TVP Historia Wtorek, 19.03.2024 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 19 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1900 - odkrycie ruin Knossos; 1918 - Józef Piłsudski uwięziony w Magdeburgu otrzymał tysiące pocztówek imieninowych demonstracyjnie wysłanych doń przez rodaków; 1968 - spotkanie Gomułki z "aktywem" PZPR - padały hasła antyżydowskie; 1981 - brutalna interwencja ZOMO po sesji Rady Narodowej w Bydgoszczy; 07:10 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 12 "WARSZAWA" Serial wojenny TVP, 44 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny Czas honoru Powstanie Odcinek 12 Warszawa Na Czerniakowie sytuacja staje się krytyczna. Nawet gdy powstańcy otrzymują wsparcie ogniowe z drugiej strony Wisły, uderza ono w pozycje Polaków, a nie w Niemców. Podczas ostrzału Janek zostaje ranny. Władek próbuje wymóc na Siergiejewie kolejny desant berlingowców. Orlicki chwali Michała za złamanie szyfru używanego przez Armię Czerwoną. Niestety, nie traktuje tej informacji poważnie, ponieważ została ona uzyskana od Niemca. Michał ma zgodę na przeniesienie na Czerniaków. Ostatnią noc w Śródmieściu spędza z Halszką. Rainer dostaje rozkaz likwidacji obozu przejściowego. Nakazuje Woźniakowi osobiście nadzorować transport więźniów do innych placówek. W tej chwili interesuje go już tylko archiwum. Władek informuje Bronka, Bolka i Janka o koniecznym odwrocie z Czerniakowa. Część rannych trzeba ewakuować na praską stronę. Pomimo odniesionych ran Janek chce walczyć dalej. Bronek ma przeprawić się na praską stronę z rannymi i tam na terenach kontrolowanych przez Armię Czerwoną organizować polskie podziemie. Gdy zapada zmrok, Siergiejew stara się wyprowadzić grupę rannych powstańców do łodzi, aby przeprawić się na praską stronę Wisły. Podczas próby przedarcia się do rzeki, eskorta zostaje ostrzelana przez Niemców. O świcie niedobitki grupy lądują na drugim brzegu Wisły. Między Bronkiem a Siergiejewem dochodzi do decydującej rozmowy. Na barykadzie ochraniającej właz kanałowy, Ruda i Władek chcą wziąć ślub. Żołnierze z Czerniakowa ewakuują się kanałami do Śródmieścia. 08:20 WÓŁ Film dokumentalny, 19 min, Polska, 1977 Reżyseria: Józef Cyrus Film przedstawia codzienne życie sędziwego rolnika. 08:50 HISTORIA POLSKI - GRA O KORONĘ Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Jaworski Scenariusz: Piotr Jaworski Zdjęcia: Jarosław Migoń, Marek Gajczak Muzyka: Marcin Gałażyn Aktorzy: Mikołaj Dróżdż Wykonawcy: Szymon Kuśmider, Podolski Regiment Odprzodowy Film dokumentalny poświęcony postaci kanclerza i hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego, polityka, mecenasa sztuki i nauki, założyciela idealnego miasta Zamość. Koncepcja wizualna filmu opiera się na sugestywnych obrazach, ułatwiających widzom wniknięcie w opisywane wydarzenia. Współczesna cyfrowa diaporama, spektakl audiowizualny. Nowatorskie rozwiązania produkcyjne z zastosowaniem techniki Unreal Engine 4.0. Udział grupy rekonstrukcyjnej, inscenizacje z zatrzymanym ruchem, sceny inscenizowane oparte na malarstwie Jana Matejki. Tak realizowanym ujęciom towarzyszy narracja lektora zgodna z przekazami historycznymi. W wizualnej powieści graficznej Zamoyski jest kimś w rodzaju superbohatera. Film został zbudowany w konwencji komiksu historycznego. 09:45 SENSACJE XX WIEKU - SKARBY TRZECIEJ RZESZY Widowisko kameralne, 48 min, Polska, 2003 Reżyseria: Bogusław Wołoszański, Adek Drabiński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Jedna z najbardziej tajemniczych spraw II wojny - zaginięcie części skarbu III Rzeszy, rezerw walutowych i złota Reichsbanku. Miliardy dolarów zostały wykradzione w celu finansowania ucieczek esesmanów i tworzeniu organizacji neonazistowskich po wojnie. Widowisko przedstawia, jak przebiegał rabunek i ukrywanie skarbów Rzeszy w końcu wojny. 