TVP Dokument Piątek, 29.03.2024 05:25 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 15 TURNIEJ O RÓG KRÓLOWEJ Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski rusza do Anglii w towarzystwie polskich rycerzy, którzy będą bronili honoru Rzeczpospolitej na Turnieju Rycerskim o Jubileuszowy Róg Królowej i Miecz Honoru. W 2015 roku polscy reprezentaci okazali się najlepsi! Czy powtórzą sukces w 2016 roku? Przy okazji widzowie poznają tajemnice turniejów rycerskich organizowanych w przeszłości i dzisiaj. Jakie zwyczaje z nimi związane przetrwały do dzisiaj? Jaką rolę pełniły dawniej? 06:05 WETERYNARZE Z SERCEM - /50/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Zapraszamy do Poleskiego Parku Narodowego, gdzie od wielu lat prowadzona jest aktywna ochrona żółwia błotnego. Ten gatunek wpisany jest do Polskiej i Europejskiej Czerwonej Księgi Zwierząt, jako gatunek narażony na wyginięcie. To tutaj, tylko w tym roku, wykluje się ponad 2000 żółwi! W Mazańcowicach, niedaleko Bielska - Białej, odwiedziliśmy partnerską przychodnię czeskiej kliniki, gdzie rehabilitację odbywają psiaki, wcześniej, w innych miejscach, skazywane na trwałe kalectwo lub eutanazję. W tym odcinku odczarowujemy temat kotów, które, jak mówią wolontariusze Fundacji, nie widzą a patrzą sercem. Uważnie obejrzyjcie też nasz Kącik Adopcyjny. Czekają na Was Jaguś i Natka, koty, które patrzą sercem oraz sunia Lori. 06:35 PODRÓŻE PO BAŁTYKU: LATO NA WODZIE - LITWA I ŁOTWA (CRUISING THE BALTIC SEA - A SUMMER ON THE WATER) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Johannes Backes Dokumentalna seria (5 odcinków) podróżnicza. Każdego roku do nadmorskich krajobrazów Bałtyku zbliża się nowy rodzaj krzyżowców, tak jak kiedyś łodzie wikingów czy statki Hanzy. Pływają po morzu, aby odkrywać korzenie cywilizacji europejskiej. Od zakończenia zimnej wojny i otwarcia Europy Wschodniej coraz więcej turystów wyrusza w długie rejsy po Bałtyku, jednym z najmłodszych mórz na świecie, powstałym po ostatniej epoce lodowcowej. Fascynują ich dobrze zachowane zamki, malownicze archipelagi, rozległe i dziewicze krajobrazy, marzycielskie wioski, historyczne metropolie handlowe i niekończące się piaszczyste plaże. Seria łączy niezwykłe piękno nadbałtyckich krajobrazów z obrazkami życia na pokładzie statków wycieczkowych. Zobaczymy też atrakcje przyrodnicze i imponujące miasta, spotykając ich mieszkańców, którzy zaproszą nas do swojego domu. Podróż przez Morze Bałtyckie rozpoczyna się w Szwecji i prowadzi przez Finlandię i Sankt Petersburg do krajów bałtyckich. Równolegle do trasy po morzu i do dużych miast portowych widz odkryje ekscytujące przystanki na lądzie. Krajobrazy opowiedzą historię. Usłyszymy też codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, sprawiają, że prawdziwa osobliwość tego świata staje się nam bliższa. 07:40 SROKI CZARNO - BIAŁE, ALE NIE TYLKO (MAGPIES - MORE THAN BLACK AND WHITE) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Robert Sigl, Angelika Sigl Sroki żyją w wielu miejscach na świecie. Wszyscy widzieliśmy kiedyś te czarno - białe ptaki z długimi piórami w ogonie i dokuczliwie krzyczące. Reputacja srok euroazjatyckich jest często zła. Będąc antagonistami w wielu opowieściach ludowych, uważa się je za złodziei i kłamców. Z drugiej strony wiadomo, że ich mniej znani krewni, niebieskie sroki, są bardzo towarzyskie. Wspierają się nawzajem w wychowaniu młodych, a nawet pomagają niespokrewnionym, gdy grozi im niebezpieczeństwo. Są też sroki, które nazywane są srokami, ale tak naprawdę wcale nimi nie są. Australijskie sroki to w rzeczywistości szpaki. Znane są w Australii z jednej strony ze względu na niesamowitą fletową barwę głosu, z drugiej strony ze względu na ich czasami trudne relacje z ludźmi. Ten dokument to fascynujący wgląd w życie tych niezwykłych i inteligentnych ptaków. Sroki często towarzyszą innym zwierzętom. Niektóre z nich wykorzystują, innym pomagają, a jeszcze innych po prostu nie znoszą. Świat srok jest pełen niespodzianek i mitów. Czarno - białe, hałaśliwe, zuchwałe. Dla wielu ludzi właśnie takie są sroki. Ale mają one kuzynki, które są dużo mniej znane. Ich upierzenie jest beżowo - niebieskie. To sroki błękitne. 