TVP Kultura Czwartek, 18.04.2024 09:05 KOMEDIANTKA - ODC. 2/9 Serial obyczajowy TVP, 54 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Janka Orłowska przyjeżdża do Warszawy. Pierwsze kroki kieruje do teatru ogródkowego "Tivoli". Dyrektor Cabiński, mimo początkowej niechęci, zgadza się przyjąć ją do chóru. Uroda Janki robi wrażenie na zespole aktorskim i szefie chóru, który bezceremonialnie próbuje ją uwieść. Naiwność i prowincjonalizm Orłowskiej nie ułatwiają jej życia. Mimo to znajduje się kilka życzliwych osób, które pomagają jej odnaleźć się w nowych, niełatwych warunkach. 10:15 ŻYWOT MATEUSZA Dramat psychologiczno - obyczajowy, 76 min, Polska 1967 Reżyseria: Witold Leszczyński Scenariusz: Witold Leszczyński, Wojciech Solarz Zdjęcia: Andrzej Kostenko Muzyka: Arcangello Corelli Aktorzy: Anna Milewska, Franciszek Pieczka, Wirgiliusz Gryń, Aleksander Fogiel, Hanna Skarżanka, Małgorzata Braunek, Maria Janiec Wykonawcy: Łódzka Orkiestra Kameralna Wydaje się, że najtrafniej można by film ten nazwać poetycką przypowieścią, podobną starym przypowieściom łączącym w sobie proste motywy fabularne z elementami bajki i baśni. "Żywot Mateusza" jest adaptacją znanej u nas powieści norweskiego pisarza Tarjei Vesaasa "Ptaki". W niektórych momentach fabuła powieści została zmieniona, wiele opuszczono, to jednak, co pozostało, utrzymane jest w nastroju książki Vesaasa - trochę tajemniczym, pełnym niedopowiedzeń. Bohaterem jest Mateusz - człowiek nadwrażliwy, o duszy dziecka, przez otoczenie uznawany za półgłówka, żyjący w harmonii z otaczającą go przyrodą. Razem z siostrą Olgą zamieszkuje samotną chatę wśród lasów i jezior - gdzieś na północy Europy. Gdzieś - to znaczy wszędzie, gdzie na brzegach jezior stoją stare sosnowe lasy i rosną brzozy. Tę niekonkretność miejsca należy uznać za zabieg zamierzony - reżyser bowiem chciał uniknąć imitowania norweskich realiów. Spokojne, niemal sielankowe życie Mateusza ma jednak zostać przerwane - coś ma się wydarzyć. Otaczająca go przyroda ostrzega o zbliżającym się nieszczęściu - jego przyjaciel "wielki ptak" zostaje zastrzelony, drzewo noszące jego imię powala piorun, nawiedzają go senne koszmary. Olga odnajduje w końcu "swojego" mężczyznę i sprowadza go do chaty nad jeziorem. Mateusz w domu siostry czuje się coraz bardziej zbędny, przeczuwa zbliżające się osamotnienie, którego zawsze się obawiał. Postanawia rozstać się ze światem ludzi, do którego nigdy nie należał. Wybiera śmierć samobójczą, jako ucieczkę przed grożącą mu samotnością. "Żywot Mateusza" był debiutem reżyserskim Witolda Leszczyńskiego, jego pracą dyplomową w PWSTiF w Łodzi. Otrzymał za niego m.in. Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Młodzieżowych w Cannes, Grand Prix na MFF w Valladolid i nagrodę dla najlepszego filmu na festiwalu w Colombo. 11:50 RZECZ POLSKA S.I - ŻELAZKO TURYSTYCZNE Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! Cykl TVP Kultura to propozycja przyjrzenia się krajowej sztuce projektowania. Będzie to zarówno odpowiedź na obserwowaną od jakiegoś czasu modę na przedmioty vintage, jak i promocja najciekawszych nowych rozwiązań projektowych. Choć polski design w ostatnich latach staje się jednym z naszych eksportowych hitów, to wciąż zbyt mało się o nim mówi. Program ma opowiadać o konkretnych przedmiotach, rekonstruując historię ich powstania, pokazując ich funkcję w przestrzeni, przedstawiając twórców i projektantów. Ta opowieść o rzeczach stanie się również opowieścią o najnowszej historii Polski. Żelazko turystyczne projektu Andrzeja Jana Wróblewskiego i Andrzeja Latosa, choć nigdy nie weszło do produkcji, jest jednym z ciekawszych pomysłów w polskim AGD lat 70. To niepozorne urządzenie było odpowiedzią na prężnie rozwijającą się turystykę - rodzinne wyjazdy na wakacje, czyli jeden z symboli czasów Gierka. Zaprojektowane w 1975 roku żelazko, po złożeniu mieściło się w każdej walizce, a jego wielofunkcyjna grzałka mogła zostać użyta do zaparzenia herbaty. 