TVP Kultura Piątek, 22.03.2024 09:05 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 12/24 Serial sensacyjny, wojenny, 56 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Janusz Bukowski, Marek Lewandowski, Cezary Pazura, Jan Monczka, Alicja Jachiewicz, Beata Paluch, Ewa Sałacka, Tomasz Stockinger, Andrzej Krasicki, Janina Traczykówna, Andrzej Mrożewski, Jacek Mikołajczak, Andrzej Głoskowski, Andrzej Chichłowski Agentem polskiego wywiadu zamieszkałym w Berlinie ma być rotmistrz Jerzy Osnowski, czterokrotny kawaler Krzyża Walecznych, zdobywca licznych nagród jeździeckich, hulaka na bocznym torze, znany w wojsku jako przeciwnik Piłsudskiego. Po miesiącach intensywnego szkolenia w nowoczesnych technikach wywiadowczych zdobywa I miejsce na międzynarodowym konkursie hipicznym w Sopocie, potem w Berlinie. Uzbrojony w "legendę" proniemieckiego hrabiego Nałęcza obraca się w Berlinie w najlepszych salonach, gdzie tematem kpin staje się właśnie prowincjonalny nacjonalista Hitler. Wkrótce "hrabia" nadsyła Warszawie rewelacyjne materiały. 10:15 LEGENDA TATR Dramat, 105 min, Polska, 1994 Autor: Kazimierz Przerwa - Tetmajer Scenariusz i reżyseria: Wojciech Solarz Zdjęcia: Zbigniew Wichłacz Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Rafał Królikowski, Ryszard Sobolewski, Andrzej Kozak, Joanna Żurawska - Fedorowicz, Agnieszka Brzezińska, Jerzy Trela, Krzysztof Jasiński, Andrzej Buszewicz, Tomasz Schimscheiner, Maciej Luśnia, Jerzy Binczycki, Edward Linde - Lubaszenko i inni Scenariusz "Legendy Tatr" oparty został na dwóch dziełach Kazimierza Przerwy - Tetmajera - "Na skalnym Podhalu" i "Legendzie Tatr". Z bogactwa wątków i motywów reżyser wybrał to, co go najbardziej interesowało, pominął natomiast całą warstwę historyczną obu książek. Ograniczył się do spraw najbardziej uniwersalnych - obyczajów zbójeckich, legend góralskich, mistyki, majestatu gór. Szczególną atmosferę filmu tworzy też muzyka góralska i inspirowane nią kompozycje Wojciecha Kilara. "Legenda Tatr" pozbawiona jest klasycznej fabuły, właściwymi jej bohaterami są natura i kultura Podhala. Rok 1994. Do Zakopanego przyjeżdża mieszkający na nizinach Andrzej. Wynajmuje dorożkę i każe się zawieźć do Doliny Strążyskiej. Pod Giewontem dostrzega światełko. Dorożkarz wyjaśnia mu, że to kowal Fatla podkuwa co 10 lat konia. Andrzej spada ze skały wdrapując się na szczyt, Fatla opiekuje się nim w swoim szałasie. Przybysz chce udać się do Groty Śpiących Rycerzy. Jednak kowal powstrzymuje go mówiąc, że jeszcze na to nie pora, a tymczasem poddaje go próbie. Andrzej musi nanieść wody z potoku, narąbać drzew i nagi wskoczyć do strumienia. Dopiero gdy próba wypada pomyślnie, Fatla zgadza się uczyć go kłusownictwa i gwary góralskiej. 12:15 SŁOWOBRANIE Magazyn, 24 min, Polska, 2023 Gośćmi Katarzyny Sanockiej i Krzysztofa Grzybowskiego są: Katarzyna Droga - autorka książki pt: "Niełatwo mnie zabić. Opowieść o Joannie Chmielewskiej" - o życiu jednej z najbardziej znanych autorek powieści kryminalnych, oraz Radek Rak - autor książki pt: "Agla. Aurora" - o tym, że odpowiedzi na nasze pytania brzmią często inaczej, niż sobie życzymy. 