, Kambodży, Japonii, Filipin, Islandii, Indii, Wielkiej Brytanii i USA, co podkreśla międzynarodową współpracę i wymianę danych. Naukowcy w filmie łączą także dzisiejsze epidemie z epidemiami historycznymi i badają czynniki, które mogą przyspieszyć przyszłe epidemie, takie jak interakcje człowiek - zwierzę, lekooporność, zmiana klimatu, urbanizacja i globalizacja. Omawiane choroby obejmują koronawirusa COVID - 19, grypę, świńską grypę H1N1, polio, superbakterie, gruźlicę, malarię i dengę. Laureat: Srebrny Medal, film dokumentalny na World Media Festivals Awards 07:45 DORWAĆ WIRUSA - ODC. 1 Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski W tym odcinku definiujemy wirusy, poznajemy ich budowę, występowanie w przyrodzie. W laboratorium naukowcy zdradzają tajemnicę, jak namnażają się wirusy i pokazują metody ich badania. "Dorwać wirusa" - cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS - CoV - 2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. 08:20 NA WSZELKI WYPADEK! - ZAKSZTUSZENIE I ZADŁAWIENIE 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Cykl, w którym ratownicy i lekarze uczą, jak skutecznie udzielać pierwszej pomocy. Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Zadławienie, o którym jest mowa w odcinku, to zamknięcie dróg oddechowych przez ciało obce. Może się to wydarzyć na skutek szybkiego, łapczywego spożywania pokarmów czy połknięcia przez dziecko małego przedmiotu. Zadławienie jest stanem zagrożenia życia, dlatego ważna jest wiedza, jak skutecznie i szybko pomóc w takim przypadku. 08:50 POLSKIE PARKI NARODOWE - PIENIŃSKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 09:25 ASTRONARIUM - (54) - "PLANETY KARŁOWATE" Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Kiedyś planeta, dziś planeta karłowata. Właśnie takie określenie ukuto dla Plutona i innych podobnych ciał w Układzie Słonecznym. Dla jednych był to awans, dla innych degradacja. W tym programie pokażemy, czego dowiedzieliśmy się o tych obiektach dzięki najnowszym badaniom. I jak może to wpłynąć na dyskusję o planetach karłowatych. 09:55 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - KU GWIAZDOM (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 11:10 LABORATORIUM WOLNOŚCI. POGROMCÓW MIKROBÓW PORTRETY RODZINNE Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Grzegorz Styła, Marek Szczepanek Historia Polski drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku pełna jest postaci o wyjątkowych zasługach dla kraju i jego mieszkańców, które zostały zepchnięte w potocznej świadomości w głęboki cień. Tak dzieje się m.in. z postaciami: prof. Odona Bujwida i prof. Rudolfa Weigla, którzy znani są w dość wąskim kręgu. Prof. Bujwid jako pierwszy polski bakteriolog (twórca polskiej bakteriologii lekarskiej), a prof. Weigel jako twórca największego sukcesu w tej dziedzinie w okresie od 1850 do 1950. Niewiele lub prawie nic nie wiadomo przy tym o ogromnych Bujwidowskich pasjach społecznych, zaangażowaniu nie tylko na polu nauki, a także o fenomenie rodziny Bujwidów, która wyjątkowo zasłużyła się dla budowania Polski niepodległej, wolnej, nowoczesnej i sprawiedliwej. Nie inaczej jest i z osiągnięciami Rudolfa Weigla, dwukrotnie nominowanego do Nagrody Nobla i dwukrotnie tej szansy pozbawionego. 