TVP Dokument Czwartek, 21.03.2024 05:20 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 7 WINNE TAJEMNICE Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Okazuje się, że w Polsce da się z powodzeniem uprawiać winogrona do produkcji win. Wbrew obiegowej opinii nasz mroźny klimat wcale nie przeszkadza w wytwarzaniu dobrych win, które mają już kilkusetletnią historię. Radosław Kotarski tym razem wyrusza do Zielonej Góry, gdzie sprawdza, co pozostało z dawnych tradycji winiarskich. Odkrywa podziemia niemieckiej wytwórni win musujących Gremplera, wyciska sok z winogron, stosując dawne techniki, a także postanawia skosztować współczesnych wyrobów polskich winiarzy. 05:55 WETERYNARZE Z SERCEM - /42/ Reality Show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. W dzisiejszym programie poznamy piętnastoletniego psa Foxa oraz dwa młode pytony. Fox nagle przestał samodzielnie chodzić. Czeka go operacja kręgosłupa. Dzisiaj takie bardzo poważne zabiegi wykonuje się u nas również na zwierzętach. Czy za kilka tygodni Fox wyjdzie na swój ukochany spacer? Pytony Bronek i Zocha to egzotyczne pupile pani Klaudii. Każdy, kto zdecyduje się na hodowlę gadów, musi pamiętać, że to nie są zwierzęta bezobsługowe i hodowla ich wymaga bardzo dużej wiedzy oraz odpowiedzialności od właściciela, a stworzenie im odpowiednich warunków wiąże się też z dużymi nakładami finansowymi. 06:25 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 3 TESALIA (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 3 THESSALY) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Johannes Backes, Dennis Wells Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i tradycje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. 07:25 DZIKIE KONIE. OPOWIEŚĆ Z PUSZTY (WILD HORSES - A TALE FROM THE PUSZTA) Film dokumentalny, 53 min, Szwecja, 2020 Reżyseria: Zoltan Torok To historia o pięknych, dzikich koniach Przewalskiego, żyjących na węgierskich równinach o nazwie Puszta. Są one domem największego stada tego rzadkiego gatunku koni. Kilkadziesiąt lat temu konie Przewalskiego prawie wyginęły w swoim pierwotnym środowisku, w rozległym mongolskim krajobrazie. Pozostałe nieliczne zwierzęta znalazły nowy dom na słynnych stepach Węgier, gdzie zaczęły się rozwijać na największych równinach Europy Środkowej. Stado liczy obecnie prawie 300 zwierząt i jest stadem różnych rodzin koni, przeplatanych bliskimi relacjami, prawdziwymi przyjaźniami i silnymi sojuszami. Realizowany przez trzy lata przez wielokrotnie nagradzany zespół film jest podróżą do ich sekretnego świata, opowiedzianą oczami rosnącego źrebaka. W filmie pojawi się również wiele innych innych zwierząt z łąk, takich jak drop, tur, gigantyczne pająki i wiele innych. 08:30 WODA - NASZA PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 3 EMSCHER - CUD W ZAGŁĘBIU WĘGLOWYM (WATER IS OUR FUTURE EP. 3 THE EMSCHER THE MIRACLE IN THE COALFIELDS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael R. Gartner Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny, opowiadający o regionach, które przeszły i nadal przechodzą radykalne zmiany. W niektórych miejscach, gdzie flora i fauna zostały kiedyś wytępione, by zrobić miejsce dla rolnictwa, przemysłu i wydobycia surowców, natura wraca do siebie. Krajobrazy kwitną nowym życiem, bo stare przemysły zostały zlikwidowane, a ludzie doceniają wartość świata przyrody. Na Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej, w lasach deszczowych Kostaryki i na silnie zanieczyszczonych rzekach na Łużycach we wschodnich Niemczech rozległe obszary oddane monokulturom i strzeliste hałdy żużlu przekształcają się w bogate gatunkowo cuda natury. Biolodzy tworzą tereny podmokłe z terenów poprzemysłowych, ekolodzy zamieniają pastwiska dla bydła w lasy tropikalne, a dzielnice zniszczone przez wydobycie węgla brunatnego tworzą schronienie dla rzadkich gatunków. Poszczególne, niezależne odcinki serii dokumentują szereg fascynujących projektów, które pokazują, że nawet zniszczenie może zapewnić nowy początek naturze. I