TVP Kultura Czwartek, 28.03.2024 09:05 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 15/24 Serial sensacyjny, wojenny, 58 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Janusz Bukowski, Olaf Lubaszenko, Miłogost Reczek, Stanisław Jaskułka, Włodzimierz Adamski, Agnieszka Robótka-Michalska, Tadeusz Falana, Sławomir Matczak, Tadeusz Somogi, Andrzej Chichłowski, Piotr Grabowski, Andrzej Szczytko, Marek Cichucki, Danuta Kowalska Rok 1932. W Gdańsku mnożą się prowokacje wobec Polaków, widoczna jest koncentracja szturmowców z SA. W Sopocie instaluje się Relke, nowy szef aktywizującej się komórki Abwehry. Planuje się przeszkolenie oddziałów SA, by były gotowe do zaatakowania w każdej chwili wyznaczonych obiektów. Polski kontrwywiad łamie szyfr Kriegsmarine. Z przechwyconych depesz wynika, że Niemcy mają dobry przeciek z polskiej floty. Pracuje dla nich "Stokrotka" z Gdańska, obłaskawiany jest pracownik floty polskiej "Zenon". Czarek dociera do "Stokrotki". Jest nią Helga Witte, pracownica gdańskiej kolei. Jej narzeczony, porucznik Nachowski z Oksywia, zaopatruje składnicę wojskową na Westerplatte. "Stokrotka" ma skłonić "Zenona" do współpracy z Niemcami. Czarek próbuje dotrzeć do "Zenona". 10:15 AKCJA POD ARSENAŁEM Dramat wojenny, 94 min, Polska, 1977 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Cezary Morawski, Mirosław Konarowski, Magdalena Wołłejko, Jan Englert, Lidia Korsakówna, Zbigniew Zapasiewicz, Tadeusz Łomnicki, Piotr Dejmek, Karl Sturm, Zbigniew Sawan 26 marca 1943 roku w Warszawie w rejonie Arsenału, na ulicach Długiej i Bielańskiej, harcerze z grupy szturmowej Szarych Szeregów brawurowym atakiem odbili przewożonego z budynku gestapo na Pawiak Jana Bytnara "Rudego", a wraz z nim 25 innych więźniów. Skatowany w czasie śledztwa przez Niemców "Rudy" kilka dni później zmarł na rękach swoich przyjaciół. Wkrótce od kul harcerzy z grup szturmowych zginęli jego oprawcy - Lange i Schulz. Te właśnie wydarzenia, znane zapewne wielu widzom z książek "Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego i "Akcja pod Arsenałem" Stanisława Broniewskiego, są tematem filmu. Jednakże nie jest on "dokumentem w ścisłym tego słowa znaczeniu, nie jest ważne, czy ktoś stał o dwa kroki bliżej czy dalej. Ten film jest dokumentem postaw" - powiedział Stanisław Broniewski "Orsza", naczelnik konspiracyjnych Szarych Szeregów i dowódca tej akcji, jeden z konsultantów filmu. W sztabie konsultacyjnym znaleźli się także Zygmunt Kaczyński "Wesoły" i Aleksander Kamiński. Autorem scenariusza jest Jerzy Stefan Stawiński - żołnierz Września, uczestnik Powstania Warszawskiego. Fabułę filmu umownie można podzielić na dwie części. W pierwszej naszkicowano życie w okupowanej stolicy i sylwetki bohaterów akcji. Swoją uwagę reżyser skoncentrował głównie na trzech postaciach - "Zośce", "Rudym" i "Alku", na ich charakterach, marzeniach, uczuciach. Od momentu aresztowania "Rudego" zaczyna się paradokumentalna część filmu - reżyser z wielką pedanterią przedstawił przygotowania i przebieg akcji. Zadbano także o wierne odtworzenie wyglądu warszawskich ulic w czasie okupacji. Oprócz filmowego "Orszy" - Jana Englerta i występującego w roli "Zośki" Mirosława Konarowskiego, w rolach harcerzy z Szarych Szeregów w większości wystąpili debiutanci. 12:05 RZECZ POLSKA S.I - HODOWLA ZWIERZĄTEK KAROLA BORSUKA Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości. W czwartym odcinku prezentujemy grę planszową Hodowla Zwierzątek, dziś znaną jako Superfarmer. Gra została stworzona przez Karola Borsuka w okupowanej Warszawie, a jej produkcja była jedyną możliwością pracy zarobkowej dla zwolnionego przez Niemców z uniwersytetu profesora matematyki. Jedyny zachowany w całości egzemplarz gry jest prezentowany w Muzeum Powstania Warszawskiego, pozostałe spłonęły w stolicy w sierpniu 1944 roku. 12:30 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - VREDEMAN DE VRIES Magazyn, 6 min, Polska, 2023 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Zdjęcia: Krzysztof Iglikowski, Nicolas Villegas Muzyka: Bartosz Kruczyński Hans Vredeman de Vries był architektem, rysownikiem i malarzem. Jego wzorniki