TVP Historia Środa, 27.03.2024 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 27 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 196 p.n.e. - na Kamieniu z Rosetty zapisano dekret dla uczczenia jubileuszu koronacji faraona Ptolomeusza V; Kamień z Rosetty uznawany jest za najstarszy zabytek piśmiennictwa staroegipskiego; 1945 - aresztowanie w Pruszkowie kierownictwa polskiego Państwa Podziemnego; 1968 - śmierć Jurija Gagarina; 1983 - zmarła pisarka Hanna Malewska; 06:55 WOJENNE DZIEWCZYNY S.I - ODC. 6 Serial wojenny TVP, 41 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka odc. 6 Jurek proponuje Marysi wspólne mieszkanie, dopóki nie uda jej się znaleźć innego bezpiecznego miejsca. Irka w trakcie wykonywania jednego z zadań konspiracyjnych zauważa, że ktoś ją śledzi. Okazuje się, że to Stefan, przyjaciel Kamila z wojska. Uciekł z obozu i szuka pomocy. To spotkanie znów daje Irce nadzieję, że jej narzeczony żyje. Zabiera Stefana do domu, by zamieszkał z jej rodziną. Ewka prosi Irkę o zastępstwo podczas prostej akcji dywersyjnej w kinie, bowiem nie chce opuszczać pierwszego dnia pracy. Irka idzie na spotkanie zamiast Ewy, ma torbę wypełnioną łatwopalną substancją. Folksdojcz nazwiskiem Zommer, do którego miała zapukać, aby sprawdzić, czy jest w domu, wciąga ją do mieszkania. Dziewczyna, broniąc się, uderza go torbą. Folksdojcz staje w płomieniach, a przerażona Irka ucieka. Marysia spotyka się z jednym z dowódców podziemia. Zdaje mu relacje ze spotkania z Dietrichem, który jest ważną figurą. Dowódca sugeruje Marysi, aby zgodziła się na propozycję Dietriecha. To jednak dla niej duży problem. Dietrich dał jej do zrozumienia, że potrzebuje nie tylko gospodyni, ale i kobiety. Stefan mówi Irce, że wraz z Kamilem uciekali przed Niemcami we wrześniu 1939 roku. Był świadkiem, jak bomba uderzyła w samochód, którym jechał. Nikt z pasażerów nie przeżył. 07:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POPŁAWY 1807 ODC. 256 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Badanie dziejów Pułtuska w epoce napoleońskiej to jeden z naszych projektów, które prowadzimy etapowo. Gród nad Narwią dwukrotnie stał się teatrum zmagań cesarza z Rosją, a wagę tych zdarzeń podkreśla stosowna inskrypcja na paryskim Łuku Triumfalnym. Z polskiego punktu widzenia nie były to zmagania obcych potęg na naszych, zabranych przez zaborców ziemiach, ale nowa, realna szansa na jakąś formę, przynajmniej po części odzyskanej, niepodległości. Dziś badamy teren zwycięskiej bitwy na Popławach. 08:15 HISTORIA POLSKI - TADEUSZ ROMER. MISJA NIEMOŻLIWA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jacek Papis Film opowiada historię Tadeusza Romera, skupiając się głównie na okresie II wojny światowej. Ukazuje reakcję Japończyków na początek wojny (napaść Niemiec na Polskę) i rolę Romera we wzbudzeniu ich sympatii względem Polaków. Następnie - w skrótowy sposób - pokazana jest dyplomatyczna kariera Tadeusza Romera, która doprowadziła go do objęcia stanowiska ambasadora RP w Tokio. Widzowie dowiadują się, przed jakimi wyzwaniami stanął wówczas Romer i jak spieszył z pomocą żydowskim (choć nie tylko) uciekinierom z Polski i Litwy. Ukazana zostaje droga Romera (przez Szanghaj i Afrykę Południową) aż do objęcia przez niego funkcji ambasadora na najtrudniejszej placówce dyplomatycznej - w ZSRR. Tam, sytuację, w jakiej się znajduje, dodatkowo komplikuje odkrycie grobów katyńskich, co w konsekwencji prowadzi do zerwania stosunków dyplomatycznych między ZSRR a rządem polskim na uchodźstwie. Romer trafia na Środkowy Wschód, gdzie spotyka się z wizytującym armię generała Andersa premierem Władysławem Sikorskim. Okazuje się, że Romer jest nieustannie w oku cyklonu wszędzie tam, gdzie dzieje się historia, gdzie ważą się przyszłe losy naszego kraju. Jest jednym z ostatnich, który widzi żywego generała Sikorskiego (przed katastrofą na Gibraltarze). Kolejnym epizodem wojennej działalności Romera jest objęcie przez niego funkcji ministra spraw zagranicznych rządu na uchodźstwie i misja ostatniej szansy: podróż do Moskwy na rozmowy ze Stalinem. Klęska tych negocjacji przyprawia Romera o zawał serca. Ostatnie lata swojego życia spędza na emigracji w Kanadzie, angażując się aktywnie w sprawy tamtejszej Polonii. 09:15 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Widowisko, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Zdjęcia: Waldemar Szmidt Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:10 RODEM SPOD JAZŁOWCA Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Film dokumentalny zupełnie niezwykły i bardzo dzisiaj aktualny, wszak historia lubi się powtarzać, a tradycja jest siłą narodu. Najbardziej spośród całej przedwojennej kawalerii i stoczonych zwycięskich walk wyróżnia się 14. Pułk Ułanów Lwowskich, który po fenomenalnej bitwie pod Jazłowcem w 1919 roku przyjął nazwę - Jazłowiecki. Dzisiaj to już trzecie pokolenie tamtych walczących kawalerzystów wkłada mundury 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich i przygotowuje rekonstrukcję tych dumnych, niezwykłych wydarzeń w naszej historii XX wieku. Wszystko dokładnie w oparciu o wierną dokumentację historyczną i relacje świadków. 11:00 KOLEJĄ PRZEZ DOLINĘ BOBRU? 35 min, Polska, 2024 Reżyseria: Janusz Sozański Scenariusz: Janusz Sozański Zdjęcia: Robert Sitek, Miłosz Mickiewicz, Marcin Grobelny, Paweł Mróz, Artur Homan Park Krajobrazowy Doliny Bobru to jeden z 12 parków krajobrazowych na Dolnym Śląsku. Jest to bez wątpienia jedno z najciekawszych krajobrazowo i przyrodniczo miejsc w regionie. Obejmuje swoim obszarem Kotlinę Jeleniogórską, Góry Kaczawskie oraz Pogórze Izerskie. Główną osią parku krajobrazowego jest Bóbr. Rzeka o długości 272 kilometrów płynie wśród łąk i lasów, tworząc liczne starorzecza oraz tereny podmokłe, które są siedliskiem wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt. W 2016 roku została zlikwidowana linia kolejowa prowadząca przez Dolinę Bobru, co uniemożliwiło dogodne połączenie okolicznym mieszkańcom z resztą Polski. Obecny ruch zmotoryzowanych turystów i mieszkańców regionu bardzo źle wpływa na walory przyrodnicze i ochronę tej pięknej krainy przed zanieczyszczeniami. W tej chwili trwają rozmowy na temat ponownego uruchomienia linii kolejowej z Jeleniej Góry przez Wleń do Lwówka Śląskiego. Czy uda się za kilka lat przejechać Koleją Przez Dolinę Bobru? 