13:55 CZŁOWIEK NA TORZE Dramat psychologiczny, 82 min, Polska, 1956 Reżyseria: Andrzej Munk Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński, Andrzej Munk Zdjęcia: Romuald Kropat Aktorzy: Zygmunt Maciejewski, Zygmunt Zintel, Zygmunt Listkiewicz, Kazimierz Opaliński, Roman Kłosowski, Kazimierz Fabisiak, Ludosław Kozłowski, Janusz Bylczyński, Stanisław Marzec-Marecki, Józef Para Z hukiem i gwizdem, wśród kłębów pary i rytmicznego łoskotu pędzi nocny pociąg. Pasażerowie spokojnie odpoczywają w swoich przedziałach. Jedni rozmawiają, drudzy drzemią, inni spoglądają przez szyby wagonów w mrok. Z przodu, w lokomotywie, wre praca. Półnagi, mokry od potu i czarny od sadzy palacz wrzuca do rozżarzonego paleniska kolejną szuflę węgla. Piętnaście atmosfer w kotle na paliwie kiepskiej jakości - maszyniści są z siebie dumni. Ale teraz można będzie zmniejszyć ciśnienie i prędkość, w okolicach miejscowości Lemiesze poziom gruntu lekko opada. W oddali majaczy już sygnał na semaforze. Nagle w snopie światła reflektora lokomotywy skierowanego na tory pojawia się ludzka sylwetka. Człowiek na torze! - maszyniści błyskawicznie zaciągają hamulce. Z głośnym piskiem i zgrzytem pociąg zaczyna zwalniać. Potężny wstrząs zrzuca pasażerów z siedzeń. Podnoszą się z podłogi, złorzeczą obsłudze za tak gwałtowne hamowanie. Ale zanim rozpędzona wielosettonowa masa stanie, lokomotywa przetacza się ponad stojącym na torach. Kolejarze już biegną na tył pociągu, gdzie leży martwy człowiek. To Orzechowski! - poznają na pierwszy rzut oka starego maszynistę. Dostrzegają także coś więcej. Na semaforze pali się tylko jedno światło zamiast dwóch, nakazujących zwolnienie przed zwrotnicami. Rozpoczyna się śledztwo. Zawiadowca stacji, Tuszka, podejrzewa, że był to sabotaż w celu wykolejenia pociągu. Pomiędzy nim a maszynistą od dawna trwał konflikt. Orzechowski, który lokomotywy prowadził jeszcze przed wojną, nie chciał podporządkować się zarządzeniom Tuszki w sprawie oszczędzania paliwa. Buntował też ludzi, był wyniosły i nieprzyjemny dla podwładnych - wspomina zawiadowca. Ale zeznania młodego maszynisty Staszka Zapory, niegdyś pomocnika Orzechowskiego, przeczą temu. Orzechowski był wymagający i skrupulatny, trudny w pożyciu, ale fachowiec i uczciwy człowiek - zapewnia Zapora. Przed śledczymi stoi trudne zadanie. Czy to Orzechowski zgasił światło w semaforze? Czy był to sabotaż, czy przykład niedbalstwa? Czemu stary maszynista stanął na torach przed pociągiem, czekając na pewną śmierć? Powstały w 1956 roku film Andrzeja Munka przez wielu krytyków jest uznawany za arcydzieło naszej kinematografii. Reżyser, jeden z głównych przedstawicieli "polskiej szkoły filmowej", twórca "Eroiki", "Zezowatego szczęścia" i "Pasażerki", posługując się oszczędnymi środkami nakreślił wyraziste sylwetki bohaterów dramatu. Uwagę zwraca wybitna kreacja, jaką stworzył Kazimierz Opaliński jako maszynista Orzechowski. 15:35 KOCIE ŚLADY Film kryminalny, 79 min, Polska 1971 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Maciej Patkowski i Paweł Komorowski Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Lucjan Kaszycki Aktorzy: Janusz Gajos, Mieczysław Pawlikowski, Joanna Jędryka, Alicja Jachiewicz, Jerzy Trela, Andrzej Balcerzak, Marian Cebulski, Ewa Maria Hesse, Irena Orska, Maria Kaniewska i inni Od dłuższego czasu w okolicach Zakopanego uprawia swój przestępczy proceder nieuchwytna szajka przemytników kamieni szlachetnych. Zostaje tu skierowany młody porucznik Wojciech