TVP Historia Niedziela, 14.04.2024 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 14 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 966 - Mieszko I przyjął chrzest; 1966 - inauguracja w Gnieźnie obchodów Millenium; 1722 - odkryto Wyspę Wielkanocną; 1912 - zatonięcie Titanica; 1930 - śmierć (podobno samobójcza...) Włodzimierza Majakowskiego; 07:05 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 142 (SEZON 2 ODC. 17) Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Piotr Fiedziukiewicz, Tomasz Matuszczak Scenariusz: Ewa Bulanda, Katarzyna Terechowicz-Cesarz, Ariadna Lewańska Aktorzy: Sebastian Skoczeń, Maria Pawłowska, Przemysław Stippa, Jacek Kopczyński, Grzegorz Pierczyński, Klara Williams, Joanna Moro, Kamil Szklany, Adam Rosa, Weronika Jaskółka, Renia Gosławska, Mariusz Jakus, Arkariusz Smoleński, Janusz Klimaszewski, Aleksander Witkowski Gra o tron biskupi. Wiosna 1423. Zbigniew Oleśnicki (Przemysław Stippa) chce zostać biskupem krakowskim. Konkuruje z Wojciechem Jastrzębcem (Arkadiusz Janiczek) i Janem Szafrańcem (Dariusz Toczek). Udowadnia Jagielle (Sebastian Skoczeń), że pierwszy jest nieudacznikiem, a drugi ma za duże wpływy na Wawelu. Zofia (Maria Pawłowska) sądzi, że jest w ciąży. Mimo ostrzeżeń Henryka Czecha (Grzegorz Pierczyński) i Awdokii (Joanna Moro), że za wcześnie, by to stwierdzić, mówi królowi o swoich podejrzeniach. Lech (Mariusz Jakus) nie może odzyskać skradzionego Spytkowi (Adam Rosa) płaszcza. Z pomocą przychodzi Sławoj (Arkadiusz Smoleński), ale nie robi tego bezinteresownie. 07:45 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - KRZYŻ I KORONA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2015 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Mariusz Gala, Zdzisław Cozac "Krzyż i korona" jest kolejnym z serii fabularyzowanych filmów dokumentalnych Zdzisława Cozaca pt. "Tajemnice początków Polski". Autor prezentuje w nim najnowszy stan wiedzy o chrzcie Mieszka I i chrystianizacji państwapierwszych Piastów, od czasów przedchrześcijańskich do koronacji Bolesława Chrobrego w 1025 r. Jak w każdej z dotychczasowych części serii, krótkie wypowiedzi naukowców przeplatają się z barwnymi inscenizacjami przedstawianych wydarzeń i animacjami odkrywanych przez archeologów obiektów. Dlaczego Mieszko I przyjął chrzest, co mógł na tym zyskać, a co stracić? Kiedy i gdzie ochrzczono naszego pierwszego historycznego władcę, jakie daty i miejsca są dziś brane pod uwagę? Czy Mieszko rzeczywiście zwalczał skutecznie starą wiarę i zabiegał o chrystianizację swych poddanych? Jakie ślady religii chrześcijańskiej z czasów Mieszka I i Bolesława Chrobrego przetrwały do naszych czasów? Dlaczego chrześcijańską stolicą państwa pierwszych Piastów zostało Gniezno? Czy Bolesław Chrobry mógł bez zgody papieża założyć królewską koronę? Od kiedy nasze państwo nazywa się Polską? Na pytania te odpowiadają znani historycy i archeolodzy, prezentując swoje hipotezy i obalając utrwalone w popularnym obiegu mity, związane z wprowadzaniem przez Piastów nowej wiary. Wypowiedzi te przewijają się pomiędzy scenami, które obrazują m.in. przybycie Dobrawy do Mieszka, bitwę piastowskiego księcia z Wieletami, chrzest Mieszka, zaprowadzenie chrześcijaństwa wg obrazu Jana Matejki, niszczenie pogańskich bałwanów czy spotkanie Bolesława Chrobrego z cesarzem Ottonem III w Gnieźnie w 1000 r. Film zamyka scena koronacji Bolesława Chrobrego w 1025 r. , która potwierdzała wysoką rangę wczesnopiastowskiej Polski w chrześcijańskiej