11:40 WOJOWNICY CZASU - SOWIECKI WALEC, CZYLI MIECHOWICE 1945 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Na początku 1945 roku II wojna światowa zmierzała do spodziewanego końca, jakim była klęska III Rzeszy. Armia Czerwona zajęła już wtedy większość ziem przedwojennej Polski i szykowała się do kampanii, której celem miało być wkroczenie na terytorium Niemiec, błyskawiczne dotarcie do Berlina i rozbicie armii Hitlera. Wejście Rosjan na ziemie niemieckie zmieniło oblicze tej i tak już okrutnej wojny, czego natychmiast doświadczył Górny Śląsk. 12:15 ŚWIĘTY AUGUSTYN - ODC. 3/5 - USTA CEZARA (SANT'AGOSTINO EP. 3) Serial biograficzny, 44 min, Włochy/Polska 2010 Reżyseria: Christian Duguay Scenariusz: Francesco Arlanch Zdjęcia: Fabrizio Lucci Muzyka: Andrea Guerra Występują: Aleksandro Preziosi, Monica Guerritore, Alexander Held, Johannes Brandrupt, Wenanty Nosul, Katy Louise Saunders, Franco Nero, Krzysztof Pieczyński, Jerzy Zelnik Przed Augustynem kolejne poważne wyzwanie musi przygotować mowę przeciwko biskupowi Mediolanu Ambrożemu. Nie będzie to łatwe; cesarz się niecierpliwi, Ambroży to zdolniejszy i bardziej doświadczony przeciwnik niż prawnicy w kartagińskich sądach, a Augustyn nawet się jeszcze dobrze nie wprowadził. W dodatku niespodziewaną wizytę składają mu matka Monika i Khalida wraz z synkiem Adeodatem. Augustyn nie potrafi ukryć wstydu z powodu tego, jak się wobec nich zachował. Ulegając prośbie matki, składa wizytę biskupowi Ambrożemu. Ten daje mu do przeczytania pisma egipskiego filozofa Plotyna. Wywierają one na Augustynie wielkie wrażenie i sprawiają, że młody mówca zaczyna powoli odsuwać się od sekty manichejczyków. Khalida nie chcąc być przeszkodą w karierze ukochanego wyjeżdża do Afryki z postanowieniem, że nigdy nie zwiąże się z innym mężczyzną. Pozostawia wszakże Augustynowi syna. Tymczasem dworskie obowiązki wzywają. Augustyn wygłasza mowę pochwalną na cześć cesarza, a przy okazji zgodnie z cesarskim zamówieniem ostro występuje przeciwko Ambrożemu. Odnosi upragniony sukces, lecz po rzezi dokonanej na katolikach, broniących bazyliki przed wydaniem jej arianom, w młodzieńcu następuje duchowy przełom i nawraca się na chrześcijaństwo. 13:05 TRZCINICA - KARPACKA TROJA Film dokumentalny, 32 min, Polska, 2010 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac, Jan Gancarski Zdjęcia: Stanisław Plewa, Zdzisław Cozac Lektor: Maciej Gudowski W Trzcinicy na południowo - wschodnich rubieżach wczesnopiastowskiego państwa polskiego toczy się walka o obronę grodu. Książę Trzcinicy ukrywa bezcenny srebrny skarb. Wnet ginie. Grodzisko ogarnia pożoga. Tak około 1030 r. kończy się ostatni rozdział dziejów Trzcinicy, potężnego grodu dorównującego powierzchnią Gnieznu, stolicy ówczesnego państwa polskiego. Przez niemal 1000 lat niezasiedlone wzgórze nad rzeką Ropą kryło tajemnice dawnej świetności. Badania archeologiczne ostatnich lat przyniosły sensacyjne wyniki. Towarzysząc naukowcom, odkrywamy dzieje, jak się okazuje, najstarszego na ziemiach polskich obiektu obronnego. Jego początki sięgają 2100 r. p. n. e. Dowiadujemy się, jacy ludzie zbudowali tu pierwszą ufortyfikowaną osadę, czym się zajmowali, jak żyli. Poznajemy przybyszów zza Karpat, którzy przynieśli nową cywilizację ze świata anatolijsko - egejskiego. Dowiadujemy się, kiedy upadł rozbudowany przez nich gród i kiedy na wzgórze dotarli Słowianie. Dzięki wirtualnym rekonstrukcjom możemy zobaczyć, jak wyglądało zbudowane przez nich grodzisko. Poznajemy też odnaleziony, a ukryty przez księcia Trzcinicy w czasie pożogi grodu, srebrny skarb. Na koniec dowiadujemy się, dlaczego gród w Trzcinicy, ważne miejsce w naszych dziejach, spotkała zagłada. 