12:15 STACJA ARKTYKA - PACJENT OCEAN Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Sambor Wilk Scenariusz: Odeta Moro, Patrycja Koskowska Oceanografia to dział hydrologii badający oceany ziemskie w sposób interdyscyplinarny - metodami fizyki, chemii, biologii oraz innych nauk o Ziemi, takich jak meteorologia. Jej interdyscyplinarność doskonale oddaje ducha wszystkich badań prowadzonych w Polskiej Stacji Polarnej Hornsund. Dokumentaliści towarzyszą z kamerą pracującemu w Polskiej Stacji Polarnej oceanografowi w zbieraniu danych do badań oceanograficznych. W trakcie wyprawy w morze za pomocą wind pobrane zostaną próbki i oceanografowie wyciągną pozostawioną tam rok wcześniej specjalistyczną aparaturę do zbierania danych. Następnie wszystkie próbki naukowcy wstępnie zbadają w laboratorium morskim mieszczącym się w stacji badawczej, a także przygotują zebrane materiały do wysłania do Polski, do dalszych badań. Skład chemiczny oceanu, osady, mikroplastiki - to wszystko znajduje się w zakresie zainteresowań polarnych oceanografów. Dlaczego? O tym opowie kierownik Zakładu Badań Polarnych, dr hab. Mateusz Moskalik. 12:55 JAK ŻYJE LAS... - LEŚNIK CHRONI I POMAGA Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Scenariusz: Wojciech Słowik Las to niezwykle skomplikowany ekosystem, mający mnóstwo mechanizmów chroniących przed chorobami. Jednak nieustannie wystawiony jest na różnego rodzaju zagrożenia. Setki ludzi codziennie stoją na straży jego zdrowia. I także las ma swojego doktora, specjalistę, doktora - fitopatologa lasu, który kiedy trzeba, przychodzi do pacjenta. W tym odcinku programu opowiemy o zagrożeniach i chorobach trapiących polskie lasy, o najpopularniejszych pasożytach i sposobach, w jakie radzą sobie z nimi leśnicy. Dokumentalny cykl "Jak żyje las...", realizowany wspólnie z Lasami Państwowymi, przybliża widzom tajniki gospodarki leśnej, obala mity, tłumaczy pojęcia i definicje z nią związane. Leśników, naukowców i ekspertów występujących w programie łączy wspólna pasja - las jako ekosystem istotny dla życia ludzi, cenne środowisko przyrodnicze dostarczające tlenu, pochłaniające dwutlenek węgla i gwarantujące równowagę zasobów wodnych, a jednocześnie źródło ważnych dla gospodarki surowców. 13:25 BILANS ZDROWIA Magazyn, 19 min, Polska, 2022 Aż 92% polskich nastolatków cierpi z powodu próchnicy, a odsetek bezzębności wśród dorosłych rośnie. Nie lepiej jest w przypadku małych dzieci - tylko niewielka część najmłodszego pokolenia wolna jest od chorób jamy ustnej. Pokutuje przekonanie, że mleczaków i tak nie warto leczyć. Dlaczego Polacy wybierają się do dentysty dopiero wtedy, kiedy zaczyna ich boleć ząb? O tym dziś w programie, a także o tym, jak choruje ciało, gdy boli dusza. 13:55 PODWODNY ŚWIAT - ZEPSUTE ZABAWKI (SUBMERGED UNIVERSE - BROKEN TOYS) Serial dokumentalny, 26 min, Wielka Brytania, 2019 Seria ukazuje niezwykłą różnorodność ekosystemów oceanicznych, a jej twórcy namawiają nas, abyśmy zaczęli działać tu i teraz, jeśli chcemy ochronić oceany przed nieodwracalnymi zniszczeniami. Życie w wodach naszej planety jest coraz bardziej zagrożone przez działalność człowieka, więc zrozumienie tego, co złego dzieje się w głębinach na całym świecie, jest ważniejsze niż kiedykolwiek po to, by życiu w oceanach zapewnić przetrwanie. W każdym odcinku omawiane są kluczowe problemy, z jakimi borykają się nasze oceany i dostajemy wskazówki, co możemy zrobić, aby powstrzymać katastrofę. 14:25 PODWODNY ŚWIAT - BIELENIE KORALOWCÓW (SUBMERGED UNIVERSE - SNOWY BOTTOMS) Serial dokumentalny, 26 min, Wielka Brytania, 2019 Seria ukazuje niezwykłą różnorodność ekosystemów oceanicznych, a jej twórcy namawiają nas, abyśmy zaczęli działać tu i teraz, jeśli chcemy ochronić oceany przed nieodwracalnymi zniszczeniami. Życie w wodach naszej planety jest coraz bardziej zagrożone przez działalność człowieka, więc zrozumienie tego, co złego dzieje się w głębinach na całym świecie, jest ważniejsze niż kiedykolwiek po to, by życiu w oceanach zapewnić przetrwanie. W każdym odcinku omawiane są kluczowe problemy, z jakimi borykają się nasze oceany i dostajemy wskazówki, co możemy zrobić, aby powstrzymać katastrofę. 