TVP Historia Niedziela, 07.04.2024 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1795 - francuskie Zgromadzenie Narodowe ustanowiło podstawowe jednostki miar: metr i gram; 1951 - rekord dziennego wydobycia węgla - apogeum stachanowskiego modelu pracy w Polsce Ludowej; 1978 - Niezależna Oficyna Wydawnicza "NOWA" opublikowała "Dokumenty bezprawia"; 1995 - otwarcie pierwszego odcinka metra w Warszawie; 07:05 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 140 (SEZON 2 ODC. 15) Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Matuszczak, Krzysztof Łukaszewicz, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Ariadna Lewańska, Monika Zięba-Rybowska Aktorzy: Maja Szopa, Przemysław Stippa, Michał Chorosiński, Joanna Moro, Justyna Ducka, Robert Jarociński, Daniel Wyczesany, Zbigniew Styrczula, Sebastian Skoczeń, Maria Pawłowska, Radosław Pazura, Arkadiusz Janiczek, Klara Williams, Julia Łukowiak, Milena Suszyńska Ostatnie ostrzeżenie. Rok 1422. Mały Fryderyk Hohenzollern i królewna Jadwiga (Maja Szopa) nie zjedli zatrutych pierniczków. Mikołaj Trąba (Radosław Pazura), Zawisza Czarny (Robert Jarociński) i Jastrzębiec (Arkadiusz Janiczek) jadą do Kiezmarku na spotkanie z Zygmuntem Luksemburskim. Arcybiskup nie zdąży przed śmiercią wyjawić, kto jest węgierskim szpiegiem na Wawelu. Pokój mełneński z Krzyżakami zostaje zawarty. Polscy rycerze nie chcą świętować. Według nich tylko Litwa zyskała na tej wojnie - odzyskała Żmudź. Jagiełło (Sebastian Skoczeń) ściera się z księciem Witoldem (Michał Chorosiński) o przyzwolenie Zygmuntowi Korybutowiczowi (Mikołaj Chrostowski) na radykalną husycką herezję - komunię pod dwiema postaciami. Zofia (Maria Pawłowska) wyciąga rękę do Jadwigi, lecz kończy się to wypadkiem, podczas którego Jadwiga zapała zachwytem do Jana Hinczy (Kamil Szklany). 09:00 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 3/13 - ZRĘKOWINY PANA MICHAŁA Serial historyczno-przygodowy TVP, 27 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Pan Michał, Zagłoba, pani Makowiecka oraz Krzysia i Basia miło spędzają czas w dworku Ketlinga. Basia zakochuje się w panu Michale, a on tymczasem adoruje Krzysię. Krzysi wydaje się, że pan Michał nie jest jej obojętny, przyjmuje więc jego wyznania miłosne. Zaręczają się i Krzysia prosi o utrzymanie tego w tajemnicy. 09:30 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 4/13 - CZTERY SERCA Serial historyczno-przygodowy TVP, 27 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Ketling wraca z Kurlandii do swego dworku i zastaje tam miłych gości. Między nim a Krzysią rodzi się uczucie. Nie chcąc łamać narzeczeńskiej umowy z panem Michałem, Krzysia postanawia iść do klasztoru. 10:10 HISTORIA KUCHNI POLSKIEJ - CHRZEST POLSKI. WINO, OLIWA I POST Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Rostworowski, Mirosław Bork Scenariusz: Mirosław Bork, Tomasz Rostworowski Co jadali dawni Słowianie? Jakie produkty i potrawy można było znaleźć na stołach prostych chłopów, a jakie na dworze Mieszka I i Bolesława Chrobrego? Co zmieniło przyjęcie chrześcijaństwa? Jakie produkty żywieniowe z południa podbiły zimną północ? Wykopaliska archeologiczne dostarczają niemal kompletną wiedzę na temat