12:15 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - JAN MATEJKO Magazyn, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Barbara Ciciora - Czwórnóg "Hołd Pruski" to jedno z najbardziej znanych dzieł Jana Matejki. Choć należy do zbiorów Zamku Królewskiego na Wawelu, jest prezentowany w Sukiennicach, w Galerii Sztuki Polskiej XIX w. Muzeum Narodowego w Krakowie. Tematem dzieła jest hołd złożony 10 kwietnia 1525 roku na Rynku Głównym w Krakowie królowi Zygmuntowi I Staremu przez ostatniego Wielkiego Mistrza zakonu krzyżackiego Albrechta Hohenzollerna. W wyniku tego aktu Prusy Zakonne zostały przekształcone, jako lenno Polski, w Księstwo Pruskie. Matejko przedstawił na płótnie najważniejszych uczestników uroczystości. O obrazie opowie Barbara Ciciora - Czwórnóg. 12:35 CHARLOTTE PERRIAND - SZTUKA ŻYCIA (CHARLOTTE PERRIAND: PIONEER IN THE ART OF LIVING) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Stephane Ghez Dokument przybliża sylwetkę Charlotte Perriand - artystki, projektantki mebli, należącej do najbardziej wpływowych projektantów wczesnego modernizmu. Już w pierwszych ascetycznych projektach wnętrz z lat 20. XX wieku proponuje rozkładane meble, używa aluminium i chromowanej stali. Pod wpływem Le Corbusiera, którego jest studentką i współpracownicą, projektuje meble dopasowane do ludzkiego ciała: szezlongi, fotele i krzesła o współczesnej, ascetycznej linii. W nowoczesnych budynkach proponowanych przez Le Corbusiera stawia na funkcjonalność: kuchnie otwarte na salon, zabudowane szafy i systemy drzwi przesuwnych. W okresie powojennym tworzy pierwsze zestawy do montowania mebli z gotowych elementów. 13:40 CUDZE SZCZĘŚCIE Film obyczajowy, 88 min, Polska/Niemcy 1997 Reżyseria: Mirosław Bork Scenariusz: Mirosław Bork, Hans - Werner Honert Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Marek Kuczyński Aktorzy: Danuta Stenka, Susanne Luning, Maciej Robakiewicz, Oliver Stritzel, Jan Machulski, Piotr Fronczewski, Paweł Krucz, Grzegorz Ruda, Piotr Dejmek, Dorota Kolak, Zofia Merle, Małgorzata Rożniatowska, Ewa Telega - Domalik, Marcin Troński, Halina Winiarska, Grażyna Wolszczak i inni "Historia przedstawiona w"Cudzym szczęściu"jest prawdziwym dramatem dla jego niemieckich i polskich bohaterów. Dopiero na takiej podstawie można podjąć próbę powiedzenia czegoś więcej: jak widzimy świat, co czujemy w sytuacjach ekstremalnych, jak odnosimy się do naszych sąsiadów w godzinie najwyższej próby."Cudze szczęście" to opowieść o prawdziwych miłościach i zranionych sercach - mam nadzieję, że wystarczająco odległa od klisz i stereotypów w ukazywaniu wzajemnych, polsko - niemieckich uprzedzeń. We wszystkim, co robię, staram się uciekać od dydaktyzmu i braku emocji. Kiedy usłyszałem tę historię, choć w żadnym razie nie lekceważyłem jej psychologicznego wymiaru, byłem absolutnie przekonany, że stanowi ona znakomity materiał na fascynujący dramat ludzkich postaw, z silnie zaakcentowanym tłem obyczajowym" - mówił w jednym z wywiadów reżyser Mirosław Bork. Akcja filmu toczy się współcześnie. Mieszkający w Gdańsku Anna i Paweł Kowalscy świętują właśnie ósme urodziny swego syna Tomka. Dostawszy w prezencie upragniony rower chłopiec wyrusza do miasta na przejażdżkę i ulega poważnemu wypadkowi. Jego