TVP Nauka Poniedziałek, 08.04.2024 06:10 ASTRONARIUM - (72) - GROMADY GWIAZD Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Magazyn astronomiczny. 06:40 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - EFEKT ANGELINY Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marta Gołąb - Kocięcka Scenariusz: Marta Gołąb - Kocięcka, Ireneusz Iwański Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Odcinek pokazujący operację usunięcia jajników. Pokazujemy nie tyko procedurę, ale przede wszystkim tłumaczymy powody jej wykonania, wracając do 2013 roku, kiedy hollywoodzka aktorka, Angelina Jolie, ogłosiła, że usunęła jajniki oraz piersi ze względu na obciążenie mutacją genową. Tłumacząc, czym są mutacje BRCA1, BRCA2 oraz PALB, omawiamy możliwości profilaktyki oparte o badanie genetyczne. 07:20 POLACY W KOSMOSIE - POLSKI KOSMONAUTA Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Wielu Polaków brało udział w podboju kosmosu. Ale jak dotąd tylko jeden udał się sam w przestrzeń kosmiczną. 27 czerwca 1978 roku Mirosław Hermaszewski wyruszył w podróż na pokładzie statku Sojuz 30. Na orbicie spędził 8 dni, okrążając naszą planetę w sumie 126 razy. Przypominamy historię jego lotu i odsłaniamy ciekawostki z wyprawy pierwszego Polaka w kosmos. 07:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - /6/ - RYŚ Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący Łukasz Bożycki porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny i swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. Projekt znakomicie propaguje wiedzę o polskiej przyrodzie, uzupełniając ją o zupełnie nieznane, zaskakujące często wątki relacji między zwierzętami. Bohater tego odcinka prowadzi samotny tryb życia, chroniąc swoje terytorium przed intruzami. A ma co chronić, bo jego terytorium może obejmować aż 350 km kwadratowych lasów. Co oznacza, że na obszarze Warszawy mogłyby żyć jedynie dwa osobniki. Tymczasem w Warszawie żyje około 1, 7 miliona ludzi. Dobrze, że potrafimy żyć w takiej zgodzie, bo gdybyśmy byli bohaterem tego odcinka i bronili uparcie swojego terytorium, to na obszarze całej Polski żyłoby mniej niż 900 osób. 08:25 TAJEMNICE PIRAMID - PIERWSZA PIRAMIDA /1/ (PYRAMIDS: SOLVING THE MYSTERY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Jak zbudowano piramidy? Seria ta ma na celu rozszyfrowanie tajemnic budowy piramid i odtworzenie Egiptu sprzed ponad 5000 lat dzięki wykorzystaniu CGI, obrazów satelitarnych i najnowocześniejszej archeologii lotniczej. 09:25 GWIAZDOR - ALEKSANDER WOLSZCZAN Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2005 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Jan Sosiński Złociste plaże, błękitne fale, piękne krajobrazy pełne palm, eleganckie hotele to niewątpliwe atuty małej wysepki na Morzu Karaibskim. Co roku Portoryko przyciąga tłumy turystów. Wśród przyjezdnych są jednak i tacy, którzy na wyspie szukają zupełnie czego innego. Od odgłosu załamujących się fal i promieni słońca wolą cichy pomruk mechanizmów, szum pracujących komputerów oraz blade światło monitorów. Z całego świata przybywają tam astronomowie, aby skorzystać z możliwości technicznych obserwatorium w Arecibo. Sercem ośrodka jest ponad 300 - metrowej średnicy czasza radioteleskopu, umieszczona w naturalnej kamiennej niecce. Za pomocą olbrzyma naukowcy są w stanie śledzić najdalsze zakamarki kosmosu. Tu, w cieniu zawieszonej nad ziemią czaszy, lubi spędzać czas Aleksander Wolszczan. Arecibo na wyspie Portotyko nazywa czasem swoją drugą ojczyzną. Urodzony w 1946 roku w Szczecinku, zasłynął na świecie jako odkrywca pierwszego pozasłonecznego układu planetarnego położonego niemal 1000 lat świetlnych od Ziemi. Wokół omiatającego kosmiczną pustkę promieniowaniem Roentgena pulsara Wolszczan "wypatrzył" w 1991 r. trzy planety. 