bazy surowcowej. Wiemy, co Słowianie uprawiali, co hodowali, jakimi roślinami dysponowali, a nawet jakich naczyń i technik używali w procesie obróbki termicznej potraw. W studiu kulinarnym Historii Kuchni Polskiej, prof. Jarosław Dumanowski i kucharz rekonstruktor Maciej Nowicki, sięgają po receptury z najstarszych zbiorów przepisów kulinarnych: "De observatione ciborum" greckiego lekarza Anthimusa oraz "Libellus de arte coquinaria" ukazującą kuchnię północnoeuropejską w czasach średniowiecza. Jaki jest wynik tego eksperymentu? Trudno uwierzyć, że do tej pory nie powstał serial na temat polskiej kuchni pokazujący, w sposób systematyczny i zgodny z najnowszymi badaniami, dziedzictwo kulinarne otrzymane od naszych przodków. "Historia kuchni polskiej" w 26 czterdziestominutowych odcinkach wypełnia tę lukę, zabierając widzów w podróż przez niezwykłe smaki, tradycje i obyczaje. Scenariusz serialu powstał w oparciu o prace naukowe prof. Jarosława Dumanowskiego - głównego eksperta i prowadzącego narrację. Odtworzenia potraw obecnych na polskich stołach od czasów Chrztu Polski do współczesności, dokonał Maciej Nowicki, twórca nowego trendu w polskiej kuchni - historycznej rekonstrukcji kulinarnej. Wnikliwe przedstawienie tła historycznego pozwala na zrozumienie okoliczności, w których kształtowała się polska kuchnia. Rozmowy ze specjalistami z Polski i ze świata uzupełniają narrację, ukazując przenikanie idei i potraw ponad europejskimi granicami. Przywołanie konkretnych przepisów i ich odtworzenie w profesjonalnym studiu kulinarnym, ułatwia widzom zrozumienie smaków i technik przygotowywania potraw z przeszłości, a chronologia odcinków odpowiada najważniejszym zmianom zachodzącym w polskiej kuchni w kolejnych okresach historycznych. "Historia kuchni polskiej" to historia polskiej kultury materialnej w wersji dla każdego. 12:05 NA RATUNEK NOTRE DAME - CZĘŚĆ 1. (SAVING NOTRE DAME / SAUVER NOTRE DAME) Film dokumentalny, 42 min, Francja, 2020 Reżyseria: Charlene Gravel, Quentin Domart Dwuczęściowy film dokumentalny. Kiedy 15 kwietnia 2019 roku wybuchł pożar Katedry Notre Dame, świat wstrzymał oddech. Ogień ugaszono, ale wszyscy byli przerażeni ogromem zniszczeń. Katedra nadal stoi, ale ogólna stabilność budynku została osłabiona. Archeolodzy badają każdy kawałek zwęglonego gruzu, aby dowiedzieć się więcej o konstrukcji budynku, podczas gdy technicy, kamieniarze i stolarze, pod nadzorem głównego architekta Notre - Dame, pracują niestrudzenie, aby wzmocnić pozostałą konstrukcję, zanim będzie zbyt późno. Ten kluczowy etap jest pełen niebezpieczeństw, ale jest niezbędny do odrodzenia Notre - Dame. W filmie ukazano prace po 53 i 252 dniach od pożaru. 13:00 ZIEMIA WIDZIANA Z KOSMOSU ODC. 1 (EARTH FROM SPACE. 1. A NEW PERSPECTIVE) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Barny Revill, Chloe Sarosh Lektor: Janusz Szydłowski Dokument, w którym w czterech częściach widzowie mają okazję obserwować naszą planetę i życie na niej z lotu satelity. To przełomowa technika filmowania, która przyniosła niesamowite rezultaty. Stada słoni wędrujące w poszukiwaniu wody, wirujące błękity kwitnącego planktonu, kolonie pingwinów, zorza polarna czy światła miast widziane z kosmosu. Czegoś takiego jeszcze nie można było oglądać. Czy takie widoki z kosmosu mogą nas zmobilizować do dbania o naszą planetę? To był również powód zrealizowania tej serii. Odcinek. 