TVP Nauka Sobota, 23.03.2024 05:55 CZY WIESZ, ŻE? - /97/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 06:25 CZY WIESZ, ŻE? - /98/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:05 . - NA TROPIE EPIDEMII - WOJNA Z BAKTERIAMI (DISEASE HUNTERS) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Co może spowodować kolejną pandemię? W tej trzyodcinkowej serii dokumentalnej poznajemy Disease Hunters (Łowców chorób), zespoły międzynarodowych naukowców na pierwszej linii frontu, które ścigają się, aby zidentyfikować, zbadać i unicestwić choroby zakaźne, patogeny i drobnoustroje. W tej wielokrotnie nagradzanej miniserii dokumentalnej występują czołowi naukowcy z Tajlandii, Singapuru, Kambodży, Japonii, Filipin, Islandii, Indii, Wielkiej Brytanii i USA, co podkreśla międzynarodową współpracę i wymianę danych. Naukowcy w filmie łączą także dzisiejsze epidemie z epidemiami historycznymi i badają czynniki, które mogą przyspieszyć przyszłe epidemie, takie jak interakcje człowiek - zwierzę, lekooporność, zmiana klimatu, urbanizacja i globalizacja. Omawiane choroby obejmują koronawirusa COVID - 19, grypę, świńską grypę H1N1, polio, superbakterie, gruźlicę, malarię i dengę. Laureat: Srebrny Medal, film dokumentalny na World Media Festivals Awards 07:55 DORWAĆ WIRUSA - ODC. 2 Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski W odcinku poznajemy pierwsze przypadki zachorowań, drogi przemieszczania się wirusa, moment zdefiniowania przez WHO Sars-CoV-2 i choroby Covid-19 i przypominamy, jakie działania sanitarne zostały podjęte na świecie owładniętym pandemią. "Dorwać wirusa" - cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS-CoV-2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. 08:30 NA WSZELKI WYPADEK! - AMPUTACJA KOŃCZYNY 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Według statystyk do wielu niebezpiecznych wypadków dochodzi w trakcie wykonywania domowych remontów. Nie zawsze wiemy, jak prawidłowo posługiwać się młotkiem, piłą, pilarką tarczową. Chwila nieuwagi, brak umiejętności może skończyć się poważnym wypadkiem i utratą kończyny. W tym odcinku pokażemy, jak najskuteczniej udzielić pierwszej pomocy. 08:55 POLSKIE PARKI NARODOWE - DRAWIEŃSKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 09:30 ASTRONARIUM - (57) - EWOLUCJA GALAKTYK Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Galaktyki - miliardy gwiazd połączone siłą grawitacji. Wypełniają Wszechświat aż po jego granice. Znamy wiele rodzajów galaktyk. Ale prawdziwą zagadką pozostaje to, jak zmieniają się one na przestrzeni miliardów lat. W tym programie pokażemy, co wiemy na temat ewolucji galaktyk. I jak możemy ją badać. 10:05 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - W POSZUKIWANIU ŻYCIA (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 11:05 AUTOR SOLARIS Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2015 Reżyseria: Borys Lankosz Scenariusz: Wojciech Orliński Aktorzy: Jacek Koman Film ukazuje życie Stanisława Lema na tle jego literackich dokonań. Uchwycony został związek między okropnościami XX wieku, których Lem był naocznym światkiem, a jego wielkimi dziełami. Zrozumienie tych zależności jest kluczem do zrozumienia XX - wiecznej historii Europy Środkowo - Wschodniej. W filmie wykorzystano rzadkie materiały archiwalne będące w posiadaniu TVP, które pokazują Stanisława Lema od lat 60. do jego śmierci. Dzięki członkom rodziny Lema reżyser filmu, Borys Lankosz uzyskał również dostęp do rodzinnego archiwum fotograficznego, na które składają się setki