Europie. Reżyserem filmu jest Zdzisław Cozac, który jest także autorem scenariusza, we współpracy z archeologiem dr. hab. Błażejem Stanisławskim. Współautorem koncepcji wizualnej filmu, jak i całej serii, jest Marek Skrzecz, zarazem montażysta obrazu, wrazz Markiem Domowiczem. Zdjęcia są dziełem Mariusza Gali, Zdzisława Cozaca i Stanisława Plewy. Dźwięk zrealizował Maciej Kaliński. W filmie występują cenieni historycy i archeolodzy: prof. prof. Andrzej Buko, Wojciech Fałkowski, Tomasz Jasiński, Tomasz Jurek, Michał Kara, Hanna Koćka - Krenz, Roman Michałowski, Stanisław Rosik, Henryk Samsonowicz, Dariusz A. Sikorski, Jerzy Strzelczyk i Przemysław Urbańczyk. W inscenizacjach do filmu uczestniczyło kilkudziesięciu odtwórców historycznych pod wodzą Alberta Kiszkurno z Drużyną Wojów Piastowskich Jantar. Film "Krzyż i korona" pokazuje, że mimo wielu nowych informacji uzyskanych w ostatnich latach dzięki rozwojowi nauki, chrzest Mieszka i początki chrystianizacji w państwie pierwszych Piastów kryją nadal wiele tajemnic i są przedmiotem naukowych sporów. Mimo wszystko ważne jest, by spojrzeć na te wydarzenia z dzisiejszej perspektywy i przełamać ciągle żywe fałszywe stereotypy, co autor filmu stara się czynić. 09:10 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 7/13 - TAJEMNICA AZJI Serial historyczno-przygodowy TVP, 27 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Do Chreptiowa przyjeżdża ojciec pana Michałowego porucznika, Adama Nowowiejskiego. Towarzyszy mu córka Ewa. Stary Nowowiejski rozpoznaje w Azji młodzieńca, którego znalazł przed laty w stepie i wychowywał we własnym domu. Kiedy młodzieniec zaczął romansować z Ewą, rozgniewany szlachcic uczynił zeń niewolnika. Azja wkrótce zbiegł. Teraz stary Nowowiejski żąda, by wrócił do niego jako niewolnik. Tatar w pierwszej chwili nie przyznaje się do niczego. Niebawem zmienia zamiar - z dumą wyznaje, że on właśnie jest Azją, synem wielkiego tatarskiego wodza, Tuhaj-beja. 09:40 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 8/13 - AZJA, SYN TUHAJ - BEJA Serial historyczno-przygodowy TVP, 27 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek W Chreptiowie wysłannik hetmana Sobieskiego, podstoli Bogusz, pertraktuje z Azją. Chce, by Azja przeciągnął na stronę Rzeczypospolitej liczne oddziały tatarskie. Azja żąda jednak, by za to uczyniono go hetmanem tatarskim - ten warunek jest nie do przyjęcia dla hetmana. Tymczasem Basia próbuje doprowadzić do powrotu uczuć, jakie łączyły przed laty Azję i Ewę Nowowiejską. Nie wie, że Tatar kocha tylko ją i wciąż o niej marzy, ale doskonale maskuje swoje prawdziwe uczucia i wyprowadza wszystkich w pole. 10:15 HISTORIA KUCHNI POLSKIEJ - KUCHNIA JADWIGI I JAGIEŁŁY Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Rostworowski, Mirosław Bork Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Mirosław Bork Dzięki zjednoczeniu kraju przez Władysława Łokietka i umocnieniu państwa przez Kazimierza Wielkiego, Królestwo Polskie liczy się coraz bardziej na arenie międzynarodowej. Do jego stolicy, Krakowa, napływają towary z całego ówczesnego świata. Do historii przechodzi uczta u Wierzynka. Kto w niej uczestniczył i co na niej podano? Kiedy królowa Polski Jadwiga poślubia księcia litewskiego Jagiełłę, w Krakowie powstaje wielki, tętniący życiem dwór, odwiedzany przez władców, artystów i uczonych z całej Europy. Dzięki zachowanym rachunkom z dworu króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi dowiadujemy się, co król, królowa i ich dwór jedli w określone dni, jak dużo i ile to kosztowało. Czy siedzieli przy jednym stole i jedli to samo? Maciej Nowicki rekonstruuje najpopularniejsze potrawy z krakowskiego dworu. 