TVP Historia                         Czwartek, 11.04.2024


Zmiany z dnia 27.03.2024
w stosunku do raportu z dnia 20.03.2024


(dodano pozycję programową)
18:20 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - ODKRYWANIE GUŁAGU

Magazyn, 29 min, Polska, 2019
Reżyseria: Jan Sosiński
Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński
Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz
Prowadzący: Andrzej Mietkowski

Odkrywanie Gułagu. 
Przed Sołżenicynem świat nie miał pojęcia, jaki straszliwy sens niesie skrót GUŁag. Przez dziesięciolecia istnienia Związku 
Sowieckiego Zachód nie wiedział, a potem nie dawał wiary świadectwom o łagrach zagłady. Gustaw Herling - Grudziński spisał 
swoje wspomnienia w roku 1950, ale we Francji "Inny świat" mógł się ukazać dopiero 35 lat później. 
Goście: prof. Rafał Habielski, historyk, prasoznawca, autor m.in. "Życie społeczne i kulturalne emigracji" oraz prof. Włodzimierz
Bolecki, pisarz, historyk literatury. Rozmawiają o tym, kiedy informacje o gułagach zaczęły docierać do opinii publicznej
i w jakich okolicznościach, kto o łagry pytał i dlaczego, czyjego autorstwa były te relacje. Zastanawiają się, czy to była część 
sowieckiego systemu gospodarczego, czy politycznego łamania kręgosłupów. Mówią o sprzecznościach tego systemu, 
dyskutują, na jakiej zasadzie mógł działać, wspominają literaturę łagrową: "Wspomnienia starobielskie" Józefa Czapskiego, 
"Inny świat" Gustawa Herlinga - Grudzińskiego. Zastanawiają się nad niewiarą francuskich intelektualistów wobec świadectw 
obydwu pisarzy. Mówią, kiedy nastąpił przełom i dlaczego. Wspominają podejście naukowe i postać Michała Hellera, 
wieloletniego współpracownika paryskiej Kultury, autora doktoratu pt. "Świat obozów koncentracyjnych a literatura sowiecka". 
Omawiają mechanizm stopniowego ujawniania prawdy. Wspominają proces Wiktora Kravczenki, autora książki "Wybrałem 
wolność", oskarżonego o to, że był marionetką w rękach CIA i Davida Rousseta. Omawiają twórczość Aleksandra Sołżenicyna, 
okoliczności, w jakich trafił do łagru oraz to jak opinia publiczna dowiedziała się o jego relacji. Mówią też o bezkrytycznej 
wierze w działania i idee Związku Sowieckiego i kłamstwach, jakie zalewały wówczas świat. Wspominają też postać 
Margarete Buber - Neumann. W programie cytowane są także wypowiedzi dr Anny Marii Jackowskiej, autorki książki 
"Sowiety na ławie oskarżonych", archiwalne wypowiedzi Józefa Czapskiego oraz fragment opowiadania Aleksandra 
Sołżenicyna "Jeden dzień z życia Iwana Denisowicza". Wykorzystano także archiwa TVP, fotografie PAP, mapy gułagów 
oraz cytaty z prasy.