TVP Historia Sobota, 06.04.2024 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 6 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1528 - zmarł Albrecht Duerer; 1986 - pierwsza olimpiada ery nowożytnej w Atenach; 1914 - zmarł Józef Chełmoński; 1939 - brytyjskie gwaracje dla niepodległości Polski; 07:05 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 139 (SEZON 2 ODC. 14) Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Tomasz Matuszczak, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Ariadna Lewańska, Ewa Ratusińska, Marta Hryniak Aktorzy: Sebastian Skoczeń, Maria Pawłowska, Maja Szopa, Przemysław Stippa, Dariusz Toczek, Mateusz Weber, Daniel Mosior, Michał Chorosiński, Mikołaj Wachowski, Klara Williams, Julia Łukowiak, Justyna Ducka, Milena Suszyńska, Anastazja Skoczeń, Kamil Szklany Grunwaldu nie będzie. Rok 1422. Trwa wojna golubska. Krzyżacy zamykają się w zamku w Golubiu. Polacy przejmują list do Wielkiego Mistrza, w którym jest jasno napisane, że Zygmunt Luksemburczyk popiera zakon. Stanisław Ciołek (Daniel Mosior) wraca na Wawel. Zabawia Zofię (Maria Pawłowska) i jej gości opowieściami o Ginewrze i Lancelocie. Królewna Jadwiga (Maja Szopa) dostaje zaproszenie, ale, ale nie przyjmuje. Krzyżacki szpieg Herman (Robert Kowalewski) próbuje ją otruć. Zatrute pierniczki bierze jednak z tacy mały Fryderyk (Mikołaj Wachowski). W Krakowie złodziejski pojedynek Lecha (Mariusz Jakus) i Sławoja (Arkadiusz Smoleński). Lech idzie do łaźni i kradnie płaszcz Spytka z Melsztyna (Adam Rosa). 07:40 W KOTLE HISTORII - ZA KMICICEM. KIM BYŁ CHORĄŻY ORSZAŃSKI? Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski Pan Kmicic istniał naprawdę. Był słynnym zagończykiem, pułkownikiem, infamisem, szaleńczo odważnym bohaterem i chorążym orszańskim. Widzimy go w momencie, w którym stojąc na czele zbuntowanego wojska w Drohiczynie, grozi królowi Janowi Kazimierzowi. Na szczęście wszystko rozejdzie się po kościach i pułkownik wróci na Litwę. Ale na razie trzeba coś zjeść. Kuchnia polska doby późnych Wazów. 08:10 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - THE CROWN Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Prowadzący: Wiktor Świetlik Czy królowa Elżbieta czasem płacze? Czy ma braki w wykształceniu? Co łączy wielki smog, Winstona Churchilla i pewną uroczą sekretarkę? Odpowiemy na te pytania, a także porozmawiamy o czarnych owcach rodziny królewskiej z gośćmi kolejnego odcinka, w którym to przyjrzymy się serialowi "The Crown". 08:45 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 1/13 - BRAT JERZY Serial historyczno-przygodowy TVP, 27 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Wioząc na ślub Anusię Borzobohatą, Michał Wołodyjowski zostaje napadnięty przez bandytów. Rozprawia się z nimi, ale chora Anusia umiera. Pan Michał w rozpaczy po utracie narzeczonej wstępuje do klasztoru. Podczas konwokacji Zagłoba spotyka dwóch dawnych przyjaciół Wołodyjowskiego - Ketlinga i Nowowiejskiego. Od nich dowiaduje się o perypetiach pana Michała. Postanawia podstępem wyciągnąć go z klasztoru. Zagłoba dostaje się za mury zakonne. Argumenty patriotyczne nie działają na Małego Rycerza. Zagłoba mówi mu więc, że umierający Ketling chciałby zobaczyć go przed śmiercią. Wołodyjowski godzi się odwiedzić druha. W domu Ketlinga okazuje się, że to mistyfikacja. Wołodyjowski jest w pierwszej chwili oburzony, ale sam hetman Sobieski przekonuje go, by został wśród rycerzy. 