że wszyscy możemy pomóc zachować bioróżnorodność naszej planety na przyszłość. Odcinek 3 - "Emscher - cud w zagłębiu węglowym". Ruhra. Rzeka dała nazwę jednemu z największych regionów przemysłowych w Europie. Zagłębie Ruhry w sercu Niemiec słynie z węgla i stali. Przemysł zniszczył jednak kolejną rzekę - Emscher. Ujęta w betonowe koryto niosła toksyczne ścieki z całego Zagłębia Ruhry. Od lat znana jest jako najbardziej zatruty dopływ Renu. W latach 80 - tych podniosły się protesty miejscowej ludności. Powstał niezwykły projekt - odnowa rzeki na długości 350 - ciu kilometrów. Miał ponownie przywrócić Emscher i jej dopływy do naturalnego stanu. Ludzie i przyroda mieli odbić to, co zabrała im industrializacja. Zyskać także miała miejscowa ryba - byczek. Czy taka zmiana krajobrazu jest w ogóle możliwa? 09:30 WIDOKI Z RAJU. KULTURA OGRODOWA W ŚWIECIE ISLAMU - ODC. 1 PERSJA. RAJSKI WYNALAZEK (A GLIMPSE OF PARADISE - GARDEN CULTURE IN THE ISLAMIC WORLD) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Veronika Hofer Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny - podróż po świecie islamu. Rozpoczyna się w ogrodach Imperium Perskiego, obejmuje zielone oazy na subkontynencie indyjskim, w Afryce Północnej i południowej Hiszpanii, a kończy refleksją o przyszłości w państwach Zatoki Perskiej. Ogrody są wehikułem do poznania i zrozumienia całego obszaru kulturowego w jego odrębności. Dokument skierowany jest do odbiorców zainteresowanych podróżami i kulturą, ale także dla tych, którzy chcą poznać rejony o coraz większym znaczeniu na świecie, ich historię i kulturę. Odcinek 1 - "Persja. Rajski wynalazek". Pustynia w Iranie. Płaskowyż, otoczony szczytami gór. Suchy i jałowy. A jednak przez tysiące lat dzięki kunsztownej technologii nawadniania stawiano tu opór pustyni i uprawiano ogrody, które zyskały międzynarodową sławę. Są one przykładem i wzorem kultury ogrodowej świata islamskiego. Chcielibyśmy prześledzić ich początki na pustyni i wyruszyć w podróż przez gorące stepy do tych rześkich zielonych oaz. Przemierzamy wschodnią część Wyżyny Irańskiej. Przez wiele godzin nie widać nic poza pustym stepem i gołymi formacjami skał. Każdy podróżny zaczyna bardzo szybko tęsknić za odrobiną cienia i zieleni. Naszym celem jest pustynne miasto Jazd. Podobno to właśnie w tym dość nieoczekiwanym miejscu znajduje się zupełnie niezwykły ogród. 10:30 BARIERY Reportaż, 29 min, Polska, 1986 Reportaż poświęcony historii niepełnosprawnego, 10 - letniego Tomka i jego rodziny z Wrocławia. Materiał rozpoczęty jest krótkim poematem Tadeusza Geniusza, dedykowanym Tomkowi i jego rodzicom. Chłopiec już od najmłodszych lat miał wyraźne problemy z mową, motoryką i zachowaniem równowagi, co okazało się wynikiem dziecięcego porażenia mózgowego. Matka i ojciec Tomka wspominają trudy związane z czasochłonną rehabilitacją oraz z walką o to, aby nie stracić nadziei i wytrwałości do kontynuowania pracy z dzieckiem. Wielu lekarzy załamało ręce i skreśliło chłopca, twierdząc, że jego stan nie rokuje na jakąkolwiek poprawę. W reportażu poznajemy indywidualny system nauczania i rehabilitacji Tomka, a także stopień zaangażowania i pomysłowości jego rodziców w kwestii pozyskiwania sprzętu i dostosowywania domu do potrzeb ich syna. Problemowi dziecięcego porażenia mózgowego poświęcony został Ogólnokrajowy X Dzień Rehabilitacji Dziecka, który zorganizowano 20 września we Wrocławiu. Na sesję przyjechali ludzie, którym na sercu leży dobro dzieci: lekarze, psychologowie, rehabilitanci, przedstawiciele władz administracyjnych, organizatorzy Służby Zdrowia i pedagodzy. Wydarzenie zorganizował Wrocławski Oddział Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem, któremu udanie prezesuje mgr Tadeusz Karolakowski. Wśród gości był prof. Aleksander Huleb, prezes zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem. Na sali byli też bohaterowie tego programu, przede wszystkim rodzice Tomka. W materiale specjaliści opisują przyczyny i objawy dziecięcego porażenia mózgowego, a także formy rehabilitacji dzieci nim dotkniętych. Przed kamerą o swoich trudach i problemach opowiadają też rodzice innych dzieci z dziecięcym porażeniem mózgowym. Podziękowania rodzicom i specjalistom składają także dzieci, które dzięki ich ciężkiej pracy odzyskały częściową sprawność i samodzielność. W programie dowiadujemy się również o systemowych i organizacyjnych problemach w dostępie rodzin do fachowej diagnostyki w tej materii. 