TVP Kultura Środa, 03.04.2024 08:25 SŁOWOBRANIE Magazyn, 24 min, Polska, 2023 Gośćmi Katarzyny Sanockiej i Krzysztofa Grzybowskiego są: Michael Morys - Twarowski, autor książki "Barbarica", w której sięga do rzymskich źródeł i ustaleń archeologów, by dopisać brakujący rozdział polskiej historii; oraz Janusz Kukuła, wieloletni dyrektor Teatru Polskiego radia, którego wspomnienia wnikliwie spisał Tomasz Lerski w książce "Ja to ktoś inny". 09:05 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 17/24 Serial sensacyjny, wojenny, 54 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Tomasz Stockinger, Janusz Bukowski, Marek Lewandowski, Ewa Sałacka, Andrzej Krasicki, Jan Monczka, Andrzej Mrożewsk, Janina Traczykówna Pociąg relacji Berlin - Prusy Wschodnie jedzie tranzytem przez Polskę na odcinku Chojnice - Tczew. Wywiad polski obmyśla trudną akcję "Wózek". Chodzi o zapoznawanie się z treścią niemieckiej poczty specjalnej wożonej w ambulansie pocztowym. Czarek i jego koledzy przeprowadzają pełne fantazji i żmudnych wysiłków przygotowania. Tworzą zespoły specjalistów: jedni otwierają zalakowane paczki i koperty, po czym pakują je w identyczny sposób. Inni robią fotokopie zawartości przesyłek. Czarek znajduje - koniecznych do realizacji pomysłu - mistrzowskiego kierowcę, kolejowego złodziejaszka skaczącego po dachach pociągów w pełnym biegu, wreszcie najsprawniejszego kasiarza. Ekipy specjalistów pracują nad otwarciem, skopiowaniem i przywróceniem przesyłkom poprzedniego wyglądu w odpowiednio przygotowanym autobusie. Akcja "Wózek" udaje się wspaniale. W Niemczech jest to "noc długich noży". 10:10 MAGICZNY ŚWIAT DAVIDA COPPERFIELDA (THE PERSONAL HISTORY OF DAVID COPPERFIELD) Dramat, 114 min, USA, 2019 Reżyseria: Armando Iannucci Scenariusz: Simon Blackwell, Armando Iannucci, Charles Dickens Aktorzy: Tilda Swinton, Dev Patel, Gwendoline Christie, Ben Wishaw, Hugh Laurie, Peter Capaldi Film oparty na powieści Charlesa Dickensa. XIX-wieczna Anglia, David Copperfield to chłopak, który mimo pochodzenia ze zubożałej i prostej rodziny marzy o zostaniu sławnym pisarzem. Nieustannie obserwując zamożnych mieszkańców Londynu, pragnie również stać się szanowanym dżentelmenem. Droga do spełnienia tych marzeń jest jednak wyboista. Przedwcześnie straciwszy ojca, skazany jest na dorastanie pod okiem pryncypialnego i surowego ojczyma oraz ekscentrycznej ciotki rozczarowanej, że David nie urodził się dziewczynką. Po śmierci matki opiekun żąda zwrócenia pieniędzy, które poświęcił na wychowanie chłopaka. Wysyła więc Davida do ciężkiej pracy w fabryce. Chłopak jednak nie daje sobie podciąć skrzydeł i dzięki niezwykłej determinacji dąży do spełnienia swoich pragnień. 15:40 KIEDY BĘDĘ PTAKIEM Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Pawluczuk Scenariusz: Monika Pawluczuk Tajlandia, tuż przy granicy z Birmą. Miejsce w ciągłym pulsującym ruchu. Uciekinierzy z Birmy, głównie Kajanie (prześladowana w Birmie mniejszość narodowa, która jako jedyna przeciwstawia się od lat bestialskim rządom junty wojskowej), uciekają na stronę tajlandzką, przed ostrzałem birmańskiej junty. Jedni wracają, kiedy tylko niebezpieczeństwo ostrzałów się kończy, inni zostają w Tajlandii, w obozach dla uchodźców albo we wsiach (turystycznych - skansenach), w których na potrzeby turystów kajańskie kobiety noszą na szyjach ciężkie metalowe obręcze. Kajańskie kobiety, powszechnie znane jako kobiety żyrafy, mają za zadanie