09:20 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 2/13 - HETMAŃSKI ORDONANS Serial historyczno-przygodowy TVP, 26 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek, Barbara Krafftówna Podczas przyjęcia hetman Sobieski wysyła Ketlinga do Kamieńca. Zaś od Mikołaja Potockiego dowiaduje się, że ten zamknął w lochu jego dragonów, którzy nieodpowiednio zachowywali się na ziemiach Potockiego. Sobieski wysyła więc pana Wołodyjowskiego, by uwolnił żołnierzy. Strażnikiem więźniów okazuje się dawny żołnierz Wołodyjowskiego. Otumaniony przez Zagłobę wpuszcza ich obu do uwięzionych. I oni - a zwłaszcza wachmistrz Luśnia - okazują się starymi znajomymi pana Michała. Wołodyjowski uwalnia wszystkich. Przypadkowo na leśnej drodze Wołodyjowski i Zagłoba spotykają siostrę pana Michała, stolnikową Makowiecką, i jej dwie podopieczne - panny: Krzysię Drohojowską i Basię Jeziorkowską. Wołodyjowski zabiera trzy panie do domu, który Ketling przed wyjazdem powierzył jego opiece. 09:50 PODRÓŻE NA PÓŁNOC EUROPY - ODCINEK 1. NORWEGIA (WONDERS OF NORTHERN EUROPE / VOYAGES EN TERRES DU NORD EPISODE 1 - LAND OF FJORDS - NORWAY, BETWEEN FJORDS AND MOUNTAINS) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier Lefebvre Seria geograficzno - podróżnicza o krajach na północy Europy. 4 kraje, 5 narodów i 5 części. Terytoria nordyckie są potężnym bodźcem dla wyobraźni, miejscami, które przywołują rozległe i nieskończone dzikie przestrzenie, bogatą i zachwycającą przyrodę, utrwalone mity i tradycje. Stanowią odę do potęgi Ziemi i żywiołów, które ludzie szanują i czczą przez całe życie, świadomi, że są tylko niewielką częścią tego świata. Odcinek 1 - "Norwegia - kraina fiordów i gór". Położona w północnej Europie Norwegia słynie z zachwycających krajobrazów. Głębokie przybrzeżne doliny były zanurzone w wodach morskich, gdy cofnęła się czapa polarna, mniej niż dziesięć tysięcy lat temu. Norwegia niemal w całości jest pokryta pasmem Alp Skandynawskich, a chropowate formy rzeczywiście zawdzięcza topografii i zlodowaceniom, które pojawiały się regularnie przez ponad dwa i pół miliona lat. Norweski krajobraz wciąż nosi ślady tej trudnej historii geologicznej, szczególnie na zachodzie: prehistoryczne lodowce, takie jak Folgefonna, niezliczone górskie jeziora z krystalicznie czystą wodą i alpejskie doliny wyrzeźbione w rynny oraz oszałamiające szczyty. 10:55 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY - ODC. 1 ANDORA - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 1 ANDORRA - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. Odcinek pierwszy to wycieczka do Andory. Jest to małe państwo w południowo - zachodniej Europie, bez dostępu do morza. Leży w Pirenejach, granicząc od północy z Francją, a od południa z Hiszpanią. Niektórym kojarzy się wyłącznie z zakupami w strefie bezcłowej, innym z jazdą na nartach zimą, ale to fascynujący kraj w pięknych górach - świetne miejsce na spędzenie wakacji. 12:00 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - ODC. 2 VANIL NOIR (UNTAMED SWITZERLAND 02. VANIL NOIR / WILDE SCHWEIZ 02. DAS VANIL NOIR) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Anne Wigger Szwajcaria jest dzika i piękna, mała, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią kraju. I nadal istnieją miejsca, które obiecują nieskalaną przyrodę: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. To będzie wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. W odcinku drugim - Vanil Noir. Jest to szczyt w Alpach Fryburskich, części