niepokazywanych dotychczas publicznie zdjęć pisarza w sytuacjach prywatnych, jego domu czy pracowni. Film jest bogato ilustrowany fragmentami filmów fabularnych i telewizyjnych powstałych na podstawie twórczości autora "Solaris". Narracja podzielona na osiem rozdziałów prowadzi widzów przez paradoksy życia Stanisława Lema, w atrakcyjnej i przystępnej formie, pozwalając im śledzić jego skomplikowana biografię. W filmie o Lemie opowiadają m.in. Jerzy Jarzębski - profesor literatury pracujący na Uniwersytecie Jagiellońskim, wybitny znawca twórczości Lema i redaktor jego dzieł zebranych, Tomasz Fiałkowski - krytyk literacki, dziennikarz, zastępca redaktora naczelnego Tygodnika Powszechnego, Stanisław Bereś - historyk literatury, krytyk, eseista, tłumacz, Timothy D. Snyder - amerykański historyk, wykładowca związany z Uniwersytetem Yale, specjalista od Europy Środkowo - Wschodniej, Michael Kandel amerykański tłumacz Lema, Wiktor Jazniewicz - ukraiński tłumacz, autor przekładu wszystkich powieści Lema na język rosyjski. 12:15 STACJA ARKTYKA - SKANOWANIE LODOWCA Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Sambor Wilk Scenariusz: Odeta Moro, Patrycja Koskowska Przemieszczanie się po lodowcu w miejscu, gdzie ubywa masy w wyniku zjawiska cielenia, graniczyłoby z szaleństwem. Dlatego Oskar Głowacki bada lodowiec na różne sposoby. Jego międzynarodowy zespół skanuje lodowce. Ten nowatorski sposób pozwoli lepiej oszacować ich wielkość oraz ocenić, dlaczego lodowce cielą się i jaka jest trasa gór lodowych, które lodowiec urodził. To dość ważne zagadnienie w epoce globalnych zmian klimatu, kiedy woda z topniejących lodowców odpowiada za połowę notowanego obecnie wzrostu średniego poziomu morza wynoszącego przeszło 3 mm na rok. Dzięki najnowocześniejszym urządzeniom pokażemy, jak przeprowadza się takie badanie, a następnie zobaczymy jego efekty na monitorze komputera. Wykona je dr Paulina Lewińska, członkini zespołu Oskara Głowackiego z AGH w Krakowie. 12:50 JAK ŻYJE LAS... - DREWNO WOKÓŁ NAS Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Scenariusz: Robert Słowik Jest obecne w naszej przestrzeni, przez wielu pożądane jako materiał. Potrafi zmienić naszą przestrzeń i nadać jej wyjątkowy charakter. Jest w wielu przypadkach niezastąpione. Drewno. Często nie zauważamy go wokół nas jako końcowej formy produktu, z którym mamy do czynienia. W tym odcinku programu zastanowimy się, jak wyglądałaby nasza codzienność, gdybyśmy nie mieli dostępu do tego jednego z najdoskonalszych naturalnych surowców, opowiemy o tym, jak pozyskuje się drewno i do czego poszczególne rodzaje tego surowca nam służą. Dokumentalny cykl "Jak żyje las...", realizowany wspólnie z Lasami Państwowymi, przybliża widzom tajniki gospodarki leśnej, obala mity, tłumaczy pojęcia i definicje z nią związane. Leśników, naukowców i ekspertów występujących w programie łączy wspólna pasja - las jako ekosystem istotny dla życia ludzi, cenne środowisko przyrodnicze dostarczające tlenu, pochłaniające dwutlenek węgla i gwarantujące równowagę zasobów wodnych, a jednocześnie źródło ważnych dla gospodarki surowców. 13:25 BILANS ZDROWIA Magazyn, 19 min, Polska, 2022 Jednym z najczęściej diagnozowanych schorzeń układu krążenia jest nadciśnienie tętnicze krwi. Pacjenci mają świadomość, że jest to groźna choroba, a zaniechanie jej leczenia może prowadzić do groźnych powikłań. Znacznie rzadziej mówi się o zbyt niskim ciśnieniu tętniczym - hipotensji. Na czym polega to zaburzenie i jakie są przyczyny zbyt niskiego ciśnienia? Czy niskie wartości ciśnienia tętniczego stanowią zagrożenie dla zdrowia? W programie także o laserowej korekcji wzroku i o karmieniu piersią. 