11:10 LENA NA KAUKAZIE - AZERBEJDŻAN. FUTURYSTYCZNE BAKU Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Lena to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżują od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany czy Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze nas w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będziemy się starali się dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będziemy patrzeć, jak się bawią, jak świętują, jak pracują, jak jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków będziemy mieli przewodnika, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. Będziemy chodzić po nieutartych szlakach, ale jednocześnie nie tracić z pola widzenia tego, co może zainteresować masowego widza w Polsce, i za granicą. 11:45 ODYSEJA - RZECZYWISTOŚĆ, CZY FIKCJA - ODC. 3 OLBRZYMI I KOCHANKOWIE (ODYSSEY: BEHIND THE MYTH EPISODE 3 GIANTS AND LOVERS) Cykl dokumentalny, 54 min, Francja, 2022 Reżyseria: Massimo Brega Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) odsłaniająca tajemnice eposu greckiego. Kim był Homer i jakie jest znaczenie "Odysei?" W tym dokumencie podążamy śladami Ulissesa, znanego również pod greckim imieniem Odyseusz, bohatera równie aktualnego dzisiaj, jak prawie trzy tysiące lat temu, w podróży przez jedne z najbardziej fascynujących krajobrazów i pejzaży morskich regionu śródziemnomorskiego. Z pomocą wybitnych międzynarodowych uczonych staramy się rozwiązać zagadki, które wciąż dotyczą jednego z największych dzieł literackich ludzkości i jego enigmatycznego autora. Odc. 3 - "Olbrzymi i kochankowie". Strach i miłość to potężne uczucia. Zmieniają ludzkie życie, kształtują naszą kulturę i historię. W dzisiejszym odcinku zbadamy jak mity, które wciąż są aktualne, narodziły się w epickim dziele Homera "Odysei". Przy pomocy współczesnej nauki dowiemy się ile prawdy zawierają te starożytne legendy. Zaczniemy od jednej z najlepiej zapamiętanych przygód w Odysei spotkania z Cyklopami, tak często opisywanym na przestrzeni wieków. By zbadać mit w sposób naukowy, udajemy się do Avoli na południowym brzegu Sycylii, gdzie powstało niewielkie laboratorium australijskiego uniwersytetu Flinders. Tutaj Francesco Galassi bada starożytne ludzkie szczątki. Dzięki nauce możemy odkryć, że cyklop Polifem mógł być człowiekiem, cierpiącym na akromegalię, że magiczny napój czarodziejki Kirke powstał z roślin o działaniu psychoaktywnym. Nasza podróż z południa Włoch do Grecji i do Szwajcarii pozwoli wydobyć na powierzchnię nowe fakty o złożonej osobowości Homera. 12:50 EKSTREMALNE WYZWANIA - ODC. 3 CHŁÓD (LIFE AT THE EXTREME WITH DAVINA MCCALL EP. 3 COLD) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Barny Revill Serial dokumentalny (4 odcinki) opowiadający o odkryciach Daviny McCall, która mierzy się z ekstremalnymi warunkami w środowisku naturalnym. Chce się dowiedzieć w jaki sposób niektóre zwierzęta i ludzie mogą przeżyć w najbardziej nieprzyjaznym otoczeniu? Udaje się w egzotyczne miejsca, poddając się najgorętszym, najzimniejszym, najgłębszym i najbardziej mokrym warunkom życia na Ziemi, aby osobiście doświadczyć i poczuć na własnej skórze na czym polega życie w ekstremalnych warunkach. Odc. 3 - "Chłód". Davina udaje się w najzimniejsze rejony świata. Tym razem jest w mroźnej Arktyce, jednym z najzimniejszych miejsc na ziemi. Ale pomimo surowych warunków, żyją tu zwierzęta. Na 15 - stu milionach kilometrów kwadratowych lodu morskiego w Arktyce temperatury mogą spaść do minus 40 - stu stopni Celsjusza. Słońce nie wschodzi tu przez prawie cztery miesiące w roku. To niesamowite zobaczyć tak dobrze przystosowane do tutejszych warunków zwierzęta. 