Alp Zachodnich. Leży w Szwajcarii w kantonach Vaud i Fryburg. Należy do głównego łańcucha Alp Berneńskich. Można go zdobyć ze schroniska Chalet Les Marrindes (1868 m). Czas się tu zatrzymał. Zaczarowana okolica. Dla wielbicieli przyrody to główna atrakcja górskiego świata Szwajcarii. W rezerwacie Vanil Noir nadal można znaleźć dziewiczą przyrodę. Znajdujemy się na granicy płyt kontynentalnych Afryki i Europy. Po lewej z tyłu mamy Afrykę. Przy podziale na płyty tektoniczne nazwalibyśmy je Alpami Środkowo - Wschodnimi lub Południowymi. Miejsce, w którym stoimy, to już Europa. Naukowa nazwa to płaszczowiny pennińskie. Okolica przełęczy położonej wysoko nad krainą jezior przypomina krajobraz wulkaniczny. Ogród rzeźb stworzony przez naturę z różnych rodzajów skał. Pozostałości dawnej aktywności tektonicznej, pamiątka po ogromnej energii. Żyją tu wyjątkowe zwierzęta. Głównie owady i żaby, które mogą przetrwać w środowisku kwaśnym. 13:10 MEGALITY HISTORIA SPRZED 5500 LAT Dokument fabularyzowany, 66 min, Polska, 2018 Reżyseria: Krzysztof Paluszyński Scenariusz: Krzysztof Paluszyński "Megality - historia sprzed 5500" lat Krzysztofa Paluszyńskiego odkrywa przed widzami tajemnice, na miarę Stonehenge, jakie skrywają polskie ziemie. Megality to monumentalne budowle z ziemi i kamienia, o długości dochodzącej nawet do 150 metrów. Jednak w przeciwieństwie do kamiennych kręgów z południowej Anglii, które przyciągają turystów z całego świata, w Polsce wie o nich zaledwie garstka naukowców. Ponadgodzinny fabularyzowany dokument Krzysztof Paluszyńskiego odtwarza historię polskich megalitów i przybliża ją odbiorcom, używając do tego technik filmowych zdolnych oddać prawdziwą magię zamierzchłych czasów i tych miejsc. Film składa się z prezentacji do dziś zachowanych artefaktów kultury pucharów lejkowatych (nazwanej tak od kształtu wytwarzanych wówczas naczyń), fabularyzowanych scen ilustrujących życie ludzi tej epoki, wypowiedzi naukowców, wizualizacji w formie animacji 3D, a także dokumentacji prac archeologicznych. Wszystko to ma na celu zbudowanie obrazu i przybliżenie historii prastarych mieszkańców obszaru dzisiejszej Polski. Dzięki plenerom, scenografii, rekonstruktorom i precyzyjnie zaplanowanym kadrom, widzimy świat, który już dawno przestał istnieć. Jego pozostałości, znane są jednak tylko nielicznym - wąskiej grupie archeologów i naukowców, władzom gmin, mieszkańcom przyległych domostw i wsi, i pasjonatom, których te zamierzchłe czasy niezwykle inspirują. Film sprawia, że ten miniony świat choć na chwilę staje się częścią i elementem naszej rzeczywistości. 14:25 TRĘDOWATA Melodramat, 91 min, Polska, 1976 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Stanisław Dygat Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Wojciech Kilar, Piotr Marczewski Aktorzy: Elżbieta Starostecka, Leszek Teleszyński, Jadwiga Barańska, Czesław Wołłejko, Lucyna Brusikiewicz, Irena Malkiewicz, Anna Dymna, Gabriela Kownacka, Mariusz Dmochowski, Piotr Fronczewski, Zbigniew Józefowicz, Janusz Bylczyński, Barbara Drapińska, Aleksander Gąssowski, Wiesława Kwaśniewska Trzecia ekranizacja wydanej w 1908 r. powieści Heleny Mniszkówny (do 1939 r. książka była wznawiana przeszło 20 razy). Tytuł "Trędowata" stał się w powszechnej świadomości symbolem kiczu, hasłem wywołującym charakterystyczne reakcje - miażdżące opinie krytyków i aplauz tzw. szerokiej publiczności. Z takim przyjęciem spotkały się obie przedwojenne adaptacje filmowe - niema z 1920 