1. New Perspective. Satelity odkrywają nieznane wcześniej kolonie pingwinów oraz tajemnicze lodowe kręgi, które mogą zagrażać młodym fokom. Dokonują też zaskakujących odkryć w najodleglejszych zakątkach Ziemi. Za każdym obrazem kryje się jakaś historia. Oto nasz dom; nigdy wcześniej go w ten sposób nie oglądaliśmy. Ziemię okrąża ponad tysiąc satelitów. Niektóre z nich przesyłają nam obrazy tak szczegółowe, że widzimy na nich poszczególne zwierzęta. Możemy też jednocześnie śledzić je na ziemi. Kenia, Afryka Wschodnia. Zielone brzegi rzeki. Przy uważnym spojrzeniu widać szare cielska. To rodzina słoni. Wyruszyliśmy w kosmos w poszukiwaniu innych światów. Ale gdy tylko spojrzymy wstecz, widzimy, jak wyjątkowy jest nasz dom. 14:30 PIĘTRO WYŻEJ Komedia, 84 min, Polska, 1937 Reżyseria: Leon Trystan, Leon Trystan Scenariusz: Emanuel Schlechter, Ludwik Starski, Eugeniusz Bodo Zdjęcia: Seweryn Steinwurzel Muzyka: Henryk Wars Aktorzy: Eugeniusz Bodo, Józef Orwid, Helena Grossówna, Ludwik Sempoliński, Anna Żeliska, Feliks Skonieczny, Stanisław Woliński, Feliks Chmurkowski, Julian Krzewiński Komedia muzyczna wykorzystująca typowe motywy klasycznej komedii pomyłek. Właśnie z tego filmu pochodzi słynny przebój "Umówiłem się z nią na dziewiątą". Los zrządził, że w jednym domu zamieszkało dwóch Pączków. Wynika z tego mnóstwo zabawnych nieporozumień. Hipolit jest właścicielem kamienicy i wielbicielem muzyki poważnej, Henryk zaś spikerem radiowym i amatorem muzyki rozrywkowej. Obaj urządzają w swoich mieszkaniach koncerty - często jednocześnie. To nie wszystko. List do Henryka otrzymuje Hipolit, komornik zajmuje meble Henryka za długi Hipolita. Piękna bratanica Hipolita trafia piętro wyżej do mieszkania Henryka. Młodzi się pokochali i wbrew wszystkiemu i wszystkim postanawiają związać się ze sobą na całe życie. Doprowadzają także do zgody między zwaśnionymi stronami. Pojednani sąsiedzi występują w radiu, grając utwór będący jazzową wersją "Humoreski" Dworzaka. 16:00 GIGANCI HISTORII - BŁOGOSŁAWIONY KSIĄDZ JERZY POPIEŁUSZKO Teleturniej, 50 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz, Maciej Kurzajewski Skromny kapłan dysponujący wielką siłą. Gdy u progu lat 80. narodził się w Polsce wielki ruch społeczny, stał się jego duszpasterskim przewodnikiem. Niestrudzony głosiciel ideałów Solidarności. Kapelan strajkujących robotników Huty Warszawa. Duszpasterz krajowy ludzi pracy, a także służby zdrowia. W cyklicznych Mszach za Ojczyznę w czasie stanu wojennego wygłaszał homilie do kilku tysięcy ludzi. Pomagał prześladowanym, internowanym i ich rodzinom. Zawsze wewnętrznie zdeterminowany, zawsze też wrażliwy na drugiego człowieka. I choć władze PRL uznały jego działalność za szkodliwą dla systemu komunistycznego - swoim przekonaniom pozostał wierny do końca. Bohaterem kolejnego odcinka Gigantów historii jest ksiądz Jerzy Popiełuszko. 