przyciągnąć turystów swoją tak zwaną tradycją noszenia obręczy. W rzeczywistości tylko kilka z nich kultywuje zwyczaj, bo prawie wszystkie nakładają obręcze po to, by jakoś przetrwać. Bardzo często jest to dla birmańskich kobiet jedyna, poza prostytucją, forma zarobienia pieniędzy, ale i tak właściwie prawie cała część zysku trafia do kieszeni potentatów turystycznych. Bohaterowie filmu, MuLa i Lin, mieszkają we wsi turystycznej. Ona nakłada w wieku 60 lat obręcze, po to, by się stać atrakcją turystyczną, on snuje się po wsi, nie za bardzo wiedząc, co ze sobą zrobić, bo pracy dla mężczyzn szczególnej nie ma. Można tylko popijać, grać w karty i zabijać jakoś czas, którego bezgraniczność nie działa zbyt konstruktywnie. Prawdziwe życie zostawili w Birmie. Zostawili tam też córkę, o której los się boją, bo co prawda idą zmiany na lepsze i w będącej od ponad pięćdziesięciu lat w stanie wojny z dyktaturą birmańską części kraju jest bezpieczniej niż kiedyś, ale na terenach przygranicznych wciąż żyje się niepewnie; naloty, regularna wojna, grabieże i gwałty to wciąż rzeczywistość kajańskich chłopów. Mieszkająca w Birmie, tuż przy granicy z Tajlandią, córka MuLi i Lina, ma piątkę dzieci, niewielkie gospodarstwo, i żyje w ciągłym strachu - przed głodem, przed wojskiem, przed niepewną przyszłością. Matka za wszelką cenę stara się skontaktować z córką, pisze list, próbuje dzwonić, ale bezskutecznie. Dzwoni, ale nie może nawiązać z nią kontaktu. Nikt nie wie, co się z nią dzieje. Szukają jej, ale bezskutecznie. W końcu udaje im się porozumieć. Pierwszy raz od wielu miesięcy padają krótkie pytania: Masz co jeść?, Jesteś bezpieczna?, Kiedy przyjedziesz?. Podejmują decyzje o przyjeździe córki do Tajlandii. Matka obiecuje pomóc finansowo; trzeba przekupić żołnierzy w punktach kontrolnych, opłacić koszty podróży. To nie będzie łatwa droga; w każdej chwili mogą człowieka cofnąć. MuLa przekazuje pieniądze i kobieta z piątką dzieci wyrusza. Tyle że nie przyjeżdża. Nie wiadomo, co się z nią dzieje. Matka dzwoni i nic. Raz i kolejny. Telefon milczy. Nikt nie widział jej po drodze. Matka codziennie wysyła łódkę po córkę, ale łódź przypływa pusta. MuLa jest w tym wszystkim sama, nieodłącznym towarzyszem jest tylko radio. Nasłuchuje wiadomości z Birmy, słucha muzyki. Potrafi godzinami siedzieć, wpatrując się w odbiornik. I czeka. Mąż nie może się oderwać od seriali, syn od treningów. Każdy w coś ucieka. Chodzą własnymi drogami. Nie spotykają się. Między małżonkami narasta napięcie. W końcu w Linie coś pęka. W monologu spowiedzi mówi, że nie chce, żeby córka przyjeżdżała, że nie ma siły na to, by się nią zajmować (bo przecież trzeba będzie jej pomóc zorganizować życie, zbudować dom, wykarmić dzieci). Po długim milczeniu dodaje, że nie kocha MuLi i nigdy nie kochał. I że wziął z nią ślub, bo mu kazali rodzice. Syn przegrywa pierwszyw życiu turniej bokserski. Znoszą go nieprzytomnego z ringu. A MuLa czeka. Siada na brzegu rzeki i patrzy. Wreszcie, córka przyjeżdża. Kobiety we wsi nakładają jej na szyję obręcze. 