r. , w reżyserii Edwarda Puchalskiego i Józefa Węgrzyna, z Jadwigą Smosarską i Bolesławem Mierzejewskim, oraz dźwiękowa z 1936 r. , w reżyserii Juliusza Gardana, z Elżbietą Barszczewską i Franciszkiem Brodniewiczem w rolach nieszczęśliwych kochanków. Po wojnie powieść Mniszkówny, długo niewydawana, staje się mitem, na czarnym rynku za odbitki maszynopisowe płacono horrendalne sumy. Gdy wreszcie książkę w 1973 r. wznowiono, zniknęła z księgarni błyskawicznie, a jej adaptacje sceniczne zaczęły ratować budżet teatrów, które zdecydowały się wprowadzić na afisz tytuł niezawodnie przyciągający masową publiczność. Wreszcie z fenomenem "Trędowatej" zmierzył się twórca "Potopu". Już w czasie realizacji Jerzy Hoffman podkreślał, że nie chce robić pastiszu ani parodii, tylko zwyczajny melodramat, film całkiem serio o nieszczęśliwej miłości. Wykreślił z tekstu wiele wątków ubocznych, zredukował do minimum egzotyczną otoczkę "z życia wyższych sfer". Zrealizował kulturalny film w stylu retro, z pięknymi zdjęciami Stanisława Lotha (wnętrza pałacu w Łańcucie, powozy, parki i ogrody, m.in. w Książu) i dobrą muzyką Wojciecha Kilara. W pierwszoplanowych rolach wystąpili Elżbieta Starostecka (piękna, wrażliwa Stefcia Rudecka), Leszek Teleszyński (zabójczo przystojny ordynat Waldemar Michorowski), Czesław Wołłejko (bardzo prawdziwy w roli starego ordynata), Jadwiga Barańska (trochę z przymrużeniem oka zagrana baronowa Elzonowska), Irena Malkiewicz (godna księżna Podhorecka; w "Trędowatej" z 1936 r. debiutowała rolą Melanii). Ordynat Michorowski poznaje guwernantkę swej kuzynki Luci. Zakochuje się w pannie Stefanii Rudeckiej, zdobywa jej wzajemność. Ich miłość bulwersuje arystokratyczne środowisko. Szlachetnie urodzone damy i wykwintni panowie podczas balu jednoznacznie dają odczuć ubogiej dziewczynie, że wśród nich zawsze będzie trędowata, a jej małżeństwo z panem na Głębowiczach byłoby niewybaczalnym mezaliansem. Zrozpaczona Stefcia biegnie w strugach ulewnego deszczu przez park. Wkrótce spełni się to, co jej przeznaczone. 16:00 WOJOWNICY CZASU - GÓRNOŚLĄSKI WRZESIEŃ, CZYLI WYRY 1939 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Odzyskana przez Polaków niepodległość nie została dana na zawsze. Po nieco ponad dwudziestu latach kruchej stabilizacji, w czasie której udało się powołać do życia niezawisłe państwo, powróciło widmo wojny grożącej Polsce zza każdej granicy. Jedną z najbardziej narażonych na przyjęcie pierwszego uderzenia granic była ta na Górnym Śląsku. 16:35 LEGENDY EUROPY - PROWANSJA ODC. 12/12 (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 12. PROVENCE) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Dziś wyruszymy do Prowansji. 17:30 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE. TAKA HISTORIA - ODC. 5 Telenowela dokumentalna, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Anna Krasuska Aktorzy: Wojciech Żołądkowicz, Radosław Pazura, Paula Stępczyńska Mikołaj Trąba: niezawodny przyjaciel. Mikołaj Trąba był spowiednikiem króla Władysława Jagiełły. I osobą, której chyba najbardziej ufał. Był niewłaściwego urodzenia, czyli ze związku pozamałżeńskiego. Jego ojcem był ksiądz. Aby zostać arcybiskupem, dostał dyspensę papieża Innocentego VII, o którą wystąpił sam król. To Trąba starał się w Rzymie o zgodę na zawarcie ślubu z Jadwigą Andegaweńską i na chrzest Litwy. Uczestniczył także w bitwie pod Grunwaldem, wystawiając własnym sumptem chorągiew. Reprezentował króla na soborze w Konstancji, zaangażował