18:00 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 2/24 Serial szpiegowski, wojenny TVP, 54 min, Polska, 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Janusz Bukowski, Piotr Rzymyszkiewicz, Piotr Konieczyński, Hanna Wrycza-Polk, Joanna Jankowska, Marian Kamiński, Asja Łamtiugina, Marek Gierszał, Leszek Wojtaszak, Barbara Sołtysik, Stanisław Niwiński, Jacek Kałucki, Maciej Kozłowski Jesień 1918 roku. Zbliża się koniec wojny. Mimo to drużyna Czarka zachowuje czujność i pilnie ćwiczy pod komendą Karolaka. Wkrótce dowódca powiadamia ich o zawieszeniu broni i końcu działań wojennych. Pozycja Niemiec w Wielkopolsce słabnie. Hindenburg rozkazuje generałowi Steinerowi wysłać tam doborową jednostkę szóstego pułku grenadierów pruskich, by zapobiec ewentualnym ruchawkom. Wspiera ich szef Abwehry, który poleca oberlejtnantowi Voraczkowi zorganizować siatkę szpiegowską we wschodnich rejonach Niemiec. Tymczasem Franek wraca z wojny i zostaje entuzjastycznie przyjęty przez kolegów. W Wielkopolsce wybucha powstanie. Chłopcy dostają rozkaz zdobycia małej stacyjki. Zadanie wykonują wzorowo. Franek jednak podczas akcji zachowuje się dziwnie. 19:05 TAJEMNICE WYSP BRYTYJSKICH - ODC. 4/4 (BRITAIN'S SECRET ISLANDS) Serial dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Stewart Mcpherson Podróż dookoła Wielkiej Brytanii, połączona ze zwiedzaniem mniejszych wysp, uznających Elżbietę II za swą królową. Jest ich ponad 6 tysięcy, niektóre wielkości boiska piłkarskiego. Rejs zaczyna się w Greenwich, pierwszy przystanek to archipelag Farne, a ostatni - opancerzone wieże Maunsella u ujścia Tamizy. Brytyjczycy ostrzeliwali z nich niemieckie samoloty, sposobiące się do bombardowania Londynu. Widzowie będą mieli okazję zobaczyć: latarnie morskie, megality, ruiny opactw i średniowiecznych zamków, pamiątki po wikingach i epoce rewolucji przemysłowej, florę i faunę oraz osobliwości geologiczne i krajobrazowe. Przed kamerę zapraszani są lokalni patrioci i historycy. Realizatorzy odwiedzą między innymi: Bass Rock - dawniej wyspa twierdza, potem więzienie, a obecnie raj dla tysięcy głuptaków. Szetlandy: mieszkańcy przebierają się za wikingów, których zresztą są często potomkami i maszerują z pochodniami. Tubylcy z Fair, najbardziej odosobnionej z zamieszkałych wysp brytyjskich, nie poddają się rozpaczy: hodują owce i z ich runa produkują słynne swetry. Z takich miejsc dobrze widać zorzę polarną, zaś mieszkańcom kulturowo i mentalnie blisko jest do Norwegów czy Islandczyków. Związki z Londynem poświadcza czerwona budka telefoniczna. Północne wody są niebezpieczne, wybrzeża skaliste i zdradliwe, na dnie morza zalega mnóstwo wraków. Koło Hebrydów pod wodą rdzewieją pozostałości niemieckiej floty, zatopionej po przegranej pierwszej wojnie światowej. Wybrzeża są usiane fortami i bunkrami, budowanymi w obawie przed inwazją Hitlera. Na wyspie Man kultywuje się celtyckie, pogańskie święta. Połączona mostem z Kornwalią arturiańska wyspa Tintagel wabi jaskinią, w której ponoć zamieszkiwał Merlin. Na wysepce Brownsea na kanale la Manche narodził się ruch skautowski: lord Baden - Powell w 1907 roku zorganizował tam obóz dla 20 młodzieńców. Narratorem i dowódcą ekspedycji jest 38 - letni Stewart McPherson, który zasłynął z serii książek o dzikiej przyrodzie, zrealizował też dla BBC i SkyVision wiele serii dokumentalnych. 