15:00 RAPORT NAUKOWY - 76 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 15:30 GIGANCI NAUKI - WIELKIE EPIDEMIE Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Prowadzący: Łukasz Nowicki Teleturniej oparty na oryginalnym formacie TVP, dedykowany wyłącznie wiedzy naukowej, znakomite połączenie emocji i zabawy z edukacją i misją popularyzacji nauki. Na zwycięzcę czeka tytuł giganta nauki i nagroda 20 tysięcy zł. Teleturniej składa się z 3 rund i finału. Zasady poszczególnych rund różnią się od siebie, punkty rund sumują się. Jak z epidemiami radziły sobie poprzednie pokolenia? W tym odcinku zawodnicy zmierzą się z pytaniami o największe epidemie chorób zakaźnych w dziejach ludzkości, o ich przyczyny i skutki. A także z pytaniami o szczepionki i sposoby walki z epidemiami w przeszłości i dziś. Udział bierze pięciu zawodników, a ekspertami są: Mikołaj Fedorowicz, popularyzator nauki, biochemik, oraz neurochirurg Łukasz Grabarczyk. Prowadzi: Łukasz Nowicki. 16:30 DORWAĆ WIRUSA - ODC. 1 Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski W tym odcinku definiujemy wirusy, poznajemy ich budowę, występowanie w przyrodzie. W laboratorium naukowcy zdradzają tajemnicę, jak namnażają się wirusy i pokazują metody ich badania. "Dorwać wirusa" - cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS - CoV - 2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. 17:00 DZIKA POLSKA - PAMIĘĆ KAMIENI Serial dokumentalny, 23 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński W kolejnym już odcinku razem z naszymi prowadzącymi wyruszyliśmy na Suwalszczyznę. Przewodnikiem po niej jest zamieszkały nad Czarną Hańczą prof. Andrzej Strumiłło, malarz, rzeźbiarz, grafik. "Dzika Polska" to program pokazujący świat dzikich zwierząt i przyrody oraz ludzi, którzy ją chronią. W Polsce można znaleźć niemal wszystko: od gór o charakterze alpejskim, przez szerokie plaże, czyste jeziora, pierwotne lasy, nieuregulowane rzeki, po największe mokradła. Polska przyroda na tle przyrody Europy ma szczególną wartość, bo tak wszechstronnie reprezentuje świat istot żywych całego kontynentu. Jest mniej przekształcona i mniej zniszczona. Dlatego wielu Anglików czy Holendrów, którzy pamiętają swe kraje sprzed 50-60 lat, widząc polską przyrodę, mówi: "Tak wyglądała przyroda mojego dzieciństwa?". Wśród nich są tacy, którym wcale nie spieszno zwiedzać Wawel, Malbork czy podziwiać gdańską Starówkę. Wolą godzinami przesiadywać pod podlaską wierzbą, bo gnieżdżą się w jej dziupli kolorowe kraski, tkwić w zmyślnie uszytych namiotach w dolinie górnej Narwi, gdyż obfituje ona w rzadkie w Europie zachodniej ptaki błotne, czatować za pagórkami koło Sokółki, bo czasami wychodzą na nie dzikie żubry. Program ma formę przygodowych ekspedycji w najbardziej niedostępne i dzikie miejsca w Polsce. Uczestniczą w nich Marcin Kostrzyński, znawca biologii i zachowań zwierząt oraz fotograf przyrody Tomek Kłosowski, którego intryguje odkrywanie tajemnic psychiki zwierząt i szukanie odpowiedzi na pytania o to, co jest wspólnego w zachowaniach ludzkich i zwierzęcych, takich jak: zaloty, dobieranie się w pary, opieka nad potomstwem, hierarchia w stadzie, walka, zdobywanie pożywienia. 17:30 DZIKA POLSKA - UCZTA NA MORZU Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski, Jerzy Abramowicz Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński I znów nasza ekipa wita morze. Czy to być może? Nawet musi. Kończy się wszakże sezon połowów na dorsza, śledzia i całej plejady polskich i mniej polskich ryb w Bałtyku. A my chcemy taki połów zobaczyć i sfilmować, bo jak inaczej wypowiadać się o żywych istotach, zamieszkujących rodzimy akwen. Dość więc na razie opowiadania o nadmorskich kamieniach, klifach, warstwicach i bałwanach. Sami byśmy wyszli na bałwanów, ignorując morskie życie. Trzeba więc będzie puścić się na wodę. Bohaterem odcinka będzie między innymi babka bycza - ryba, która zaledwie w parę lat, nikogo nie pytając o zgodę, podbiła polski Bałtyk. 