13:50 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 4 SALONIKI I CHALKIDIKI (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 4 THESSALONIKI & CHALKIDIKÍ) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Johannes Backes, Dennis Wells Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i zwyczaje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. 14:50 PRZEDSZKOLE W NATURZE (NATURE'S NURSERIES) Film dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Jan Haft Film dokumentalny o najmłodszych stworzeniach i ich sposobach na przetrwanie. W wiecznie trwającym kręgu życia najważniejszym zadaniem wszystkich zwierząt jest zapewnienie przetrwania gatunku. Ale ponieważ praca nie kończy się przy porodzie, rodzice muszą być pomysłowi, aby zapewnić dobrobyt następnemu pokoleniu. Zagrożenia dla młodych są wielorakie, podobnie jak strategie obrony i przetrwania. Podczas gdy niektóre ryby ewoluowały, aby wyprodukować ogromną liczbę jaj i zwiększyć wskaźnik przeżywalności, inne zwierzęta, takie jak orzeł przedni, poświęcają całą uwagę swojemu jedynemu dziecku. Ten film dokumentalny oferuje zarówno poruszający, jak i zapierający dech w piersiach wgląd w "żłobki" dla zwierząt oraz sposób, w jaki rodzice troszczą się o swoje potomstwo. 15:50 WODA - NASZA PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 4 NIDERLANDY - SOJUSZ Z WODĄ (WATER IS OUR FUTURE EP. 4 THE NETHERLANDS THE PACT WITH WATER) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael R. Gärtner Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny, opowiadający o regionach, które przeszły i nadal przechodzą radykalne zmiany. W niektórych miejscach, gdzie flora i fauna zostały kiedyś wytępione, by zrobić miejsce dla rolnictwa, przemysłu i wydobycia surowców, natura wraca do siebie. Krajobrazy kwitną nowym życiem, bo stare przemysły zostały zlikwidowane, a ludzie doceniają wartość świata przyrody. Na Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej, w lasach deszczowych Kostaryki i na silnie zanieczyszczonych rzekach na Łużycach we wschodnich Niemczech rozległe obszary oddane monokulturom i strzeliste hałdy żużlu przekształcają się w bogate gatunkowo cuda natury. Biolodzy tworzą tereny podmokłe z terenów poprzemysłowych, ekolodzy zamieniają pastwiska dla bydła w lasy tropikalne, a dzielnice zniszczone przez wydobycie węgla brunatnego tworzą schronienie dla rzadkich gatunków. Poszczególne, niezależne odcinki serii dokumentują szereg fascynujących projektów, które pokazują, że nawet zniszczenie może zapewnić nowy początek naturze. I że wszyscy możemy pomóc zachować bioróżnorodność naszej planety na przyszłość. Odcinek 4 - "Niderlandy - Sojusz z wodą". Do Amsterdamu przybywają miliony turystów rocznie. Miasto pokrywa sieć malowniczych kanałów - to znana atrakcja. Mniej znany jest fakt, że przez stulecia kanały nie tylko służyły do transportu i jako ścieki, ale stale zagrażały Amsterdamowi. Duże barki towarowe nadal pływają kanałami, budząc zaciekawienie turystów. Port w Amsterdamie nadal jest połączony z morzem. Holendrzy kontrolują jednak przypływy za pomocą systemu śluz i pomp. Obecnie Amsterdam położony jest metr poniżej poziomu morza, a niektóre dzielnice nawet niżej. Gdyby nie śluzy, Amsterdam nie nadawałby się do życia. Amsterdam nie jest jedyny. Nazwa Niderlandy, czyli niskie lądy, doskonale tu pasuje. Około jedna czwarta kraju leży poniżej poziomu morza. By nie znaleźć się pod wodą, Holendrzy od stuleci umacniali brzegi. Za pomocą solidnych grobli i piasku. 250 kilometrów piaszczystych wydm i plaż poskramia siłę fal. Dla większości Holendrów i zagranicznych turystów plaże są świetnym miejscem na rekreację. 