08:30 DUNAJ - ODC. 4 OD ŻELAZNYCH WRÓT DO MORZA CZARNEGO (THE DANUBE - FROM ITS SOURCE TO THE BLACK SEA) Serial dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Barbel Jacks Seria dokumentalna o Dunaju i miastach oraz krainach położonych nad tą europejską rzeką. To 2888 kilometrów, od źródła w Schwarzwaldzie do ujścia do Morza Czarnego, Dunaj łączy dziesięć krajów o bardzo różnych kulturach. Jest zatem nie tylko drugą najdłuższą rzeką Europy po Wołdze, ale także najbardziej międzynarodową rzeką na świecie. Dunaj był i jest jednym z najważniejszych szlaków handlowych w Europie i stanowi koło ratunkowe dla wielu ludzi. Po drodze przepływa przez wspaniałe krajobrazy, od krasowych gór Jury Szwabskiej, przez aluwialne i bagienne krajobrazy z unikalną florą i fauną, aż po imponujące kaniony Żelaznej Bramy i wreszcie rozległą deltę rzeki u jej ujścia do Morza Czarnego. Nie tylko wielkość Dunaju jest wyjątkowa, ale ma również własną wolę i jest jedyną dużą rzeką w Europie, która płynie z zachodu na wschód. Ta seria filmów przedstawia przyrodę i ludzi nad Dunajem oraz daje wgląd w ich różne życie, które kształtuje rzeka. 09:25 MAGICZNY OMAN - CZĘŚĆ 2: KADZIDLANYM SZLAKIEM (MAGICAL OMAN. PART 2: ALONG THE INCENSE ROUTE) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Roland Gockel, Rosie Koch Dwuczęściowa opowieść dokumentalna o Omanie. Poznamy magię Orientu - Sułtanat Omanu - legendarny dom Sindbada Żeglarza. To kraj niezwykłych skrajności: jałowa pustynia i surowe góry spotykają się z bujnymi zielonymi oazami i malowniczą linią brzegową. Kraina kadzideł, różnych ras wielbłądów i Beduinów, tradycyjnych bazarów i potężnych średniowiecznych zamków - świadectw bogatej i znaczącej historii handlu. Klimat Omanu jest wyjątkowo regionalny, a gęstość zaludnienia niska. To idealne warunki dla zadziwiającego i unikalnego zestawu roślin i zwierząt, które próbują żyć na pustyniach, w górach, wzdłuż wybrzeża i na zielonych, monsunowych wzgórzach na południu kraju. Poznamy bliżej całe spektrum piękna i różnorodności legendarnego Orientu, które pozostaje kwitnącą rzeczywistością w małym, ale postępowym Sułtanacie Omanu. Część druga - "Kadzidlanym szlakiem". Przetrwanie na pustyni w sercu Omanu wymaga wyjątkowych zdolności adaptacyjnych. Arabska antylopa oryks potrafi przeżyć bez wody nawet kilka dni. Białe futro, które odbija promienie słoneczne, chroni ją przed przegrzaniem. Niegdyś tysiące ich przemierzały pustynie Półwyspu Arabskiego. Dziś pozostała garstka. Te oryksy nie są już wolne i dzikie. Dla własnego bezpieczeństwa żyją za ogrodzeniem na rozległym terenie strzeżonym. Jednak dla antylop ta przestrzeń jest zbyt mała i nie zapewnia im wystarczająco pożywienia. Dlatego opiekuje się nimi zespół ekspertów. Dumne arabskie oryksy karmione są dwa razy dziennie sianem dowożonym z odległości wielu kilometrów. Oryksy zazwyczaj przemierzają pustynię w poszukiwaniu pożywienia. Ich niewola nastręcza wielu problemów, takich jak zaburzenia behawioralne i stres. Na świecie jest tylko kilka miejsc, gdzie rosną drzewa kadzidłowca i Dhofar jest jednym z nich. Już od dawna stanowią one źródło zamożności Omanu. 10:30 MISJA Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1978 Scenariusz: Karol Bielecki, Stefan Wajcman Zdjęcia: Janusz Sztajkowski Filmowa opowieść o pracy polskich konserwatorów zabytków w republice Macedonii. Przedstawiono wkład polskich archeologów, architektów, historyków sztuki i konserwatorów zabytków w ratowanie bezcennych zabytków kultury tego regionu. Prace archeologiczno - konserwatorskie prowadzono: w mieście Prilep (dawna stolica Macedonii) - twierdza Markovi Kuli, w Debreszte - konserwacja ruin budowli sakralnej, Heraclea - pozostałości bazyliki wczesnochrześcijańskiej i amfiteatr antyczny, Ochryd - amfiteatr z II wieku p.n.e. Wizyta w pracowni snycerskiej w Ochrydzie. W filmie mowa także o współpracy polsko - jugosłowiańskiej przy wykopaliskach na górze Gaik w Radzikowie koło Czerwińska na Mazowszu. Archeologowie znaleźli eksponaty świadczące o tym, że było to miejsce odprawiania pogańskich obrzędów religijnych. 