13:40 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 5 WSCHODNIA MACEDONIA I TRACJA (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 5 EASTERN MACEDONIA & THRACE) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Johannes Backes, Dennis Wells Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i tradycje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. 14:35 TAJEMNICE WYSP BRYTYJSKICH - ODC. 3/4 (BRITAIN'S SECRET ISLANDS) Serial dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Stewart Mcpherson Podróż dookoła Wielkiej Brytanii, połączona ze zwiedzaniem mniejszych wysp, uznających Elżbietę II za swą królową. Jest ich ponad 6 tysięcy, niektóre wielkości boiska piłkarskiego. Rejs zaczyna się w Greenwich, pierwszy przystanek to archipelag Farne, a ostatni - opancerzone wieże Maunsella u ujścia Tamizy. Brytyjczycy ostrzeliwali z nich niemieckie samoloty, sposobiące się do bombardowania Londynu. Widzowie będą mieli okazję zobaczyć: latarnie morskie, megality, ruiny opactw i średniowiecznych zamków, pamiątki po wikingach i epoce rewolucji przemysłowej, florę i faunę oraz osobliwości geologiczne i krajobrazowe. Przed kamerę zapraszani są lokalni patrioci i historycy. Realizatorzy odwiedzą między innymi: Bass Rock - dawniej wyspa twierdza, potem więzienie, a obecnie raj dla tysięcy głuptaków. Szetlandy: mieszkańcy przebierają się za wikingów, których zresztą są często potomkami i maszerują z pochodniami. Tubylcy z Fair, najbardziej odosobnionej z zamieszkałych wysp brytyjskich, nie poddają się rozpaczy: hodują owce i z ich runa produkują słynne swetry. Z takich miejsc dobrze widać zorzę polarną, zaś mieszkańcom kulturowo i mentalnie blisko jest do Norwegów czy Islandczyków. Związki z Londynem poświadcza czerwona budka telefoniczna. Północne wody są niebezpieczne, wybrzeża skaliste i zdradliwe, na dnie morza zalega mnóstwo wraków. Koło Hebrydów pod wodą rdzewieją pozostałości niemieckiej floty, zatopionej po przegranej pierwszej wojnie światowej. Wybrzeża są usiane fortami i bunkrami, budowanymi w obawie przed inwazją Hitlera. Na wyspie Man kultywuje się celtyckie, pogańskie święta. Połączona mostem z Kornwalią arturiańska wyspa Tintagel wabi jaskinią, w której ponoć zamieszkiwał Merlin. Na wysepce Brownsea na kanale la Manche narodził się ruch skautowski: lord Baden - Powell w 1907 roku zorganizował tam obóz dla 20 młodzieńców. Narratorem i dowódcą ekspedycji jest 38 - letni Stewart McPherson, który zasłynął z serii książek o dzikiej przyrodzie, zrealizował też dla BBC i SkyVision wiele serii dokumentalnych. 15:25 BAŁKANY W OGNIU - CZĘŚĆ 4. JUGOSŁOWIAŃSKA BECZKA PROCHU (THE BALKANS IN FLAMES / BALKAN IN FLAMMEN 4. SPECIAL) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Veronika Mendler, Klaus Kastenholz Czteroodcinkowa seria dokumentalna o sytuacji na Półwyspie Bałkańskim. Upadek Jugosławii w XX wieku był wynikiem wielu wojen i konfliktów, które nękały Europę Południowo - Wschodnią od ponad stu lat. Przerażające okrucieństwa z przeszłości wciąż tkwią w wielu sercach i umysłach mieszkańców dużych części regionu, powodując trwającą brutalną konfrontację, która jest jedną z przyczyn dalszego rozmieszczania żołnierzy ONZ w niebieskich hełmach. Często nie