TVP Dokument Niedziela, 24.03.2024 05:40 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 10 ROZMOWY Z WARTBURGIEM Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Tym razem Radosław Kotarski wraca do czasów powojennych, gdy polska motoryzacja stawała na nogi. Wyrusza w podróż takimi pojazdami jak warszawa, syrena czy wartburg i sprawdza ich użyteczność w praktyce. Dla jednych ten powrót do przeszłości będzie powrotem do czasów dzieciństwa, a dla innych subiektywnym przewodnikiem po motoryzacji Europy Środkowej i Wschodniej. Co wyniknie ze skonfrontowania zabytkowych samochodów z nowoczesnymi realiami? 06:15 WETERYNARZE Z SERCEM - /45/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Dzisiaj poznacie pieska Pongo, który adoptowany i schorowany trafił do kardiologa. Nie była to jedyna poważna trapiąca go choroba. Czy współczesna medycyna pomoże psiakowi wrócić zdrowym do kochającej rodziny? Kolejni bohaterowie to koziołek Mietek i lisek Zbyszek oraz inne maluchy z Ośrodka Rehabilitacji Dzikich Zwierząt w Warszawie, który powstał w 2008 roku w Powsinie. W 2015 roku został przeniesiony na teren wawerskich lasów. W tym czasie w ośrodku uratowano ponad pięć tysięcy czterysta zwierząt. I jeszcze przesłanie ze wszystkich ośrodków rehabilitacji dzikich zwierząt, jakie odwiedziliśmy z ekipą "Weterynarzy z sercem": nie podejmujmy zbyt pochopnie decyzji o zabieraniu napotkanych zwierzaków do ośrodków. Wyrywamy je z naturalnego środowiska, na zawsze pozbawiamy je szansy na powrót do normalnego życia. 06:45 SKARBY DZIKIEJ AUSTRALII - ODC. 3 KAKADU (AUSTRALIA’S WILD TREASURE (3/6) KAKADU) Cykl dokumentalny, 51 min, Australia, 2020 Reżyseria: Aaron Pedersen Zrealizowany przez doświadczoną ekipę filmowców serial dokumentalny pokazujący różnorodne i wyjątkowe krajobrazy i ekosystemy Australii, które nie mają sobie równych. Sześć wyjątkowych miejsc o znaczeniu ekologicznym i naturalnie pięknych, w których zwierzęta przystosowały się do swoich konkretnych siedlisk, każde niesamowite na swój własny sposób. Niezapomniana podróż po niezwykłych krajobrazach, które tworzą ten australijski kontynent. Część 3 - "Kakadu". Na północy kraju znajduje się jeden z najbardziej malowniczych obszarów podmokłych na świecie. W Parku Narodowym Kakadu życie wyznaczają pory roku. Park Narodowy Kakadu ciągnie się od skalnych formacji na południu po północne wybrzeże Australii. To niezwykły tygiel życia utworzony przez coroczne monsuny. W połowie października nastaje pora roku, o której rdzenna ludność mówi Kunumeleng - "pora oczekiwania". Na obszarach zalewowych koryta rzek wypełniają się wodą. Przed nadejściem monsunu ze wszystkich tutejszych zwierząt chyba najbardziej wygłodzone są krokodyle różańcowe. 07:45 OBCY PRZYBYSZE W EUROPIE - ODC. 3 NUTRIE (THEY CAME TO STAY - OUR ALIEN ANIMAL NEIGHBOURS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Herbert Ostwald Cykl dokumentalny (3 części) opowiadający o gatunkach zwierząt, które zostały przeniesione do innych niż ich rodzime ekosystemy. Dlaczego ptak nandu - spokrewniony ze strusiem, drepcze po zaśnieżonych polach północnych Niemiec. Nieoczekiwanie nad katedrą w Kolonii przelatują stada jasnozielonych papug. A podobne do bobra nutrie z pomarańczowymi zębami obgryzają francuskie i holenderskie tamy kanałowe. Wszystkie te gatunki są obce i podejrzewa się, że powodują szkody ekologiczne i ekonomiczne. Choć UE chce walczyć z takimi inwazyjnymi zwierzętami, walka z nimi okazuje się trudna i uciążliwa, a nieprzygotowana biurokracja, skłóceni naukowcy i niedoinformowani obywatele ułatwiają rozprzestrzenianie się tych zwierząt. Czy należy walczyć z intruzami? Kiedy gatunek zwierząt jest rzeczywiście