14 lat później naukowiec odnalazł jeszcze czwartą należącą do tego układu. Sukces Polaka był możliwy między innymi dzięki obserwacjom prowadzonym w Arecibo. W swoim filmie Jan Sosiński stara się przybliżyć postać naukowca, a jednocześnie erudyty, amatora literatury science fiction, znawcy malarstwa i poezji. Przed kamerą Wolszczan opowiada o swoim dzieciństwie, o pierwszym teleskopie zbudowanym z dwóch soczewek od okularów i deski, o drodze do sławy. Astronom wyjawia także swoje przemyślenia na temat wszechświata, przeszłości i przyszłości kosmosu. Zastanawia się nad wyglądem odległych planet, porusza budzący emocje temat obcych form życia. Wolszczan opowiada też o nieuniknionym końcu Ziemi i Układu Słonecznego. Kiedyś wypali się wodorowe paliwo naszej gwiazdy, ta zaś zogromnieje, stanie się czerwonym olbrzymem i pochłonie Ziemię. Jednak naukowiec uspokaja: zanim do tego dojdzie, upłyną jeszcze 2 miliardy lat... 10:25 RAPORT NAUKOWY - 79 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 10:55 CZY WIESZ, ŻE? - /157/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 11:30 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - EFEKT ANGELINY Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marta Gołąb - Kocięcka Scenariusz: Marta Gołąb - Kocięcka, Ireneusz Iwański Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Odcinek pokazujący operację usunięcia jajników. Pokazujemy nie tyko procedurę, ale przede wszystkim tłumaczymy powody jej wykonania, wracając do 2013 roku, kiedy hollywoodzka aktorka, Angelina Jolie, ogłosiła, że usunęła jajniki oraz piersi ze względu na obciążenie mutacją genową. Tłumacząc, czym są mutacje BRCA1, BRCA2 oraz PALB, omawiamy możliwości profilaktyki oparte o badanie genetyczne. 12:00 POLACY W KOSMOSIE - POLSKI KOSMONAUTA Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Wielu Polaków brało udział w podboju kosmosu. Ale jak dotąd tylko jeden udał się sam w przestrzeń kosmiczną. 27 czerwca 1978 roku Mirosław Hermaszewski wyruszył w podróż na pokładzie statku Sojuz 30. Na orbicie spędził 8 dni, okrążając naszą planetę w sumie 126 razy. Przypominamy historię jego lotu i odsłaniamy ciekawostki z wyprawy pierwszego Polaka w kosmos. 12:40 PRZYRODNIK NA TROPIE - /6/ - RYŚ Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący Łukasz Bożycki porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny i swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. Projekt znakomicie propaguje wiedzę o polskiej przyrodzie, uzupełniając ją o zupełnie nieznane, zaskakujące często wątki relacji między zwierzętami. Bohater tego odcinka prowadzi samotny tryb życia, chroniąc swoje terytorium przed intruzami. A ma co chronić, bo jego terytorium może obejmować aż 350 km kwadratowych lasów. Co oznacza, że na obszarze Warszawy mogłyby żyć jedynie dwa osobniki. Tymczasem w Warszawie żyje około 1, 7 miliona ludzi. Dobrze, że potrafimy żyć w takiej zgodzie, bo gdybyśmy byli bohaterem tego odcinka i bronili uparcie swojego terytorium, to na obszarze całej Polski żyłoby mniej niż 900 osób. 13:15 CZY WIESZ, ŻE? - /158/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:45 TAJEMNICE PIRAMID - PIERWSZA PIRAMIDA /1/ (PYRAMIDS: SOLVING THE MYSTERY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Jak zbudowano piramidy? Seria ta ma na celu rozszyfrowanie tajemnic budowy piramid i odtworzenie Egiptu sprzed ponad 5000 lat dzięki wykorzystaniu CGI, obrazów satelitarnych i najnowocześniejszej archeologii lotniczej. 