18:00 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - - #CHIRURGPAWEL Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksander Krempeć Scenariusz: Aleksander Krempeć, Ireneusz Iwański Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Jeszcze niedawno diagnoza "rak piersi" brzmiała jak wyrok. Niemal zawsze znaczyła utratę piersi i trwałe okaleczenie. Dziś, dzięki nowoczesnej diagnostyce i coraz rozleglejszej wiedzy oraz umiejętnościom chirurgów, mastektomia (usunięcie piersi) to zaledwie kilkanaście procent wszystkich operacji raka piersi. Dominują operacje oszczędzające. Uczestniczymy w takiej właśnie operacji przeprowadzanej w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Gdańsku. Operatorem jest doktor Paweł Kabata. 18:25 RAPORT NAUKOWY - 76 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 18:55 CZY WIESZ, ŻE? - /74/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:25 CZY WIESZ, ŻE? - /75/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 20:00 PODWODNY ŚWIAT - ZEPSUTE ZABAWKI (SUBMERGED UNIVERSE - BROKEN TOYS) Serial dokumentalny, 26 min, Wielka Brytania, 2019 Seria ukazuje niezwykłą różnorodność ekosystemów oceanicznych, a jej twórcy namawiają nas, abyśmy zaczęli działać tu i teraz, jeśli chcemy ochronić oceany przed nieodwracalnymi zniszczeniami. Życie w wodach naszej planety jest coraz bardziej zagrożone przez działalność człowieka, więc zrozumienie tego, co złego dzieje się w głębinach na całym świecie, jest ważniejsze niż kiedykolwiek po to, by życiu w oceanach zapewnić przetrwanie. W każdym odcinku omawiane są kluczowe problemy, z jakimi borykają się nasze oceany i dostajemy wskazówki, co możemy zrobić, aby powstrzymać katastrofę. 20:30 PODWODNY ŚWIAT - BIELENIE KORALOWCÓW (SUBMERGED UNIVERSE - SNOWY BOTTOMS) Serial dokumentalny, 26 min, Wielka Brytania, 2019 Seria ukazuje niezwykłą różnorodność ekosystemów oceanicznych, a jej twórcy namawiają nas, abyśmy zaczęli działać tu i teraz, jeśli chcemy ochronić oceany przed nieodwracalnymi zniszczeniami. Życie w wodach naszej planety jest coraz bardziej zagrożone przez działalność człowieka, więc zrozumienie tego, co złego dzieje się w głębinach na całym świecie, jest ważniejsze niż kiedykolwiek po to, by życiu w oceanach zapewnić przetrwanie. W każdym odcinku omawiane są kluczowe problemy, z jakimi borykają się nasze oceany i dostajemy wskazówki, co możemy zrobić, aby powstrzymać katastrofę. 21:05 DZIKA POLSKA - DRUGIE ŻYCIE DRZEWA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Gdy Puszcza Białowieska wabi oko pierwszą wiosenną zielenią i dywanami kwiatów, ekipa "Dzikiej Polski" postanawia zajrzeć do najbogatszej ostoi życia - w świat murszejących pni. Jak zapewnia dr Bogdan Jaroszewicz z Białowieskiej Stacji Geobotanicznej, drzewa mają dwa życia. Jedno jest ich własnym życiem, drugie - bujnym życiem w ich murszejących pniach. To drugie życie nie ma sobie równych w lesie pod względem bogactwa form i mnogości gatunków. To cały bogaty, a mało znany świat roztoczy, owadów, grzybów. W starych puszczańskich pniach tkwią całe rezerwaty różnych istot. Ściśle ze sobą powiązane, żyjące obok siebie lub na siebie polujące tworzą razem imponującą piramidę pokarmową. Dzięki jej istnieniu może się tu, w puszczy, utrzymać taka bogata i różnorodna fauna wyższych zwierząt - od drobnych ptaków po żubry. 