rodzimy? A może ciągła zmiana natury jest regułą? Seria dociera do sedna problemu ze zwierzęcymi intruzami, wybierając jako przykłady trzy istotne, a także interesujące gatunki. Odcinek 3 - "Nutrie". Wyglądają jak bobry, a ogony mają jak szczury. De facto - nimi nie są. To nutrie. Zamorskie gryzonie okazały się wytrzymałymi zawodnikami, szybko rozmnażającymi się w Europie. Jak wpływają na środowisko? Czy to cenny nabytek, a może zagrożenie? Nutrie z Neuss mają znakomite warunki. Tymczasem - 80 km na północny zachód - ich krewni budzą wiele kontrowersji. W Niderlandach, Jari Bremer wychodzi jak co dzień do pracy. Jest członkiem specjalnej jednostki. Na granicy niemiecko - niderlandzkiej także żyją nutrie amerykańskie. Jari Bremer dokładnie przepatruje kanały i drogi wodne po niderlandzkiej stronie. Jednak jak zwierzęta trafiły z Ameryki do Europy? 08:45 GLOBALNA NAUKA - ODC. 4 ROBOTYKA I SZTUCZNA INTELIGENCJA - PRZYSZŁOŚĆ LUDZKOŚCI (GLOBAL SCIENCE E04: ROBOTICS & A. I. - THE FUTURE OF HUMANITY) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 4 - "Robotyka i sztuczna inteligencja, przyszłość ludzkości". Wyglądają jak coś rodem z fantastyki naukowej, ale są prawdziwe powstają w laboratoriach na całym świecie. W przyszłości będą przypominać ludzi, zwierzęta i stworzenia, których jeszcze nie widzieliśmy. Posiądą zadziwiające zdolności, w tym inteligencję. Witajcie w nowym świecie, gdzie sztuczna inteligencja jest naszym sprzymierzeńcem, samochody nie potrzebują kierowców, a granice między człowiekiem i maszyną powoli się zacierają. W dwudziestym pierwszym wieku roboty opuściły fabryki i laboratoria. Nie ograniczają się już do prostych, powtarzalnych zadań. Stwory z metalu i plastiku przeniknęły niemal wszystkie obszary naszego życia. Spotykamy je na ulicach, w szkołach, w naszych domach, a nawet w salach koncertowych. Te nowoczesne maszyny nie są już uważane za proste narzędzia, współpracują z nami i się komunikują. Weszliśmy w erę robota społecznego. Choć wyglądają figlarnie, te małe urządzenia nie są już tylko ciekawostkami, wkrótce będą uczestniczyły w naszym życiu codziennym. Badacze z Arabii Saudyjskiej stworzyli pierwszego robota mówiącego w języku arabskim i rozpoznającego lokalne dialekty. Pytanie o rolę, jaką roboty i sztuczna inteligencja będą odgrywać w naszym życiu, nie jest niczym nowym, ale kontekst technologiczny wciąż się zmienia, a zagadnienia te stają się coraz istotniejsze. W ostatecznym rozrachunku to my, ludzie, musimy zdecydować, co zrobimy z naszymi maszynami. Jak bardzo chcemy je rozwinąć? I dokąd nas zaprowadzą? 09:45 PODRÓŻ PRZEZ WŁOCHY - ODC. 3 VIA POPILIA (VIA ITALIA LA POPILIA) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Benoit Felici Czteroodcinkowa mini - seria dokumentalna. Podróż po starych Włoszech. To najlepszy sposób na odkrycie pięknych i tajemniczych krain na Półwyspie Peloponeskim. Pojawiają się różne regiony Italii. Podążamy za pięknymi krajobrazami i spotykamy tych wszystkich, którzy nadal je ożywiają. Odc. 3. Via Popilia została zbudowana w 132 roku przed naszą erą. Miała połączyć Rzym z Civitas Foederata Regium, czyli obecnym Reggio Calabria. Nazwa Via Popilia pochodzi od nazwiska konsula Gajusza Popiliusza Laenasa, który zlecił budowę drogi. Powstała zaledwie w cztery lata. Rozpoczynała się w Kapui, drugim po Rzymie najważniejszym mieście antycznym. Dziś odkryjemy miejsca, przez które przechodziła Via Popilia i spotkamy ludzi, nadających im życie. Via Popilia odchodziła od Via Appii, kierowała się na południe i biegła wzdłuż wybrzeża Morza Tyrreńskiego. Docierała do obecnych miejscowości Vietri, Salerno i Cilento. Następnie zmierzała w stronę gór Parku Narodowego Pollino. Biegła