14:50 WIELKIE WYNALAZKI - /6/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niderlandy (Holandia)/Niemcy, 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 15:50 DZIKA POLSKA - DRUGIE ŻYCIE DRZEWA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Gdy Puszcza Białowieska wabi oko pierwszą wiosenną zielenią i dywanami kwiatów, ekipa "Dzikiej Polski" postanawia zajrzeć do najbogatszej ostoi życia - w świat murszejących pni. Jak zapewnia dr Bogdan Jaroszewicz z Białowieskiej Stacji Geobotanicznej, drzewa mają dwa życia. Jedno jest ich własnym życiem, drugie - bujnym życiem w ich murszejących pniach. To drugie życie nie ma sobie równych w lesie pod względem bogactwa form i mnogości gatunków. To cały bogaty, a mało znany świat roztoczy, owadów, grzybów. W starych puszczańskich pniach tkwią całe rezerwaty różnych istot. Ściśle ze sobą powiązane, żyjące obok siebie lub na siebie polujące tworzą razem imponującą piramidę pokarmową. Dzięki jej istnieniu może się tu, w puszczy, utrzymać taka bogata i różnorodna fauna wyższych zwierząt - od drobnych ptaków po żubry. 16:25 CZY WIESZ, ŻE? - /159/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:00 ASTRONARIUM - (73) - GWIAZDY NEUTRONOWE Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Gwiazdy pozostałe po śmierci innych gwiazd. Zdumiewające zlepki materii tak gęstej, jak nic innego we wszechświecie. Tak najprościej można opisać gwiazdy neutronowe. To bez wątpienia jedne z najbardziej egzotycznych obiektów w przestrzeni kosmicznej. W tym programie pokażemy, co wiemy o gwiazdach neutronowych. I jakie może być ich znaczenie dla życia na ziemi. 17:30 ZMIANA KLIMATU: FAKTY - /1/ (CLIMATE CHANGE: THE FACTS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Zaledwie dwa stopnie Celsjusza dzielą nas od katastrofy klimatycznej. Jeśli tempo globalnego ocieplenia będzie się utrzymywać, w ciągu 40 lat osiągniemy próg trwałych szkód dla środowiska. Ale mamy możliwość, aby temu zapobiec. Ten dwuodcinkowy film w prosty, ale poruszający sposób przedstawia fakty na temat globalnego ocieplenia. Opowiada o życiu ludzi dotkniętych zmianami klimatycznymi i o ludziach, którzy z tymi zmianami walczą. Czołowi światowi eksperci ujawniają wydarzenia, które na nowo definiują nasze horyzonty. "To największe wyzwanie, przed jakim stanęliśmy. I ludzkość może temu sprostać". Takie jest przesłanie tego filmu. 18:35 NA WSZELKI WYPADEK! - POPARZENIA 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Oparzenia należą do dramatycznych urazów, które mogą dotknąć każdego człowieka, a według statystyk, oparzeniom ulega 10% naszej populacji, z czego większość to dzieci. Co robić w przypadku oparzeń? Jak rozpoznać rodzaj oparzenia? A co najważniejsze, jak złagodzić ból i zapobiec powstaniu blizny? Ale na początek warto powiedzieć, co to jest poparzenie i kiedy o nim mówimy. "Na wszelki WYPADEK!" to cykl, w którym ratownicy i lekarze uczą, jak skutecznie udzielać pierwszej pomocy. Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Udzielając pierwszej pomocy oparzonemu, zawsze w pierwszej kolejności pamiętamy o zapewnieniu bezpieczeństwa ratownikowi. Należy odciąć źródło energii, a chorego zaopatrywać w bezpiecznym miejscu. 19:00 POLACY W KOSMOSIE - POLSKI KOSMONAUTA Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Wielu Polaków brało udział w podboju kosmosu. Ale jak dotąd tylko jeden udał się sam w przestrzeń kosmiczną. 