10:40 JAPOŃSKA WYPRAWA JOANNY LUMLEY - ODC. 2 (JOANNA LUMLEY'S JAPAN) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Ewen Thomson, Neil Ferguson Gwiazda serialu "Absolutnie fantastyczne", Joanna Lumley, przemierza Japonię od lodowatych syberyjskich mórz na północy po subtropikalne wyspy na południu. Jej podróż rozpoczyna się w ujemnych temperaturach na Hokkaido, gdzie żyją najpiękniejsze i najbardziej zagrożone dzikie zwierzęta Japonii. Wędrując na południe, Joanna odwiedza Tokio, starożytną stolicę Kioto z zachwycającymi świątyniami oraz Nagasaki, miasto o tragicznej przeszłości. Jej epicka podróż kończy się na sielskich plażach Kohamy, jednej z najodleglejszych pacyficznych wysp Japonii, gdzie mieszkają dziewczyny z girlsbandu, których średnia wieku wynosi 84 lata. 11:35 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE. TAKA HISTORIA - ODC. 3 Telenowela dokumentalna, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Anna Krasuska Aktorzy: Wojciech Żołądkowicz, Paula Stępczyńska, Milena Staszuk Klasztor lub ślub. Pierwszy klasztor, który powstał w dawnej Europie założyli benedyktyni, którzy swoją siedzibę mieli na Monte Casino. Według reguły benedyktyńskiej poczęły powstawać nowe zakony męskie, a niebawem i żeńskie. Pierwszym z nich były klaryski, do których wkrótce dołączyły cysterki i norbertanki. Aby wstąpić do klasztoru trzeba było być kobietą z bogatego rodu. W rodzinach książęcych oraz możnych nierzadko wysyłano córki do klasztoru, była to bowiem również pewnego rodzaju inwestycja i zaszczyt. Kandydatki na zakonnice wnosiły najczęściej bogate uposażenie - czasami było to kilkadziesiąt wsi. W Krakowie był wtedy także Zakon Ducha Świętego. Zakonnicy i zakonnice mieli modlić się do Ducha Świętego, milczeć i opiekować się osobami starymi, ubogimi, chorymi, pielgrzymami oraz porzuconymi dziećmi. Prowadzono więc coś w rodzaju przytułku i dzisiejszego domu dziecka. Był to jedyny zakon, do którego mogły wstępować biedne kobiety. 12:05 KRÓLOWA BONA - ODC. 10 Serial historyczny TVP, 55 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Jerzy Zelnik, Anna Dymna, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Leonard Pietraszak, Jerzy Kamas, Piotr Fronczewski, Jerzy Trela, Bogusław Sochnacki, Marek Kondrat, Stanisław Ptak, Wieńczysław Gliński, Mariusz Benoit, Stefan Szmidt Długa i dramatyczna walka Zygmunta Augusta o uznanie jego małżeństwa z Barbarą Radziwiłłówną zostaje uwieńczona pełnym sukcesem. Przestraszeni groźbą abdykacji posłowie poddają się woli króla. 7 grudnia 1550 r. w katedrze wawelskiej odbywa się koronacja Barbary na królową Polski. Szczęście królewskiej pary nie trwa długo. Pół roku później Barbara umiera. Po raz drugi trzydziestoletni monarcha zostaje sam, skłócony z matką i nadal bezdzietny. Kierując się dobrem dynastii, Zygmunt August decyduje się na kolejne małżeństwo. Pragnąc rozbić koalicję cara Iwana z Ferdynandem Habsburgiem, planuje ślub z Katarzyną Austriaczką. 13:10 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - TALLEYRAND. DYPLOMATA BEZ SKRUPUŁÓW (TALLEYRAND) Cykl dokumentalny, 94 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciunel Talleyrand był człowiekiem o wielu obliczach: biskupem, najbliższym współpracownikiem Napoleona Bonaparte, ministrem spraw zagranicznych, ambasadorem, który wyniósł na tron Burbonów. Przetrwał 70 lat politycznych zawirowań. Jedno, co mu trzeba oddać, to jego miłość do Francji, której interesu zawsze bronił. Bronił też pewnego stylu życia. Otoczony pięknymi kobietami w swoim pałacu w Valenncay wydawał królewskie przyjęcia przygotowane przez wielkiego szefa kuchni Careme’a. Spędzał czas naprzemiennie bogacąc się i rujnując. Niekiedy budził się milionerem, po czym, wszystko przegrywał w wista. Jeśli jakieś jedno słowo może scharakteryzować Talleyranda, to jest nim gracz. Grał życiem, grał w politykę, grał o władzę i z rządami. Był dyplomatą i biznesmenem, ale przede wszystkim człowiekiem czerpiącym radość z życia. 