Góralczyk, który ma rozpracować bandę. Porucznik podaje się za dziennikarza z Polskiego Radia, rzekomo zbierającego materiały o wypadkach drogowych w górach. Szczególnie interesuje go tragiczne w skutkach zdarzenie sprzed roku. Na krętej drodze w okolicach Zakopanego na przydrożnym drzewie rozbiło się wówczas dwoje turystów z Austrii. Śledczy uznali śmierć małżonków za nieszczęśliwy wypadek. Ta sprawa nie daje jednak spokoju Góralczykowi, od początku podejrzewającemu, że mogły za tym stać osoby trzecie. W barze poznaje ładną i sympatyczną kierowniczkę miejscowej szkoły, Hankę, która śpieszy się do pracy, a tymczasem jej autobus się spóźnia. Góralczyk proponuje jej podwiezienie, a podczas jazdy wypytuje o wypadek samochodowy sprzed roku. Okazuje się, że więcej na ten temat wie brat Hanki, Waldek, który jest milicjantem. To on zdradza rzekomemu dziennikarzowi parę szczegółów ze śledztwa. Przypomina sobie też, że za autem Austriaków pędziła wtedy warszawa na polskich numerach. Góralczyk postanawia sprawdzić ten trop. Porucznik jest zachwycony uroczą Hanką, z którą się zaprzyjaźnia. Dziewczynie nie ułożyło się w sprawach osobistych, jej mąż fotograf od dawna żyje własnym życiem. I to właśnie mąż Hanki, u którego Góralczyk znajdzie pewne zdjęcie, oraz kręcący się wokół jej domu tajemniczy czarny kot z białymi uszami naprowadzą porucznika na trop przestępczej grupy. Ale Góralczyk zostaje zdemaskowany i uprowadzony przez bandytów, którzy zamierzają go zlikwidować, by zatrzeć wszelkie ślady. Twórca Kocich śladów, Paweł Komorowski, debiutował filmem "Koniec nocy". Asystował m. in. Andrzejowi Munkowi przy realizacji "Człowieka na torze" i "Eroiki", współpracował z Jerzym Kawalerowiczem i Andrzejem Wajdą. Samodzielnie zrealizował ponadto "Czerwone berety", "Stajnię na Salwatorze", "Czerwone i białe", "Szaradę", seriale "Przygody pana Michała", "Misja" i "Oko proroka", "Syzyfowe prace". 17:10 DZIECKO SZCZĘŚCIA CZYLI JEREMI PRZYBORA - JESIEŃ Cykl reportaży, 43 min, Polska, 1990 Scenariusz: Magda Umer, Magda Umer Zdjęcia: Jacek Kuźniar, Jacek Kuźniak Prowadzący: Jeremi Przybora Jeremi Przybora w ogrodzie przy swoim domu wspomina pracę przy "teatrzyku Eterek"oraz współpracę z Jerzym Wasowskim przy "Kabarecie Starszych Panów". 18:05 NIEKTÓRE PIOSENKI Z KABARETU STARSZYCH PANÓW Widowisko, 29 min, Polska, 2000 Autor: Jeremi Przybora Reżyseria: Laco Adamik Scenariusz: Jan Borkowski Prowadzący: Magdalena Umer Aktorzy: Barbara Krafftówna, Barbara Rylska, Wiesław Michnikowski, Bohdan Łazuka Wykonawcy: Izabela Zając, Katarzyna Warno Niektore piosenki z Kabaretu Starszch Panów to niecodzienny koncert, w którym widzowie mieli okazję usłyszeć i zobaczyć po raz pierwszy od lat artystów współtworzących legendarny Kabaret Starszych Panów. Niezapomniane, genialne teksty Jeremiego Przybory i wspaniała muzyka Jerzego Wasowskiego zachwyca zarówno w wykonaniach Barbary Krafftówny, Wiesława Michnikowskiego, Wiesława Gołasa, jak i w nowoczesnej jazzowej interpretacji młodych wokalistów. 18:50 REŻYSERZY S.VI - KATHRYN BIGELOW 5/10 SEZON 6 (KATHRYN BIGELOW 5/10 SEZON 6) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się twórczości Kathryn Bigelow, reżyserki m.in. "Błękitnej stali", "Na fali" czy "The Hurt Locker. W pułapce wojny". 