11:05 LENA NA KAUKAZIE - GRUZJA - WINOBRANIE (Z SUPRĄ) Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Lena Urbańska to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem Taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżują od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany czy Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze nas w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będzie się starała dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy, ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będzie obserwować, jak się bawią, świętują, pracują, jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków nie zabraknie przewodnika, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. 11:35 NARBONA - DRUGI RZYM (NARBONNE, THE SECOND ROME / NARBONNE, LA SECONDE ROME) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2020 Reżyseria: Alain Tixier Film dokumentalny opowiadający o Narbonie w Oksytanii, gdzie zespół naukowców bada największe wykopaliska archeologiczne we Francji, aby przywrócić zapomnianą potęgę tego małego nadmorskiego miasteczka z czasów starożytności rzymskiej. W starożytności miasto było ośrodkiem Wolków. Między IV wiekiem p.n.e. a V wiekiem ne, ta zwana Narbo Martius, pierwsza kolonia rzymska, okazała się centrum handlu śródziemnomorskiego. Dzięki odkryciom archeologicznym i zapierającej dech w piersiach rekonstrukcji 3D film ożywia złoty wiek romański na ziemi galijskiej. 12:40 PISKLAKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2022 Reżyseria: Lidia Duda Scenariusz: Lidia Duda Zdjęcia: Wojciech Staroń, Zuzanna Zachara - Hassairi Film opowiada o sytuacji w której, aby pomóc trzeba najpierw zranić. Jest to opowieść o małych i wielkich sprawach, rozgrywających się w rzeczywistości szkolno - internatowej siedmiolatków, uczniów Szkoły Podstawowej dla Dzieci Ociemniałych i Niewidomych. Relacje rodzinne, trudne decyzje, szukanie kompromisów, potrzeba akceptacji i finałowe zwycięstwo lub porażka. Rzecz o uniwersalnych prawdach: rodzicielskiej miłości, decyzjach trudnych, ale koniecznych. Rozłące, która mimo, że jest bolesna, to może być wybawieniem. Dziecięcej przyjaźni niezłomnej i trwałej. Historia rozdzielenia siedmioletniego dziecka od jego rodziców. Dziecka niewidomego, które staje przed nie lada wyzwaniem. Miejsce rodziców wypełnią głosy obcych mu ludzi i równie obcych rówieśników. Musi od zera zbudować swój nowy świat w miejscu oddalonym od rodzinnego domu. Z każdym szkolnym tygodniem, chcąc nie chcąc, będzie przechodzić przez bolesny dla niego, przyspieszony proces dorastania poza rodzinnym domem. Dla jego rodziców, to równie trudna sytuacja, bo muszą uporać się z syndromem pustego gniazda w momencie, kiedy ich dziecko ma zaledwie siedem lat. Dziecięcy bohaterowie poprowadzą widzów przez ten nowy szkolno - internatowy świat, w którym najważniejsze są wzajemne relacje w grupie rówieśniczej, bo to właśnie one zastąpią im relacje rodzinne. Uczestniczenie w tym życiowym wyzwaniu, przed którym staną te siedmioletnie dzieci, to filmowa podróż przez dziecięce i rodzicielskie emocje. 13:50 WEŁTAWA - ZŁOTA RZEKA (VLTAVA - RIVER OF GOLD) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Angelika Sigl Filmowa opowieść o Wełtawie, najdłuższej rzece Czech. Jej źródło leży w Szumawie. Biegnie, meandrując przez wrzosowiska tego regionu, przybierając charakterystyczny ciemnożółty kolor, który sprawia, że przypomina płynne złoto. Ta Złota Rzeka była inspiracją dla poetów, architektów i kompozytorów. Wzdłuż brzegów rzeki liczne zabytki świadczą o długiej i bogatej historii kraju. Jest tu 18 mostów, m. in. w Pradze, stolicy kraju z mnóstwem złotych dachów i ścian z żółtego połyskującego piaskowca. W większości biegu Wełtawa płynie spokojnie, ale co jakiś czas ujawnia swój dziki charakter, rozsadzając brzegi, a miejscami tworząc kaskadę zbiorników i tam. Ale poza tym płynie swobodnie w swoim naturalnym korycie rzeki, zapewniając dom dla wielu dzikich zwierząt, takich jak: suseł cętkowany, sikora wahadłowa, rysie i wilki. 