12:05 NA RATUNEK NOTRE DAME - CZĘŚĆ 2. (SAVING NOTRE DAME / SAUVER NOTRE DAME) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2020 Reżyseria: Quentin Domart, Charlene Gravel Część druga filmu dokumentalnego. Kiedy 15 kwietnia 2019 roku wybuchł pożar Katedry Notre Dame, świat wstrzymał oddech. Ogień ugaszono, ale wszyscy byli przerażeni ogromem zniszczeń. Katedra nadal stoi, ale ogólna stabilność budynku została osłabiona. Archeolodzy badali każdy kawałek zwęglonego gruzu, aby dowiedzieć się więcej o konstrukcji budynku, podczas gdy technicy, kamieniarze i stolarze, pod nadzorem głównego architekta Notre - Dame, cały czas pracują niestrudzenie, aby wzmocnić pozostałą konstrukcję, zanim będzie zbyt późno. Ten kluczowy etap jest pełen niebezpieczeństw, ale jest niezbędny do odrodzenia Notre - Dame. W filmie ukazano prace po 53 i 252 dniach od pożaru. 13:15 ZIEMIA WIDZIANA Z KOSMOSU ODC. 2 (EARTH FROM SPACE. 2. PATTERNED PLANET) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Barny Revill, Chloe Sarosh Wykonawcy: Janusz Szydłowski Odcinek: 2. Patterned Planet U wybrzeży lądów w strefach tropikalnych często występują rafy koralowe. Na pierwszy rzut oka ich kształty wydają się zupełnie przypadkowe. Istnieją w nich jednak pewne stałe elementy - jasne kręgi otaczające ciemną plamę koralowców. Dzięki zdjęciom satelitarnym naukowcy znaleźli ten charakterystyczny kształt w rafach koralowych na całym świecie. Zrozumienie mechanizmu ich powstawania pozwala lepiej ocenić stan oceanów i stan zdrowia zwierząt zamieszkujących rafy koralowe. Ryby, których życie jest związane z rafą, w różny sposób znajdują pożywienie. Niektóre żerują bezpośrednio na koralowcach. Inne przeszukują dno morskie wokół rafy. Ale żerowanie w otwartej przestrzeni bywa niebezpieczne. Drapieżniki takie jak grańce koralowe czy rekiny patrolują okolice rafy. Dlatego małe ryby tylko wyjątkowo się od niej oddalają. Pilnują, żeby bezpieczne schronienie zawsze było w pobliżu. Z czasem dno wokół każdego fragmentu rafy zostaje ogołocone z pożywienia. Powstają w ten sposób jasne kręgi gołego piasku. Przez miliony lat siły przyrody kształtowały ziemski krajobraz. Ale teraz to my decydujemy o tym, jak w przyszłości będzie wyglądała nasza planeta. 14:20 STRACHY Dramat, 94 min, Polska, 1938 Autor: Maria Ukniewska Reżyseria: Eugeniusz Cękalski Zdjęcia: Stanisław Wohl, Adolf Forbert Muzyka: Andrzej Panufnik Aktorzy: Hanka Karwowska, Jadwiga Andrzejewska, Eugeniusz Bodo, Józef Węgrzyn, Jacek Woszczerowicz, Jan Kreczmar, Mieczysława Ćwiklińska, Józef Kondrat, Olgierd Skirgiełło-Jacewicz, Helena Buczyńska Zamknięcie kabaretu powoduje, że Teresa wraz z koleżankami zostaje bez pracy. W podobnej sytuacji jest także Lilka, zakochana we właścicielu kabaretu, który jednak nie ma zamiaru się z nią ożenić. Teresa, Lilka i kilka koleżanek wyjeżdżają do prowincjonalnego miasteczka. Baletmistrzem miejscowego teatrzyku jest profesor Dubienko, stary, nieszczęśliwy człowiek, który w alkoholu szuka zapomnienia. Jego tańce nie zyskują aplauzu miejscowej publiczności, natomiast wielkim powodzeniem cieszą się występy dziewcząt. Lilka nie może już jednak występować. Jest w ciąży. Nie mając innego wyjścia, postanawia ją przerwać. Tymczasem teatrzyk plajtuje. Teresa wraca do Warszawy, gdzie zaczyna występować w nocnym lokalu. Robi