16:50 WIDOKI Z RAJU. KULTURA OGRODOWA W ŚWIECIE ISLAMU - ODC. 2 INDIE. SPLENDOR CZASÓW MOGOŁÓW (A GLIMPSE OF PARADISE - GARDEN CULTURE IN THE ISLAMIC WORLD) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Veronika Hofer Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny - podróż po świecie islamu. Rozpoczyna się w ogrodach Imperium Perskiego, obejmuje zielone oazy na subkontynencie indyjskim, w Afryce Północnej i południowej Hiszpanii, a kończy refleksją o przyszłości w państwach Zatoki Perskiej. Ogrody są wehikułem do poznania i zrozumienia całego obszaru kulturowego w jego odrębności. Dokument skierowany jest do odbiorców zainteresowanych podróżami i kulturą, ale także do tych, którzy chcą poznać rejony o coraz większym znaczeniu na świecie, ich historię i kulturę. Odcinek 2 - "Indie". Splendor czasów Mogołów. Indie. Gęsto zaludnione i pełne kolorytu, biedne i pogrążone w chaosie. A jednak tutejsze ogrody świadczą o ich bogactwie i porządku. W jaki sposób zdołały uzyskać balans pomiędzy orientalną wspaniałością i rygorem islamskiej kultury ogrodowej? Wyruszyliśmy w odkrywczą podróż do najwspanialszych ogrodów kultywowanych pośród harmidrui zgiełku współczesnych Indii. W Indiach mieszka prawie jedna piąta ludności świata. To sprawiło, że okręg rządowy w Nowym Delhi stał się ważnym punktem na politycznej mapie świata. Prezydent Indii mieszka i rządzi za tą bramą i w tym ogrodzie. Teren ten, widziany z góry, wygląda jak dywan, z wzorem poprzecinanym surową geometrią osi i kanałów nawadniających. Jest to jednak zdecydowanie ogród, zaprojektowany według islamskich zasad. Jak to możliwe, że głowa państwa w kraju zamieszkanym w dużej mierze przez Hindusów żyje w otoczeniu ogrodów islamskich? Ogród powstał ponad sto lat temu, gdy Brytyjczycy przenieśli siedzibę rządu z Kalkuty do Delhi w północnych Indiach. Zbudowali w tym celu nowe miasto, Nowe Delhi, z własną siedzibą rządu i ogrodem. W ten sposób brytyjscy władcy kolonialni skupili się na poznanych tu ogrodach, łącząc zawarte w nich pomysły z własnym zamiłowaniem do wystawnych kwietników. 17:55 ODYSEJA - RZECZYWISTOŚĆ, CZY FIKCJA - ODC. 4 Z GWIAZD W PODZIEMIA (ODYSSEY: BEHIND THE MYTH EP. 4 FROM THE STARS TO THE UNDERWORLD) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Massimo Brega Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) odsłaniająca tajemnice eposu greckiego. Kim był Homer i jakie jest znaczenie "Odysei?" W tym dokumencie podążamy śladami Ulissesa, znanego również pod greckim imieniem Odyseusz, bohatera równie aktualnego dzisiaj, jak prawie trzy tysiące lat temu, w podróży przez jedne z najbardziej fascynujących krajobrazów i pejzaży morskich regionu śródziemnomorskiego. Z pomocą wybitnych międzynarodowych uczonych staramy się rozwiązać zagadki, które wciąż dotyczą jednego z największych dzieł literackich ludzkości i jego enigmatycznego autora. Odc. 4 - "Z gwiazd w podziemia". By dowiedzieć się więcej o światopoglądzie Homera, najlepiej zacząć od długiego związku między Odyseuszem i piękną boginką, nimfą Kalipso. Epizod z Kalipso pokazuje ogromną wiedzę Homera o astronomii, nawigacji, budowie okrętów i morskich wyprawach. Dzięki Homerowi dowiadujemy się jak budowano okręty w starożytnej Grecji. Także tego, jakiego typu były okręty Odyseusza. Homeryckie opisy gwiazdozbiorów nadal mają znaczenie we współczesnej astronomii. Zejście bohatera do Podziemi pozwoliło nam na zapoznanie się z zawiłymi regułami ofiarnymi starożytnych Greków oraz ich relacji ze światem pozagrobowym. Dochodzimy więc do ciekawej konkluzji. Człowiek zawsze zastanawiał się na swoim pochodzeniem i sensem życia. Myślenie magiczne daje nam pewne odpowiedzi. "Odyseja" jako wyraz szamanizmu zawiera wizję życia i świata Greków. Jest literackim przedstawieniem naszego głodu wiedzy. 18:55 ANTHONY PERKINS, AKTOR NIEPOKOJĄCY (ANTHONY PERKINS, THE ACTOR BEHIND THE DOOR) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Christophe Champclaux Opowieść o popularnym aktorze amerykańskim lat 50. i 60. Anthonym Perkinsie. Aktor zyskał sławę dzięki rolom neurotycznych bohaterów i niewinnie wyglądających psychopatów. Najsłynniejszą kreację stworzył u Alfreda Hitchcocka w "Psychozie". Kolejne części o tym samym tytule również odniosły kasowy sukces. 