14:50 GNIAZDA ZAMIAST WOJNY - PRZYRODA NA TERENACH WOJSKOWYCH (MAKE NESTS, NOT WAR - THE HIDDEN NATURE OF MILITARY GROUNDS) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Heike Grebe Film dokumentalny o ważnym, ale mało znanym schronieniu dla gatunków zwierząt i roślin. To największy krajobraz wrzosowisk w północno - zachodnich Niemczech. Stanowi schronienie dla rzadkich owadów i ptaków, zagrożonych płazów i dużych stad danieli. Fakt, że ten raj przyrodniczy jest znany tylko nielicznym, wynika z jego szczególnej historii: od 130 lat duża część tego obszaru jest wykorzystywana jako poligon wojskowy dla sił brytyjskich i niemieckich. Zabrania się wchodzenia cywilom. Co zaskakujące, użycie militarne nie oznacza niekorzystnej sytuacji dla przyrody. Tutaj dzikie zwierzęta żyją przez większość czasu zupełnie same, bez spacerowiczów, rowerzystów czy psów. Senne jest domem dla wysoce wyspecjalizowanych gatunków, które zostały wyparte przez rolnictwo z innych miejsc. Film ten wprowadza widza w niezwykły świat, na co dzień zamknięty dla ludności cywilnej. Pokazuje, że poligony wojskowe w naszym gęsto zaludnionym i intensywnie użytkowanym krajobrazie mogą być ważną ostoją roślin i zwierząt. 15:50 WIELKI TYDZIEŃ - ODC. 2 WIELKI CZWARTEK (THE HOLY WEEK EP. 2 HOLY MONDAY TO SPY THURSDAY) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2019 Reżyseria: Sandrine Durand Seria dokumentalna opowiadająca o Świętym Tygodniu, który poprzedza Wielkanoc. Odwiedzimy Jerozolimę i będziemy podążać ścieżką Jezusa podczas Wielkiego Tygodnia. To doświadczenie zmieniające życie. W ciągu tych siedmiu dni upamiętniane są podstawowe tajemnice wiary katolickiej: męka, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Dzisiaj te Święte Miejsca łączą nas nie tylko z przeszłością, ale z wydarzeniami, które ukształtowały naszą teraźniejszość i będą rezonować przez cały czas. 16:20 WIELKI TYDZIEŃ - ODC. 3 DROGA KRZYŻOWA (THE HOLY WEEK EP. 3 WAY OF THE CROSS) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2019 Reżyseria: Sandrine Durand Seria dokumentalna opowiadająca o Świętym Tygodniu, który poprzedza Wielkanoc. Odwiedzimy Jerozolimę i będziemy podążać ścieżką Jezusa podczas Wielkiego Tygodnia. To doświadczenie zmieniające życie. W ciągu tych siedmiu dni upamiętniane są podstawowe tajemnice wiary katolickiej: męka, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Dzisiaj te Święte Miejsca łączą nas nie tylko z przeszłością, ale z wydarzeniami, które ukształtowały naszą teraźniejszość i będą rezonować przez cały czas. 16:55 MASZEROWIE. WIELKA ODYSEJA PSICH ZAPRZĘGÓW (MUSHERS / MUSHERS, LA GRANDE ODYSSE SAVOIE MONT BLANC) Film dokumentalny, 56 min, Francja, 2013 Reżyseria: Gallien Chanalet Quercy, Nicolas Lauwers Film dokumentalny o Grande Odysse Savoie Mont Blanc - jednym z najbardziej prestiżowych wyścigów psów zaprzęgowych na świecie. Impreza jest czymś więcej niż tylko kolejnymi zawodami sportowymi. Jest przepełniona duchem przygody. Łączy sporty na świeżym powietrzu z szacunkiem dla środowiska. Ten film opowiada o ludziach, którzy organizują zawody zarówno od strony logistycznej, jak i pracy ze zwierzętami. Poznamy ogrom tej pracy i wysiłku, jaki muszą włożyć ludzie i zwierzęta, aby można było odbyć tę wspaniałą rywalizacje w przepięknej scenerii Alp. 18:00 SAGRADA FAMILIA - WYZWANIE DLA GAUDIEGO (SAGRADA FAMILIA, GAUDI'S CHALLENGE / SAGRADA FAMILIA, LE DEFI DE GAUDI) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Marc Jampolsky Film dokumentalny o słynnej Bazylice Sagrada Familia w Barcelonie. Począwszy od 1883 roku Sagrada Familia stanowi architektoniczny wyjątek porównywalny do średniowiecznych katedr, które budowano przez długie lata, a nawet wieki. Miała być spełnieniem odważnego i szalonego marzenia genialnego architekta - Antoniego Gaudiego. Od wstępnych szkiców do trwającej do dziś budowy - dzieje bazyliki są opowieścią o upartym dążeniu do ukończenia budowli, która przeczy prawom architektury. Wybudowana częściowo za życia swego twórcy, Sagrada Familia stała się artystyczną i twórczą przygodą dla kilku pokoleń architektów z całego świata. Niektórzy poświęcili jej całe swoje życie. Wyjątkowo trudnym wyzwaniem ponieważ w efekcie zawieruch dziejowych część planów i projektów genialnego twórcy uległo zniszczeniu już po jego śmierci. Jak jego następcy kontynuowali i udoskonali jego dzieło walcząc z przeciwnościami? Jaki architektoniczne sekrety i artystyczną brawurę Sagrada Familia ujawniła w czasie trwającej sto pięćdziesiąt lat budowy? Bazylice Sagrada Familia przekształcenie się z fantastycznej wizji swojego twórcy w zbiorowy wysiłek i sukces zajęło sporo czasu. Dziewięć wież i fasada Chwały zostaną ukończone w nadchodzących latach. Gdyby Gaudi mógł ujrzeć swoje niemal ukończone arcydzieło nie poczułby się zawiedziony. Raczej zadowolony z bycia siłą sprawczą takiego przedsięwzięcia przez ponad sto lat. 19:05 TRZY PIETY MICHAŁA ANIOŁA (MICHELANGELO'S THREE PIETAS) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Marco Bellone Fascynujące spojrzenie na to, dlaczego Michał Anioł popadł w obsesję na punkcie Piety - Matki Boskiej trzymającej w ramionach umierającego Jezusa. 