21:40 . - NA TROPIE EPIDEMII - WIRUSY (DISEASE HUNTERS) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Co może spowodować kolejną pandemię? W tej trzyodcinkowej serii dokumentalnej poznajemy Disease Hunters (Łowców chorób), zespoły międzynarodowych naukowców na pierwszej linii frontu, które ścigają się, aby zidentyfikować, zbadać i unicestwić choroby zakaźne, patogeny i drobnoustroje. W tej wielokrotnie nagradzanej miniserii dokumentalnej występują czołowi naukowcy z Tajlandii, Singapuru, Kambodży, Japonii, Filipin, Islandii, Indii, Wielkiej Brytanii i USA, co podkreśla międzynarodową współpracę i wymianę danych. Naukowcy w filmie łączą także dzisiejsze epidemie z epidemiami historycznymi i badają czynniki, które mogą przyspieszyć przyszłe epidemie, takie jak interakcje człowiek - zwierzę, lekooporność, zmiana klimatu, urbanizacja i globalizacja. Omawiane choroby obejmują koronawirusa COVID - 19, grypę, świńską grypę H1N1, polio, superbakterie, gruźlicę, malarię i dengę. Laureat: Srebrny Medal, film dokumentalny na World Media Festivals Awards 22:40 DZIKA POLSKA - UCZTA NA MORZU Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski, Jerzy Abramowicz Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński I znów nasza ekipa wita morze. Czy to być może? Nawet musi. Kończy się wszakże sezon połowów na dorsza, śledzia i całej plejady polskich i mniej polskich ryb w Bałtyku. A my chcemy taki połów zobaczyć i sfilmować, bo jak inaczej wypowiadać się o żywych istotach, zamieszkujących rodzimy akwen. Dość więc na razie opowiadania o nadmorskich kamieniach, klifach, warstwicach i bałwanach. Sami byśmy wyszli na bałwanów, ignorując morskie życie. Trzeba więc będzie puścić się na wodę. Bohaterem odcinka będzie między innymi babka bycza - ryba, która zaledwie w parę lat, nikogo nie pytając o zgodę, podbiła polski Bałtyk. 23:15 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - - #CHIRURGPAWEL Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksander Krempeć Scenariusz: Aleksander Krempeć, Ireneusz Iwański Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Jeszcze niedawno diagnoza "rak piersi" brzmiała jak wyrok. Niemal zawsze znaczyła utratę piersi i trwałe okaleczenie. Dziś, dzięki nowoczesnej diagnostyce i coraz rozleglejszej wiedzy oraz umiejętnościom chirurgów, mastektomia (usunięcie piersi) to zaledwie kilkanaście procent wszystkich operacji raka piersi. Dominują operacje oszczędzające. Uczestniczymy w takiej właśnie operacji przeprowadzanej w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Gdańsku. Operatorem jest doktor Paweł Kabata. 23:50 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - KU GWIAZDOM (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 00:55 CZY WIESZ, ŻE? - /76/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:30 RAPORT NAUKOWY - 76 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 02:05 LABORATORIUM WOLNOŚCI. POGROMCÓW MIKROBÓW PORTRETY RODZINNE Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Grzegorz Styła, Marek Szczepanek Historia Polski drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku pełna jest postaci o wyjątkowych zasługach dla kraju i jego mieszkańców, które zostały zepchnięte w potocznej świadomości w głęboki cień. Tak dzieje się m.in. z postaciami: prof. Odona Bujwida i prof. Rudolfa Weigla, którzy znani są w dość wąskim kręgu. Prof. Bujwid jako pierwszy polski bakteriolog (twórca polskiej bakteriologii lekarskiej), a prof. Weigel jako twórca największego sukcesu w tej dziedzinie w okresie od 1850 do 1950. Niewiele lub prawie nic nie wiadomo przy tym o ogromnych Bujwidowskich pasjach społecznych, zaangażowaniu nie tylko na polu nauki, a także o fenomenie rodziny Bujwidów, która wyjątkowo zasłużyła się dla budowania Polski niepodległej, wolnej, nowoczesnej i sprawiedliwej. Nie inaczej jest i z osiągnięciami Rudolfa Weigla, dwukrotnie nominowanego do Nagrody Nobla i dwukrotnie tej szansy pozbawionego.