20:00 NAJNIEBEZPIECZNIEJSZE MIASTA ŚWIATA - ODC. 2 RIO DE JANEIRO (DANGEROUS CITIES 2. RIO / LES VILLES LES PLUS DANGEROUSES DE MONDE: RIO) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Gary Grabli Mini - seria dokumentalna (3 odcinki) o najbardziej niebezpiecznych miastach świata. Rio - oprócz idyllicznych plaż Copacabana, energii muzyki samby i czujnego oka Chrystusa Odkupiciela, Rio de Janeiro ma inną stronę. To miasto w stanie wiecznej wojny. Ciężko uzbrojeni handlarze narkotyków kontrolują fawele, podczas gdy specjalnie wyszkolona policja walczy o ich zniszczenie. Czasami fawele stają się polami bitew. Kapsztad - tu wielu najbogatszych ludzi w kraju ma wille nad oceanem. Ale jest też ciemna strona tego zapierającego dech w piersiach, pięknego i najniebezpieczniejszego miasta w Afryce. Kabul - miasto obecnie kontrolowane przez talibów, jest jednym z najniebezpieczniejszych miast na świecie. Ludność licząca cztery miliony ludzi stoi w obliczu ataków terrorystycznych, ucisku talibów i głodu. Odc. 2 - Rio de Janeiro. W Rio jest wiele konfliktów między handlarzami narkotyków. Do tego dochodzą przemoc uliczna i napady z bronią w ręku. To piękne miasto słynące z plaż Copacabana i Ipanema. Niestety życie tu nie jest jak z pocztówki, a bieda pogłębia się każdego dnia. Setki ludzi żyją na ulicach. Nikt nie może czuć się bezpiecznie. Kradzieże, napady i porwania to coś normalnego. Siedem milionów mieszkańców i prawie dziesięć zabójstw dziennie. Nic dziwnego, że nawet cywile sięgają po broń. Prezydent Bolsonaro jest zwolennikiem broni palnej i srogiej polityki antynarkotykowej. Konopie indyjskie, kokaina i crack to najczęściej spożywane narkotyki w Rio, a w favelach wokół miasta policja i gangi walczą ze sobą bez litości. To strefa wojny. 21:15 BIAŁORUŚ I ŁUKASZENKA: MARIONETKOWY REŻIM PUTINA (INSIDE BELARUS: PUTIN’S PUPPET REGIME) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2022 Reżyseria: Pierre Chabert, Emilie Lob Obaj mają wspólną ideologię i wizję totalitarnej władzy, ale podobno Władimir Putin i Aleksandr Łukaszenka nienawidzą się wzajemnie. Ludowa opozycja na Białorusi i wojna na Ukrainie mają wiele wspólnego. W tym filmie przyglądamy się relacjom między tymi politykami. Spoglądamy również wstecz na dojście Łukaszenki do władzy i słyszymy opinie niektórych protestujących na tyle odważnych, by mu się przeciwstawić. Film został nakręcony ukradkiem na Białorusi w tygodniach poprzedzających i tuż po inwazji na Ukrainę. To właśnie uziemienie lotu Ryan Air w celu aresztowania dziennikarza Romana Protasiewicza wywołało surowe sankcje ze strony Europy. W odwecie Łukaszenko zwabił dziesiątki tysięcy uchodźców z Bliskiego Wschodu i wysłał ich do Polski. Kiedy ludzie zaczęli umierać w temperaturach poniżej zera, obwiniał Europę i poszedł grać w hokeja z Władimirem Putinem. Był to publiczny znak poparcia ze strony Kremla dla człowieka, którego muszą wspierać. Bez pomocy Rosji powszechne protesty w 2020 roku prawdopodobnie zakończyłyby reżim Łukaszenki. Na Białorusi wszyscy wiedzą, że żyją pod nieustanną inwigilacją, pod rządami rządu, który utracił legitymację i rządzi siłą. Istnieje obawa, że jeśli Ukraina przegra wojnę, jej los może być taki sam. 22:20 EKSTREMALNE WYZWANIA - ODC. 4 MOKRADŁA (LIFE AT THE EXTREME WITH DAVINA MCCALL EP. 4 WET) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Barny Revill Serial dokumentalny (4 odcinki) opowiadający o odkryciach Daviny McCall, która mierzy się z ekstremalnymi warunkami w środowisku naturalnym. Chce się dowiedzieć w jaki sposób niektóre zwierzęta i ludzie mogą przeżyć w najbardziej nieprzyjaznym otoczeniu? Udaje się w egzotyczne miejsca, poddając się najgorętszym, najzimniejszym, najgłębszym i najbardziej mokrym warunkom życia na Ziemi, aby osobiście doświadczyć i poczuć na własnej skórze na czym polega życie w ekstremalnych warunkach. Odc. 4 - "Mokradła". Tym razem Davina wybrała się do kostarykańskiej dżungli, jednego z najbardziej wilgotnych miejsc na ziemi. Choć dla ludzi jest dość nieprzyjazna, zwierzęta ją uwielbiają. Tropikalne temperatury i duże ilości wody sprawiają, że rośnie tu jeden z najbogatszych lasów deszczowych na świecie. Kostaryka położona jest na wąskim skrawku lądu, który oddziela Amerykę Północną od Południowej. Choć kraj zajmuje mniej niż jedną czwartą powierzchni Wielkiej Brytanii, jest domem dla oszałamiającej różnorodności życia. 