20:00 WSTĘP DO FILMU - PAPIEROWY KSIĘŻYC Felieton, 5 min, Polska, 2023 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie pt. "Papierowy księżyc", reż. Peter Bogdanovich. 20:05 WIECZÓR KINOMANA - PAPIEROWY KSIĘŻYC (PAPER MOON) Komediodramat, 99 min, USA, 1973 Reżyseria: Peter Bogdanovich Scenariusz: Alvin Sargent Aktorzy: Ryan O’Neal, Tatum O’Neal, Madeline Kahn, John Hillerman, P. J. Johnson, Burton Gilliam, Randy Quaid, Dorothy Forster, Jessie Lee Fulton, Noble Willingham i inni Znakomita adaptacja powieści "Addie Pray" Joego Davida Browna, dokonana przez Petera Bogdanovicha ("Ostatni seans filmowy", "Maska") i rozsławiona przede wszystkim za sprawą fenomenalnego aktorskiego debiutu Tatum O’Neal. O’Neal, mająca w trakcie kręcenia filmu niespełna dziesięć lat, zagrała tu swą rówieśnicę - przebiegłą, rezolutną, a zarazem spragnioną rodzinnego ciepła sierotę z czasów Wielkiego Kryzysu. Partneruje jej rodzony ojciec Ryan O’Neal, będący podówczas u szczytu sławy po nominowanej do Oscara i Złotego Globu kreacji w melodramacie "Love Story" (1970). Co nie udało się rodzicowi, udało się córce - występ Tatum przyniósł jej nagrodę Oscara za najlepszą rolę drugoplanową. Do dziś nikomu młodszemu nie udało się zdobyć tego prestiżowego wyróżnienia. O wartości "Papierowego księżyca" nie decyduje jednak tylko świetne aktorstwo. Na uwagę zasługuje również scenariusz, opowiadający o dość niezwykłej parze życiowych rozbitków. Moses Pray jest około trzydziestoletnim drobnym, lecz pełnym inwencji oszustem, podróżującym po kraju rozklekotanym samochodem i podającym się za wędrownego sprzedawcę luksusowych wydań Biblii. By "zarobić" na skromne utrzymanie wystarcza mu skrupulatna lektura gazetowych nekrologów i proste narzędzia drukarskie. Dzięki tym pierwszym wyszukuje niedawno owdowiałe kobiety, dzięki tym drugim zamieszcza na tytułowej stronie Biblii ozdobne dedykacje od ich zmarłych mężów. Za sprawą swej młodości, uroku osobistego i pewnej zręczności oratorskiej udaje mu się przekonywać zdumione eks - żony, że ich mężowie niedługo przed śmiercią korespondencyjnie i w tajemnicy zamawiali dla nich Biblie. Moses w czasie wolnym od "pracy" lubi się zabawić w towarzystwie bezpruderyjnych pań. Dziwnym zrządzeniem losu jedna z nich dopiero co zmarła, a miejsce jej pogrzebu wypada akurat w pobliżu trasy kolejnego "biznesowego wojażu" hochsztaplera. Pech chce, że po ceremonii pochówku Pray zostaje obarczony przez znajomych denatki bardzo niewygodnym "bagażem. Jest nim - ni mniej, ni więcej - tylko Addie Loggins, dziewięcioletnia córka nieboszczki. Ponieważ ojciec pozostaje nieznany, trzeba małą przetransportować do dalekich krewnych, a Moses akurat ma samochód i jedzie we właściwym kierunku. Początkowo oszust zamierza jak najszybciej pozbyć się małej, lecz wkrótce zauważa, że dziewczynka posiada nietuzinkowy talent do wyłudzania od bliźnich pieniędzy. Chcąc nie chcąc postanawia osobiście dostarczyć dziecko pod wskazany adres, korzystając przez czas podróży z tak bliskich mu zdolności młodocianej pasażerki. Z biegiem czasu pomiędzy nim a Addie rodzi się znacznie głębsza i mocniejsza więź niż tylko"wspólnictwo w interesach". Do świadomości obojga powoli dociera, że być może - zważywszy choćby na identyczny kształt brody - są sobie bliżsi niż początkowo sądzili. "Papierowy księżyc"zrealizowano w kolorze czarno - białym, przez co obraz czasów, które portretuje stał się wiarygodniejszy. Reżyserska zręczność Bogdanovicha sprawiła jednak, że bieda, korupcja, rozkwit przestępczości i bezrobocie towarzyszące okresowi Wielkiego Kryzysu w latach trzydziestych XX wieku w Stanach Zjednoczonych nie przytłoczyły filmu, który jest przede wszystkim pełną ciepła i momentami prawdziwie wzruszającą komedią o rodzącej się rodzinnej bliskości między osamotnionym dzieckiem i równie osamotnionym dorosłym mężczyzną. Niewiele jest filmów w dziejach kina, które ukazywałyby powstawanie tego typu więzi z równą subtelnością. Sukces "Papierowego księżyca" zainspirował amerykańską telewizję ABC do zrealizowania serialu pod tym samym tytułem i o zbliżonej treści. Emitowano go w latach 1974 - 1975, a główne role zagrali Christopher Connelly i kolejne cudowne dziecko ekranu, dwunastoletnia wówczas Jodie Foster. 21:55 07 ZGŁOŚ SIĘ - ODC. 5/21 - 24 GODZINY ŚLEDZTWA Serial kryminalny TVP, 57 min, Polska, 1978 Reżyseria: Krzysztof Szmagier Scenariusz: Krzysztof Szmagier Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Muzyka: Włodzimierz Korcz Aktorzy: Bronisław Cieślak, Zdzisław Kozień, Zdzisław Tobiasz, Ewa Florczak, Andrzej Szalawski, Jan Piechociński, Piotr Dejmek, Hanna Stankówna, Maria Kowalik-Kalinowska, Magdalena Wołłejko, Zygmunt Fok, Ewa Błaszczyk, Maciej Szary, Bożena Małczyńska W ciągu 24 godzin porucznik Borewicz wyjaśnia sprawę zagadkowego zabójstwa młodej dziewczyny, która wracała z pracy do domu. Podejrzenie pada na jej przyjaciela, Adama Fordona, oraz na jego opiekuna, dawnego kawalerzystę, a obecnie instruktora jazdy konnej. Sądząc, że Adam jest zabójcą, instruktor bierze winę na siebie. Borewicz musi dojść prawdy. 01:15 NOC KRÓTKICH FILMÓW - INSEKT Film animowany, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marcin Podolec Scenariusz: Marcin Podolec Muzyka: Wojciech Kurek Pascal mieszka z rodzicami w mieście pełnym smogu. W gęstej mgle dochodzi do licznych pomyłek i wypadków. Dym skrywa tajemnice zarówno ludzi, jak i owianych złą sławą... insektów. Odkrycie jednej z tych tajemnic zmienia życie Pascala. (Film Polski) 02:00 KINO NOCNE - LUDZIE ZA MGŁĄ (LE QUAI DES BRUMES) Film obyczajowy, 86 min, Francja, 1938 Reżyseria: Marcel Carné Scenariusz: Marcel Carné, Jacques Prévert Aktorzy: Jean Gabin, Michel Simon, Michele Morgan, Pierre Brasseur Zdjęcia: Eugen Schufftan Muzyka: Maurice Jaubert Film powstał na podstawie powieści Pierre'a Mac Orlana "Le Quai des brumes" z 1927 roku. Michele Morgan, Pierre Brasseur i Jeana Gabin wykreowali główne postaci w melodramacie uznawanym za początek francuskiego realizmu poetyckiego w kinematografii. Historia dzieje się w Hawrze, przez który Jean, uciekający z kolonialnej armii chce przedostać się do Francji. Jednak w miejscowym bistro poznaje piękną Nelly. Dziewczyna uwikłana jest w skomplikowane relacje miejscowego półświatka i Hawr okazuje się ostatnim przystankiem dla Jeana. 03:40 BOSCH, OGRÓD SNÓW (BOSCH, THE GARDEN OF DREAMS) Film dokumentalny, 84 min, Hiszpania/Francja, 2016 Reżyseria: Luis Lopez Linares Obraz "Ogród ziemskich rozkoszy" jest najbardziej znanym i intrygującym dziełem Hieronima Boscha. Twórcy filmu próbują znaleźć odpowiedzi na wszystkie pytania dotyczące samego malarza, jego dzieła i źródeł inspiracji artysty.