sposób zapomnieć o krwawej przeszłości. Ten serial dokumentalny dociera do sedna przyczyn konfliktów i wojen. Wypowiedzi współczesnych świadków i międzynarodowych ekspertów pomagają w dochodzeniu w sprawie kryzysu południowo - wschodniego. Jest to badanie genezy państwa, epoki dyktatora Tity, wojen jugosłowiańskich lat 90. , a także wpływu przeszłości na współczesność. Odcinek 4 - "Jugosłowiańska beczka prochu" Jugosłowiańska tragedia - dekada grozy. Cztery miliony ludzi traci domy, ponad 100 tysięcy ginie. Skala okrucieństwa w południowo - wschodniej Europie przeraża świat. Konflikt, który wydawał się niemożliwy. Jego ideologicznymi podpalaczami są Tudjman i Milosevic. Po prawie 40 latach pokoju pod rządami Tito, kraj pogrąża się w chaosie. Europa i USA przyglądają się bezczynnie. Dlaczego narody Jugosławii stały się wrogami? I jaką winę za rozmiary tej wojny ponosi społeczność światowa? Rok 1991, Jugosławia się rozpada. Pokój na Bałkanach Zachodnich jest nadal kruchy. Wystarczy tylko iskra, by beczka prochu znów wybuchła. 16:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - INWAZJA, KTÓREJ NIE BYŁO CZ. 2 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony alianckim przygotowaniom do lądowania w Normandii. 17:05 HISTORIA POLSKI - KTO RATUJE JEDNO ŻYCIE Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogusława Stanowska - Cichoń Scenariusz: Bogusława Stanowska - Cichoń Zdjęcia: Artur Uczkiewicz, Jerzy Giec Wykonawcy: Krzysztof Gadacz, Małgorzata Bielska Film przedstawia postawy polskich księży, sióstr i zakonników, którzy zajęli zdecydowane stanowisko w obliczu zagłady Żydów. Według relacji osób ocalałych z Holocaustu, kapłani pomagali najczęściej poprzez wydawanie fałszywych metryk chrztu (i innych dokumentów), a także znajdowanie bezpiecznego schronienia u rodzin katolickich lub zatrudnienie ich jako pracowników parafii. Często żydowskie dzieci były ukrywane w klasztorach, tak jak czyniła to siostra Matylda Getter, która zadecydowała, że jej zgromadzenie przyjmie każde dziecko z getta. Matka Matylda została pośmiertnie odznaczona medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata" za ratowanie Żydów, podobnie jak wiele innych sióstr i kapłanów. Film ukazuje zaangażowania wielu duchownych: m.in. bp. Twardowskiego we Lwowie, kard. Adama Sapiehy i ks. Marcelego Godlewskiego, o. Adama Sztarka, ks. Ferdynanda Machaya, bp. Albina Małysiaka oraz sióstr albertynek, sióstr franciszkanek służebnic Krzyża, niepokalanek, sióstr sercanek, Matki Bożej Miłosierdzia, sióstr służebniczek i karmelitanek. Film prezentuje wspomnienia uratowanych z Holocaustu i ich powroty do tych, którzy ryzykowali własnym życiem, aby ich ocalić. 18:10 W KOTLE HISTORII - OPONY W SENACIE. ZYGMUNT AUGUST I ARRASY Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski Przy całym zamiłowaniu do Italii i wszystkiego, co włoskie, wzbudzający największe emocje skarb ostatniego Jagiellona pochodził z Północy. "Flandryjskie opony" zwane później "arrasami" były tak cenne, że Senat uznał je za własność Rzeczpospolitej, a nie majątek króla, którym mógłby rozporządzać na wypadek śmierci. Późniejsze losy tapiserii z Flandrii były zresztą nie mniej złożone. Włoska kuchnia dworu Zygmunta Augusta i żydowskie dania spod zamku w Tykocinie. 