się w spór z dominikaninem Falkenbergiem i odprawił specjalną mszę po spaleniu Jana Husa. Zmarł w czasie pełnienia misji, którą zlecił mu król w 1422 roku. 18:00 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 1/24 Serial wojenny, szpiegowski, 60 min, Polska, 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Janusz Bukowski, Piotr Rzymyszkiewicz, Piotr Konieczyński, Hanna Wrycza-Polk, Joanna Jankowska, Marian Kamiński, Asja Łamtiugina, Henryk Machalica, Sława Kwaśniewska, Andrzej Herder, Andrzej Redosz, Marek Gierszał, Leszek Wojtaszak Serial "Pogranicze w ogniu" rodził się długo. Scenariusz powstał w połowie lat osiemdziesiątych. Potem był kilkakrotnie rozszerzany i poprawiany. Andrzej Konic ukończył najpierw dziesięć odcinków. Następnych czternaście ujrzało światło dzienne dopiero trzy lata później. Akcja cyklu zaczyna się w 1918 roku podczas walk o wyzwolenie Poznania. W potyczkach z Niemcami biorą udział dwaj młodzi chłopcy: Czarek Adamski (filmowy debiut Cezarego Pazury) i Franek Relke (Olaf Lubaszenko). Obaj mają nie tylko wspólnego wroga, lecz także ten sam obiekt miłosnych westchnień, którym jest szkolna koleżanka Dorota. Czarek jednak góruje nad Frankiem pod każdym względem. Ma również większe szanse u Doroty. Tymczasem sfrustrowany Relke odkrywa, że jego ojciec zginął dlatego, że został na posterunku, gdy walczący obok niego wcieleni do niemieckiej armii Polacy uciekli, nie widząc innej szansy na ocalenie życia. We Franku budzi się niemiecka dusza. Staje po przeciwnej stronie niż Czarek. Zostaje sabotażystą i szpiegiem. Jego zdemaskowanie pociąga za sobą krwawą ofiarę. Relke ucieka do Berlina. Zmienia imię na Franz i szybko robi karierę w Abwehrze. W tym samym czasie Czarek wstępuje do polskiego wywiadu i również rychło awansuje. W gimnazjum tworzy się organizacja harcerska. Chłopcy na różne sposoby próbują zaopatrzyć się w broń. Mają też za zadanie zdobycie planów wszystkich ważniejszych obiektów w mieście. 20:00 OGNIEM I MIECZEM Dramat historyczny, 174 min, Polska, 1999 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Jerzy Hoffman, Andrzej Krakowski Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Michał Żebrowski, Izabella Scorupco, Aleksandr Domogarov, Krzysztof Kowalewski, Bohdan Stupka, Andrzej Seweryn, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Wojciech Malajkat, Ewa Wiśniewska, Daniel Olbrychski, Marek Kondrat, Gustaw Holoubek, Maciej Kozłowski Kinową wersję dzieła Jerzego Hoffmana obejrzało ponad siedem milionów widzów, nie wspominając już o nagrodach i wyróżnieniach dla twórców filmu. Geneza powstania oraz wieloletnie kłopoty związane z realizacją "Ogniem i mieczem" obrosły legendą. Film Hoffmana przeszedł też do historii jako w pełni udana superprodukcja, która sprostała ogromnym oczekiwaniom zarówno widzów, jak i krytyki. Reżyserowi udało się pozyskać nie tylko rekordowe - jak na polską kinematografię - środki na realizację, lecz także znakomitych aktorów, których kreacje zapadają głęboko w pamięć. Krzysztof Kowalewski, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski z powodzeniem nadali indywidualny rys postaciom Zagłoby, Wołodyjowskiego i Podbipięty, nie wchodząc przy tym w kolizję z duchem powieściowego pierwowzoru. Dla Michała Żebrowskiego rola Skrzetuskiego stała się trampoliną do kariery, której widomym znakiem były tytułowe kreacje w "Panu Tadeuszu" Andrzeja Wajdy i "Wiedźminie" według prozy Andrzeja Sapkowskiego. Prawdziwym objawieniem był jednak Aleksander Domogarow, rosyjski aktor, odtwarzający postać Bohuna. W opinii wielu to właśnie on stworzył najbardziej przejmującą kreację filmu. Na uwagę zasługuje też niezwykła skrupulatność w odtworzeniu realiów epoki, plastyczne, "epickie" zdjęcia oraz przekonująco zainscenizowane sceny batalistyczne. 