przez Laino Borgo i dalej na południe przez Cosenzę. Jej trasa przechodziła wzdłuż wybrzeża w kierunku cypla. Przecinała miasta Palmi i Scilla i prowadziła aż do obecnego portu Reggio Calabria. Via Popilia miała pięćset kilometrów długości. Łączyła Rzym z Cieśniną Mesyńską, otwierając szlak do Sycylii i Afryki Północnej. Areny w Kapui były miejscem, gdzie szkolono gladiatorów. Patrząc na amfiteatr, można sobie wyobrazić walki dzikich zwierząt. Wykorzystywano przy nich specjalny system zapadni. Podłoga areny otwierała się powoli, a spod niej wyłaniali się gladiatorzy. Stłumione odgłosy, wydawane przez publiczność, dochodziły nawet do podziemnych cel. Okrzyki widzów wciąż odbijają się echem w ścianach amfiteatru. To tu wypromowano największych zawodników nieistniejącego już świata. Dziś tylko niektóre odcinki Via Popilii znane są geografom. Od kilku lat trwają badania mające na celu poszerzenie wiedzy o drodze. 10:50 ULICA BRZOZOWA Film dokumentalny, 8 min, Polska, 1947 Scenariusz: Wojciech Jerzy Has, Stanisław Różewicz Zdjęcia: Władysław Forbert Muzyka: Henryk Swolkień Impresja filmowa Jerzego Hasa o odradzaniu się Warszawy z ruin. Film skupia się na ulicy Brzozowej i Starym Mieście. 11:00 SOWIECI, DO DOMU Film dokumentalny, 23 min, Polska, 1989 Reżyseria: Andrzej Soroczyński Film przedstawia protesty mieszkańców, którzy organizują demonstracje przeciwko przebywaniu wojska radzieckiego w Polsce, na długo przed rokiem 1993. 11:30 WIELKI TYDZIEŃ - ODC. 1 NIEDZIELA PALMOWA (THE HOLY WEEK EP. 1 PALM SUNDAY) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2019 Reżyseria: Sandrine Durand Seria dokumentalna opowiadająca o Świętym Tygodniu, który poprzedza Wielkanoc. Odwiedzimy Jerozolimę i będziemy podążać ścieżką Jezusa podczas Wielkiego Tygodnia. To doświadczenie zmieniające życie. W ciągu tych siedmiu dni upamiętniane są podstawowe tajemnice wiary katolickiej: Męka, Śmierć i Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Dzisiaj te Święte Miejsca łączą nas nie tylko z przeszłością, ale z wydarzeniami, które ukształtowały naszą teraźniejszość i będą rezonować przez cały czas. 12:05 ODYSEJA - RZECZYWISTOŚĆ, CZY FIKCJA - ODC. 6 OSTATNI AKT: POWRÓT (ODYSSEY: BEHIND THE MYTH) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Massimo Brega Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) odsłaniająca tajemnice eposu greckiego. Kim był Homer i jakie jest znaczenie "Odysei?" W tym dokumencie podążamy śladami Ulissesa, znanego również pod greckim imieniem Odyseusz, bohatera równie aktualnego dzisiaj, jak prawie trzy tysiące lat temu, w podróży przez jedne z najbardziej fascynujących krajobrazów i pejzaży morskich regionu śródziemnomorskiego. Z pomocą wybitnych międzynarodowych uczonych staramy się rozwiązać zagadki, które wciąż dotyczą jednego z największych dzieł literackich ludzkości i jego enigmatycznego autora. Odc. 6 - "Ostatni akt: powrót". Po dziesięciu latach morskich wędrówek Odyseusz zapragnął wrócić do rodziny i do swojego królestwa, Na wyspie Scheria oczarowywał króla Alkinoosa i jego dwór opowieściami o swoich przygodach. Nadszedł jednak czas powrotu do domu. Z 24 - ch ksiąg "Odysei" pierwsze 12 dotyczy dziesięcioletniej podróży, chociaż opisanych jest tylko 35 dni. Tych, które dotyczyły najbardziej znanych przygód. W dalszych 12 - tu księgach Homer wprowadza intrygujące rozciągnięcie tempa narracji. Czas wydłuża się poza wszelkie ramy. Cała druga połowa dzieła opisuje wydarzenia, które miały miejsce w ciągu zaledwie pięciu dni. Opisują one powrót Odyseusza do swoich bliskich w Itace i krwawą zemstę na zalotnikach. Co jednak działo się w Itace w czasie długiej nieobecności króla? Historia i sposób jej opowiadania nadal odbija się echem w naszej świadomości blisko trzy tysiące lat od jej narodzin. Przez dalsze tysiąclecia będzie pobudzać nasze pragnienia wiedzy i przygód oraz inspirować naszą własną odyseję. 