16:35 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 18/24 Serial sensacyjny, wojenny, 57 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Janusz Bukowski, Olaf Lubaszenko, Cezary Pazura, Tomasz Stockinger, Ewa Sałacka, Anna Wojton, Maria Gładkowska, Alicja Jachiewicz, Beata Paluch, Maciej Kozłowski, Andrzej Grabarczyk, Robert Rozmus, Krzysztof Kalczyński, Ryszard Barycz, Grzegorz Wons Hrabia Georg von Nałęcz przekazuje wywiadowi polskiemu rewelacyjne materiały: najpierw dane techniczne junkersa, nowego niemieckiego bombowca, potem fragmenty planu przygotowań napaści na Polskę. Jego autorem jest Guderian, plan ma poparcie Hitlera. Cennych materiałów dostarczają Georgowi panie: hrabina Benita z kół dyplomatycznych i jej przyjaciółki, pracownice kancelarii Guderiana, Irena i Renata von Nietzmer, córka zadłużonego barona. Georg wykupuje weksle jej ojca, a usługi Renaty grubo opłaca. Czarek i pułkownik Kaleta są przejęci wagą planów Guderiana, ich technicznym rozmachem. Natomiast zwierzchnicy Czarka uważają Guderiana za nieszkodliwego marzyciela. Według nich Niemcy nie są w stanie zmotoryzować swojego wojska i wyprodukować tyle stali, aby pokryć potrzeby armii. Ich zdaniem, cena dokumentów jest zbyt wysoka, a nastawanie Georga na nieliczenie się z kosztami zakupu uważają wręcz za podejrzane. Oburzony odmową Georg zamierza sprzedać konie wyścigowe i zapłacić Renacie z własnej kieszeni. Baronówna jednak, chcąc mieć pieniądze jak najszybciej, jako Charlotta proponuje dokumenty Anglikom. Abwehra wpada na ślad tej propozycji w depeszach Berlin - Londyn. Relke ma rozpracować agentkę Charlottę. Szuka jej wśród pracowników Guderiana. Trafia na trzy panie zaprzyjaźnione z von Nałęczem. Zaczyna się nim interesować. 17:50 RZECZ POLSKA S.I - SKUTER OSA Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości. W tym odcinku skuter osa. Pierwszy model powstał w 1959 roku w "odwilżowej" Polsce i był częścią rodzącej się kultury młodzieżowej. Był też odpowiedzią na dostępne na zachodzie jednoślady (włoskie słowo vespa znaczy osa). Choć w Polsce był towarem ekskluzywnym i deficytowym, jego produkcja na wielką skalę odbywała się w Indiach, gdzie sprzedano na niego licencję. 18:15 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - JERZY NOWOSIELSKI Magazyn, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Anna Budzałek Jerzy Nowosielski jest uważany za jednego z najwybitniejszych współczesnych pisarzy ikon. Zajmował się nie tylko malarstwem, był również filozofem, scenografem i teologiem prawosławnym. Inspiracją do namalowania obrazu "Villa dei Misteri" był odkryty w XIX wieku w Pompejach tajemniczy dom. W czasach rzymskich było to miejsce spotkań sekty - przestrzeń wyłącznie dla wtajemniczonych. Na ścianach budynku zachowały się freski przedstawiające erotyczne rytuały. Pretekstem do powstania obrazu była krakowska wystawa "Widzieć i rozumieć" zorganizowana w 1975 roku przez Mieczysława Porębskiego z okazji odbywającego się Kongresu Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki. O artyście i jego wyjątkowym malarstwie opowie Anna Budzałek. 18:30 KRĄG KANTORA Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2015 Reżyseria: Adrianna Książek, Iwo Książek Scenariusz: Adrianna Książek, Iwo Książek Zdjęcia: Iwo Książek Muzyka: Michał Dymny Wykonawcy: Janina Kraupe-Świderska, Mieczysław Porębski, Franciszek Bunsch, Danuta Drobniak-Le Hénaff, Przemysław Gawor, Władysław Śmiga, Zofia Garbaczewska-Pawlikowska, Aleksandra Bąkowska, Tadeusz Kantor, Marta Stebnicka-Kern, Jerzy Nowosielski Jerzy Nowosielski, Wojciech Jerzy Has, Kazimierz Mikulski, Jerzy Turowicz, Tadeusz Brzozowski "Krąg Kantora" to film dokumentalny, który przybliży widzom wybitnych polskich artystów XX wieku poprzez opowiadanie o ich młodości, dorastaniu i wejściu na drogę twórczą. Konstrukcja filmu jest zbudowana