27 czerwca 1978 roku Mirosław Hermaszewski wyruszył w podróż na pokładzie statku Sojuz 30. Na orbicie spędził 8 dni, okrążając naszą planetę w sumie 126 razy. Przypominamy historię jego lotu i odsłaniamy ciekawostki z wyprawy pierwszego Polaka w kosmos. 19:30 STACJA ARKTYKA - CO MIESZKA W LODZIE? Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Sambor Wilk Scenariusz: Odeta Moro, Patrycja Koskowska Wyprawa na biegun to jedna z najbardziej skomplikowanych operacji naukowych. Życie kilka tygodni na odludziu i poświęcenie się bez reszty badaniom naukowym to historia, którą chcemy opowiedzieć i pokazać. Badania, które będziemy obserwowali, są bardzo ważnie dla polskiej i światowej nauki, a polskie polarnictwo, z tradycjami sięgającymi XIX wieku, cieszy się ogólnoświatowym uznaniem. Poznamy jego genezę, interdyscyplinarną współpracę naukowców z wielu dziedzin i nieocenione efekty i korzyści, jakie z ich pracy czerpie cały świat. Poznamy ludzi, którzy zostali zakwalifikowani do najnowszej edycji badań na biegunie, zagrożenia i niebezpieczeństwa, jakie mogą spotkać uczestników wyprawy oraz usłyszymy, z jaką motywacją i oczekiwaniami wyjeżdżają członkowie zespołu, który najbliższe kilka miesięcy spędzi na badaniach i eksploracji bieguna. 20:00 TAJEMNICE ZAĆMIENIA SŁOŃCA (ECLIPSE CHASERS) Film dokumentalny, 50 min, USA, 2010 Dokument nakręcony podczas zaćmienia Słońca w 2010 roku na Wyspie Wielkanocnej na południowym Pacyfiku bada niezwykłe zjawisko całkowitego zaćmienia Słońca, kiedy orbity Słońca, Księżyca i Ziemi dochodzą do tak idealnej linii, że Księżyc całkowicie zasłania światło słoneczne. Aby uchwycić całkowite zaćmienie Słońca jak nigdy dotąd, twórcy filmu wykorzystali znakomitą grafikę, materiały HD i po raz pierwszy zarejestrowali zaćmienie za pomocą zaawansowanego teleskopu słonecznego, który rejestruje zdjęcia Słońca na długości fali Hydrogen Alpha. Program przenosi widzów za kulisy MIT Plasma Fusion Center i wiodących ośrodków badawczych NASA, w tym Goddard Space Flight Center (Waszyngton) i JPL Labs (Pasadena, Kalifornia). Film dowodzi, że dane naukowe zebrane podczas całkowitego zaćmienia odgrywają kluczową rolę w zrozumieniu Słońca i jego wpływu na Ziemię, a szczególnie burz słonecznych, które powodują poważne przerwy w dostawie prądu, awarie satelitów, a nawet zagrażają astronautom przebywającym w kosmosie. Badanie zaćmień takich jak to ukazane w filmie pogłębia naszą wiedzę na temat podstawowych funkcji Słońca, a wiedza ta może pewnego dnia pomóc w rozwiązaniu przyszłych potrzeb energetycznych świata. 21:05 WIELKIE WYNALAZKI - /7/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 22:15 RAPORT NAUKOWY - 79 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 22:50 ZMIANA KLIMATU: FAKTY - /1/ (CLIMATE CHANGE: THE FACTS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Zaledwie dwa stopnie Celsjusza dzielą nas od katastrofy klimatycznej. Jeśli tempo globalnego ocieplenia będzie się utrzymywać, w ciągu 40 lat osiągniemy próg trwałych szkód dla środowiska. Ale mamy możliwość, aby temu zapobiec. Ten dwuodcinkowy film w prosty, ale poruszający sposób przedstawia fakty na temat globalnego ocieplenia. Opowiada o życiu ludzi dotkniętych zmianami klimatycznymi i o ludziach, którzy z tymi zmianami walczą. Czołowi światowi eksperci ujawniają wydarzenia, które na nowo definiują nasze horyzonty. "To największe wyzwanie, przed jakim stanęliśmy. I ludzkość może temu sprostać". Takie jest przesłanie tego filmu. 