13:00 TACY BYLIŚMY - IRENA JAROCKA Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Michał Bandurski Scenariusz: Michał Bandurski Serial dokumentalny, którego twórcy śledzą losy największych gwiazd polskiej estrady. W każdym odcinku w nostalgiczny sposób wyjaśniają, jaki wpływ miała twórczość muzycznych idoli na nasze życie oraz na nas samych. Tym razem autorzy przyjrzą się trwającej dekady, błyskotliwej karierze Ireny Jarockiej. Od Gdańska do Paryża i od gondolierów do kawiarenek - to będzie muzyczna podróż przez najpiękniejsze wspomnienia. 13:35 PODRÓŻE MAŁEJ I DUŻEJ - S. 3, ODC. 5; USA - FLORYDA Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Monika razem z córeczką Laurką (2 lata i 10 miesięcy) leci do USA. W tym odcinku dziewczyny pokażą, co ciekawego zobaczyć na Florydzie. Odwiedzą Miami, z jego kubańską dzielnicą Little Havana, pokręcą się po centrum miasta Downtown i po kolorowym Wynwood. Zajrzą też na plaże Miami Beach z malowniczymi, filmowymi budkami ratowników. Pojadą na Key West, najbardziej wysunięty na południe skrawek ziemi amerykańskiej. Tu odwiedzą m.in. Szpital dla Żółwi Morskich, Dom Ernesta Hemingwaya i nie taki mały Mały Biały Dom. Na koniec, w Cristal River, popłyną przezroczystym kajakiem w poszukiwaniu manatów! 14:10 ROZBÓJNICY WŚRÓD ZWIERZĄT - ODC. 2 WALKA O POŻYWIENIE (NATURAL BORN REBELS EP. 2 HUNGER WARS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Holly Spearing Zwierzęta nie przetrwają bez pożywienia. Dzień po dniu stają przed podobnym wyzwaniem: muszą zdobyć posiłek. A to niełatwa sztuka. Nic dziwnego, że zdeterminowane, uciekają się do drastycznych praktyk: od kradzieży po zaskakujące sztuczki, łamanie zasad współpracy, a nawet stosowanie przemocy. Jeśli wziąć pod uwagę, jakim wyzwaniom muszą sprostać, trudno nie docenić ich zachowania. U zwierząt walczących o przetrwanie wykształciły się wyjątkowe strategie, dzięki którym mogą one zdobyć pożywienie. Okazuje się, że skłonności przestępcze nie są wyłącznie ludzką cechą. Również wśród zwierząt zdarzają się gangsterzy, oszuści, złodzieje czy porywacze, którzy niecnymi metodami zdobywają pożywienie, terytorium, możliwość przekazania swoich genów czy przychylność silniejszych. W tym trzyodcinkowym dokumencie BBC podglądamy zaskakujące zwyczaje papug kakadu, pawi, makaków królewskich, hien, krabów palmowych czy nieświszczuków (piesków preriowych). Co ciekawe, podobnie jak u ludzi, i wśród zwierząt są również takie osobniki, które "łamią prawo" bez żadnego usprawiedliwienia. 15:10 JAK DOBRZE SPAĆ? (HOW TO SLEEP WELL WITH MICHAEL MOSLEY / MICHAEL MOSLEY AND SLEEP) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Jon Willers Film dokumentalny BBC Studios. Kompleksowy przewodnik po nauce o śnie i jego wpływie na wszystko, co robimy. Sen to rytuał, który nas wszystkich łączy. Obecnie coraz powszechniej występują zaburzenia snu. 1/3 z nas ciągle zmaga się z bezsennością, a w pandemii urosło to do 50% populacji - najwyższy odnotowany odsetek. Zgłębienie tajemnic śpiącego mózgu może pomóc w naszych zmaganiach z bezsennością. Ten dokument pokazuje, w jaki sposób sen wpływa na prawie każdą część naszego fizycznego i psychicznego samopoczucia, od pamięci i nastroju po odporność, wagę i płodność. Lepszy sen poprawia zdrowie, pokonuje choroby, obniża poziom cukru we krwi, pomaga poprawić nasz system odpornościowy i zdolność zwalczania infekcji oraz poprawia zdrowie psychiczne. Nowe badania i teorie poddawane są próbie w