wokół postaci Tadeusza Kantora, dla którego ten okres miał największy wpływ na jego późniejszą sztukę. W Krakowie w czasie II wojny światowej młody Tadeusz Kantor stworzył środowisko artystyczne znajdując młodych utalentowanych ludzi w niemieckiej szkole Przemysłu Artystycznego Kunstgewerbeschule, w której odwiedzał przyjaciół i z którymi dzielił się swoją wiedzą i pasją do sztuki, a później stworzył swój Podziemny Teatr. W tym czasie zawiązały się wieloletnie przyjaźnie i z tego kręgu wyrosło pokolenie twórców niezwykle ważnych dla losów polskiej kultury i sztuki. Z tej grupy wywodzą się m.in. Jerzy Nowosielski, Kazimierz Mikulski, Jerzy i Lidia Skarzyńscy, Wojciech Jerzy Has i Marek Rostworowski. 20:00 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - GAGARINE (GAGARINE) Dramat, 93 min, Francja, 2020 Reżyseria: Fanny Liatard, Jeremy Trouilh Scenariusz: Jeremy Trouilh Aktorzy: Alseni Bathily, Lyna Khoudri, Jamil Mccraven Akcja "Gagarine" ma miejsce na ogromnym osiedlu Cite Gagarine, stojącym na przedmieściach Paryża. Wybudowano je na początku lat 60. na cześć kosmonauty Jurija Gagarina, a rok temu zaczęto burzyć. Akcja filmu zaczyna się tuż przed demolką, gdy mieszkańcy jeszcze wierzą, że ich domy uda się uratować. 21:45 PROFESOR T S. 1 ODC. 1 - ANATOMIA PAMIĘCI (PROFESSOR T ANATOMY OF A MEMORY) Serial kryminalny, 45 min, Wielka Brytania/Niemcy/Belgia, 2020 Każdy aspekt życia profesora Jaspera Tempesta jest sztywno skonstruowany. Nienagannie ubrany i skrupulatnie punktualny, wykłada w Cambridge Institute of Criminology. Dzięki ściśle kontrolowanej rutynie jego OCD i germafobia są pod kontrolą. Ale jego zapięty na ostatni guzik świat powoli się rozpada, gdy jedna z jego byłych uczennic, detektyw sierżant Lisa Donckers, przekonuje go do pomocy w śledztwie. Błyskotliwy umysł profesora T okazuje się nieoceniony, ale zaczynają pojawiać się pęknięcia w jego starannie skonstruowanej, pozbawionej emocji skorupie. Praca z ognistą, czasami chaotyczną Lisą, wyciąga go ze strefy komfortu i zmusza do konfrontacji z tłumionymi uczuciami do starego płomienia, detektywa głównego inspektora Christiny Brand. A kiedy wraca do swojego zakurzonego i opuszczonego domu rodzinnego, co jest nietypowo irracjonalną decyzją, trudno mu uciec przed wpływem władczej matki, Adelajdy; dzielą oni wstrząsającą rodzinną tajemnicę, która rzuciła długi cień na ich życie... odc. 1 Ekscentryczny profesor Jasper Tempest, genialny kryminolog z Cambridge University ze zdiagnozowaną nerwicą natręctw, przypadkiem zostaje doradcą policji. Współpraca rozpoczyna się, gdy na uniwersyteckim kampusie zaatakowana zostaje kobieta. Detektyw Lisa Donckers, była studentka profesora, zauważa, że okoliczności zbrodni łudząco przypominają sprawę sprzed lat. Jedyną osobą, która może wyjaśnić tajemnicę, wydaje się właśnie Jasper Tempest. 22:50 JAZZ.PL - MARIAN PAWLIK QUARTET Koncert, 84 min, Polska, 2022 Wykonawcy: Marian Pawlik, Bartłomiej Noszka, Kuba Płużek, Michał Heller W dwójkowym cyklu "Jazz. PL" gra kwartet Mariana Pawlika, gitarzysty basowego, kontrabasisty i lutnika, współzałożyciela legendarnej grupy jazz - rockowej Dżamble. Muzycy prezentują materiał ze swoich albumów: Old Base Line (2018) i Bezsenność we dwoje (2021). 