23:05 NARODZINY NAZIZMU S.II - WOJNA DYKTATORÓW. FRONT WEWNĘTRZNY (RISE OF THE NAZIS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Ta niezwykła seria przybliża decydujące starcie II wojny światowej, kiedy to Hitler stawił czoła równie bezwzględnemu dyktatorowi: Stalinowi. Będąc u szczytu swej potęgi, Hitler próbuje oszukać sowieckiego przywódcę, przedstawiając plan inwazji na Wielką Brytanię, jednocześnie potajemnie przygotowując atak na Związek Sowiecki. Stalin ma jednak szpiega w kwaterze głównej Hitlera. Obaj dyktatorzy przejmują dowodzenie nad własnymi armiami. Ludzie Hitlera składają fałszywe obietnice, a w Stalinie Hitler znalazł swojego przeciwnika. W obliczu klęski Niemiec na froncie wschodnim Hitler zostaje zmuszony do odwrotu. Pojawiają się głębokie konflikty, a jego najbliższy krąg walczy o władzę. W miarę jak narasta opór przeciwko niemu, a wewnętrzny wróg knuje, jak go zabić, Hitler popycha Niemcy ku zniszczeniu. Wniknięcie w umysły dwóch dyktatorów, których złudzenie niezwyciężoności doprowadziło do ich własnej klęski, to opowieść o tym, dlaczego dyktatury upadają. Jest to również przerażający opis pychy i mrocznej sztuki politycznej, która sprzysięgła się, by zniszczyć wolność, ale ostatecznie zniszczyła samą siebie. 00:10 TULIPAN Serial kryminalny TVP, 55 min, Polska, 1986 Reżyseria: Janusz Dymek Scenariusz: Andrzej Swat Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Jan Monczka, Maria Pakulnis, Katarzyna Łaniewska, Jacek Strzemżalski, Monika Orłoś, Ewa Ziętek, Mirosława Nyckowska, Maciej Szary Wiosną 1987 roku, kiedy "Tulipan" po raz pierwszy pojawił się na ekranach polskich telewizorów, wybuchł skandal. Na serial posypały się gromy. Protestowały kobiety, duża część prasy, księża. Mówiono, że "Tulipan" propaguje nihilizm, demoralizuje, a postacie takie jak tytułowa powinny raczej zainteresować prokuraturę, a nie twórców filmów. Głównym bohaterem serialu jest Jurek, młody rybak, który zniechęcony swą pracą i zarobkami postanowił spróbować innego życia. Ruszył w Polskę ufny w siłę swego uroku osobistego i przestępczych zdolności. Jego pierwszym krokom w roli uwodziciela, oszusta i złodzieja patronowały prostytutki. One też nadały mu dźwięczny przydomek - Tulipan. Wkrótce niegdysiejszy rybak doszedł w nowym "fachu" do prawdziwego mistrzostwa. Swoje ofiary zaczął liczyć na setki. Historia Tulipana luźno nawiązuje do prawdziwych dziejów Jerzego Kalibabki - słynnego w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych przestępcy, uwodzącego łatwowierne kobiety, by wyłudzić od nich pieniądze i kosztowności. Scenariusz serialu powstał na kanwie głośnych reportaży Leszka Konarskiego drukowanych w "Przeglądzie Tygodniowym", opisujących m. in. niekonwencjonalne metody, którymi posługiwał się Kalibabka. W rezultacie autorzy "Tulipana" stworzyli rzadko spotykaną w dziejach naszego filmu postać niemal jednoznacznie negatywną, typ "faceta patologicznie poszukującego potwierdzenia własnego ja poprzez zdobywanie naiwnych panienek i forsy. Faceta bezwzględnego i prymitywnego, dającego sobie radę w każdej sytuacji, a jednocześnie ujmującego czarusia". Recenzentom podobał się natomiast Jan