karierę. Tym łatwiejszą, że jej ukochany, Zygmunt, jest znanym śpiewakiem kabaretowym. Były kochanek Lilki szantażem zmusza Teresę, aby ta poświadczyła, że Lilka przerwała ciążę. Pryskają ostatnie nadzieje Lilki na małżeństwo. W tym samym czasie, gdy Teresa z Zygmuntem odnoszą wielki sukces, występując razem na scenie, Lilka popełnia samobójstwo. Teresa dręczona wyrzutami sumienia chce pójść w jej ślady. W ostatniej chwili ratuje ją Zygmunt. Zbliżenie wizytówki na drzwiach wspólnego mieszkania kończy film. 18:00 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 4/24 Serial sensacyjny, wojenny, 51 min, Polska, 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Janusz Bukowski, Piotr Rzymyszkiewicz, Piotr Konieczyński, Cezary Pazura, Hanna Wrycza-Polk, Joanna Jankowska, Jacek Kałucki, Andrzej Herder, Witold Skaruch, Barbara Sołtysik, Piotr Siejka, Edward Warzecha, Miłogost Reczek, Maciej Kozłowski W Poznaniu Franek jako korespondent wojenny zdobywa informacje o polskich liniach umocnień. Stara się też dowiedzieć od chłopców i Doroty o miejscu pobytu Czarka. Tymczasem w Podgajach Czarkowi udaje się zdobyć plan koncentracji oddziałów nieprzyjaciela pod Lesznem, a także ich dokładny stan osobowy oraz wykaz jednostek. Przypadkiem z wypowiedzi Raffela dowiaduje się, że koncentracja sił wroga nastąpi 24 maja o świcie. W stolicy Wielkopolski wrze. Trwają przygotowania do walki zbrojnej. Voraczek spotyka się z Frankiem. Informuje Felkego, że Krauze został złapany z jego meldunkiem i Kaleta zaczyna coś podejrzewać. Czarek natomiast ma już pewność: Franek jest niemieckim szpiegiem. Niestety, nie udaje się go schwytać. Na domiar złego w strzelaninie ginie Dorota - dziewczyna, o której względy Czarek z Frankiem długo rywalizowali. 19:00 10 MISTAKES THAT SANK THE TITANIC (10 MISTACES THAT SUNK TEH TITANIC) Film dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2019 Widzowie mogą prześledzić historię Titanica od czasów jego budowy do katastrofy i poznać dziesięć kluczowych błędów, które przyczyniły się do najsłynniejszej katastrofy morskiej w historii. Film wskazuje, że nie było jednego czynnika, który posłał Titanica na dno oceanu; los statku przypieczętowała seria zdarzeń, z których żadne z nich samo w sobie nie było śmiertelne. Począwszy od sposobu mocowania nitów w dziobie statku, aż po opóźnienie w jego budowie, które spowodowało, że dziewiczy rejs przypadł na niebezpieczny okres dryfowania gór lodowych. Autorzy pokazali wywiady z ekspertami, materiały archiwalne, grafiki i animacje ilustrujące naukowe podstawy wad konstrukcyjnych i usterek statku. 21:00 CZAS APOKALIPSY (APOCALYPSE NOW) Dramat, 147 min, USA, 1979 Reżyseria: Francis Ford Coppola Scenariusz: Francis Ford Coppola Aktorzy: Marlon Brando, Robert Duvall, Martin Sheen, Frederic Forrest, Albert Hall, Sam Bottoms, Laurence Fishburne Adaptacja opowiadania Josepha Conrada "Jądro ciemności". Przeniesiona w realia wojny wietnamskiej historia kapitana Willarda, który otrzymuje misję odnalezienia i zlikwidowania pułkownika Kurtza. 00:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MILICJANTA DROGÓWKI Z DONIECKA 25 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Jeden dzień z życia milicjanta drogówki w Doniecku, na Ukrainie. Reportaż pokazuje warunki pracy ukraińskiej drogówki i problemy, z jakimi się styka: pijani kierowcy, kradzione samochody. Jest to jeden z najbardziej korupcyjnych zawodów ze względu na bardzo niskie płace milicji i częste przewinienia kierowców.