znane były wśród architektów działających od Niderlandów przez północne Niemcy, aż po Rygę i Sztokholm. Były one swego rodzaju katalogiem, który zawierał projekty ornamentów i architektoniczne wzory. O ich popularności świadczyć może chociażby fakt, że wiele motywów "vredemanowskich" do dzisiaj odnaleźć można na kamienicach, ratuszach, odrzwiach miast północnej Europy, także Gdańska. W historii miasta Hans Vredeman de Vries zapisał się jednak przede wszystkim jako twórca obrazu ołtarzowego dla Kościoła Bożego Ciała. Zlecenie to było o tyle szczególne, że miał być to pierwszy w Gdańsku ołtarz luterański. O ikonografii "Alegorii grzechu i zbawienia", obrazu, który obecnie znajduję się w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku opowie Dyrektor Muzeum Jacek Friedrich. 12:50 GRETHE MEYER: KRÓLOWA DUŃSKIEGO WZORNICTWA (GRETHE MEYER - THE QUEEN OF DANISH) Film dokumentalny, 60 min, Dania, 2022 Reżyseria: Isabel Bernadette Brammer Grethe Meyer była duńską architektką i projektantką, która od 1960 roku w swoim studiu projektowym tworzyła wzory artykułów wyposażenia wnętrz oraz sztućce, tekstylia i ceramiczne naczynia stołowe odznaczające się minimalistyczną formą. Uważała, że naczynia i sprzęty domowe muszą być proste, wygodne, trwałe, funkcjonalne i przyjemne w użyciu. Jej projekty zastawy stołowej dla Royal Copenhagen miały prosty, ponadczasowy wygląd, stając się nowoczesną klasyką designu. Badała problemy związane z przechowywaniem rzeczy w domu, co wykorzystała potem w projektowaniu systemu szaf modułowych, które miały zaspokajać potrzeby rodzin w małych powojennych mieszkaniach i być dostępne dla zwykłych ludzi. Starała się ułatwić i upiększyć ludziom życie, projektując przyjazne i otwarte przestrzenie mieszkalne. 14:05 WRONY Dramat, 63 min, Polska 1994 Scenariusz i reżyseria: Dorota Kędzierzawska Zdjęcia: Artur Reinhart Muzyka: Włodzimierz Pawlik Wykonawcy: Karolina Ostrożna, Kasia Szczepanik, Małgorzata Hajewska, Anna Prucnal, Ewa Bukowska, Krzysztof Grabarczyk, Agnieszka Pilaszewska i inni Poetycka opowieść o samotności i dziecięcych marzeniach. Bohaterka filmu, Mała, wychowywana jest przez samotną matkę, która nie poświęca jej specjalnej uwagi. Dziecko dorasta w ubogim i pustym uczuciowo domu. Wracając pewnego dnia ze szkoły, widzi przez okno, jak jacyś rodzice z czułością zajmują się trzyletnim bodaj dzieckiem. Mała wraca do swego domu, rano mówi do śpiącej matki, że odchodzi, by nie być dla niej ciężarem. Wraca pod dom, w którym poprzedniego dnia widziała scenkę rodzinną. Cierpliwie czeka, a kiedy dziecko pojawia się w końcu przed domem samo, uprowadza je. Maleństwo idzie bez protestu usłyszawszy, że będą się bawić. Razem wędrują przez miasto. Wstępują do kościała, a w końcu docierają do domu Małej. Matki jak zwykle nie ma, Mała próbuje nakarmić swoją podopieczną zupą, ubiera ją w swoje rzeczy. Po jakimś czasie wychodzą ponownie i idą nad morze. Mała znajduje łódkę, którą - jak mówi - popłyną w świat. Noc spędzają na plaży. Następnego dnia dziewczynka odprowadza Maleństwo pod drzwi domu i sama wraca do mieszkania matki, która tym razem jest w domu. Nieśmiało prosi matkę, by ją przytuliła. "Kończąc każdy kolejny film, obiecuję sobie, że w następnym opowiem o ludziach dorosłych - i nic z tego nie wychodzi. Tęsknota do dzieciństwa? Wtedy wystarczyło chłonąć życie, przyszłość czekała nienaruszona. A może po prostu robię filmy o dzieciach, bo lubię z nimi pracować? Są prawdziwe, otwarte" - powiedziała w jednym z wywiadów Dorota Kędzierzawska, autorka "Diabłów, diabłów" i wielu filmów krótkometrażowych. Przy realizacji filmu Kędzierzawska miała kłopoty z obsadą dwóch najważniejsyzch ról. Po dwóch dniach zdjęciowych okazało się bowiem, że wybrana spośród dwóch tysięcy kandydatek dziewczynka grająca Małą nie wytrzymuje psychicznie i fizycznie trudów realizacji. A ponieważ zdjęcia kręcone były w Toruniu, na miejscu trzeba było szukać kolejnej małej aktorki. Po 24 godzinach poszukiwań Dorota Kędzierzawska przypadkowo spotkała na toruńskim rynku dziewczynkę grającą w gumę, która głośno klęła, gdyż coś jej nie wychodziło. To była Karolina Ostrożna i to ona w końcu zagrała w filmie Małą. Po tygodniu pracy okazało się, że trzeba także znaleźć nową odtwórczynię młodszej bohaterki, bowiem wybrana do tej roli dziewczynka tak naprawdę wcale nie chciała grać, chciał tego jedynie jej ojciec. Po wyjeździe taty dziecko odmówiło współpracy. Po radiowym ogłoszeniu przyprowadzono pięć dziewczynek, wśród których była wybrana ostatecznie przez Dorotę Kędzierzawską Kasia Szczepanik. "Wrony" otrzymały w Cannes nagrodę przyznawaną przez Fundację na Rzecz Dzieci Upośledzonych, nagrodę dystrybutorów w Awinionie, Nagrodę Specjalną na festiwalu w Gdyni - wszystkie w roku 1994. 