TVP Kultura                         Wtorek, 16.04.2024


Zmiany z dnia 10.04.2024
w stosunku do raportu z dnia 03.04.2024

(dodano pozycję programową)
18:15 RODZINA KOSSAKÓW

Film dokumentalny, 30 min, Polska 1995
Scenariusz: Hanna Terlecka, Jacek Woźniakowski
Udział biorą: prof. Jacek Woźniakowski, prof. Kazimierz Olszański, Anna Bugnon - Rosset
Zdjęcia: Krzysztof Pakulski

W artystycznej dynastii Kossaków linia męska reprezentowała malarstwo historyczno - batalistyczne, 
panie obdarzone były talentem literackim. 
Protoplastą rodu był Juliusz Kossak (1824 - 1899) - malarz, rysownik, ilustrator. Dominującym tematem 
jego twórczości stał się koń w najróżniejszych ujęciach, przede wszystkim w scenach z dziejów 
i wojen dawnej Rzeczypospolitej, obrazach powstańczych walk o niepodległość. W dziejach sztuki 
polskiej to Juliuszowi przypisana została pozycja piewcy tradycji szlacheckich i rycerskiej przeszłości 
narodu. 
W jego ślady poszedł syn Wojciech (1856 - 1942), stwarzając własny, niepowtarzalny styl malarstwa 
batalistycznego. Na jego zainteresowania niewątpliwie wpływ wywarła służba wojskowa. Wojciech 
studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie i podobnie jak ojciec w Paryżu i Monachium. Razem 
z Janem Styką malował słynną "Panoramę Racławicką", wystawioną w 1894 roku z okazji 100. rocznicy
powstania kościuszkowskiego w specjalnym budynku we Lwowie, podczas wielkiej wystawy krajowej. 
Wojciech malował, oprócz panoram, obrazy historyczne z powstania listopadowego, z Legionów podczas 
I wojny światowej, wydarzenia z dziejów II Rzeczypospolitej. 
W takiej rodzinie również Jerzemu (1886 - 1955) pozostało kontynuować dzieło dziadka i ojca - został 
malarzem koni i ułanów. Malarską edukację zdobył w rodzinie. W jego malarstwie dominują tematy 
batalistyczne z lat współczesnych. 
Córki Wojciecha, Maria i Magdalena, oraz bratanica Zofia znalazły zasłużone miejsce w literaturze. 
Maria z Kossaków Pawlikowska - Jasnorzewska (1891 - 1945) pisała wiersze i dramaty. Jej poezje cenili 
Skamandryci, zwłaszcza Tuwim zachwycał się niezwykłą urodą jej strof. Tomiki "Niebieskie migdały", 
"Pocałunki", "Dancing", "Różowa magia" część czytelników potraktowała entuzjastycznie, inni uznali 
za obrazoburczą jej subtelną lirykę miłosną. 
Magdalena z Kossaków Starzewska - Niewiadomska, znana pod pseudonimem Samozwaniec (1894 - 1972) 
zasłynęła z prozy satyrycznej. Już jej pierwsza powieść, parodia "Trędowatej" Heleny Mniszkówny 
pt. "Na ustach grzechu", zyskała ogromne uznanie krytyki i czytelników. Magdalena Samozwaniec 
należała do najpopularniejszych pisarek, była kronikarką obyczajowych przemian w Polsce XX wieku. 
Swoistym portretem rodziny była "Maria i Magdalena", książka, w której opisała najbliższych, zwłaszcza 
ukochaną siostrę Marię zwaną w rodzinie Lilką. Jej poświęciła również drugie wspomnieniowe dzieło
 - "Zalotnicę niebieską". 
Ich stryjeczna siostra, Zofia Kossak - Szczucka (1890 - 1968) pisała powieści historyczne - "Krzyżowcy", 
"Król trędowaty", "Bez oręża", "Złota wolność", "Dziedzictwo". 
Film przybliża artystyczną rodzinę Kossaków i atmosferę "Kossakówki" - ich siedziby w Krakowie.