15:05 NARODZINY NAZIZMU S.I - NOC DŁUGICH NOŻY (RISE OF THE NAZIS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Seria odpowiada na zasadnicze pytanie: jak doszło do tego, że rządy w Niemczech przejęli faszyści. Te filmy to spojrzenie od wewnątrz na drogę Hitlera do władzy. Historia zostaje opowiedziana z punktu widzenia osób z jego najbliższego otoczenia, tych, którzy utorowali mu drogę do władzy, i tych, którzy próbowali go powstrzymać. Od politycznych intryg, które zamieniły niemiecki parlament w prawdziwy "House of Cards", po demontaż demokracji, który uczynił z Hitlera wszechmocnego Fuhrera. W cyklu dokonana zostanie analiza, czy taki rozwój zdarzeń był nieunikniony, jakie pojawiły się znaki ostrzegawcze, jakie podjęto decyzje, jakich szans nie wykorzystano i jakie błędne oceny sformułowano, które mogły powstrzymać Hitlera i zmienić bieg historii. Episode 1: Politics Episode 2: The First Six Months in Power Episode 3: Night of the Long Knives 16:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KILKA NAJDŁUŻSZYCH DNI CZ. 1 Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii drugiej wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego największej operacji desantowej, mającej na celu otwarcie drugiego frontu w Europie Zachodniej - lądowaniu aliantów w Normandii 6 czerwca 1944 roku. W nagraniu unikatowe materiały archiwalne. 16:55 HISTORIA POLSKI - POLMISSION. TAJEMNICE PASZPORTÓW Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jacek Papis Scenariusz: Jacek Papis Dokument jest próbą rozwikłania najbardziej zagadkowych wątków tzw. akcji paszportowej, czyli działalności polskich dyplomatów w Szwajcarii i żydowskich aktywistów, którzy podczas II wojny światowej ratowali Żydów z całej Europy. Film ten skupia się przede wszystkim na losach tych, którym udało się ocaleć dzięki południowoamerykańskim paszportom, ale zarazem opowiada o tych, którzy o mały włos by ocaleli, ale niemal w ostatniej chwili zostali przez Niemców zamordowani. Głównymi interlokutorami są tu bezpośrednio ocaleni lub ich potomkowie (tzw. drugie pokolenie), co sprawia, że film ten jest także dokumentacyjnym zapisem niezwykłych, jednostkowych losów, z których każdy właściwie nadawałby się na osobną hollywoodzką produkcję. Oprócz ocalonych w filmie pojawiają się też historycy i badacze, próbujący dociec prawdy, podjąć niewyjaśnione dotąd kwestie i odpowiedzieć na najbardziej nurtujące pytania. 18:00 Z WIESZAKA HISTORII - ODC. 3 BUNTOWNIK Z UBIORU Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jarosław Migoń Scenariusz: Lucyna Rotter, Jarosław Migoń Prowadzący: Lucyna Rotter Lektor: Magdalena Zbylut - Wiśniewska Zdjęcia: Kacper Solan, Bartłomiej Gąsienica Muzyka: Marcin Gałażyn Wciągająca fashion story dla każdego, kto dostrzega rolę i znaczenie ubioru. Program o tematyce dokumentalno - historycznej, która w nowoczesnej, choć kostiumowej formule, odsłania ukryte znaczenia, symbole i dzieje ubioru. W odcinku prof. Lucyna Rotter opisuje, jak ubiór na przestrzeni lat definiował płeć, w jaki sposób stał się wyrazem buntu, czy wręcz prowokacji. O subkulturze bikiniarzy i modzie czasów PRL opowiada prof. dr hab. Józef Marecki. Z Michałem Massą Mąsiorem - fotografem mody, prowadząca rozmawia o buncie w świecie mody i o tym, w jaki sposób wypowiadają się współcześni zbuntowani kreatorzy. 