19:05 WOJENNE DZIEWCZYNY S.I - ODC. 7 Serial wojenny TVP, 43 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka, Paweł Ławrynowicz, Krzysztof Franieczek, Kamil Szeptycki odc. 7 Jurek śledzi Marysię, która wybiera się do mieszkania Dietricha, gdzie zaczyna służbę. Podejrzewa dziewczynę o kolaborację lub romans z Niemcem. Marysia przeszukuje gabinet Dietricha i znajduje sejf ukryty za obrazem. Irka spotyka się z matką Kamila, Henryką Brodzką. Mówi jej, że dowiedziała się o śmierci narzeczonego. Brodzka nie wierzy w śmierć syna. Irka i Brodzka jadą do Tomaszowa, gdzie ostatnio widziano Kamila żywego. Witold próbuje odwieść siostrę od tego, ale ostatecznie gwarantuje jej wsparcie lokalnego oddziału partyzantów stacjonujących w okolicy. Na miejscu Irka orientuje się, że dowódca partyzantów terroryzuje lokalną społeczność, zmuszając mieszkańców do oddawania części plonów oraz zwierząt. Co więcej, w nocy podsłuchuje rozmowę po niemiecku. Wynika z niej, że Knyst jest Niemcem, który podszywa się pod polskiego oficera. Następnego dnia na dworcu Irka przekazuje konduktorowi raport o działalności oddziału Knysta, który ma trafić do kwatery głównej w Warszawie. 22:05 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /4/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Wkrótce po inwazji Normanów na Anglię w 1066 r. rozpoczęto budowę fortec, jakich nikt nigdy wcześniej nie widział. Jedną z najpotężniejszych był ogromny i nie do zdobycia bastion w Caerphilly, uznawany do dziś za arcydzieło średniowiecznej inżynierii. Jak ówczesnym budowniczym i inżynierom udało się stworzyć tak niezwykłe konstrukcje? Jaki wpływ miały te potężne, średniowieczne twierdze i pionierskie techniki budowlane na inżynierię obronną aż do czasów współczesnych? Czwarty odcinek z 10-odcinkowej serii dokumentalnej ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 23:15 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Widowisko, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Zdjęcia: Waldemar Szmidt Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 00:15 MILENIUM KONTRA TYSIĄCLECIE Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2017 Reżyseria: Piotr Kuciński Scenariusz: Piotr Kuciński W końcówce lat 60. pomiędzy Kościołem katolickim i jego hierarchią a aparatem partyjnym z Władysławem Gomułką na czele, doszło do tzw. walki o rząd dusz. Władze PRL sięgały po wszelkie możliwe środki, by w 1966 roku przyćmić kościelne obchody 1000 - lecia chrztu Polski. Koszty propagandy nie grały żadnej roli, mało brakowało, a na Jasnej Górze zagrałby zespół The Beatles. Na tle tej rywalizacji możemy obserwować rozkwit muzyki, popularnie zwanej bigbitem. Choć zwykło się uważać, że mocne uderzenie to wyraz buntu polskiej młodzieży, to już dzisiaj wiemy, że władze kontrolowały wszelkie przejawy twórczości. Wielokrotnie młodzi muzycy musieli wchodzić w relacje ze strukturami państwa. W PRL - u bigbit był wentylem bezpieczeństwa, a kontestujący artyści tracili zaufanie partii i przestawali istnieć. Obieg kultury był w pełni koncesjonowany przez państwo. Prawdziwy bunt w muzyce nadszedł dopiero w latach 80. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - O HONOR FRANCJI CZ 1 Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony budowie francuskiego systemu fortyfikacji - Linii Maginota. Wykorzystano archiwalne materiały filmowe.