13:55 PODWODNY ŚWIAT - ZUPA RYBNA (SUBMERGED UNIVERSE - PELAGIC SOUP) Serial dokumentalny, 26 min, Wielka Brytania, 2019 Seria ukazuje niezwykłą różnorodność ekosystemów oceanicznych, a jej twórcy namawiają nas, abyśmy zaczęli działać tu i teraz, jeśli chcemy ochronić oceany przed nieodwracalnymi zniszczeniami. Życie w wodach naszej planety jest coraz bardziej zagrożone przez działalność człowieka, więc zrozumienie tego, co złego dzieje się w głębinach na całym świecie, jest ważniejsze niż kiedykolwiek po to, by życiu w oceanach zapewnić przetrwanie. W każdym odcinku omawiane są kluczowe problemy, z jakimi borykają się nasze oceany i dostajemy wskazówki, co możemy zrobić, aby powstrzymać katastrofę. 14:25 PODWODNY ŚWIAT - DYNAMIT (SUBMERGED UNIVERSE - DYNAMITING REFUGES) Serial dokumentalny, 26 min, Wielka Brytania, 2019 Seria ukazuje niezwykłą różnorodność ekosystemów oceanicznych, a jej twórcy namawiają nas, abyśmy zaczęli działać tu i teraz, jeśli chcemy ochronić oceany przed nieodwracalnymi zniszczeniami. Życie w wodach naszej planety jest coraz bardziej zagrożone przez działalność człowieka, więc zrozumienie tego, co złego dzieje się w głębinach na całym świecie, jest ważniejsze niż kiedykolwiek po to, by życiu w oceanach zapewnić przetrwanie. W każdym odcinku omawiane są kluczowe problemy, z jakimi borykają się nasze oceany i dostajemy wskazówki, co możemy zrobić, aby powstrzymać katastrofę. 15:00 RAPORT NAUKOWY - 77 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 15:30 GIGANCI NAUKI - MARIA SKŁODOWSKA - CURIE Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Prowadzący: Łukasz Nowicki Teleturniej oparty na oryginalnym formacie TVP, dedykowany wyłącznie wiedzy naukowej, znakomite połączenie emocji i zabawy z edukacją i misją popularyzacji nauki. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. Teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów pełna emocji przygoda z zagadkami i tajemnicami nauki. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta Nauki i nagroda 20 tys. PLN. Teleturniej składa się z 3 rund i finału wieńczącego dzieło. Zasady poszczególnych rund różnią się od siebie, punkty poszczególnych rund sumują się. Kiedy słyszymy jej polsko - francuskie nazwisko, błyskawicznie pojawiają się skojarzenia: Nobel, fizyka, chemia, polon, rad, kobieta w świecie nauki. Ale to zaledwie wycinek wiedzy, kim tak naprawdę była. Znała biegle 5 języków. Interesowała się też muzyką, socjologią i psychologią. Jako jedna z pierwszych kobiet w historii zrobiła prawo jazdy. Nie bała się łamać konwenansów, jak choćby udając się w podróż poślubną na rowerach, w skróconej sukience i bez kapelusza. To kobieta wyrastająca ponad swoją epokę, która sama o sobie mówiła: "Jestem z tych, którzy wierzą, że Nauka jest czymś bardzo pięknym". Bohaterką tego odcinka jest jedyna - dwukrotna - kobieta noblistka, niezwykła i nadal inspirująca Maria Skłodowska - Curie! 16:30 DORWAĆ WIRUSA - ODC. 2 Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski W odcinku poznajemy pierwsze przypadki zachorowań, drogi przemieszczania się wirusa, moment zdefiniowania przez WHO Sars-CoV-2 i choroby Covid-19 i przypominamy, jakie działania sanitarne zostały podjęte na świecie owładniętym pandemią. "Dorwać wirusa" - cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS-CoV-2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. 