19:00 WOJENNE DZIEWCZYNY S.I - ODC. 1 Serial wojenny TVP, 43 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka Opowieść o trudnych latach okupacji hitlerowskiej, przedstawiona z perspektywy trzech młodych kobiet. Nie są jeszcze matkami, nie są też żonami. To bardzo młode dziewczyny, którym u progu dorosłego życia losprzyniósł wojnę. I to jedną z najstraszliwszych. Przygotowywane przez pierwsze dwadzieścia lat do życia według standardów swego środowiska, nagle stanęły bezbronne wobec potężnych sił zła i ciemności. I podjęły z nimi walkę. odc. 1 Wybucha wojna. Irka, panienka z dobrego domu przeżywa koszmar nalotu na szpital, w którym pracuje. Wciąż czeka na narzeczonego Kamila, który tuż przed ślubem został powołany do wojska. Ewka zostaje wypuszczona z więzienia, w którym odsiadywała wyrok za kradzieże. Próbuje ułożyć sobie życie w okupowanej Warszawie, wciąż dopuszczając się drobnych kradzieży. Marysia, córka bogatego żydowskiego przedsiębiorcy z Łodzi ucieka z getta i przyjeżdża do Warszawy odebrać przechowane przez jej ojca pieniądze. Niestety, zaufany bankier okrada jej rodzinę. Marysia nie ma środków do życia w Warszawie, nie ma też dokumentów. Jako Żydówka w każdej chwili może zostać aresztowana. Postanawia wrócić do getta w Łodzi. Na dworcu zostaje okradziona z resztek pieniędzy. Złodziejką jest Ewka. Marysia zostaje zatrzymana przez niemieckiego żandarma. Ewka, widząc w jakie kłopoty ją wpędziła, pomaga jej ryzykując wiele. Następnie ukrywa ją w komórce należącej do matki. Ewka zwraca się o pomoc do Szczęsnych - rodziny Irki. Zna ich jeszcze z dzieciństwa, kiedyś jej matka pracowała w dworku. To pierwsze po latach spotkanie Irki i Ewki. Wszystko idzie dobrze, następnego dnia Marysia ma zamieszkać w nowym bezpiecznym miejscu. Ewka wraca do domu, gdzie odbywa się libacja z udziałem folksdojcza Domaraszka. Ten, wyrzucony przez Ewkę zagląda do komórki, gdzie znajduje Marysię. 20:00 BAŁKANY W OGNIU - CZĘŚĆ 3. ZGLISZCZA JUGOSŁAWII (THE BALKANS IN FLAMES / BALKAN IN FLAMMEN 3. YUGOSLAVIA IN RUINS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Veronika Mendler, Klaus Kastenholz Czteroodcinkowa seria dokumentalna o sytuacji na Półwyspie Bałkańskim. Upadek Jugosławii w XX wieku był wynikiem wielu wojen i konfliktów, które nękały Europę Południowo - Wschodnią od ponad stu lat. Przerażające okrucieństwa z przeszłości wciąż tkwią w wielu sercach i umysłach mieszkańców znacznych części regionu, powodując trwającą brutalną konfrontację, która jest jedną z przyczyn dalszego rozmieszczania żołnierzy ONZ w niebieskich hełmach. Często nie sposób zapomnieć o krwawej przeszłości. Ten serial dokumentalny dociera do sedna przyczyn konfliktów i wojen. Wypowiedzi współczesnych świadków i międzynarodowych ekspertów pomagają w dochodzeniu w sprawie kryzysu południowo - wschodniego. Jest to badanie genezy państwa, epoki dyktatora Tity, wojen jugosłowiańskich lat 90. , a także wpływu przeszłości na współczesność. Odcinek 3 - "Zgliszcza Jugosławii". Lata 90. Prawie dziesięć lat wojny na Bałkanach. Miliony tracą domy, ponad 100 tysięcy ginie. Świat jest przerażony tragedią w byłej Jugosławii. Nikt nie chce interweniować. Nawet po największym masowym mordzie w Europie od czasów II wojny światowej. Konflikt dociera do Kosowa. Albańczycy przeciwko Serbom. Odwieczne roszczenia. Znowu masakry i wypędzenia. Wtedy interweniuje NATO. Również niemieccy żołnierze dołączają do wojny, której żar nie wygasł do dziś. Marzec 1994 roku. Porozumienie w Waszyngtonie kończy wojnę między muzułmanami a Chorwatami. Teraz walczą oni wspólnie przeciwko Serbom. Armia bośniackich Serbów zajęła ponad 70 procent bośniackiego terytorium. Jedyną szansą na pokój w Bośni jest wyparcie Serbów i stworzenie równowagi sił na tym obszarze. Jedna z głównych postaci konfliktu Serb Slobodan Milosevic chce stworzyć Wielką Serbię obejmującą serbskie enklawy na terenie byłej Jugosławii. Jugosłowiański prezydent jest bodaj najpotężniejszym człowiekiem na Bałkanach Zachodnich. Agitatorem podsycającym nacjonalizm. Wszystkie sznurki łączą się w jego rękach. Zastępcą Miloszevicia w Bośni jest Radovan Karadzić, prezydent proklamowanej tam Republiki Serbskiej. Kraje byłej Jugosławii są dziś ponownie na rozdrożu światowej polityki. Unia Europejska i Turcja, Rosja, Stany Zjednoczone, a także Chiny walczą o wpływy gospodarcze i polityczne. Pokój na Bałkanach Zachodnich pozostaje kruchy. Jedna iskra może wystarczyć, by beczka prochu znów wybuchła. 