23:25 MIASTO GNIEWU S.II - /8/ UMYSŁ NARKOMANA Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2019 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Muzyka: Tomasz Kamiński Być na haju, mieć halucynacje, zwijać się z bólu i być gotowym na wszystko, żeby ukraść, pobić, okaleczyć, a nawet zabić. To stany świadomości towarzyszące narkomanom. Temat narkotyków wiąże się bezpośrednio z zabójstwem Artura Z. ps. Santos i jego ciężarnej dziewczyny. Santos był dilerem w grupie Rafała Ł. ps. Zwierzak, którego widzowie poznali w poprzednim odcinku. Kiedy Zwierzak po osadzeniu w areszcie braci Karwowskich zaczął przejmować miasto, Karwowscy wydali na niego wyrok śmierci. O tym wyroku wiedział Santos i chwalił się na miejście, że wie, kto ma zabić Zwierzaka. Dotarło to do Zwierzaka, który zlecił jego porwanie i zabójstwo. Zwierzak trafił za kraty. 24:00 MIASTO GNIEWU S.II - /9/ SZPITAL Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2019 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Muzyka: Tomasz Kamiński W tym odcinku widzowie dowiedzą się, co się dzieje z rannymi gangsterami. Czy często trafiają do szpitali, czy raczej szukają pomocy u zaprzyjaźnionych lekarzy, którzy ich opatrzą, wyjmą kulę i załatają dziurę po postrzale. Jeśli unika się takich miejsc jak szpital, to z jakiego powodu i jak szuka się ratunku. Dlaczego nikt nie wszedł do szpitala, żeby powiedzieć, co się stało ze Stefanem, tylko porzucono go po drzwiami. Poznamy historię tych przestępców, którzy trafili do szpitala i przeżyli. Porozmawiamy z lekarzami o procedurach, jakie obowiazują, kiedy do szpitala trafia ranna osoba po postrzale. Historia zabójstw w tym odcinku wiąże się bezpośrednio ze szpitalem. W 2000 roku zabito w szpitalu w rzeczywiście spektakularny sposób Andrzeja Czetyrko ps. Kikir. Przebrany za księdza zabójca wszedł do sali pooperacyjnej, w której leżał ranny po postrzale Kikir i dokończył dzieła, strzelając do niego 16 razy. Historia wydarzyła się w warszawskim szpitalu wosjkowym przy ul. Szaserów. Kikir przejął tereny po Dziadzie, Wariacie, Klepaku i Lutku, którzy zostali zastrzeleni w restauracji Gama. Marecki gangster otoczył się młodymi brutalnymi bandziorami, którzy później stworzyli bezwzględny gang Mutantów. Wśród nich był Robert Cieślak, zabity w Magdalence i Jerzy Brodowski, zabójca policjanta w Parolach. Bandyci się podzieli i odeszli od Kikira, kiedy bez jego zgody porwali syna biznesmena. Po tym zdarzeniu konflikt narastał. Cieślak i Brodowski zapolowali na Kikira 24 września 2000 roku, kiedy wracał samochodem z dyskoteki. Ostrzelali auto, raniąc Kikira i jego żonę. Ranny Czetyrko trafił do szpitala. Tam 20 października wynajęty ze wschodu zabójca dokończył dzieła. 00:35 GWIAZDOR - ALEKSANDER WOLSZCZAN Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2005 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Jan Sosiński Złociste plaże, błękitne fale, piękne krajobrazy pełne palm, eleganckie hotele to niewątpliwe atuty małej wysepki na Morzu Karaibskim. Co roku Portoryko przyciąga tłumy turystów. Wśród przyjezdnych są jednak i tacy, którzy na wyspie szukają zupełnie czego innego. Od odgłosu załamujących się fal i promieni słońca wolą cichy pomruk mechanizmów, szum pracujących komputerów oraz blade światło monitorów. Z całego świata przybywają tam astronomowie, aby skorzystać z możliwości technicznych obserwatorium w Arecibo. Sercem ośrodka jest ponad 300 - metrowej średnicy czasza radioteleskopu, umieszczona w naturalnej kamiennej niecce. Za pomocą olbrzyma naukowcy są w stanie śledzić najdalsze zakamarki kosmosu. Tu, w cieniu zawieszonej nad ziemią czaszy, lubi spędzać czas Aleksander Wolszczan. Arecibo na wyspie Portotyko nazywa czasem swoją drugą ojczyzną. Urodzony w 1946 roku w Szczecinku, zasłynął na świecie jako odkrywca pierwszego pozasłonecznego układu planetarnego położonego niemal 1000 lat świetlnych od Ziemi. Wokół omiatającego kosmiczną pustkę promieniowaniem Roentgena pulsara Wolszczan "wypatrzył" w 1991 r. trzy planety. 