23:55 NA WSZELKI WYPADEK! - POPARZENIA 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Oparzenia należą do dramatycznych urazów, które mogą dotknąć każdego człowieka, a według statystyk, oparzeniom ulega 10% naszej populacji, z czego większość to dzieci. Co robić w przypadku oparzeń? Jak rozpoznać rodzaj oparzenia? A co najważniejsze, jak złagodzić ból i zapobiec powstaniu blizny? Ale na początek warto powiedzieć, co to jest poparzenie i kiedy o nim mówimy. "Na wszelki WYPADEK!" to cykl, w którym ratownicy i lekarze uczą, jak skutecznie udzielać pierwszej pomocy. Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Udzielając pierwszej pomocy oparzonemu, zawsze w pierwszej kolejności pamiętamy o zapewnieniu bezpieczeństwa ratownikowi. Należy odciąć źródło energii, a chorego zaopatrywać w bezpiecznym miejscu. 00:30 STACJA ARKTYKA - CO MIESZKA W LODZIE? Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Sambor Wilk Scenariusz: Odeta Moro, Patrycja Koskowska Wyprawa na biegun to jedna z najbardziej skomplikowanych operacji naukowych. Życie kilka tygodni na odludziu i poświęcenie się bez reszty badaniom naukowym to historia, którą chcemy opowiedzieć i pokazać. Badania, które będziemy obserwowali, są bardzo ważnie dla polskiej i światowej nauki, a polskie polarnictwo, z tradycjami sięgającymi XIX wieku, cieszy się ogólnoświatowym uznaniem. Poznamy jego genezę, interdyscyplinarną współpracę naukowców z wielu dziedzin i nieocenione efekty i korzyści, jakie z ich pracy czerpie cały świat. Poznamy ludzi, którzy zostali zakwalifikowani do najnowszej edycji badań na biegunie, zagrożenia i niebezpieczeństwa, jakie mogą spotkać uczestników wyprawy oraz usłyszymy, z jaką motywacją i oczekiwaniami wyjeżdżają członkowie zespołu, który najbliższe kilka miesięcy spędzi na badaniach i eksploracji bieguna. 01:05 TAJEMNICE ZAĆMIENIA SŁOŃCA (ECLIPSE CHASERS) Film dokumentalny, 50 min, USA, 2010 Dokument nakręcony podczas zaćmienia Słońca w 2010 roku na Wyspie Wielkanocnej na południowym Pacyfiku bada niezwykłe zjawisko całkowitego zaćmienia Słońca, kiedy orbity Słońca, Księżyca i Ziemi dochodzą do tak idealnej linii, że Księżyc całkowicie zasłania światło słoneczne. Aby uchwycić całkowite zaćmienie Słońca jak nigdy dotąd, twórcy filmu wykorzystali znakomitą grafikę, materiały HD i po raz pierwszy zarejestrowali zaćmienie za pomocą zaawansowanego teleskopu słonecznego, który rejestruje zdjęcia Słońca na długości fali Hydrogen Alpha. Program przenosi widzów za kulisy MIT Plasma Fusion Center i wiodących ośrodków badawczych NASA, w tym Goddard Space Flight Center (Waszyngton) i JPL Labs (Pasadena, Kalifornia). Film dowodzi, że dane naukowe zebrane podczas całkowitego zaćmienia odgrywają kluczową rolę w zrozumieniu Słońca i jego wpływu na Ziemię, a szczególnie burz słonecznych, które powodują poważne przerwy w dostawie prądu, awarie satelitów, a nawet zagrażają astronautom przebywającym w kosmosie. Badanie zaćmień takich jak to ukazane w filmie pogłębia naszą wiedzę na temat podstawowych funkcji Słońca, a wiedza ta może pewnego dnia pomóc w rozwiązaniu przyszłych potrzeb energetycznych świata. 02:10 POLACY W KOSMOSIE - POLSKI KOSMONAUTA Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Wielu Polaków brało udział w podboju kosmosu. Ale jak dotąd tylko jeden udał się sam w przestrzeń kosmiczną. 27 czerwca 1978 roku Mirosław Hermaszewski wyruszył w podróż na pokładzie statku Sojuz 30. Na orbicie spędził 8 dni, okrążając naszą planetę w sumie 126 razy. Przypominamy historię jego lotu i odsłaniamy ciekawostki z wyprawy pierwszego Polaka w kosmos.