21:05 LONDYŃSKI BULWAR (LONDON BOULEVARD) Film kryminalny, melodramat, 98 min, USA/Wielka Brytania 2010 Reżyseria: William Monahan Scenariusz: William Monahan Aktorzy: Colin Farrell, Keira Knightley, Ray Winstone, David Thewlis, Anna Friel, Ben Chaplin Harry Mitchel, po trzech latach pobytu za kratkami, wychodzi właśnie na wolność. Chce zerwać z przestępczą przeszłością i zacząć żyć uczciwie. Kontaktuje się z nim jego przyjaciel i były partner w brudnych interesach, Billy Norton, proponując mu dach nad głową, ale w zamian żąda, by ten pracował dla jego bossa, bezwzględnego przestępcy Roba Ganta. Mitchel próbuje chronić swoją siostrę, której grozi niebezpieczeństwo. Wkrótce na jego drodze pojawia się słynna aktorka, piękna i samotna Charlotte, której każdy krok śledzą goniący za sensacją wścibscy paparazzi. Kiedy dostaje propozycję pracy ochroniarza aktorki, przyjmuje wyzwanie. Z czasem zakochuje się w niej. Harry Mitchel szybko przekonuje się jednak, że nie jest tak łatwo odciąć się od kryminalnego świata i zacząć żyć normalnie. Cały czas depcze mu po piętach gangster Gant, który nie zamierza rezygnować z usług Mitchela. Próbuje szantażem zmusić go, by pracował dla niego. 22:50 SENSACJE XX WIEKU - SKARBY TRZECIEJ RZESZY Widowisko kameralne, 48 min, Polska, 2003 Reżyseria: Bogusław Wołoszański, Adek Drabiński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Jedna z najbardziej tajemniczych spraw II wojny - zaginięcie części skarbu III Rzeszy, rezerw walutowych i złota Reichsbanku. Miliardy dolarów zostały wykradzione w celu finansowania ucieczek esesmanów i tworzeniu organizacji neonazistowskich po wojnie. Widowisko przedstawia, jak przebiegał rabunek i ukrywanie skarbów Rzeszy w końcu wojny. 23:55 DZIEWCZYNA Z EKRANU Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2017 Reżyseria: Andrzej Ciecierski Scenariusz: Andrzej Ciecierski Zdjęcia: Andrzej Ciecierski Film poświęcony Teresie Tuszyńskiej, jednej z najpiękniejszych polskich aktorek, a zarazem najbardziej zapomnianych. Wielu znawców kina twierdziło, że tak pięknej twarzy nie było o polskim filmie. Urodziła się w Warszawie w 1942 roku w rodzinie robotniczej. Już od młodych lat ciągnęło ją do środowiska aktorsko - muzycznego. W 1958 roku wygrała konkurs tygodnika "Przekrój" pod hasłem "Film szuka młodych aktorek" i dostała swoją pierwszą rolę w filmie "Ostatni strzał". Z planu filmu jednak uciekła bez podania przyczyny. W 1959 roku grała w filmach: "Biały niedźwiedź" i "Do widzenia do jutra". W następnych latach występy na ekranie łączyła z pracą modelki w Modzie Polskiej i częstymi wyjazdami za granicę. Grała w takich filmach jak: "Drugi człowiek", "Tarpany", "Rozwodów nie będzie", "Cała naprzód", "Poczmistrz", "Vreckari" czy "Praskie noce". Była jedyną polską aktorką, której twarz pojawiła się na łamach amerykańskiego miesięcznika "Show". Stała się prawdziwą gwiazdą. Swój ostatni film nakręciła w 1970 roku, zaledwie 12 lat po debiucie. Po premierze w 1971 roku Tuszyńska zniknęła. Nie ma żadnych jej zdjęć po 1971 roku. Mówiło się, że zupełnie zatraciła się w nałogu alkoholowym. Żyła swoim życiem w ukryciu, skromnie, wręcz w biedzie. Wstydziła się swojego wyglądu, przytyła i prawie nie wychodziła z domu. Zmarła zapomniana w samotności 19 marca 1997 roku z niewyjaśnionej do końca przyczyny. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NARODZINY WOJNY - POLITYKA CZ. 3 Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Trzecia część odcinka poświęconego genezie wojny.