20:00 KRÓLIK PO BERLIŃSKU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2009 Reżyseria: Bartek Konopka Scenariusz: Bartek Konopka Opowieść o królikach żyjących w sąsiedztwie muru berlińskiego, mimowolnych świadkach burzliwej, powojennej historii miasta i dzielącego go muru. Prowadzona zza kadru, pełna absurdalnego humoru narracja o codziennym bytowaniu królików przeradza się niepostrzeżenie w opowieść o ludziach, mieszkańcach nie tylko Berlina Wschodniego, ale i całej NRD, poddanych wbrew woli, społecznemu i politycznemu eksperymentowi, odciętych dosłownie i w przenośni murem od reszty świata. Dziwnym trafem, historia tamtejszych królików stanowi wierne odbicie historii ludzi. Przed wojną Plac Poczdamski był tętniącym życiem fragmentem Berlina. Po wojnie zamienił się w dziką łąkę, na której wkrótce zaczęły powstawać ogródki działkowe. W poszukiwaniu pożywienia ściągały tam dzikie króliki z całego miasta. Ale pewnego dnia na łące pojawili się żołnierze, którzy poprowadzili przez środek zasieki z drutu kolczastego, by niebawem zastąpić je wysokim, ceglanym murem zwieńczonym opaskami z drutu. Ludzie stawali po obu stronach muru na różnych skrzynkach i stołkach, zaglądali na drugą stronę, machali do siebie, wysyłali sygnały świetlne, wypatrywali się przez lornetki, ustawiali transparenty, coś wykrzykiwali. Króliki nie rozumiały z tego nic, mogły się tylko przyglądać. Krzyki płoszyły je, choć z czasem zwierzęta zaczęły się do nich przyzwyczajać. Jednak ludzie zachowywali się coraz dziwniej. Niektórzy próbowali przeskoczyć mur, potem szybko przebiec szeroki pas ziemi i przedrzeć się przez zaporę z drutu kolczastego. Czasami im się to udawało, więc niebawem zamiast drutów pojawił się drugi mur. Pomiędzy murami ciągnął się pas ziemi niczyjej. Teraz już ucieczka była dużo trudniejsza, zwłaszcza że wzdłuż muru krążyli uzbrojeni żołnierze z psami i wyłapywali desperatów. Niekiedy do nich strzelali, mimo że każdy strzał wymagał udokumentowania w raporcie. Do królików, które też znalazły się między murami, nie strzelano, widać nie zasługiwały na raporty, ale stały się więźniami. Nawet jeśli biegły długo wzdłuż muru, nie mogły opuścić swojego terytorium, a jedynie wrócić w to samo miejsce. Królicze więzienie zaczęło jednak zwierzakom odpowiadać: nikt tam na nie nie polował, nic nie zakłócało ich spokoju, a sporadyczne strzelanie do uciekinierów dawało się jakoś znieść. Króliki mogły nawet dojść do wniosku, że wzniesiono mur i wystawiono straże po to, żeby je chronić. Ludzie z całego świata przyjeżdżali, żeby zobaczyć ten jedyny w swoim rodzaju króliczy rezerwat, fotografowali zwierzaki, uwieczniali ich wizerunki na murze. Króliki rozmnażały się więc na potęgę, żeby nie zawieść widowni. Z czasem jednak brak zewnętrznych zagrożeń zaczął obracać się przeciwko nim: straciły zainteresowanie otoczeniem, popadły w bierność i apatię. Kiedy na czele kraju stanął Erich Honecker, miłośnik zwierząt, postanowił udowodnić, że rezerwat jest idealnym miejscem do życia. Brał pożyczki z Zachodu na wysiew trawy, nad pasem ziemi rozbłysły latarnie, żeby nikt nie plątał się tam po ciemku, a szczeliny w murze starannie zamurowano, aby króliki nie zaraziły się przywleczonymi z zewnątrz chorobami. Coraz więcej psów pilnowało też króliczego bezpieczeństwa. Mimo to wciąż były króliki, które próbowały wydostać się na wolność, budując podkopy pod murem. Aż nagle w murze pojawiły się dziury i możliwe stało się opuszczanie rezerwatu. Króliki wreszcie mogły zobaczyć prawdziwy świat, przekonać się, że trawa na zewnątrz jest bujniejsza, spróbować nawet chrupiącej sałaty. Sam rezerwat postanowiono zlikwidować, strażnicy zniknęli. Dziś króliki żyją na zwykłych podwórkach i w parkach, muszą rywalizować o jedzenie z innymi zwierzętami. Po spokojnym życiu między murami trudno im było odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Najłatwiej przystosowały się młode osobniki. Stare czasami jeszcze tęsknią za rezerwatem. "Królik po berlińsku" był nominowany do Oscara 2009 w kategorii najlepszy dokument długometrażowy. Otrzymał też m. in. Złotego Lajkonika na 49. Krakowskim Festiwalu Filmowym i nagrodę na festiwalu Hotdoc w Toronto. 