20:55 ŁOWCA JELENI (DEER HUNTER) Dramat psychologiczny, 176 min, USA, 1978 Reżyseria: Michael Cimino Scenariusz: Deric Washburn Aktorzy: Robert De Niro, John Cazale, John Savage, Christopher Walken, Meryl Streep, George Dzundza, Chuck Aspegren, Shirley Stoler, Rutanya Alda, Pierre Segui, Mady Kaplan Obsypane prestiżowymi nagrodami dzieło Michaela Cimino, późniejszego twórcy m. in. "Wrót niebios", "Roku Smoka", "Sycylijczyka". Akademia Filmowa przyznała "Łowcy jeleni" 5 złotych statuetek, w tym za najlepszy film, najlepszą reżyserię oraz za najlepszą rolę drugoplanową dla Christophera Walkena. Debiutujący jako reżyser Michael Cimino został ponadto uhonorowany Złotym Globem. Nominacje do Oscarów otrzymali aktorzy Robert De Niro i Meryl Streep oraz autor scenariusza. "Łowca jeleni", którego Amerykanie zaprezentowali na festiwalu w Berlinie Zachodnim, wywołał protest delegacji radzieckiej zarzucającej reżyserowi przedstawienie w fałszywym świetle dzielnego narodu wietnamskiego. Zrealizowany w 1978 roku legendarny film Cimino był w krajach socjalistycznych ostro tępiony przez cenzurę, także w Polsce. Akcja "Łowcy jeleni" rozpoczyna się u schyłku lat 60. w niewielkim przemysłowym miasteczku Clairton w Pensylwanii, wśród społeczności wywodzącej się z Ukrainy. Bohaterami są trzej młodzi robotnicy Mike (Robert De Niro), Nick (Christopher Walken) i Steven (John Savage) pracujący w niebezpiecznych warunkach przy piecu hutniczym. Powołani do wojska przyjaciele jadą do Wietnamu. W przeddzień wyjazdu najmłodszy z nich, Steven, żeni się z Angelą, która jest w ciąży, chociaż nie jest pewien, czy to on jest ojcem dziecka. Ślub młodej pary odbywa się szczególnie uroczyście. Huczne wesele ma charakter publicznego święta ku czci bohaterów ruszających na wojnę. Niezwykle rozbudowana sekwencja zabawy ukazuje rosyjskie tańce, tłum weselnych gości, ich przywiązanie do tradycji przywiezionych ze "starego kraju". Uroczystości odbywają się według starego obrządku celebrowanego przez przodków. Po weselu Mike i Nick wraz z innym kolegami - Stanem, Johnem i Axelem, wybierają się na polowanie. W Wietnamie Nick, Mike i Steven przeżywają prawdziwe piekło. Amerykańscy jeńcy zmuszani są przez północnowietnamskich żołnierzy do gry w "rosyjską ruletkę". Po okrutnych przeżyciach dwaj przyjaciele wracają do kraju. Mike jest cały i zdrów, lecz Steven porusza się na wózku inwalidzkim. Trzeci z towarzyszy niedoli pozostaje w Wietnamie. W Sajgonie gra w "rosyjską ruletkę", tym razem z własnej woli, dla pieniędzy. Mike wkrótce przyjeżdża po niego, usiłuje nakłonić do powrotu do domu. Nick nie poznaje jednak przyjaciela. Szok, jakiego doznał podczas pierwszej gry o własne życie, pozostawił w nim trwały ślad. 01:10 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA WETERYNARZA W MOSKWIE Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż o lekarzu weterynaryjnego pogotowia ratunkowego w Moskwie. Kamera towarzyszy bohaterowi w domu i w pracy. Razem z nim trafiamy do różnych domów, gdzie przy okazji poznajemy warunki życia ich mieszkańców. W reportażu o specyfice pracy moskiewskich weterynarzy i stosunku Rosjan do zwierzą, co jest miarą etyki, wrażliwości i poziomu życia społeczeństwa.