14 lat później naukowiec odnalazł jeszcze czwartą należącą do tego układu. Sukces Polaka był możliwy między innymi dzięki obserwacjom prowadzonym w Arecibo. W swoim filmie Jan Sosiński stara się przybliżyć postać naukowca, a jednocześnie erudyty, amatora literatury science fiction, znawcy malarstwa i poezji. Przed kamerą Wolszczan opowiada o swoim dzieciństwie, o pierwszym teleskopie zbudowanym z dwóch soczewek od okularów i deski, o drodze do sławy. Astronom wyjawia także swoje przemyślenia na temat wszechświata, przeszłości i przyszłości kosmosu. Zastanawia się nad wyglądem odległych planet, porusza budzący emocje temat obcych form życia. Wolszczan opowiada też o nieuniknionym końcu Ziemi i Układu Słonecznego. Kiedyś wypali się wodorowe paliwo naszej gwiazdy, ta zaś zogromnieje, stanie się czerwonym olbrzymem i pochłonie Ziemię. Jednak naukowiec uspokaja: zanim do tego dojdzie, upłyną jeszcze 2 miliardy lat... 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "PARADYŻ ZNACZY RAJ" ODC. 318 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Reżyseria: Adam Sikorski Scenariusz: Izabela Fatalska Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. Tym razem autorzy programu pdwiedzają miejscowość Paradyż - wieś położona w województwie łódzkim, w powiecie opoczyńskim, siedziba gminy Paradyż. Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Przemienienia Pańskiego. Program zaczynamy od gratulacji dla Stowarzyszenia Wizna 1939, które zostało wyróżnione w konkursie "Strażnik Pamięci" zorganizowanym przez tygodnik "Do Rzeczy". Członkowie Stowarzyszenia i proboszcz miejscowej parafii opowiadają o dziejach Paradyża i pięknego, barokowego kościoła parafialnego. Prowadzą też jak zwykle swoje badania geofizyczne. Powstanie miejscowości Paradyż związane jest z budową tutejszego kościoła i z umieszczeniem w nim obrazu Chrystusa Cierniem Koronowanego. W Wielki Piątek, 8 kwietnia 1678 roku, Kazimierz Saryusz Skorkowski, komornik graniczny opoczyński, w czasie modlitwy we własnym alkierzu spostrzegł krople krwi na obliczu Jezusa. Wieści o obrazie szybko rozeszły się po okolicy. Ludzie schodzili się na wspólne modlitwy i nabożeństwa, otrzymując w swoich intencjach pocieszenie. Obraz znajduje się w świątyni w Paradyżu do dziś, jednak nie jest to już ten pierwotnie posadowiony w tym miejscu kościół. Nas interesuje, w którym miejscu znajdowała się świątynia w chwili objawienia i jakie tajemnice skrywają tutejsze krypty, bo miejscowych podań i legend jest na ten temat wiele. 02:10 KRÓTKI KURS HISTORII PZPR Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2008 Reżyseria: Aneta Chwalba Scenariusz: Maciej Muzyczuk Prezentujemy historię nieboszczki PZPR w oparciu o materiały archiwalne uzupełnione dowcipnym komentarzem. Dowcipnym, ale opartym na faktach. Jego autorem jest historyk Antoni Dudek nie tylko znany naukowiec, ale i autor książek trafiających do masowego odbiorcy. Współczesne zdjęcia pokazują wyłącznie zakamarki Giełdy Papierów Wartościowych, czyli dawnej siedziby Komitetu Centralnego PZPR. Na zasadzie kontrapunktu, współczesne obrazki zbite są z fragmentami wierszy opowiadających o kierowniczej roli partii. 02:50 WYŚLĘ WAM KARTKĘ Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2014 Reżyseria: Anna Duda-Ziętek Scenariusz: Anna Duda-Ziętek Opowieść o niezwykłej 16 - letniej Adzie, która w przyszłości chce zamieszkać w Nowym Jorku, by tam grać koncerty, adoptować dzieci i wozić jedzenie do Afryki. Tymczasem jej życie to cztery ściany sali na zamkniętym oddziale szpitala dziecięcego, chemioterapia, dźwięk pompy, tęsknota za nieobecnym ojcem, któremu chce tę nieobecność wybaczyć, troska o mamę - przyjaciółkę, której "dobrze wychodzi bycie mamą i tatą", i z którą Ada, z tego zamkniętego oddziału, chciałaby jak najszybciej uciec.