21:10 MONAKO, KSIĘSTWO I OCEANY (MONACO: OF PRINCES AND OCEANS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Franck Florino Film dokumentalny. Oprócz efektownego wyglądu Księstwo Monako od dawna przywiązuje wagę do kwestii ochrony środowiska. Sto lat temu to mikropaństwo było już świadome nadchodzącego kryzysu ekologicznego. W 1921 roku Albert I - "książę nawigator" - przewidział niebezpieczeństwo. Już w swoim przemówieniu w Waszyngtonie ostrzegał przed konsekwencjami przełowienia. Ten wczesny ekolog w ogromnym stopniu przyczynił się do rozwoju oceanologii. Z pokolenia na pokolenie ta troska pozostawała niezmieniona, gdy książę Rainier III zainicjował porozumienie RAMOGE, a jego syn Albert II nadał swoje imię dużej fundacji zajmującej się ochroną środowiska. Monako jest przyjaznym miejscem dla obrońców oceanów, gromadząc co roku naukowców, decydentów politycznych i przedstawicieli sektora prywatnego w ramach Blue Initiative - Błękitnej Inicjatywy. Jest to wyjątkowa platforma dyskusyjna, stworzona z inicjatywy księcia Alberta II, na której porusza się takie tematy jak bioróżnorodność, zarządzanie zasobami morskimi i zmiany klimatu. Zainaugurowany w 1911 roku Instytut Oceanograficzny w Paryżu jest instytucją założoną przez księcia Alberta I. Każdego roku Instytut nagradza tych, którzy dzięki swojej pasji i odwadze przełamują bariery obojętności i pracują nad tym, by oceany były lepiej znane i chronione. W 2020 roku zwycięzcą konkursu został biolog morski i fotograf, Laurent Ballesta. Dzięki archiwom, wywiadom i wspaniałym materiałom oceanicznym wyruszymy w olśniewającą podróż w czasie i przestrzeni. Dowiemy się, jak bardzo jest zaangażowane Monako w ochronę oceanu i przyrody. Ta pasja, jak się okazuje jest utrwalana od pokoleń. 22:15 EFEKT MOTYLKA Film dokumentalny, 90 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jarosław Szmidt Scenariusz: Jarosław Szmidt Muzyka: Jan A. P. Kaczmarek Historia o niezwykłej sile miłości i nadziei. To opowieść o solidarności tysięcy ludzi, których połączyła potrzeba ratowania życia dziewczynki chorej na rzadką, nieuleczalną chorobę genetyczną - E. B. Film jest wielowątkową relacją heroicznej walki 7 - letniej Zuzi Machety i jej rodziny z chorobą powodującą otwarte rany na całym ciele i z wszechobecnym bólem. Wielu nazywa Zuzię małym motylem, bo jej skóra jest wrażliwa jak skrzydła motyla. Po 7 latach walki z diaboliczną chorobą pojawiła się nadzieja. Rodzice Zuzi dowiadują się o nowatorskiej, eksperymentalnej terapii prof. Jakuba Tolara w USA, mogącej uratować życie ich dziecka i wyrwać z koszmaru cierpienia. Aby ocalić tego małego motylka, lekarze muszą przeszczepić jej szpik kostny i komórki macierzyste, które powinny zatrzymać powstawanie ran. Zuzi można pomóc, ale potrzebne jest aż 1, 5 mln. dolarów. Mimo to rodzice dziewczynki, którzy poświęcili cały swój majątek na dotychczasowe leczenie i codzienną walkę z bólem, nie tracą nadziei. Poprzez fundację "Się Pomaga" organizują publiczną zbiórkę pieniędzy. Niezwykle szczere i ujmujące wołanie o pomoc uśmiechniętej mimo bólu dziewczynki połączyło serca. Ludzie uwierzyli, że nawet ich niewielka pomoc ma znaczenie i razem można dokonać czegoś wielkiego i pozornie niemożliwego. Jej historia poruszyła do głębi także autora tego filmu, który po pierwsze ruszył z pomocą, a następnie chwycił za kamerę w poczuciu wartościowego tematu, który może budować mosty nadziei. W ten sposób poznaje Zuzię i jej rodzinę. Towarzyszy im z kamerą. Wiadomości o chorej Zuzi dzięki portalom społecznościowym oraz telewizji obiegają Polskę i świat. Spontaniczny odzew tysięcy ludzi wykracza poza granice. Wsparcie przychodzi nie tylko z Polski, ale także m.in. z Japonii, USA. Społeczna akcja pomocy i zbiórka pieniędzy rozpędza się, przechodząc wszelkie oczekiwania. Jest jak kula śnieżna zabierająca po drodze coraz więcej i więcej