16:55 DZIKA POLSKA - SZALEŃCY NATURY - KRÓLEWNA STARYCH KORON Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Wiedza o ssakach dziko żyjących w Warszawie jest bardzo mała, zarówno w sensie danych naukowych, jak też świadomości mieszkańców stolicy. W rzeczywistości Warszawę zamieszkują dość liczne i różnorodne gatunki ssaków, a niektóre z nich: mysz polna, wiewiórka pospolita, dziki królik osiągają tu liczebność znacznie wyższą niż na terenach podmiejskich. W kompleksie parku Łazienkowskiego, Ogrodu Botanicznego i pobliskiego parku na Powiślu w Warszawie stwierdzono w ostatnich latach co najmniej 15 gatunków nietoperzy. Są też: kret, ryjówka, wiewiórka pospolita (najliczniejsze skupisko w Warszawie), mysz polna, mysz domowa, szczur wędrowny, kuna domowa, łasica, jeż europejski i kuna leśna. Miasta "kuszą" cieplejszym i bardziej suchym klimatem, obfitszą i znacznie bardziej zróżnicowaną bazą pokarmową, a także niezwykle dużą liczbą "nowych", wolnych nisz do zasiedlenia, ponadto brakiem lub tylko niewielką konkurencją i presją ze strony drapieżników. W tym wydaniu programu wybierzemy się więc na spacer po Warszawskich Łazienkach Królewskich, najstarszym i największym parku warszawskim, a także jednym z najpiękniejszych zespołów pałacowo-parkowych w Europie. Przyjrzymy się bliżej zwierzętom żyjącym na jego terenach, a w szczególności wiewiórkom - królewnom starych koron. Towarzyszyć nam będą dr hab. Joanna Werka z Zakładu Zoologii Leśnej i Łowiectwa SGGW oraz jej magistrantka Magdalena Żółw, która poświęciła badaniom populacji wiewiórek w Łazienkach swoją pracę magisterską. 17:30 DZIKA POLSKA - SZALEŃCY NATURY - DZIKIE SERCE Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Tym razem bohaterem programu będzie Paolo Volponi - włoski fotografik, który od piętnastu lat dokumentuje polską przyrodę. Paolo z zawodu oraz zamiłowania jest fotografem i wielkim pasjonatem przyrody, którą fotografuje od kilkunastu lat, w tym od 15 lat właśnie w Polsce. Swoje prace publikuje w znanych i poczytnych pismach włoskich i polskich. Jest autorem kilkunastu pięknie ilustrowanych artykułów o polskiej przyrodzie i kulturze. Od kilku lat ściśle współpracuje z National Geographic Polska, na zlecenie pisma zrealizował reportaże o Wiśle, Białowieży, kormoranach i ostatnich dzikich koniach Europy, czyli o konikach polskich. W tej edycji programu pragniemy przedstawić widzom polską przyrodę w oczach włoskiego fotografa. 18:00 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - MIESZKANIE DUSZY Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksander Krempeć Scenariusz: Aleksander Krempeć, Ireneusz Iwański Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Mieszkanie duszy. Tak nazwał ludzki mózg William Szekspir. Uczestniczymy w skomplikowanej operacji usunięcia glejaka, złośliwego guza mózgu. Pacjentem jest 14-letni chłopiec. Operatorami są doktorzy: Łukasz Grabarczyk i Witold Libionka. 18:25 RAPORT NAUKOWY - 77 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 18:55 CZY WIESZ, ŻE? - /99/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:25 CZY WIESZ, ŻE? - /100/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 20:00 PODWODNY ŚWIAT - ZUPA RYBNA (SUBMERGED UNIVERSE - PELAGIC SOUP) Serial dokumentalny, 26 min, Wielka Brytania, 2019 Seria ukazuje niezwykłą różnorodność ekosystemów oceanicznych, a jej twórcy namawiają nas, abyśmy zaczęli działać tu i teraz, jeśli chcemy ochronić oceany przed nieodwracalnymi zniszczeniami. Życie w wodach naszej planety jest coraz bardziej zagrożone przez działalność człowieka, więc zrozumienie tego, co złego dzieje się w głębinach na całym świecie, jest ważniejsze niż kiedykolwiek po to, by życiu w oceanach zapewnić przetrwanie. W każdym odcinku omawiane są kluczowe problemy, z jakimi borykają się nasze oceany i dostajemy wskazówki, co możemy zrobić, aby powstrzymać katastrofę. 