02:55 WSZYSTKO CO KOCHAM Film obyczajowy, 91 min, Polska, 2009 Reżyseria: Jacek Borcuch Scenariusz: Jacek Borcuch Zdjęcia: Michał Englert Muzyka: Daniel Bloom Aktorzy: Mateusz Kościukiewicz, Olga Frycz, Jakub Gierszał, Andrzej Chyra, Anna Radwan, Katarzyna Herman, Mateusz Banasiuk, Igor Obłoza, Marek Kalita, Zygmunt Malanowicz, Elzbieta Karkoszka, Brygida Turowska, Ewa Kolasińska - Szramel, Halina Skoczyńska, Grzegorz Gzyl Polskie Nagrody Filmowe Orzeł 2011 w kategorii: najlepszy scenariusz, odkrycie roku dla Mateusza Kościukiewicza oraz nagroda publiczności. Złota Kaczka ' 2011 przyznawana przez magazyn "Film" w kategorii: najlepszy polski film o miłości. Nagroda za scenografię dla Elwiry Pluty na FPFF w Gdyni w 2009 roku. Wyróżnienia na festiwalach w Brukseli, Setubal, Cottbus, Wrześni i in. Dramat "Wszystko, co kocham" został zgłoszony przez specjalną komisję jako polski kandydat do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny w 2011 r. Bohaterowie filmu to młodzi ludzie kończący szkołę średnią, którym przyszło żyć w burzliwych dla historii Polski czasach. Akcja rozgrywa się na polskim Wybrzeżu, gdzie na tle dyskretnie zarysowanych wątków o walczącej o wolność i demokrację Solidarności oraz przygotowaniach władz komunistycznych do wprowadzenia stanu wojennego, widz śledzi perypetie wkraczających w dorosłość szkolnych przyjaciół. Ich pierwsze fascynacje seksem, tęsknoty za prawdziwą miłością, pierwsze sercowe i rodzinne dramaty. Jeszcze niewiele wiedzą o życiu, nie mają doświadczenia w kontaktach z płcią odmienną, ale podążają swoimi drogami, próbują realizować marzenia, zapewnić sobie lepsze jutro. Niełatwo jest jednak dorastać w PRL - u, myśleć o normalnym życiu i przyszłości pod peerelowskimi rządami. Jest wiosna 1981 r. W nadmorskim miasteczku wraz z rodzicami i młodszym bratem Staszkiem mieszka Janek, syn oficera marynarki wojennej i pielęgniarki. Wraz z bratem i przyjacielem Kazikiem gra w zespole punkrockowym o nazwie WCK (Wszystko, co kocham), którego jest założycielem. Razem organizują próby, szykując się na festiwal w Koszalinie. Janek zakochuje się w szkolnej koleżance Basi, której ojciec jest działaczem Solidarności i uważa, że jego córka nie powinna zadawać się z synem "partyjniaka". Wygląda na to, że rodzące się między nimi uczucie jest z góry skazane na przegraną. Czy młodzi ludzie odnajdą więc w sobie tyle siły, by jednak nie wyrzec się zakazanej miłości? Tymczasem nadchodzi koniec roku. Przyjaciele oblewają na plaży to radosne wydarzenie. Basia wyjeżdża na wakacje do rodziny do Niemiec, a Janek już zaczyna tęsknić. Jego smutek po wyjeździe dziewczyny łagodzi nadejście długo oczekiwanego listu. Na wieść, że zespół WCK jednak zaśpiewa w Koszalinie, radość muzyków nie ma końca. Koszaliński występ na długo zapadnie w pamięci członków grupy i ich wielbicieli. Beztroskie młodzieńcze lata przyjaciół przerywają nagle dramatyczne wydarzenia z 13 grudnia 1981 r. W wystąpieniu telewizyjnym gen. Jaruzelski ogłasza, że Rada Państwa wprowadziła o północy stan wojenny na obszarze całego kraju. Związek Janka i Basi zostaje wystawiony na ciężką próbę. Ojca dziewczyny aresztują za "wywrotową" działalność, ojciec Janka jest teraz wielką szychą. Przepełniona żalem Basia nie chce już widywać się z chłopakiem. Janek nawiązuje przelotny romans ze starszą od siebie kobietą, sfrustrowaną i zaniedbywaną żoną ważnego komisarza Sokołowskiego. Kiedy mężczyzna domyśli się prawdy, będzie mścił się jeszcze bardziej. Choć komisarz odwoła występ zespołu na szkolnym balu, młodzi ludzie nie dadzą się zastraszyć i stłamsić. Zdobędą się na odwagę, by wykrzyczeć swój ból, nienawiść, wściekłość.