ludzi chcących pomóc cierpiącemu dziecku. Nieosiągalną dla rodziców Zuzi kwotę ponad 6 mln złotych, udaje się zebrać zaledwie w 55 dni dzięki zaangażowaniu ponad 100 tysięcy ludzi. Autor filmu wylatuje transportem medycznym do USA wraz z rodziną Zuzi, trzymając w ręku namalowany przez nią bilet. Leczenie dziewczynki może dojść do skutku, ale droga do jej zdrowia jest bardziej złożona. Terapia w USA może przynieść ok. 90% poprawy jej stanu zdrowia, ale ryzyko jest też olbrzymie. Aby doczekać jej 10. urodzin, rodzice Zuzi muszą położyć na szali jej życie. Przeszczep szpiku musi być poprzedzony podaniem chemioterapii. Na pierwszym spotkaniu prof. Tolar nie ukrywa, że będzie to piekielna próba niegwarantująca pełnego sukcesu. Pierwszy zabieg poszerzający zarastający przełyk udaje się i Zuzia zjada swoją pierwszą parówkę w życiu. Minneapolis staje się ich drugim domem, siostra Alicja, która będzie dawcą szpiku, idzie do amerykańskiej szkoły, poznajemy klinikę, ich nowy dom. Po długim oczekiwaniu jest zielone światło dla terapii, długiej, pełnej cierpienia i nadal niepewności. Zuzia składa własnoręczny podpis dający zgodę na przeszczep szpiku od Alicji. Przeszczep Zuzi się udaje, ale autor filmu musi już wracać do kraju. Prowadzona elektroniczna łączność nagle ustaje, zalega cisza, wreszcie przychodzi wiadomość mrożąca krew w żyłach - dziewczynka umiera. Los ponownie wystawia wszystkich na wielką próbę. Ale niemożliwe znowu staje się możliwe, płuca zaczynają pracować i wraca oddech. Widzimy prof. Tolara idącego korytarzem kliniki: uśmiech proszę, organizm Zuzi ma w sobie 100% komórek dawcy. Dziewczynka zaczyna coraz śmielej poruszać się, mimo podłączonych pomp i kroplówek, jeździ po szpitalnym korytarzu specjalnym wózkiem. 24:00 NIE CAŁY MINĘ. O POEZJI STANISŁAWA GROCHOWIAKA Film dokumentalny, 39 min, Polska, 1993 Scenariusz: Krzysztof Domagalik, Andrzej Menzwel Zdjęcia: Ryszard Janowski Stanisław Grochowiak (1934 - 1976) w literaturze polskiej to nagłe pojawienie się oryginalnego talentu, krótki okres świetności, w końcu powolne przedwczesne dogasanie. Film nie opowiada biografii poety. Przybliża czas wzlotu lidera pokolenia, redaktora "Współczesności", artysty podziwianego i naśladowanego przez innych. Jaki był? Kim był dla swojej generacji? Czym była "Współczesność" w jej najlepszym okresie i co spowodowało jej zmierzch? O tym m.in. mówią krytycy i przyjaciele poety. Wykorzystano fragmenty artykułów i najbardziej znane wiersze Grochowiaka, m.in. "Lekcja anatomii", będąca kluczem do jego wyobraźni poetyckiej, oraz "Ikar" i "Płonąca żyrafa" - utwory wybrane z chyba najważniejszego tomu "Rozbieranie do snu". Wiele tekstów czyta sam autor (archiwalne nagrania radiowe lub fragmenty filmów z archiwum TVP). Cytaty poetyckie, pamiątki, obfita ikonografia służą zobrazowaniu najistotniejszych motywów twórczości Grochowiaka, a także klimatu końca lat 50. Wkrótce nadeszła "starość poety, przedwczesna, ale prawdziwa". Mając 32 lata, napisał, że przeżył już "całą epokę". Zmarł w wieku 42 lat. Pisał: "Nie cały minę, choć zostanie owo, kochanie ziemi w bajorku i w oście..." 00:50 LĄDOWANIE W OXFORDZIE Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2005 Film dokumentalny prezentujący sylwetkę Alana Mack - Maćkowiaka, urodzonego w 1916 roku wybitnego Polaka, żołnierza, patrioty i sportowca. W czasie II wojny światowej walczył w Anglii jako "cichociemny". Po wojnie nie chciał wracać do komunistycznej Polski, został w Wielkiej Brytanii, gdzie był zawodnikiem, trenerem, działaczem sportowym i polonijnym. Ukoronowaniem jego kariery było objęcie stanowiska na Uniwersytecie w Oxfordzie. Wcielając w życie ideę sportu - łącznika między Macierzą a Polakami rozproszonymi po świecie, ten uczestnik Igrzysk Sportowców z zagranicy i Wolnego Miasta Gdańska w 1934 roku byl obecny również podczas otwarcia Igrzysk Polonijnych w roku 1974. Jego działalność na rzecz kraju, Polonii i sportu została uhonorowana medalem im. Stanisławy Walasiewiczówny. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - JAN SZAL - KONSTRUKTOR NATCHNIONY. ODC. 324 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:15 WARSZAWA DO WZIĘCIA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2008 Reżyseria: Karolina Bielawska, Julia Ruszkiewicz Scenariusz: Karolina Bielawska, Julia Ruszkiewicz Zdjęcia: Dominik Zadęcki, Bartosz Piotrowski, Kacper Czubak, Dominik Danilczyk, Tomasz Woźniczka Warszawa - ziemia obiecana, symbol lepszego, ciekawszego życia i szans na karierę. Tak stolica wygląda z perspektywy głębokiej prowincji i do mieszkanek tejże prowincji adresowana była oferta Agencji Nieruchomości Rolnych - program aktywizacji zawodowej młodych kobiet z terenów popegeerowskich. Wymagania były niewielkie: wiek 18 - 25 lat i udokumentowana praca rodziców lub dziadków w PGR. W zamian zapewniano półroczne zakwaterowanie w bursie Caritasu zwanej "Przystanią na skarpie", opiekę pedagoga i doradcy zawodowego, zajęcia z savoir - vivre’u, pomoc w napisaniu CV. W tym czasie dziewczyny miały znaleźć sobie pracę i jakieś zakwaterowanie, słowem usamodzielnić się. W ciągu 6 lat trwania programu, między 2002 i 2008 rokiem, w programie wzięło udział niemal 900 dziewczyn. 479 ukończyło go i znalazło pracę. Ile z nich nadal przebywa w stolicy, nie wiadomo. Tak radykalna zmiana sposobu życia okazuje się bowiem trudniejsza, niż mogły przypuszczać. Przekonują się o tym trzy bohaterki filmu: 18 - letnia Ania z Głodowa, która pragnie być fryzjerką, 19 - letnia Gosia z Zalesia, mająca jeszcze 8 braci, oraz 21 - letnia Ilona, samotna matka 4 - letniego synka, która marzy o znalezieniu porządnego męża i założeniu rodziny. Do Warszawy przybywają pociągami, ciekawe nowego życia, ale jednocześnie bardzo niepewne tego, co je czeka. Nie mają jednak nic do stracenia, a w rodzinnych stronach mogą co najwyżej powielić schemat życia bezrobotnych rodziców czy starszego rodzeństwa. Warszawa je rozczarowuje: "jest bardziej szara niż w telewizji" - stwierdza Ania. Gosia dochodzi nawet do wniosku, że "to taka sama wiocha, tylko dużo większa", a Ilona uważa wręcz, że to straszne miejsce i nie pojmuje, jak ludzie w ogóle mogą tu żyć. Z kolei mieszkanie w bursie przypomina im pobyt w internacie: obowiązują ściśle określone zasady, ustalone godziny powrotów i porządek w pokojach kontrolowany przez wymagającą wychowawczynię. Dziewczyny piszą CV i podania o pracę, poznają miasto, na zajęciach z savoir - vivre’u zdobywają odrobinę ogłady. Ania wytrzymuje najkrócej: ku wielkiemu niezadowoleniu matki, nie mogącej się pochwalić przed sąsiadkami "miastową" córką, już po dwóch dniach wraca do domu gnana tęsknotą do rodzinnych stron i ukochanego Andrzeja, który pracował w Londynie, a teraz remontuje na wsi własne mieszkanie i jest gotowy związać się z Anią na stałe. A miłość potrafi wyznać nawet w kilku językach. Dla niego Ania powoli żegna się z marzeniami o własnym salonie fryzjerskim. Wystarczy jej, że kupiła sobie na raty pralkę Franię. Ilona od początku zamierzała pobyć w Warszawie nie dłużej niż cztery miesiące. W stolicy czuje się bardzo samotna, rozpaczliwie tęskni za synkiem i domem. Chociaż podczas rozmowy z ewentualnym pracodawcą szczerze wyznaje, że z poprzedniej pracy ją wyrzucono, bo nie spełniała wymogów kasjerskich, zostaje w końcu zatrudniona w delikatesach, gdzie ma się zapoznać z asortymentem towarów z całego świata. Ją jednak najbardziej interesuje, czy będzie mogła jeździć na weekendy do domu. Z pierwszej wizyty wraca do stolicy ze łzami w oczach. Po kolejnej nie zjawia się w pracy na czas i zostaje wyrzucona. Ale nawet specjalnie nie żałuje. Po co jej takie życie, w którym jest nieszczęśliwa? Zdecydowana, odważna i wygadana Gosia wydaje się mieć największe szanse na zakotwiczenie w Warszawie. Już po pierwszej rozmowie dostaje pracę hostessy w Złotych Tarasach. Koleżanka, która dłużej mieszka w stolicy, roztacza przed nią bajeczne perspektywy: będzie wydawała dużo na ciuchy, chodziła do solarium, robiła sobie tipsy i farbowała włosy nawet co dwa tygodnie. Gosia chętnie tego słucha. Z hostessy staje się wkrótce ochroniarką, potem pracuje na zmywaku, wreszcie w barze. Z bursy przeprowadza się do wynajętego na spółkę z koleżanką pokoju na mieście. Po raz pierwszy czuje się szczęśliwa, ma namiastkę bycia na swoim. W końcu poznaje Konrada pracującego na budowie, zamieszkuje z nim. Zarzeka się, że nie wróci do Zalesia. Ale dwa miesiące później, po rozstaniu z chłopakiem, i ona się poddaje. Warszawa może i jest do wzięcia, ale nie dla nich.