eksperymentach, których nigdy wcześniej nie pokazywano w telewizji. Nie każdy sen jest taki sam. De facto - składa się z 4 różnych faz, układających się w cykle. Naukowcy dowiadują się coraz więcej, jakie to ma znaczenie dla naszego psychicznego i fizycznego zdrowia. Nauka o śnie rozwija się w szybkim tempie - ze wspaniałymi i rewolucyjnymi rozwiązaniami na horyzoncie. A więc - pora do łóżek i szansa na otrzymanie jak najwięcej cudownych fal mózgowych z głębokiego snu. 16:10 NASZ DZIWACZNY ŚWIAT - / 10/ (WEIRD WONDERS OF THE WORLD, S. 02 EP. 2) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2016 Natura nie przestaje nas zaskakiwać - co rusz odkrywamy kolejne dziwne zjawiska przyrodnicze czy niezwykłe zachowania zwierząt. Jaki jest wpływ słońca na muzykę klasyczną? Co łączy kozy i pająki? Czy z pajęczego jedwabiu da się zbudować kuloodporną skórę? Skąd małpy znają zasady reanimacji? To tylko kilka z wielu pytań, na które odpowiedź znajdziemy w kolejnych odcinkach cyklu "Nasz dziwaczny świat". Dzięki fascynującym eksperymentom, ciekawym i przystępnym wyjaśnieniom naukowców, niesamowitym opowieściom świadków i wyjątkowym materiałom filmowym okryjemy tajemnice niezwykłych zjawisk, dziwnych zachowań, anomalii pogodowych czy medycznych cudów. 17:15 JEZIORA Z SIMONEM REEVEM - CZĘŚĆ 1. (THE LAKES WITH SIMON REEVE) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Sam Bagnall Trzyczęściowy film dokumentalny. Od pracowników łodzi podwodnych po farmerów górskich, Simon Reeve spotyka mieszkańców Cumbrii, odkrywając nowe spojrzenie na ten wspaniały zakątek Wielkiej Brytanii. Kraina Jezior to największy park narodowy w Anglii. Rozsławiony przez poetę Williama Wordswortha, jego surowe piękno zajmuje wyjątkowe miejsce w brytyjskim życiu. Ale jest to również sedno wielu kluczowych problemów, przed którymi stoi świat od rozwoju po zrównoważony rozwój i zmiany klimatyczne. Simon Reeve spotyka najbardziej fascynujące postacie z Krainy Jezior, dowiaduje się o zagrożeniach dla jej delikatnej przyrody i odwiedza niektóre ze spektakularnych i kontrowersyjnych projektów energetycznych znajdujących się w jej granicach. 18:20 WIELKI TYDZIEŃ - ODC. 1 NIEDZIELA PALMOWA (THE HOLY WEEK EP. 1 PALM SUNDAY) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2019 Reżyseria: Sandrine Durand Seria dokumentalna opowiadająca o Świętym Tygodniu, który poprzedza Wielkanoc. Odwiedzimy Jerozolimę i będziemy podążać ścieżką Jezusa podczas Wielkiego Tygodnia. To doświadczenie zmieniające życie. W ciągu tych siedmiu dni upamiętniane są podstawowe tajemnice wiary katolickiej: Męka, Śmierć i Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Dzisiaj te Święte Miejsca łączą nas nie tylko z przeszłością, ale z wydarzeniami, które ukształtowały naszą teraźniejszość i będą rezonować przez cały czas. 18:50 POWRÓT PISARZY. ANDRZEJ BOBKOWSKI Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2018 Reżyseria: Robert Lis, Arkadiusz Biedrzycki Scenariusz: Sławomir Koper, Justyna Elminowska, Ewa Mroczkowska Ten odcinek jest próbą portretu nietuzinkowej postaci Andrzeja Bobkowskiego z jego pasją życia i niebywałym talentem. O sobie samym Bobkowski mówił "Chuligan wolności", dając wyraz swojej bezkompromisowej potrzebie. To właśnie ten aspekt jego emigracji będzie chciał wydobyć Łukasz Orbitowski, odwołując się do nietypowego doświadczenia w życiu pisarza, jakim była ucieczka rowerem z zajmowanego przez Hitlera Paryża. Jak się później okazało ucieczka nie ostatnia. Kilka lat później ostry w swoich poglądach i niestosujący taryfy ulgowej wobec nikogo, uważny obserwator życia elit intelektualnych Francji, stwierdził, że romans Sorbony z komunizmem przekroczył granice przyzwoitości. Wtedy spakował się i uciekł z żoną do Gwatemali, gdzie pozostał już do końca życia. 