TVP Historia Piątek, 12.04.2024 Zmiany z dnia 27.03.2024 w stosunku do raportu z dnia 20.03.2024 (dodano pozycję programową) 11:40 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - ODKRYWANIE GUŁAGU Magazyn, 29 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Prowadzący: Andrzej Mietkowski Odkrywanie Gułagu. Przed Sołżenicynem świat nie miał pojęcia, jaki straszliwy sens niesie skrót GUŁag. Przez dziesięciolecia istnienia Związku Sowieckiego Zachód nie wiedział, a potem nie dawał wiary świadectwom o łagrach zagłady. Gustaw Herling - Grudziński spisał swoje wspomnienia w roku 1950, ale we Francji "Inny świat" mógł się ukazać dopiero 35 lat później. Goście: prof. Rafał Habielski, historyk, prasoznawca, autor m.in. "Życie społeczne i kulturalne emigracji" oraz prof. Włodzimierz Bolecki, pisarz, historyk literatury. Rozmawiają o tym, kiedy informacje o gułagach zaczęły docierać do opinii publicznej i w jakich okolicznościach, kto o łagry pytał i dlaczego, czyjego autorstwa były te relacje. Zastanawiają się, czy to była część sowieckiego systemu gospodarczego, czy politycznego łamania kręgosłupów. Mówią o sprzecznościach tego systemu, dyskutują, na jakiej zasadzie mógł działać, wspominają literaturę łagrową: "Wspomnienia starobielskie" Józefa Czapskiego, "Inny świat" Gustawa Herlinga - Grudzińskiego. Zastanawiają się nad niewiarą francuskich intelektualistów wobec świadectw obydwu pisarzy. Mówią, kiedy nastąpił przełom i dlaczego. Wspominają podejście naukowe i postać Michała Hellera, wieloletniego współpracownika paryskiej Kultury, autora doktoratu pt. "Świat obozów koncentracyjnych a literatura sowiecka". Omawiają mechanizm stopniowego ujawniania prawdy. Wspominają proces Wiktora Kravczenki, autora książki "Wybrałem wolność", oskarżonego o to, że był marionetką w rękach CIA i Davida Rousseta. Omawiają twórczość Aleksandra Sołżenicyna, okoliczności, w jakich trafił do łagru oraz to jak opinia publiczna dowiedziała się o jego relacji. Mówią też o bezkrytycznej wierze w działania i idee Związku Sowieckiego i kłamstwach, jakie zalewały wówczas świat. Wspominają też postać Margarete Buber - Neumann. W programie cytowane są także wypowiedzi dr Anny Marii Jackowskiej, autorki książki "Sowiety na ławie oskarżonych", archiwalne wypowiedzi Józefa Czapskiego oraz fragment opowiadania Aleksandra Sołżenicyna "Jeden dzień z życia Iwana Denisowicza". Wykorzystano także archiwa TVP, fotografie PAP, mapy gułagów oraz cytaty z prasy. (dodano pozycję programową) 13:15 GALICJA. MIASTA I LUDZIE - ODC. 3 Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2019 Scenariusz: Natasza Ziółkowska - Kurczuk Cykl reportaży: "Galicja. Miasta i ludzie" jest niejako kontynuacją poprzedniej serii: "Lwów: miasto i ludzie Niepodległej" i będzie skupiać się geograficznie na terytoriach, które określamy mianem Wschodniej Galicji - są to tereny na na wschód i południe od Lwowa, czyli i Podole i Pokucie. W tym cyklu prześledzimy dzieje wybranych miast i regionów, historyczne i kulturotwórcze tradycje polskie, dążenia galicyjskich pokoleń Polaków do niepodległości, przedstawimy wybitnych ludzi związanych z tymi miejscami, pokażemy walory przyrody, a także dawne tradycje społeczności żydowskiej, ormiańskiej i rusińskich górali: Bojków i Huculi (te ostatnie opisywał m.in. Stanisław Vincenz) i innych. Ukazane zostaną wybitne postacie polskich historyków, społeczników, geografów, etnografów, literatów, artystów, przemysłowców, naukowców, ludzi związanych z gospodarką, krajoznawców - ich dzieła i dorobek, dążenia do niepodległości Rzeczypospolitej. Wschodnia Galicja to nie tylko Lwów, ale interesujące Podole, Pokucie czy Bukowina. Ukazane zostaną lokalne historyczne tradycje i lokalna odmienność tych ziem, a także - choć cząstkowo - losy ziemiaństwa polskiego i wielkich rodów magnackich na tych terenach.