17:10 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 16/24 Serial sensacyjny, wojenny, 55 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Janusz Bukowski, Olaf Lubaszenko, Cezary Pazura, Danuta Kowalska, January Brunow, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz-Różycka, Ewa Sałacka, Jacek Kałucki, Witold Skaruch, Maciej Kozłowski, Piotr Krukowski, Małgorzata Wachecka, Andrzej Grabarczyk, Małgorzata Gudejko Czarek jedzie do Paryża, aby dostarczyć wywiadowi francuskiemu klucz do szyfru Kriegsmarine. Z rozszyfrowanych depesz wynika, że Niemcy mają informacje o stanie marynarki francuskiej. W zamian za swoją przysługę Czarek chciałby uzyskać pomoc przy wyjaśnianiu sprawy księżny Hohenlohe oraz co najmniej dziwnych ataków prasy angielskiej i amerykańskiej, które dotyczą "korytarza gdańskiego" i związanej z nim polityki polskiej wobec Niemców. Czarek sądzi, że księżna przekazuje Niemcom informacje uzyskane od licznych znajomych, wśród których są przedstawiciele francuskiej prawicy, niemieckich sojuszników Hitlera, angielskich przemysłowców. Dobrze przygotowana akcja wywiadu francuskiego udaje się. Ze znalezionych tajnych dokumentów wynika, iż wszelkich informacji o stanie marynarki francuskiej dostarczał Niemcom komandor Blanchard, a ataki koncernów prasowych sowicie opłacone zostały przez Niemców. Księżna zostaje aresztowana, sprawa nagłośniona. W czasie swojego pobytu we Francji Czarek dowiaduje się, że kanclerzem Niemiec został Adolf Hitler. 18:20 TAMTE LATA, TAMTE DNI - EWA WIŚNIEWSKA Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Prowadząca: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem lata dzieciństwa oraz początki drogi zawodowej wspomina popularna aktorka, Ewa Wiśniewska. 20:00 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - CHWASTY Rozmowa, 5 min, Polska, 2023 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie pt. "Chwasty", reż. Hector Babenco. 22:35 NĘDZNICY I VICTOR HUGO, W IMIENIU LUDU (LES MISERABLES AND VICTOR HUGO, IN THE NAME OF THE PEOPLE) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2020 Reżyseria: Gregoire Polet "Nędznicy" to bez wątpienia jeden z najbardziej znanych tytułów w historii literatury. Dzięki nim jego autor został swoistym rzecznikiem ludu. Co sprawia, że tekst ten jest wciąż tak ważny? Dokument opowiada o tym, jak Hugo tworzył "Nędzników", a przede wszystkim o tym, w jaki sposób "Nędznicy" stworzyli Viktora Hugo, jakiego znamy i jakim chciał być - człowieka ludu, zarówno dla przeszłych pokoleń, jak i dla współczesnych. 01:30 KINO NOCNE - ASPROMONTE, ZIEMIA ZAPOMNIANYCH (ASPROMONTE, TERRA DEGLI ULTIMI) Dramat, 89 min, Włochy, 2019 Reżyseria: Mimmo Calopresti Scenariusz: Mimmo Calopresti, Monica Zapelli Aktorzy: Valeria Bruni Tedsechi, Marcello Fonte, Francesco Colella, Marco Leonardi Akcja filmu, opartego na powieści Pietra Criaco, rozgrywa się w latach 50. na południu Włoch, wśród kalabryjskich wzgórz Aspromonte. Miejsce jest nieprzypadkowe, bowiem sam reżyser Mimmo Calopresti wychował się w niewielkim kalabryjskim miasteczku. W jednym z wywiadów przekonywał, że włoskie południe od zawsze naznaczone było pewną duchowością: Niebem i piekłem, baśnią i tragedią. Jego film łączy w sobie wszystkie te elementy. W rolach głównych występują Valeria Bruni Tedeschi ("Zwariować ze szczęścia") oraz Marcello Fonte ("Dogman"). 03:10 RZEKA (RIVER) Film dokumentalny, 75 min, Australia, 2021 Reżyseria: Jennifer Peedom Filmowa i muzyczna podróż badająca niezwykłą relację między człowiekiem a rzeką.