19:25 POWRÓT PISARZY. JÓZEF ŁOBODOWSKI Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Robert Lis, Arkadiusz Biedrzycki Scenariusz: Sławomir Koper, Justyna Elminowska, Ewa Mroczkowska W tym odcinku Orbitowski odwiedza królewskie miasto Madryt, przedstawiając sylwetkę "Lobo" - niepokornego poety związanego z tym miastem. Będzie to opowieść o człowieku, który wrósł w tkankę Madrytu - całym sobą - poznał sekrety tego miasta, jego ciemne i jasne strony, związał się z nim do tego stopnia, że nawet po śmierci ciężko mu było ów Madryt opuścić (przyjaciele poety pojawili się tutaj, by zabrać do Polski urnę z jego prochami. Urnę odebrali i od razu udali się z nią w miasto. Po całonocnym, suto zakrapianym pożegnaniu, ku swojemu zaskoczeniu spostrzegli, że zgubili doczesne szczątki przyjaciela). Łobodowskiego Orbitowski przedstawia jako człowieka temperamentnego, upartego czasami wręcz szalonego, ze skłonnościami do zachowań ekstrawaganckich - zobaczymy osobę znaną z kłótliwości i braku pokory, ale też serdeczną i skłonną do poświęceń. 20:00 PRZEKLĘTE DZIECI (LES ENFANTS TERRIBLES) Film dokumentalny, 89 min, Francja/Niemcy/Turcja, 2022 Reżyseria: Ahmet Necdet Cupur Zeynep jest wychowywana w tradycyjnej, surowej rodzinie w wiosce w południowej Turcji. Pracuje w fabryce tekstyliów i marzy o wyjeździe na studia wbrew woli ojca. Jej bracia Cemal i Mahmut również przezywają trudne chwile. Cemal, podobnie jak Zeynep, poszukuje wolności, podczas gdy Mahmut czuje się uwięziony w pozbawionym miłości małżeństwie. Ich starszy brat, filmowiec Ahmet Necdet Cupur, po otrzymaniu wiadomości od Zeynep, wraca do rodzinnej wioski. Znajduje tam nieszczęśliwą rodzinę. Co wyniknie z tego międzypokoleniowego konfliktu? Intencją reżysera było sfilmowanie rodzeństwa i otaczających go ludzi podczas szukania rozwiązania. Pomyślał, że łatwiej będzie patrzeć przez obiektyw kamery, jakby to, co filmuje, nie było prawdziwym życiem, ale światem fantazji filmowca. Chciał uchwycić uczucia ludzi, ich bezradność podczas próby stworzenia własnego sposobu na życie. 21:40 PRZEWODNICY WYSOKOGÓRSCY Z CHAMONIX - 200 LAT HISTORII (ROPED 200 YEARS OF THE CHAMONIX'S GUIDE / ENCORDS, 200 ANS DANS LE REGARD DES GUIDES DE CHAMONIX) Film dokumentalny, 54 min, Francja, 2022 Reżyseria: Pierre Cadot Film dokumentalny o przewodnikach z Chamonix, którzy są sercem historii alpinizmu. Dolina Chamonix ma 3 km. szerokości i 20 km. długości. Nie widać stąd horyzontu - wokół tylko góry. Historia rozpoczyna się w 1741 roku, gdy do Chamonix przybywają pierwsi podróżnicy. Człowiek jest tu zanurzony w oceanie lodu i granitu. Te góry przyciągają ludzi od ponad dwustu lat. Pionierzy wymyślili tu sport, który później nazwano alpinizmem, a wraz z nim - zawód przewodnika wysokogórskiego. Przewodnicy Chamonix osiągają i przekraczają cele - przynosząc swojej organizacji światowy rozgłos. Kolejne wyzwania, rozwój etyki i znaczny postęp techniczny wyryły w skale silne wartości: solidarność, odwagę, umiejętność adaptacji. Te wartości kształtują życie, wykraczając poza zwykłe wspinanie się po górach. Przewodnicy są w centrum życia w górach, będąc zarówno aktorami, jak i widzami zmieniającego się krajobrazu, świadkami wpływu kryzysu klimatycznego. Ten film opowiada historię od początków alpinizmu do współczesności, a przewodnicy stają teraz przed największym wyzwaniem od początku swojej profesji - ich marzenia kruszą się wraz z górami w wyniku poważnych zmian klimatu. Pragnienie przygody nierozerwalnie łączy dzisiejszych przewodników z pionierami przewodnictwa górskiego. Ta potrzeba wolnego i dzikiego świata, wspólna dla wszystkich regionów górskich i niezmienna przez wieki, pozwala zrozumieć, dlaczego ten zawód nie zaginął. Troska o przetrwanie gór i tego historycznego powołania to niepowtarzalna przygoda. 