Monczka, kreujący tytułowego bohatera. Ten Polak z Zaolzia potrafił dobrze wykorzystać nie tylko osobisty wdzięk, udało mu się także przekonująco pokazać tęsknotę Tulipana za "normalnym" życiem u boku żony i dzieci. Uruchomiwszy machinę wielokrotnego oszustwa, nie potrafił się z niej wyzwolić. Zgubiła go rutyna. Dopóki miał do czynienia tylko z kobietami - wygrywał. Kiedy do akcji zdecydowanie wkroczył brat jednej z ofiar - ograne do znudzenia chwyty zawiodły. W pierwszym odcinku obserwujemy "narodziny" tej postaci. Jurek opuszcza rodzinny dom, od znajomego właściciela salonu gier pożycza pieniądze, wybiera się do dyskoteki. Poznaje młodą Niemkę, Karin, w towarzystwie dziewczyny i jej siostry spędza kilka beztroskich dni w luksusowym hotelu. Sielankę przerywa wyjazd dziewcząt. Jurek nie chce już jednak wracać do swego poprzedniego życia. Wyrusza autostopem do dużego miasta, poznaje Tinę, Yoko i Izę, trzy prostytutki, które zatrudniają go jako alfonsa. Jurek przeistacza się w zblazowanego elegancika, w garniturze, z ulizanymi włosami. Jednak król miejscowego półświatka, Glaca, nie zamierza tolerować na swoim terenie konkurencji. Tulipan popada w poważne tarapaty. 01:20 WOJNA O TRONY. PRAWDZIWA HISTORIA EUROPY S.II - OSTATNI WALEZJUSZE. ODC. 6/6 (REAL WAR OF THRONES. ODC. 6/6) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Vanessa Pontet, Alain Brunard W burzliwym okresie średniowiecznej Europy głodne władzy dynastie walczyły między sobą o dominację na kontynencie. Starli się krwią i żelazem na polach bitew - ale prawdziwa walka o władzę rozgrywała się na osobności. Za kamiennymi murami zamku znajdował się świat strategicznych sojuszy, cudzołóstwa, zdrady i morderstwa. Bezwzględna intryga rozdzieliła wiele legendarnych rodzin i ukształtowała sposób, w jaki rządzili swoimi imperiami. Te epickie wojny trwały przez wiele pokoleń i wstrząsały Europą i nadal rozbrzmiewają w niezliczonych hitach i serialach: " Królowie przeklęci" (The Accursed Kings), "Tudorowie" The Tudors" czy w największym hicie współczesnej telewizji, jakim jest "Gra o tron" (Game of Thrones). 02:20 DŁUGA DROGA Reportaż, 27 min, Polska, 2005 Autor: Stanisław Kalisz Szlak Kołymski to prawie dwa tysiące kilometrów drogi łączącej jakucką Handygę z Magadanem leżącym nad Morzem Ochockim. To trakt wykuty w skałach niedostępnych Gór Wierchojańskich, Gór Czerskiego i Gór Kołymskich. Zaczęto go budować w latach 30. XX wieku; wowczas to zaczęto "kolonizować" dziką do tej pory Kołymę. Odkryto tu złoto i rudy wielu innych metali. Bogactwa Kołymy musiały być transportowane w głąb imperium. Do tej prawie dwukrotnie większej od Polski krainy zaczęto zsyłać coraz więcej więźniów. Oni to osadzeni w osławionych gułagach stanowili właśnie siłę roboczą. Na Kołymę zsyłano Rosjan, obywateli wszystkich repunlik Związku Radzieckiego, a także tysiące obywateli polskich. Nie pozostało wiele śladów tamtej ponurej historii. Obozy zdewastowano, resztę dzieła dokończyła sama przyroda, został jeden - najbardziej znany - Szlak. W Polsce żyje garstka tych, którym udało sie przeżyć Kołymę, około pięciu osób. Szlak kołymski budzi grozę, padają tam rekordy zimna, np. 74 stopnie, letnie roztopy odsłaniają rok w rok kości poległych przy budowie trasy. Surowość przyrody rekompensuje niespotykane piękno krajobrazu. Również i tam żyją Polacy, których meandry historii i losy osobiste zaprowadziły na Kołymę. Autorzy reportażu chcą opowiedzieć prawdę o budowie tej najstraszniejszej drogi świata.