20:35 PODWODNY ŚWIAT - DYNAMIT (SUBMERGED UNIVERSE - DYNAMITING REFUGES) Serial dokumentalny, 26 min, Wielka Brytania, 2019 Seria ukazuje niezwykłą różnorodność ekosystemów oceanicznych, a jej twórcy namawiają nas, abyśmy zaczęli działać tu i teraz, jeśli chcemy ochronić oceany przed nieodwracalnymi zniszczeniami. Życie w wodach naszej planety jest coraz bardziej zagrożone przez działalność człowieka, więc zrozumienie tego, co złego dzieje się w głębinach na całym świecie, jest ważniejsze niż kiedykolwiek po to, by życiu w oceanach zapewnić przetrwanie. W każdym odcinku omawiane są kluczowe problemy, z jakimi borykają się nasze oceany i dostajemy wskazówki, co możemy zrobić, aby powstrzymać katastrofę. 21:05 DZIKA POLSKA - SZALEŃCY NATURY - KRÓLEWNA STARYCH KORON Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Wiedza o ssakach dziko żyjących w Warszawie jest bardzo mała, zarówno w sensie danych naukowych, jak też świadomości mieszkańców stolicy. W rzeczywistości Warszawę zamieszkują dość liczne i różnorodne gatunki ssaków, a niektóre z nich: mysz polna, wiewiórka pospolita, dziki królik osiągają tu liczebność znacznie wyższą niż na terenach podmiejskich. W kompleksie parku Łazienkowskiego, Ogrodu Botanicznego i pobliskiego parku na Powiślu w Warszawie stwierdzono w ostatnich latach co najmniej 15 gatunków nietoperzy. Są też: kret, ryjówka, wiewiórka pospolita (najliczniejsze skupisko w Warszawie), mysz polna, mysz domowa, szczur wędrowny, kuna domowa, łasica, jeż europejski i kuna leśna. Miasta "kuszą" cieplejszym i bardziej suchym klimatem, obfitszą i znacznie bardziej zróżnicowaną bazą pokarmową, a także niezwykle dużą liczbą "nowych", wolnych nisz do zasiedlenia, ponadto brakiem lub tylko niewielką konkurencją i presją ze strony drapieżników. W tym wydaniu programu wybierzemy się więc na spacer po Warszawskich Łazienkach Królewskich, najstarszym i największym parku warszawskim, a także jednym z najpiękniejszych zespołów pałacowo-parkowych w Europie. Przyjrzymy się bliżej zwierzętom żyjącym na jego terenach, a w szczególności wiewiórkom - królewnom starych koron. Towarzyszyć nam będą dr hab. Joanna Werka z Zakładu Zoologii Leśnej i Łowiectwa SGGW oraz jej magistrantka Magdalena Żółw, która poświęciła badaniom populacji wiewiórek w Łazienkach swoją pracę magisterską. 21:45 . - NA TROPIE EPIDEMII - WOJNA Z BAKTERIAMI (DISEASE HUNTERS) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Co może spowodować kolejną pandemię? W tej trzyodcinkowej serii dokumentalnej poznajemy Disease Hunters (Łowców chorób), zespoły międzynarodowych naukowców na pierwszej linii frontu, które ścigają się, aby zidentyfikować, zbadać i unicestwić choroby zakaźne, patogeny i drobnoustroje. W tej wielokrotnie nagradzanej miniserii dokumentalnej występują czołowi naukowcy z Tajlandii, Singapuru, Kambodży, Japonii, Filipin, Islandii, Indii, Wielkiej Brytanii i USA, co podkreśla międzynarodową współpracę i wymianę danych. Naukowcy w filmie łączą także dzisiejsze epidemie z epidemiami historycznymi i badają czynniki, które mogą przyspieszyć przyszłe epidemie, takie jak interakcje człowiek - zwierzę, lekooporność, zmiana klimatu, urbanizacja i globalizacja. Omawiane choroby obejmują koronawirusa COVID - 19, grypę, świńską grypę H1N1, polio, superbakterie, gruźlicę, malarię i dengę. Laureat: Srebrny Medal, film dokumentalny na World Media Festivals Awards 22:45 DZIKA POLSKA - SZALEŃCY NATURY - DZIKIE SERCE Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Tym razem bohaterem programu będzie Paolo Volponi - włoski fotografik, który od piętnastu lat dokumentuje polską przyrodę. Paolo z zawodu oraz zamiłowania jest fotografem i wielkim pasjonatem przyrody, którą fotografuje od kilkunastu lat, w tym od 15 lat właśnie w Polsce. Swoje prace publikuje w znanych i poczytnych pismach włoskich i polskich. Jest autorem kilkunastu pięknie ilustrowanych artykułów o polskiej przyrodzie i kulturze. Od kilku lat ściśle współpracuje z National Geographic Polska, na zlecenie pisma zrealizował reportaże o Wiśle, Białowieży, kormoranach i ostatnich dzikich koniach Europy, czyli o konikach polskich. W tej edycji programu pragniemy przedstawić widzom polską przyrodę w oczach włoskiego fotografa. 23:20 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - MIESZKANIE DUSZY Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksander Krempeć Scenariusz: Aleksander Krempeć, Ireneusz Iwański Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Mieszkanie duszy. Tak nazwał ludzki mózg William Szekspir. Uczestniczymy w skomplikowanej operacji usunięcia glejaka, złośliwego guza mózgu. Pacjentem jest 14-letni chłopiec. Operatorami są doktorzy: Łukasz Grabarczyk i Witold Libionka. 23:55 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - W POSZUKIWANIU ŻYCIA (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 00:55 CZY WIESZ, ŻE? - /101/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:35 RAPORT NAUKOWY - 77 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 02:10 AUTOR SOLARIS Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2015 Reżyseria: Borys Lankosz Scenariusz: Wojciech Orliński Aktorzy: Jacek Koman Film ukazuje życie Stanisława Lema na tle jego literackich dokonań. Uchwycony został związek między okropnościami XX wieku, których Lem był naocznym światkiem, a jego wielkimi dziełami. Zrozumienie tych zależności jest kluczem do zrozumienia XX - wiecznej historii Europy Środkowo - Wschodniej. W filmie wykorzystano rzadkie materiały archiwalne będące w posiadaniu TVP, które pokazują Stanisława Lema od lat 60. do jego śmierci. Dzięki członkom rodziny Lema reżyser filmu, Borys Lankosz uzyskał również dostęp do rodzinnego archiwum fotograficznego, na które składają się setki niepokazywanych dotychczas publicznie zdjęć pisarza w sytuacjach prywatnych, jego domu czy pracowni. Film jest bogato ilustrowany fragmentami filmów fabularnych i telewizyjnych powstałych na podstawie twórczości autora "Solaris". Narracja podzielona na osiem rozdziałów prowadzi widzów przez paradoksy życia Stanisława Lema, w atrakcyjnej i przystępnej formie, pozwalając im śledzić jego skomplikowana biografię. W filmie o Lemie opowiadają m.in. Jerzy Jarzębski - profesor literatury pracujący na Uniwersytecie Jagiellońskim, wybitny znawca twórczości Lema i redaktor jego dzieł zebranych, Tomasz Fiałkowski - krytyk literacki, dziennikarz, zastępca redaktora naczelnego Tygodnika Powszechnego, Stanisław Bereś - historyk literatury, krytyk, eseista, tłumacz, Timothy D. Snyder - amerykański historyk, wykładowca związany z Uniwersytetem Yale, specjalista od Europy Środkowo - Wschodniej, Michael Kandel amerykański tłumacz Lema, Wiktor Jazniewicz - ukraiński tłumacz, autor przekładu wszystkich powieści Lema na język rosyjski.