22:50 TAMTE LATA, TAMTE DNI - CEZARY HARASIMOWICZ Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć-Burzyńska Tym razem lata dzieciństwa i młodości oraz trudne i bolesne losy swojej rodziny wspomina scenarzysta i pisarz, Cezary Harasimowicz. W swej opowieści szczególnie dużo miejsca poświęca mamie, aktorce Teatru Polskiego, która wychowywała go samotnie, oraz dziadkowi, słynnemu, przedwojennemu kawalerzyście. 23:25 JAK ŻYĆ Dokument fabularyzowany, 83 min, Polska, 1977 Reżyseria: Marcel Łoziński Scenariusz: Marcel Łoziński Zdjęcia: Jacek Petrycki Aktorzy: Anna Zyman, Edward Zyman, Piotr Zyman, Barbara Rozhin, Andrzej Rozhin, Klaudyna Rozhin, Andrzej Samson, Leszek Banachowski, Janusz Sokołowski Pełnometrażowy debiut fabularny Marcela Łozińskiego, autora wielu nagrodzonych filmów krótkometrażowych, m.in. "Rano, południe, wieczór", "Zderzenie czołowe", "Próba mikrofonu", "Szklany dom", "Świadkowie", "Las katyński", "Siedmiu Żydów z mojej klasy", "Wszystko może się przydarzyć". "Jak żyć" to paradokumentalny film, którego akcja rozgrywa się latem 1976 roku na obozie szkoleniowym dla młodych małżeństw - członków ZSMP, w ośrodku kampingowym w Borkach koło Augustowa. Główną atrakcją obozu ma być konkurs na najlepsze małżeństwo - zwycięzcy mają otrzymać pralkę automatyczną. Jurorzy są anonimowi, a przebieg rejestruje kamera filmowa. Codziennie ogłasza się ile punktów zdobyły poszczególne małżeństwa. Szybko okazuje się, że liczy się nie inteligencja, charakter, indywidualność, ale podporządkowanie kierownictwu i organizacji, posłuszeństwo, puste deklaracje. Egzaminy z wiedzy politycznej, nachalne wywiady z dziećmi, podpatrywanie, ingerencja w sprawy osobiste to metody, jakimi posługują się organizatorzy konkursu. Jedna z rodzin buntuje się przeciwko temu, co wywołuje agresję pozostałych uczestników obozu. Zrealizowany w roku 1977 film cztery lata czekał na rozpowszechnianie. 01:00 TĘSKNIŁEŚ TYLE LAT Film dokumentalny, 38 min, Polska, 2000 Autor: Leszek Platta Film opowiada o życiu i karierze artystycznej Ireny Delmar znanej emigracyjnej piosenkarki, prezesa ZASP - u za Granicą. W filmie ukazano rolę Teatru Polskiego w Londynie, jaką odgrywał i odgrywa w emigracyjnej społeczności. Nie zabrakło także informacji o przyczynach powstania emigracji niepodległościowej z 1939 roku. 01:45 PERKUSISTA Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2004 Reżyseria: Grzegorz Sadurski Scenariusz: Grzegorz Sadurski Zdjęcia: Alexander Pavlowić Dom Opieki Społecznej w Rzadkowie - duży, biały budynek malowniczo położony pod lasem, wśród zielonych łąk i pól. Jednym z pensjonariuszy opiekuńczego zakładu jest 19 - letni Robert Wasiak. Niewysoki chłopak z bujną czupryną i w okularach, tryskający energią i optymizmem od razu wzbudza sympatię i zaufanie. "Mały", jak go nazywają terapeuci i koledzy, nie mówi. Potrafi jedynie wydawać nieartykułowane dźwięki, w które trzeba się bardzo uważnie wsłuchiwać, by wydobyć z nich sens. Ale chłopak ma znakomity słuch. Gra na perkusji w zespole Na Górze, działającym przy domu opieki. To jego wielka życiowa pasja. Jest samoukiem. Zgłębił tę trudną sztukę, podpatrując i naśladując innych perkusistów. Grupę rockową Na Górze tworzą trzej terapeuci i czterech podopiecznych z zakładu. Muzycy jeżdżą po kraju z występami, grają w małych klubach, domach kultury. Kamera towarzyszy im, gdy przygotowują się do koncertu w Pile, w nowym klubie. "Mały" jest bardzo podekscytowany występem, zresztą wszystkim się udziela jego niekłamany