życie jest zagrożone. Pomóc może tylko błyskawiczna transfuzja krwi. Paweł nie waha się ani chwili, chce oddać krew synowi. Niestety, dwukrotne badania mówią jednoznacznie - Tomek nie jest jego dzieckiem. Zaszokowany mężczyzna zaczyna podejrzewać żonę o zdradę. Anna zaklina się, że nie miała żadnych pozamałżeńskich stosunków seksualnych. Chcąc przekonać męża, sama poddaje się badaniom. Ich wynik potwierdza jej najgorsze przypuszczenia. Również ona nie jest matką Tomka. Gdzie więc znajduje się prawdziwe dziecko Kowalskich? Anna rozpoczyna prywatne śledztwo. Odkrywa, że ich syn przebywa prawdopodobnie w Dreźnie, wychowywany przez niemieckie małżeństwo Horsta i Marię Schneiderów. Pod koniec lat osiemdziesiątych przebywali oni w Gdańsku i wówczas urodził się im wcześniak. Dokładnie w tym samym dniu, co Kowalskim. Personel szpitala musiał więc przez pomyłkę zamienić dzieci. Zdobywszy adres Schneiderów, Anna wyrusza do Drezna. Niemcy przyjmują jednak jej rewelacje nieufnie, wręcz wrogo. Maria oskarża męża o romans z Polką. Anna zostaje narażona na nieprzyjemności, z groźbą aresztowania włącznie. Zrezygnowana wraca do kraju. Oboje z Pawłem postanawiają zapomnieć o całym incydencie i żyć jak dawniej. Tymczasem małżeństwo Schneiderów przechodzi kryzys. W celu wyjaśnienia wszelkich wątpliwości Maria i Horst decydują się na badania. Diagnoza nie pozostawia wątpliwości - mały Oskar nie jest ich synem. Schneiderowie postanawiają odwiedzić Kowalskich i ostatecznie rozwiązać wspólny, jakże delikatny problem. Na wieść o tym Paweł i Anna razem z dzieckiem uciekają do domku dziadków nad jeziorem. Nagroda UNDA na MFF Telewizyjnych w Monte Carlo (1999), nagroda za muzykę dla Marka Kuczyńskiego na FPFF w Gdańsku - Gdyni (1998), nominacja do "Orła" dla Danuty Stenki za najlepszą rolę kobiecą (1998). 17:10 KOMEDIANTKA - ODC. 3/9 Serial obyczajowy TVP, 54 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Orłowska coraz lepiej radzi sobie w nowych warunkach. Mimo, że wciąż pracuje jako chórzystka, udaje się jej wejść do towarzyskiej elity teatru "Tivoli". Daje lekcje fortepianu córce dyrektorowej. Zaprzyjaźniona aktorka zaprasza ją na wycieczki i nocne eskapady do barów. Uroda Janki zwraca uwagę coraz większej liczby mężczyzn związanych z teatrem Cabińskiego. Dziewczyna jednak konsekwentnie odrzuca wszelkie zaloty. Ku swemu rozczarowaniu odkrywa też, że świat artystyczny pełen jest ludzi o miernym talencie, obłudnych, pozbawionych godności. Sfrustrowana występami w chórze Janka nocami próbuje wielkie role Szekspirowskie. Nic jednak nie wskazuje na to, by miała okazję zagrać je na scenie. W coraz bardziej szarym życiu Orłowskiej jasnym punktem staje się znajomość z młodym dramaturgiem, bezskutecznie próbującym wystawić swoją sztukę na jednej z warszawskich scen. 18:20 TAMTE LATA, TAMTE DNI - KRZYSZTOF CUGOWSKI Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Spotykają się w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie i budzą w nich sentyment. Dzisiaj spotkamy się z Krzysztofem Cugowskim, artystą spełnionym, którego ponadczasowa muzyka rozpoznawalna jest przez każdego, niezależnie od wieku. Wspomnimy losy jego rodziny pochodzącej z Włodzimierza Wołyńskiego i dowiemy się więcej o lubelskim dzieciństwie artysty. Wokalista Budki Suflera opowie nam o kulisach powstania zespołu i o tym, jaką rolę w życiu człowieka pełni przypadek. 21:05 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - CARTOUCHE - ZBÓJCA Rozmowa, 4 min, Polska, 2024 Katarzyna Borowiecka rozmawia z Tomaszem Kolankiewiczem o filmie pt. "Cartouche - zbójca", reż. Philippe de Broca. 