optymizm. Zaprasza na koncert sympatyczną kucharkę z zakładu, Olę, która obiecuje, że przyjdzie na pewno. Przy aplauzie zebranych gości zespół gra słynny utwór Rolling Stonesów "Satisfaction". Na zakończenie udanego koncertu muzyków czeka pieczenie kiełbasek przy ognisku, wśród znajomych i przyjaciół. "Mały" ma jeszcze jeden ważny powód do radości. Właśnie spotka się z matką, której nie widział dziesięć lat. Jego ojciec nie żyje, zmarł mając 33 lata. Matka - bezrobotna, biedna i samotna kobieta - długo czekała, by zobaczyć się z synem. Spotkanie przebiega w wyjątkowo ciepłej i wzruszającej atmosferze. 02:15 POCIĄG DO BOLLYWOOD Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Reżyseria: Mariusz Malinowski Scenariusz: Leszek Talko Andrzej Gliwicz, absolwent szkoły morskiej z dyplomem nawigatora, opłynął niemal cały świat. W swoim zawodzie przepracował też dwadzieścia parę lat w Polskich Liniach Lotniczych LOT, latał m.in. do Indii, które urzekły go swym pięknem. Zabrał kiedyś na wycieczkę żonę Danutę i zaszczepił w niej pasję do podróżowania po tym ogromnym i niezwykłym kraju. Po przejściu na emeryturę pan Andrzej nie mógł usiedzieć na miejscu, znów ciągnęło go w świat. Najpierw jednak na przełomie 1989 i 1990 roku Gliwiczowie postanowili przenieść się z Warszawy na prowincję, wybrali niewielkie gospodarstwo w wiosce Skolankowa Wola na Kielecczyźnie. Skromny wiejski dom szybko stał się dla nich azylem jedynie na letnie miesiące. Wraz z nastaniem chłodów, już od blisko 20 lat, Gliwiczowie co roku opuszczają rodzinne gniazdko i wyruszają do Indii, by przez sześć miesięcy upajać się tamtejszym klimatem, zawierać nowe znajomości i podtrzymywać stare przyjaźnie. Choć są przeciętnymi polskimi emerytami starego portfela, akurat teraz mogą w pełni korzystać z życia i realizować swoje marzenia. W Bombaju zatrzymują się małym hoteliku Armii Zbawienia. Kiedyś przy śniadaniu zagadnął Andrzeja Gliwicza pewien miły pan poszukujący statystów do filmu. I tak to się zaczęło. Właśnie w Bombaju mieści się centrum potężnego przemysłu filmowego Indii: tzw. Bollywood. Tu kręci się najwięcej na świecie filmów i seriali, oglądanych później przez niezliczone rzesze rodzimych odbiorców. Gliwiczowie od wielu lat grają w hinduskich produkcjach, wystąpili u boku bollywoodzkich gwiazdorów, poznali tamtejszych producentów i reżyserów. Filmy z udziałem pary polskich emerytów obejrzało już ponad 400 milionów widzów, choć te produkcje mają krótki żywot i znane są jedynie w Indiach. Kiedy nie ma dla nich żadnej roli w Bollywood, Gliwiczowie wyruszają autobusem w długą drogę do miejscowości Gokarna. W tej malowniczo położonej hinduskiej wiosce wynajmują co roku ten sam domek z zapierającym dech widokiem z ganku, mają swój stolik w ulubionej lokalnej knajpce, spotykają się z przyjaciółmi. Wśród najbliższych znajomych są Hindusi, ale także Europejczycy, Amerykanie czy Australijczycy, którzy, podobnie jak oni, odnaleźli w Indiach swoje miejsce na ziemi. W Gokarnie życie płynie leniwie, wszyscy się znają, są dla siebie bardzo życzliwi i nikt nikomu nie zazdrości. Tu nikt nie zabiega o bogactwo, luksusy, wygody, raczej w Indiach w ogóle panuje moda na ascetyczny styl życia. Za średnio 30 zł dziennie polscy emeryci wiodą więc spokojny i szczęśliwy żywot, podziwiają wspaniałą przyrodę i przepiękne zachody słońca. Twórcy dokumentu pokazują swoich bohaterów najpierw w wiosce w Polsce, a następnie filmują ich pobyt w Indiach, które stały się ich drugim domem. Kamera rejestruje codzienne, zwykłe zajęcia państwa Gliwiczów, śledzi rozmowy z agentami filmowymi, znajomymi z planu oraz starymi przyjaciółmi z całego świata, na których zawsze mogą polegać w trudnych sytuacjach.