21:10 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - CARTOUCHE - ZBÓJCA (CARTOUCHE) Film przygodowy/romans, 111 min, Francja/Włochy/Niderlandy (Holandia), 1962 Reżyseria: Philippe de Broca Scenariusz: Philippe de Broca, Daniel Boulanger Aktorzy: Jean - Paul Belmondo, Claudia Cardinale, Jean Rochefort, Odile Versois, Jess Hahn, Marcel Dalio Widowiskowa opowieść z gatunku płaszcza i szpady. Przygody słynnego francuskiego rzezimieszka, który niczym Robin Hood zabierał bogatym i dawał biednym. Akcja rozgrywa się w Paryżu, w XVIII wieku, w tych czasach żyje Louis de Bourguignon (Jean - Paul Belmondo), związany z gangiem Malichota, ale daleko mu do bezwzględnych kompanów. Przeciwstawia się im i organizuje własną szajkę zbójecką. Wkrótce staje się sławny jako Cartouche. Zakochuje się w pięknej Venus. Ale za głowę zbójcy zostaje wyznaczona wysoka nagroda. 23:15 OFICEROWIE - ODC. 7/13 - DIAGNOZA Serial kryminalny TVP, 45 min, Polska, 2006 Reżyseria: Maciej Dejczer Scenariusz: Wojciech Tomczyk Aktorzy: Borys Szyc, Magdalena Różczka, Katarzyna Cynke, Cezary Pazura, Kamil Maćkowiak, Wojciech Pszoniak, Jan Englert, Peter Lucas, Paweł Małaszyński W należącej do Zenona Kalińskiego klinice medycznej "Mediator" pracująca tam siostra Teodozja rozpoznaje na zdjęciu Jakuba Monda jako rzekomego rannego dyplomatę, który ją zaatakował. Na tej podstawie Mond zostaje tymczasowo aresztowany. Niestety, zakonnica niespodziewanie wyjeżdża na dwa lata do kolonii trędowatych do Indii. Nie ma z nią żadnego kontaktu, tym samym oficerowie tracą jedynego świadka w sprawie. Romans Granda i dziennikarki Beaty nabiera rumieńców. On zręcznie udaje, ona wydaje się naprawdę zaangażowana. Żona Zenona, Monika, dowiaduje się o istnieniu jego dorosłej córki, Alicji. Nie potrafi jednak darować mężowi, że tak długo to przed nią ukrywał. Snajper namierza Alicję w jej praskim mieszkaniu. Strzela do niej wielokrotnie. Nieoczekiwanie na tym samym dachu pojawia się Kosma. Obaj dobrze się znają. Okazuje się, że Doenitz ma już na sumieniu zabójstwo policjanta CBŚ. Postrzelony przez Kosmę, spada z dachu. Tymczasem Mond opuszcza areszt. 00:20 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - BEZ KOMPASU (RUDDERLESS) (RUDDERLESS) Dramat, 100 min, Kanada, 2014 Reżyseria: William H. Macy Scenariusz: Jeff Robison, Casey Twenter, William H. Macy Aktorzy: Billy Crudup, Anton Yelchin, David Flannery, Felicity Huffman, Casey Twenter, Miles Heizer Sam, wysokiej klasy specjalista do spraw reklamy, przeżywa rodzinny dramat. Kompletnie się załamuje, kiedy jego kilkunastoletni syn Josh ginie tragicznie w strzelaninie na uniwersytecie. Pogrążony w żalu ojciec topi smutki w alkoholu, nie widząc już sensu życia. Rzuca karierę zawodową, mieszka na łodzi, trudni się pracami malarskimi, przesiaduje w barze ze swymi nowymi kolegami, nigdy nie zwierzając się ze swej smutnej przeszłości. Po dwóch latach jego była żona Emily odnajduje go. Chce jak najszybciej uregulować sprawę ich wspólnego domu. Przy okazji spotkania oddaje Samowi starą gitarę i pudło, w którym znajdują się nagrania i spisane na kartkach teksty piosenek autorstwa Josha. Sam bierze udział w barowej imprezie otwarty mikrofon, grając na gitarze i wykonując utwory swego syna. Nie zdradza jednak, kto jest ich autorem. Zdobywa pierwszego zagorzałego fana, muzyka Quentina, który namawia go do założenia zespołu. 02:15 KINO NOCNE - ARMIA CIENI (L' ARMEE DES OMBRES) Dramat wojenny, 137 min, Francja 1969 Scenariusz na podstawie powieści Josepha Kessela i reżyseria: Jean - Pierre Melville Zdjecia: Pierre Lhomme Muzyka: Eric Demarsan Występują: Lino Ventura, Paul Meurisse, Simone Signoret, Jean - Pierre Cassel, Paul Crauchet, Christian Barbier, Serge Reggiani i inni Naprawdę nazywał się Jean - Pierre Grumbach, Melville to jego pseudonim z okresu wojennej działalności w konspiracji, przyjęty w dowód uznania dla talentu amerykańskiego pisarza, twórcy "Moby Dicka". Chociaż w ciągu 25 lat kariery reżyserskiej nakręcił zaledwie 12 filmów, zapewniły mu one szczególną pozycję w historii francuskiego kina. Nietypowa była już jego droga do filmowej kariery. Nigdy nie ukończył żadnej szkoły filmowej, mimo że jako młody chłopak spędzał całe dnie w kinie, wręcz "pochłaniając" amerykańskie obrazy z lat 1930 - 37, nie przeszedł stażu realizując filmy krótkometrażowe (nakręcił tylko jeden, w 1946 r. - "24 godziny z życia clowna"), nie asystował żadnemu ze swych sławnych kolegów. W czasie wojny Melville walczył we francuskiej kawalerii, później w armii angielskiej, a wreszcie we francuskim Ruchu Oporu. W 1945 r. wrócił do Paryża, gdzie założył własne studio filmowe, uniezależniając się dzięki temu - jako jeden z nielicznych reżyserów - od kaprysów producentów. Jego debiutancki film fabularny - "Milczenie morza" z 1949 r. - okazało się dziełem niezwykłym, w pełni dojrzałym, dało też początek tzw. kinu bezdialogowemu. W połowie lat 50. Melville zajął się filmem gangsterskim i pozostał mu wierny przez długie lata, świadomie transponując ukochane od młodości i w jego opinii najdoskonalsze wzory amerykańskie z lat 30. Spod ręki Melville'a wyszły takie arcydzieła gatunku, jak "Kapuś", "Bob Ryzykant", "Drugi oddech", "Samuraj", "W kręgu zła" czy "Glina". "Armia cieni" to trzeci film w dorobku Melville'a (po "Milczeniu morza" i "Leonie Morinie, księdzu") ukazujący życie Francuzów za okupacji. Podstawą scenariusza stała się wydana w 1943 r. powieść Josepha Kessela. Jej tematyka była Melville'owi - jako byłemu działaczowi Resistance - szczególnie bliska i niemal natychmiast zapragnął przenieść ją na ekran. Z różnych przyczyn mógł swe marzenie zrealizować dopiero ćwierć wieku później. Jego film przynosi ponury i krytyczny obraz okupowanej Francji: zrezygnowane, obojętne i bierne społeczeństwo, żandarmi kolaboranci, podporządkowani zaleceniom rządu Vichy, a pośród tego tytułowa "armia cieni", grupa anonimowych desperatów, którzy giną jeden po drugim, często zupełnie niepotrzebnie. Jest rok 1942. W okupowanej Francji działa siatka Ruchu Oporu. Jednym z członków jej marsylskiego oddziału jest Philippe Gerbier, inżynier, zwolennik De Gaulle'a. Aresztowany przez gestapo, zostaje następnie przewieziony do Paryża. Udaje mu się uciec stamtąd, zabijając strażnika i wrócić do Marsylii. Tu, wraz z dwoma współtowarzyszami: Flixem i Lemasque'iem, Gerbier wykonuje wyrok na zdrajcy, który go zadenuncjował. Do organizacji przystępuje niebawem także Jean - Franois, dawny kolega Flixa, który otrzymuje zadanie dostarczenia radiostacji Mathildzie, działaczce Ruchu Oporu w Paryżu. Przy okazji mężczyzna odwiedza swego brata, Luca Jardie. Z pozoru bogaty fantasta, Luc jest w rzeczywistości szefem całej siatki, o czym Jean - Franois nie ma pojęcia. Gerbier, ukrywający się w Lyonie, przygotowuje tymczasem ucieczkę 8 działaczy - w tym Luca - do Anglii. Wcześniej jednak gestapo aresztuje Flixa. Mathilde, Lemasque i "Bison" próbują go uwolnić, ale przybywają za późno: torturowany Flix umiera. W ręce oprawców trafia także Jean - Franois, który dał się dobrowolnie aresztować tylko po to, by uprzedzić kolegę o planowanej akcji. Gestapo ponownie aresztuje również Gerbiera i skazuje go na śmierć. Mathilde podejmuje heroiczną próbę jego uwolnienia.